کلیات سعدی/مواعظ/بسی صورت بگردیدست عالم

by سعدی

در ستایش امیر انکیانو

	بسی صورت بگِردیدست عالم			وزین صورت بگردد عاقبت هم
	عمارت با سرای دیگر انداز			که دنیا را اساسی نیست محکم
	مثال عمر سر بر کرده شمعیست			که کوته باز می‌باشد دمادم
	و یا برف گدازان بر سر کوه			کزو هر لحظه جزوی میشود کم
	بسا خاکا بزیر پای نادان			که گر بازش کنی دستست و معصم
	نه چشم طامع از دنیا شود سیر			نه هرگز چاه پر گردد بشبنم[۱]
	گل فرزند آدم خشت کردند			نمی‌جنبد دل فرزند آدم
	بسیم و زر نکونامی بدست آر			منه بر هم که برگیرندش از هم
	فریدون را سرآمد پادشاهی			سلیمان را برفت از دست خاتم
	بنیشی میزند دوران گیتی			که آنرا تا قیامت نیست مرهم[۲]
	وفاداری مجوی از دهر خونخوار			محالست انگبین در کام ارقم
	به نقل از اوستادان یاد دارم			که شاهان عجم کیخسرو و جم
	ز سوز سینهٔ فریاد خوانان[۳]			چنان پرهیز کردندی که از سم
	که موران چون بگرد آیند بسیار			بتنگ آید روان در حلق ضیغم
	و ما مِن ظالمِ اِلاّ و یبلی			و اِن طالَ المدی یوماً باَظلم
	سخن را روی در صاحبدلانست			نگویند از حرم الاّ بمحرم
	حرامش باد ملک و پادشاهی			که پیشش مدح گویند از قفا ذم
	عروس زشت زیبا چون توان دید[۴]			و گر بر خود کند دیبای معلم
	اگر مردم همین بالا و ریشند			بنیزه نیز بربستست پرچم
	سخن شیرین بود پیر کهن را			ندانم بشنود نوئین اعظم
	جهان‌سالار عادل انکیانو[۵]			سپهدار عراق و ترک و دیلم
	که روز بزم بر تخت کیانی			فریدونست و روز رزم رستم
	چنین پند از پدر نشنوده باشی			الا گر هوشمندی بشنو از عم
	چو یزدانت مکرم کرد و مخصوص			چنان زی در میان خلق عالم
	که گر وقتی مقام پادشاهیت			نباشد همچنان باشی مکرم
	نه هرکس حق تواند گفت گستاخ			سخن مُلکیست سعدی را مسلم
	مقامات از دو بیرون نیست فردا			بهشت جاودانی یا جهنم
	بکار امروز تخم نیک نامی			که فردا برخوری والله اعلم
	مدامت بخت و دولت همنشین باد			بدولت شادمان از بخت خرم
	بدست راست قید باز اشهب			بدست چپ عنان خنگ[۶] ادهم
	سر سالت مبارک باد و میمون			سعادت همره و اقبال همدم
	محرم بر حسود ملک و جاهت			که ماند زنده تا دیگر محرم

---

1. ز شبنم.

2. 	نه نیشی میزند دوران گیتی			که آنرا تا قیامت هست مرهم

3. در نسخه‌ها متأخر: خواهان.
4. بود.
5. انکیانه.
6. خیل.