برگه:شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و۱۳ و ۱۴ هجری، جلد ۳.pdf/۶۹

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
رجال ایران
۶۵

که تعدادشان به هفتصد میرسید در این عمارت می‌آورد و خود با دستهٔ دیگر از بانوان برگزیده برای گذراندن تابستان به سلطانیه زنجان میرفت». فتحعلیشاه سالی یکبار به قصد زیارت و ضمن دیدار میرزا ابوالقاسم قمی صاحب قوانین که باو ارادت میورزیده به قم و گاهی تا اصفهان و شیراز هم میرفته و بسیاری از سالها فصل تابستان را در چمن سلطانیه میگذرانده است. و اما راجع بمسکوکات و نقش نگین فتحعلیشاه پس از اینکه در سال ۱۲۱۲ هـ.ق بسلطنت رسید تا مدت هشت ماه سکه‌های نقره او (السلطان باباخان) بود و بعد یکطرف این سکه تبدیل شد به (السلطان بن السلطان فتحعلیشاه قاجار) و طرف دیگر آن ولایتی که در آنجا سکه زده میشد نقش شده بود. تا اینکه در سال ۱۲۴۱ هـ.ق. از سلطنت فتحعلیشاه یکقرن که عبارت از سی سال باصطلاح آنزمان باشد گذشت، محمدحسینخان کاشانی ملقب به ملک‌الشعراء و متخلص به عندلیب پسر فتحعلیخان صبا ملک‌الشعراء شاعر معروف مصراع ذیل: «سکهٔ فتحعلی‌شه خسرو صاحب قران) را ساخته سر سکه پول نقره گردید. و مضحک این جا است که پس از شکست کذائی ایران از روسیه و از دست دادن قسمت مهمی از ایران و انعقاد معاهدهٔ ننگین ترکمانچای (۵ شعبان ۱۲۴۳ هـ.ق.) و پرداخت پنج میلیون خسارت جنگ[۱] بروس‌ها و بالاخره از دست دادن استقلال حقیقی مملکت و شیر بی دم و سر اشکم شدن بر سر سکه‌های طلا این مصراع را رسم کردند: (سکه فتحعلیشاه خسرو کشور ستان!) و مانند همیشه اعمال شاه و عملیاتی که در مملکت صورت میگرفت به مردم بیچاره این مملکت وارونه و مثلا فتحعلیشاه را کشورستان! جلوه میدادند. در این باب میرزا ابوالقاسم قائم مقام ثانی متخلص به ثنائی در اوقاتیکه از وزارت عباس‌میرزا نائب‌السلطنه معزول بود تعریضاً چنین گفته است:

  سکهٔ صاحبقرانی بر شما میمون نبود باز آن بیهوده سلطان بن سلطان شما  

و سجع مهرش را چراغعلی‌خان نوائی که از رجال معروف آن زمان بوده و گاهی هم شعر میگفته و فطرت تخلص میکرده برای فتحعلیشاه باین شرح ساخته است:

  گرفت خاتم شاهی و قدرت ازلی قرار در کف شاه زمانه فتحعلی  

سکه‌های طلای فتحعلیشاهی را کشورستانی! و سکه‌های نقره فتحعلیشاهی را صاحبقرانی یا یک صاحبقران میگفتند و کلمهٔ قران مخفف صاحبقران است. نقش نگین فتحعلیشاه : عبده‌الراجی باباخان سنهٔ ۱۲۱۴ و سجع مهر دیگر: العزة لله شاه شاهان جهان! فتحعلی سنه ۱۲۳۰ و مهری نیز داشته که این بیت در آن حک بوده است: «قرار در کف شاه زمانه فتحعلی گرفت خاتم شاهی و قدرت ازلی ۱۲۱۷. مأمورین سیاسی بیگانه معاصر زمان فتحعلیشاه در کتب مؤلفه خود پول نقد او را تخمیناً سی میلیون لیره که معادل با شصت میلیون تومان باشد ذکر کرده‌اند و همچنین مبالغ بیشماری الماس و مروارید و جواهر دیگر نیز داشته که تمام این‌ها تمول شخصی او بوده است در این جا اشتباه شده زیرا


  1. قریب به دویست میلیون تومان کنونی.