تاریخ نو
تاریخ نو
شامل حوادث دورهٔ قاجاریه از سال ۱۲۴۰ تا ۱۲۶۷ قمری
تألیف: جهانگیرمیرزا پسر عباس‌میرزا نایب‌السلطنه
به سعی و اهتمام
عباس اقبال
فهرست
- مقدمه
- متن اصلی
- ذکر سنهٔ هزار و دویست و چهل هجری که یک قرن از سلطنت خاقان مغفور فتحعلی‌شاه قاجار منقضی شده بود و ما بعدها
- ذکر مقدماتی که سبب جنگ با دولت روس شد
- ذکر قلعۀ شوشی و وقایعاتی که در کنار قلعه برای اردوی همایون روی نمود و اخباراتی که در ایام توقف از لشکرهای مأمورین به گرجستان و شیروان و لنکران می‌رسید
- ذکر رسیدن لشکر روس از دارالسلطنهٔ پترزبورگ به دار الملک تفلیس و عزل ژنرال یرملوف و نصب بسقویچ که به منصب ژنرال فلدت مارشالی سرافراز بود و حرکت او از مملکت تفلیس و از عقب اردوی ژنرال مده‌دوف رفتن
- رسیدن ژنرال مده‌دوف به گنجه و شکست اردوی ایرانی و تصرف نمودن لشکر روس قلعهٔ گنجه را و ملحق شدن ژنرال بسقویچ به اردوی ژنرال مده‌دوف
- ذکر مصاف لشکر نایب‌السلطنهٔ مرحوم با ژنرال بسقویچ در موضعی که موسوم بود به گنبد شیخ نظامی از ولایت گنجه و مراجعت از آنجا و گذشتن از آب ارس
- ذکر وقایعی که از برای لشکرهایی که در آن طرف آب کر بودند واقع شد و احوال لشکر ایران و حسین‌خان سردار
- ذکر احضار نمودن خاقان مغفور نایب‌السلطنه را به اردوی همایون و مأمور نمودن به حفظ سرحدات و عود فرمودن به دارالخلافه
- ذکر احوال لشکر روس که بعد از واقعهٔ گنجه برای آنها روی نمود
- ذکر ورود نایب‌السلطنه به تبریز و وقایعی که روی نمود
- ذکر آمدن لشکر روس بر سر قلعهٔ ایروان بار اول و حرکت اردوی نایب‌السلطنه از تبریز و اخبار این اخبارات به دارالخلافه
- ذکر وقایعی که قبل از جنگ نایب‌السلطنه با لشکر روس در محال گچلر واقع شد
- ذکر جنگ نایب‌السلطنه در محال گچلر با سوار قزاق و رسیدن ژنرال بسقویچ به امداد سوارهٔ قزاق و گزارشاتی که واقع شد
- ذکر به دست آوردن ژنرال بسقویچ قلعهٔ عباس آباد را و گرفتاری محمد امین‌خان و مستحفظین آنجا
- ذکر فرستادن ژنرال بسقویچ ایلچیان برای طلب صلح و مصالحه و قبول نفرمودن خاقان مغفور امر مصالحه را به سبب اخلال حسین‌خان سردار
- ذکر مراجعت خاقان مغفور به دارالخلافهٔ تهران و حکایاتی که مناسب است به آن اوقات
- ذکر وقایعاتی که برای نایب‌السلطنه مرحوم بعد از رفتن خاقان مغفور به دارالخلافه روی داد و جنگ نایب‌السلطنه با لشکر روس در محل موسوم به آباران و شکست دادن روس و معاودت به خوی تا رسیدن به قریهٔ شندآباد گنی
- ذکر آمدن ژنرال ارسطوف با سه هزار نفر صالدات و ده عراده توپ به دارالسلطنهٔ تبریز به اغوای خوانین مرند و گریختن لشکریان از دارالسلطنهٔ تبریز و گرفتار شدن آصف‌الدوله و سایر احوالات تبریز
- ذکر احوال ژنرال بسقویچ و فرار حسین‌خان سردار از قلعهٔ سردار آباد و گرفتن ژنرال بسقویچ قلعهٔ ایروان را و فرار نصیرخان طالش از قلعهٔ النجق و خبردار شدن ژنرال بسقویچ از تسخیر تبریز
- ذکر احوال نایب‌السلطنه بعد از رسیدن خبر تسخیر تبریز در قریهٔ شندآباد و چگونگی گزارشات ایشان و طلب صلح نمودن از ژنرال بسقویچ
- ذکر احوال پادشاه مرحوم که در قراجه داغ تشریف داشتند و چگونگی احوال این دعاگوی دولت شاهی که در اردبیل بود
- ذکر گزارشاتی که در دارالخلافهٔ تهران بعد از شنیدن تسخیر تبریز واقع شد
- ذکر مراجعت بیجن‌خان از نزد ژنرال بسقویچ و قبول کردن ژنرال بسقویچ مصالحه را به شروطی که مذکور می‌شود
- ذکر رفتن نایب‌السلطنه به قصبهٔ دهخوارقان و آمدن ژنرال بسقویچ آنجا و انعقاد مجلس صلح
- ذکر خبر شدن خاقان مغفور از رفتن نایب‌السلطنه به میان لشکر روس برای انجام مصالحه
- ذکر گفتگوی ژنرال بسقویچ با نایب‌السلطنه در مجلس دهخوارقان و رفتن دالخسکی از طرف ژنرال بسقویچ به دارالخلافهٔ تهران و آمدن میرزا ابو الحسن‌خان وزیر دول خارجه از دارالخلافه به آذربایجان
- ذکر اسبابی که باعث برهم خوردگی مجلس دهخوارقان شد و منعقد شدن مجلس صلح در قریهٔ ترکمانچای
- ذکر مأمور شدن ژنرال لیتنان‌گراف سوختلن به گرفتن قلعهٔ اردبیل و احوالات پادشاه مرحوم از ایام توقف نایب‌السلطنه در دهخوارقان تا رسیدن خبر صلح که در ترکمانچای واقع شد
- ذکر رفتن نایب‌السلطنه از دهخوارقان تا ولایت گروس و رسیدن چاپار خاقان مغفور و رساندن معتمدالدوله تنخواه مذکور را در گردنۀ قاپلان کوه به قراولان لشکر روس و قرار انعقاد مصالحه در قریۀ ترکمانچای
- ذکر احوالاتی که در دارالخلافۀ تهران در این اوقات روی نمود
- ذکر ورود نایب‌السلطنه به تبریز و وقایعاتی که در آن اوقات روی داد
- ذکر رفتن پادشاه مرحوم از قلعۀ اردبیل به قراجه داغ و احضار ایشان به دارالسلطنۀ تبریز
- ذکر رفتن سرکار نایب‌السلطنه به دارالخلافۀ تهران و سایر احوالات ایشان تا ورود به دارالسلطنۀ تبریز
- ذکر آمدن سفیر دولت علیۀ روس ژنرال گریبایدوف و آوردن مصالحه‌نامه از طرف امپراطور تا هنگام مقتول شدن او در دارالخلافۀ تهران
- ذکر رسیدن خبر قتل ایلچی به دارالسلطنۀ تبریز و مأمور شدن امیرزاده خسرومیرزا به عذرخواهی این عمل به دولت روسیه و بردن مصالحه‌نامه
- ذکر واقعۀ طالش و حرکت میرحسن‌خان که در این بین واقع شد و رفع آن به تقدیر ملک منان
- ذکر رسیدن امیرزاده خسرومیرزا به تفلیس و روانه شدن از آنجا به دارالسلطنۀ پترزبورگ تا مراجعت به دارالسلطنۀ تبریز
- ذکر حرکت نایب‌السلطنه از تبریز به اوجان و اجتماع لشکر آذربایجان تا زمان معاودت به دارالسلطنۀ تبریز و وقایعی که واقع شد
- ذکر حرکت خاقان مغفور از دارالخلافه به طرف فارس و ورود به همدان و رسیدن نایب‌السلطنه به رکاب همایون و بعضی از احوالات متفرقه
- ذکر احوالات شاهزادگان عراق و خصوماتی که فیمابین ایشان واقع شد
- ذکر وقوع وبا در دارالسلطنۀ تبریز و حرکت نایب‌السلطنه و حکایاتی که مناسب آن زمان است تا زمان ورود نایب‌السلطنه به شهر اردبیل که سنۀ هزار و دویست و چهل و شش هجری است
- ذکر رسیدن نوشتجات ظل‌السلطان و اخبار آمدن حسنعلی‌میرزا بر سر یزد و محاصرۀ آن بلده در ایام توقف اردوی اوجان
- ذکر وقایعاتی که در اردبیل واقع شد و حرکت نایب‌السلطنه با لشکر به طرف عراق
- ذکر رسیدن نایب‌السلطنه به خدمت خاقان مغفور در دارالخلافه و روانه شدن بر سر یزد و امورات واقعه
- ذکر احوالات آذربایجان بعد از رفتن نایب‌السلطنه و روانه شدن قهرمان‌میرزا با لشکر و توپخانه به عراق
- ذکر ورود نایب‌السلطنۀ مرحوم به کرمان و گرفتاری حسنعلی‌میرزا شجاع‌السلطنه
- ذکر شمه‌ای از احوال مملکت خراسان و کیفیت آن سامان
- حرکت خاقان مغفور از دارالخلافۀ تهران به دارالسلطنۀ اصفهان و رسیدن نایب‌السلطنه در اصفهان به شرف آستان‌بوسی خاقان مغفور
- ذکر مأمور شدن نایب‌السلطنه به خراسان و مرخص شدن از خدمت خاقان مغفور تا هنگام ورود به آن مملکت
- ذکر کیفیاتی که در کرمان واقع شد تا هنگام ورود سیف‌الملوک‌میرزا
- ذکر ورود نایب‌السلطنه به مملکت خراسان و گرفتن قلعۀ سلطان میدان از دست کسان رضا قلی‌خان و رسیدن به شرف آستان‌بوسی امام ثامن ضامن علیه و علی آبائه الف التحیة و السلام
- ذکر احوال آذربایجان از هنگام رفتن نایب‌السلطنه تا روانه شدن طهماسب‌میرزا با توپخانه و نظام به خراسان
- ذکر بیرون آمدن امیرزاده خسرومیرزا و یوسف‌خان و توپخانه از صحرای طبس و گرفتن قلعۀ ترشیز و رسیدن در مشهد مقدس به خدمت نایب‌السلطنه
- ذکر رفتن نایب‌السلطنه بر سر قلعۀ امیر آباد و قوچان و تسخیر آن دو قلعه به یاری خداوند منان و گرفتاری رضا قلی‌خان و جعفر قلی‌خان و حکایات متفرقۀ مناسب آن زمان
- ذکر احوالات کرمان و حکایاتی که در آن صفحات در ایام توقف نایب‌السلطنه در قوچان واقع شد تا ایام وفات نایب‌السلطنۀ مرحوم
- ذکر شمه‌ای از احوال آذربایجان تا هنگام ورود امیرزاده خسرومیرزا برای بردن لشکر از ولایت آذربایجان به خراسان
- ذکر مأمور شدن امیرزاده خسرومیرزا به آذربایجان و خواستن لشکرهای آن سامان و دیگر احوالات آذربایجان
- ذکر احضار فرمودن خاقان مغفور نایب‌السلطنه را از مشهد مقدس و رسیدن امیرزاده خسرومیرزا با لشکر به دارالخلافه و حکایاتی که در این سال که سنۀ هزار و دویست و چهل و نه هجری می‌باشد واقع شد
- ذکر رسیدن امیرزاده خسرومیرزا به اردوی پادشاه مرحوم در کال یاقوتی و حرکت اردو به هرات و وقایعاتی که در کنار هرات واقع شد تا هنگام رسیدن‌میرزا ابوالقاسم قائم مقام
- ذکر حرکت نایب‌السلطنه از دارالخلافۀ تهران و ورود به مشهد مقدس و مأمور شدن میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام با لشکر عراق و مازندران به خدمت پادشاه مرحوم و رسیدن امیرزاده قهرمان‌میرزا
- ذکر وفات نایب‌السلطنه در مشهد مقدس رضوی
- ذکر آثاری که از نایب‌السلطنۀ مرحوم یادگار مانده و بعضی از نظم و قواعد مملکت‌داری ایشان که سرمشق سلاطین جهان تواند بود
- ذکر رسیدن خبر وفات نایب‌السلطنه به اردوی هرات و مراجعت پادشاه مرحوم و چگونگی آن کیفیات تا هنگام ورود به مشهد مقدس و دفن نایب‌السلطنه در آستانۀ مبارکۀ حضرت رضا صلوات اللّه علیه و علی آبائه
- ذکر احوالات دارالخلافۀ تهران بعد از رسیدن خبر وفات نایب‌السلطنۀ مرحوم و به گفتگو درآمدن شاهزادگان
- ذکر احوالات آذربایجان بعد از رسیدن خبر این قضیۀ جان‌سوز تا اوایل بهار
- ذکر خیال قائم‌مقام و اساسی که بر آن خیالات می‌چیدند
- ذکر احوال خراسان و کیفیت توهم امیرزاده خسرومیرزا و بی‌اذن و اجازۀ پادشاه مرحوم به دارالخلافۀ تهران رفتن
- ذکر احوالات آذربایجان از شب عید نوروز الی ورود پادشاه مرحوم به قصبۀ میانج
- ذکر حرکت پادشاه مرحوم از مشهد مقدس و رسیدن به خدمت خاقان مغفور و سرافراز شدن به منصب ولیعهدی دولت علیه ایران و بعضی از حکایات مناسب آن زمان
- ذکر ورود اردوی پادشاه مرحوم به قصبۀ میانج تا ورود به دارالسلطنۀ تبریز و گرفتاری این دعاگو و بعضی از امیرزادگان
- ذکر احوال دارالخلافۀ تهران تا هنگام وفات خاقان خلد آشیان و دفن ایشان در دارالایمان قم
- در ذکر آثاری که از خاقان مغفور در صفحۀ روزگار ماند
- ذکر وقایع دارالخلافه و ادعای ظل‌السلطان و حکایتی که واقع شد
- ذکر احوالات فرمانفرمای فارس و اموراتی که در آنجا واقع شد
- ذکر وقایعاتی که قبل از رسیدن خبر فوت خاقان مغفور در آذربایجان واقع شد
- ذکر جلوس پادشاه مرحوم در دارالسلطنۀ تبریز و لشکر کشیدن به عراق و بدخواهی میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام با محرر اوراق
- قصۀ احوال این دعاگوی دولت شاهی که از بدخواهی میرزا ابوالقاسم چون کشید
- ذکر ورود پادشاه مرحوم به مملکت عراق و گرفتاری رکن‌الدوله و ظل‌السلطان و ورود شاهزادگان عراق به دارالخلافۀ تهران
- ذکر رفتن امیرزاده فیروزمیرزا با توپخانه و لشکر بر سر مملکت فارس و جنگ با حسنعلی‌میرزای شجاع‌السلطنه و مآل احوال ایشان
- ذکر احوال میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام و رسیدن او به سزا و جزای خیانت‌کاری به تقدیر ملک علام
- ذکر بعضی از احوالات متفرقه که ربطی به کلام آینده دارد
- ذکر گرفتاری شاهزادگان و حرکت اردوی مبارک به طرف عمامه و لواسان و فرستاده شدن شاهزادگان به اردبیل
- ذکر خلاصی این دعاگویان از محبس اردبیل از فضل خداوند منان و مرحمت پادشاه جهان
- ذکر تفویض فرمودن منصب ولیعهدی از طرف پادشاه مرحوم به پادشاه جهان خلداللّه ملکه که مایۀ امن و امان و پشت و پناه اسلام و اسلامیان است
- ذکر ورود محمدخان امیرنظام به دارالخلافه و مرحمت شدن منصب وزارت اعظم به جناب حاجی‌میرزا آقاسی و معاودت محمدخان امیرنظام به دارالسلطنۀ تبریز و بعضی وقایعات
- ذکر احوال این دعاگویان بعد از ورود به تویسرکان در این سال
- ذکر حرکت موکب پادشاهی از راه کالپوش و فیروزکوه به ولایت گرگان و حکایت واقعه در آن زمان
- ذکر لشکر کشیدن پادشاه جهان به مملکت هرات و حکایاتی که در آن سال به منصۀ ظهور آمد
- ذکر تشریف بردن پادشاه جهان در حالت ولیعهدی به مملکت ایروان برای ملاقات امپراطور روس
- ذکر تسخیر غوریان و رفتن بر سر هرات
- ذکر محاصرۀ هرات و کیفیاتی که واقع شد تا هنگام مراجعت اردوی همایون و ورود به مشهد مقدس که قریب به چهارده ماه طول کشید
- ذکر وقایعاتی که در عراق و سایر ولایات در حین محاصرۀ هرات روی نمود
- ذکر وقایعات ممالک کابل و قندهار و هرات بعد از مراجعت اردوی پادشاهی از ولایت هرات و آمدن کهندل‌خان و معاودت او و گرفتاری کامران به دست یار محمدخان
- ذکر حرکت پادشاه مرحوم از دارالخلافه به اصفهان و وقایعاتی که واقع شد تا ورود به دارالخلافۀ تهران
- ذکر وفات امیرزاده قهرمان‌میرزا و محمدخان امیرنظام در ولایت آذربایجان و حرکت اردوی همایون از دارالخلافه به آب‌گرم قزوین
- ذکر تعیین میرزا محمد تقی‌خان وزیر نظام برای گذرانیدن امورات دولت علیۀ ایران با دولت علیۀ روم و تجدید مصالحه
- ذکر جشن و سرور حضرت ولیعهد که در دارالخلافۀ تهران واقع شد
- ذکر حکایاتی که در دارالخلافه واقع شد در ایام مرض پادشاه مرحوم و شفا یافتن از درگاه اله
- ذکر احوال مملکت خراسان و وقایعاتی که در آن سامان واقع شد
- ذکر شمه‌ای از احوالات سید علی محمد مشهور به باب
- ذکر ظهور طغیان و عصیان حسن‌خان پسر اللّه‌یارخان آصف‌الدوله و چگونگی احوال او
- ذکر واقعۀ بجنورد و کشته شدن محمد علی‌خان ماکویی ملقب به نصرة‌الدوله
- ذکر مجملی از احوالات امیرزاده بهمن‌میرزا و رفتن ایشان به‌خانۀ وزیرمختار روس و چگونگی آن
- ذکر مأمور شدن حضرت ولیعهد به آذربایجان و تشریف بردن ایشان به آن مملکت بهشت نشان
- ذکر فرستادن حاجی‌میرزا آقاسی حاجی‌میرزا عبد اللّه خویی را به نیابت تولیت مشهد مقدس از جانب خود و وقوع قتل او در آستانۀ متبرکه
- ذکر رفتن والی والا شأن امیرزاده حمزه‌میرزا به طرف سرخس و حکایاتی که واقع شد
- ذکر وفات پادشاه مرحوم و شمه‌ای از اوصاف و اخلاق پسندیدۀ ایشان
- ذکر وقایعاتی که در دار الخلافه روی نمود و نقل نمودن امنای دولت علیه نعش مطهر پادشاه مرحوم را به باغ لاله‌زار و به رسم امانت گذاشتن
- ذکر احوال عراق عرب و حکایاتی که بعد از وقوع این واقعه به ظهور رسیده و احوالات محب علی‌خان حاکم کرمانشاهان
- ذکر حکایت مازندران
- ذکر وقایع کرمان که در حین وفات پادشاه مرحوم واقع شده
- ذکر احوال خراسان بعد از رسیدن خبر قضیۀ هایلۀ پادشاه مرحوم تا زمان رفتن امیرزاده سلطان مرادمیرزا با لشکر بر سر ایشان
- ذکر رسیدن خبر قضیۀ پادشاه مرحوم به دارالسلطنۀ تبریز و جلوس فرمودن حضرت شهریاری به حول و قوت باری و حرکت فرمودن با لشکریان نظام و توپخانۀ آتش‌فشان و جلوس در دارالخلافۀ تهران
- ذکر وقایعاتی که در دارالخلافۀ تهران قبل از مأمور شدن امیرزاده سلطان مرادمیرزا به مملکت خراسان واقع شد
- ذکر حرکت لشکر منصور با امیرزاده سلطان مرادمیرزا به ریش‌سفیدی اسکندرخان قاچار به مملکت خراسان و فتح ولایت ترشیز و بعضی از احوالات حمزه‌میرزا تا آخر ایام زمستان
- ذکر حکایات متفرقه که در دارالخلافه واقع شد و تعیین لشکر به مازندران و قلع و قمع ملا حسین و مردۀ باب
- ذکر احوالات سنۀ هزار و دویست و شصت و پنج و شصت و شش و حکایات خراسان و عراق
- ذکر احوال رضا قلی‌خان که در ولایت اردلان خودسری می‌نمود
- ذکر واقعه‌ای که در دارالسلطنۀ اصفهان واقع شد
- ذکر فتح مشهد مقدس و قتل حسن‌خان به فضل و تأیید داور منان و اقبال پادشاه جهان
- ذکر سنهٔ هزار و دویست و چهل هجری که یک قرن از سلطنت خاقان مغفور فتحعلی‌شاه قاجار منقضی شده بود و ما بعدها
|
این اثر در ایران، کشوری که برای اولین بار در آنجا منتشر شده است، در مالکیت عمومی قرار دارد. همچنین در ایالات متحده هم طبق بخشنامه 38a دفتر حق تکثیر ایالات متحده در مالکیت عمومی قرار دارد. در مورد اشخاص حقیقی این بدین معنا است که مؤلف این اثر قبل از ۳۱ مرداد ۱۳۵۹ درگذشته یا اینکه از تاریخ مرگش بیش از ۵۰ سال گذشته است. در مورد اشخاص حقوقی نیز نشان دهنده این است از تاریخ اولین انتشار اثر بیش از ۳۰ سال گذشته است. |
|