شاهنامه (تصحیح ژول مل)/پند دادن زال کاوس را

by فردوسی

پند دادن زال کاؤس را

	همی رفت پیش اندرون زال زر			پس او بزرگان زرّین کمر
	چو کاؤس را دید دستان سام			نششسته بر اورنگ و دل شادکام		۱۰۵
	بکش کرده دست وسر افگنده پست			همی رفت تا جایگاه نشست
	چنین گفت کای کدخدای جهان			سرافرازتر مهتر اندر مهان
	چو تو تخت نشنید وافسر ندید			نه چون بخت تو چرخ گردان شنید
	همه ساله پیروزه باشی وشاد			دلت پر زدانش سرت پر زداد
	کئ نامبردار بنواختش			بر خویش بر تخت بشناختش		۱۱۰
	بپرسیدش از رنج راه دراز			زگردان و از رستم سرفراز
	چنین گفت مر شاه را زال زر			انوشه بزی شاه پیروزگر
	همه شاد وروشن ببخت تو ایم			برافراخته سر بتخت تو ایم
	از آنپس یکی داستان برکشاد			سخنهای بایسته را در کشاد
	چنین گفت کای پادشاه جهان			سزاوار تختی وتاج مهان		۱۱۵
	شنیدم یکی نو سخن بس گران			که شاه دارد آهنگ مازندران
	زتو بیشتر پادشاه بوده اند			که این راه هرگز نپیموده اند
	بسر بر مرا روز چندی گذشت			سپهر از بر خاک چندی بگشت
	منوچهر شد زین جهان فراخ			ازو مانده ایدر بسی گنج وکاخ
	همان زو ابا نوذر وکیقباد			چه مایه بزرگان که داریم یاد		۱۲۰
	ابا لشکر کشن وگرز گران			نکردند آهنگ مازندران
	که آن خانهٔ دیو افسونگرست			طلسمست و در بند جادو درست
	مر آن بندرا هیچ نتوان کشاد			مده رنج وزور ودرمرا بباد
	مر آنرا بشمشیر نتوان شکست			بگنج وبدانش نیآید بدست
	همایون ندارد کس آنجا شدن			وز ایدر کنون رای رفتن زدن		۱۲۵
	سپهرا بدآن سو نباید کشید			زشاهان کس آن رای فرّخ ندید
	گرین نامداران زتو کمترند			چو تو بندگان جهان داورند
	تو از خون چندین سر نامدار			زبهر فزونی درختی مکار
	که بار وبلندیش نفرین بود			نه آئین شاهان پیشین بود
	چنین پاسخ آورد کاؤس باز			کز اندیشهٔ تو نیم بی نیاز		۱۳۰
	ولیکن مرا از فریدون وجم			فزونست مردی وزور ودرم
	همان از منوچهر واز کیقباد			که مازندرانرا نکردند یاد
	سپاه و دل و گنجم افزونتر است			جهان زیر شمشیر تیز اندر است
	چو برداشتی شد کشاده جهان			از آهن چه داریم گیتی نهان
	شوم شان یکایک بدام آورم			به آئین شاهان جنگ آورم		۱۳۵
	اگر بر نهم ساو وباژ گران			وگر کس نمانم بمازندران
	چنین خوار وزارند بر چشم من			چه جادو چه دیوان آن انجمن
	بگوش تو آید خود این آگهی			کزیشان شود روی گیتی تهی
	تو با رستم اکنون جهاندار باش			نگهبان بیدار ایران باش
	جهان آفریننده یار منست			سر نرّه دیوان شکار منست		۱۴۰
	گرایدون که یارم نباشی بجنگ			مفرمای بر گاه کردن درنگ
	چو از شاه بشنید زال این سخن			ندید ایچ پیدا سرشرا زبن
	بدو گفت شاهی وما بنده ایم			بدلسوزگی با تو گوینده ایم
	اگر داد گوئی همی یا ستم			برای تو باید زدن گام ودم
	از اندیشه من دل بپرداختم			سخن هرچه دانستم انداختم		۱۴۵
	نه مرگ از تن خویش بتوان سپوخت			نه چشم زمان کس بسوزن بدوخت
	بپرهیز هم کس نجست نیاز			جهانجوی ازین سه نیابد جواز
	که روشن جهان بر تو فرخنده باد			مبادا که پند من آیدت یاد
	پشیمان مبادی زکردار خویش			تر باد روشن دل ودین وکیش
	سبک شاه را زال پدرود کرد			دل از رفتنش پر غم ودود کرد		۱۵۰
	برون آمد از پیش کاؤس شاه			شده تیره بر چشم او هور وماه
	برفتند با او بزرگان نیو			چو طوس وچو گودرز وبهرام وگیو
	بزال آنگهی گفت گیو از خدای			همیخواستم تا بود رهنمای
	بجائی که کاؤس را دسترس			نباشد ندارم من اورا بکس
	زتو دور باد آز ومرگ و نیاز			مبادا بتو دست دشمن دراز		۱۵۵
	بهر سو که آئیم واندر شویم			جز از آفرینت سخن نشنویم
	پس از کردگار جهان آفرین			بتو دارد امّید ایران زمین
	زبهر گوان رنج بر داشتی			چنین راه دشوار بگذاشتی
	سراسر گرفتندش اندر کنار			ره سیستانرا بر آراست کار