شاهنامه (تصحیح ژول مل)/افگندن سهراب رستم را

by فردوسی

افگندن سهراب رستمرا

	چو خورشید رخشان برآورد سر			سیه زاغ پرّان فرو برد پر
	تهمتن بپوشید ببر بیان			نشست از بر اژدهای دمان		۱۰۵۰
	سپهرا دو فرسنگ بد در میان			کشادن نیارست یکتن میان
	بیآمد بر آن دشت آوردگاه			نهاده بسر بر زآهن کلاه
	همه تلخی از بهر بیشی بود			مبادا که با آز خویشی بود
	وز آن سوی سهراب با انجمن			همی می گسارید با رود زن
	بهومان چنین گفت کین شیرمرد			که با من همیگردد اندر نبرد		۱۰۵۵
	زبالای من نیست بالاش کم			برزم اندرون دل ندارد دژم
	بر وکتف ویالش همانند من			تو گوئی که داننده بر زد رسن
	زپای ورکابش همی مهر من			بجنبید بشرم آورد چهر من
	نشانهای مادر بیایم همی			بدل نیز لختی بتابم همی
	گمانی برم من که او رستمست			که چون او نبرده بگیتی کمست		۱۰۶۰
	نباید که من با پدر جنگ جوی			شوم خیره روی اندر آرم بروی
	بدو گفت هومان که در کارزار			رسیدست رستم بمن چندبار
	شنیدم که در جنگ مازندران			چه کرد آن دلاور بگرز گران
	بدآن رخش ماند همی رخش اوی			ولیکن ندارد پی وپخش اوی
	بشبگیر چون بر دمید آفتاب			سر جنگ جویان برآمد زخواب		۱۰۶۵
	بپوشید سهراب خفتان رزم			سرش پر زرزم ودلش پر زبزم
	بیآمد خروشان برآن دشت جنگ			بچنگ اندرون گرزهٔ گاو رنگ
	زرستم بپرسید خندان دو لب			تو گفتی که با او بهم بود شب
	که شب چون بدی روز چون خاستی			زپیکار دل بر چه آراستی
	زکفت بفگن این گرز وشمشیر کین			بزن جنگ بیداد را بر زمین		۱۰۷۰
	نشینیم هر دو پیاده بهم			بمی تازه داریم روی دژم
	به پیش جهاندار پیمان کنیم			دل از جنگ جستن پشیمان کنیم
	بمان تا کسی دیگر آید برزم			تو با من بساز وبیآرای بزم
	دل من بر تو مهر آورد			همی آب شرمم بچهر آورد
	همانا که داری زگردان نژاد			کنی پیش من گوهر خویش یاد		۱۰۷۵
	زمن نام پنهان نبایدت کرد			چو گشتی تو با من کنون در نبرد
	مگر پور دستان سام یلی			کزین نامور رستمی زابلی
	بدو گفت رستم که ای نامجوی			نکردیم هرگز چنین گفت وگوی
	زکشتی گرفتن سخن بود دوش			نگیرم فریب تو زین در بگوش
	نه من کودکم گر تو هستی جوان			بکشتی کمر بسته دارد میان		۱۰۸۰
	بکوشیم وفرجام کار آن بود			که فرمان ورای جهانبان بود
	بسی گشته ام من نشیب وفراز			نیم مرد گفتار زرق ومجاز
	بدو گفت سهراب که ای مرد پیر			اگر نیست پند منت دلپذیر
	مرا آرزو بد که بر بسترت			برآید بهنگام هوش از برت
	کسی کز تو ماند ستودان کند			بپرّد روان تن بزندان کند		۱۰۸۵
	اگر هوش تو زیر دست منست			بفرجام یزدان بیازیم دست
	از اسپان جنگی فرود آمدند			هشیوار وبا کبر وخود آمدند
	ببستند بر سنگ اسپ نبرد			برفتند هر دو روان پر زدرد
	چو شیران بکشتی برآویختند			زتنها خوی وخون همی ریختند
	زشبگیر تا سایه گسترد هور			همی این بر آن آن برین کرد زور		۱۰۹۰
	بزد دست سهراب چون پیل مست			چو شیر دمنده زجا در بجست
	کمربند رستم گرفت وکشید			زبس زور گفتی تنش بر درید
	یکی بانگ بر زد پر از خشم وکین			تو گفتی بدرّید روی زمین
	گرفتش زجای آن تن پیل مست			برآوردش از جای وبنهاد پست
	نشست از بر سینهٔ پیل تن			پر از خاک چنگال وروی ودهن		۱۰۹۵
	بکردار شیری بر گور نر			زند دست وگور اندر آرد بسر
	یکی خنجر آبگون برکشید			همی خواست از تن سرشرا برید
	نگه کرد رستم بآواز گفت			که این زار باید کشاد از نهفت
	بسهراب گفت ای یل شیرگیر			کمند افگن وگرز وشمشیر وتیر
	دگر گونه تر باشد آئین ما			جز این باشد آرایش دین ما		۱۱۰۰
	کسی کو بکشتی نبرد آورد			سر مهتری زیر گرد آورد
	نخستین که پشتش نهد بر زمین			نبرّد سرش گرچه باشد بکین
	وگر بار دیگرش زیرآورد			بافگندش نام شیر آورد
	روا باشد از سر کند زو جدا			برین گونه بر باشد آئین ما
	بدین چاره از چنگ آن اژدها			همی خواست کاید زکشتن رها		۱۱۰۵
	دلیر جوان سر بگفتار پیر			بداد وببود این سخن دلپذیر
	یکی از دلیری دوم از زمان			سوم از جوانمردیش بی‏ گمان‏
	رها کردش زو دست وآمد بدشت			بدشتی که بر پیشش آهو گذشت
	همی کرد نخچیر ویادش نبود			از آن کس که با او نبرد آزمود
	همی دیر شد تا که هومان زگرد			بیآمد بپرسید ازو از نبرد		۱۱۱۰
	بهومان بگفت آن کجا رفته بود			سخنها که رستم بدو گفته بود
	بدو گفت هومان دریغ ای جوان			بسیری رسیدی همانا زجان
	دریغ آن بر وبرز وبالای تو			رکاب دراز ویلی پای تو
	هزبری که آورده بودی بدام			رها کردی از دست وشد کار خام
	نگه کن کزین بیعهده کار کرد			چه آید به پیشت بروز نبرد		۱۱۱۵
	یکی داستان زد برین شهریار			که دشمن مدار ارچه خردست خوار
	بگفت ودل از جان او برگرفت			پر انده همی ماند اندر شکفت
	بهومان چنین گفت سهراب گرد			که اندیشه از دل بباید سترد
	که فردا بیآید بر من بجنگ			به بینی بگردنش بر پالهنگ
	بلشکرگه خویش بنهاد روی			بخشم وپر از غم دل از کار اوی		۱۱۲۰
	چو رستم زچنگ وی آزاد بود			بسان یکی سرو آزاد بود
	خرامان بشد سوی آب روان			چنان چون شده باز یابد روان
	بخورد آب وروی وتن وسر بشست			به پیش جهان آفرین شد نخست
	همی خواست پیروزی ودستگاه			نبود آگه از بخش خورشید وماه
	که چون رفت خواهد سپهر از برش			بخواهد ربودن کلاه از سرش		۱۱۲۵
	شنیدم که رستم از آغاز کار			چنان یافت نیرو زپروردگار
	که گر سنگ را او بسر بر شدی			همی هر دو پایش بدو در شدی
	از آن زور پیوسته رنجور بود			دل او از آن آرزو دور بود
	بنالید بر کردگار جهان			بزاری همی آرزو کرد آن
	که لختی ززورش ستاید همی			برفتن بره بر تواند همی		۱۱۳۰
	برآنسان که از پاک یزدان بخوان			زنیروی آن کوه پیکر بکاست
	چو باز آنچنان کار پیش آمدش			دل از بیم سهراب ریش آمدش
	بیزدان بنالید که ای کردگار			بدین کار این بنده باش یار
	همان زور خوهم که آغاز کار			مرا دادی ای پاک پروردگار
	بدو بازو داد آنچنان کش بخواست			بیفزود زور تن آنکس بکاست		۱۱۳۵
	وز آن آبخور شد بجای نبرد			پر اندیشه بودش دل وروی زرد
	همی تاخت سهراب چون پیل مست			کمندی ببازو کمانی بدست
	گرازان وچون شیر نعره زنان			سمندش جهان وجهانرا کنان
	برآنگونه رستم چو او را بدید			عجب ماند ودروی همی بنگرید
	غم گشت ازو مانده در شکفت			زپیکارش اندازها برگرفت		۱۱۴۰
	چو سهراب باز آمد اورا بدید			زباد جوانی دلش بر دمید
	چو نزدیکتر شد برو بنگرید			مر اورا بر آن فرّ وآن زور دید
	چنین گفت کای رسته از جنگ من			چرا آمدی باز در چنگ من
	چرا آمدی باز پیشم بگوی			سوی راستی خود نداری تو روی