شاهان سابق تمول شخصی نداشته‌اند خزانه دولت خزانه شاه بوده و هرچه بوده مال خود میدانسته‌اند و پس از مرگشان هم معلوم است که بجانشین و ولیعهد آنان تعلق داشته است.
فتحعلی میرزا فتحعلی‌خان ملقب به صاحب دیوان وزیر نظام پسر دوم حاجی میرزا علی اکبر قوام‌الملک و داماد فتحعلی شاه[۱] و نوهٔ حاجی ابراهیم‌خان اعتمادالدولهٔ شیرازی وزیر آغامحمدخان و صدر اعظم فتحعلی‌شاه قاجار بوده، نامبرده در سال ۱۲۳۶ هجری قمری در شیراز متولد و در سال ۱۳۱۴ هجری قمری در سن ۷۸ سالگی در گذشت و در مشهد در حرم امام رضا (ع) در قسمت دارالسعاده مدفون گردید. در آغاز جوانی که در تهران میزیست در دستگاه صدارت میرزا آقاخان نوری صدر اعظم رابطهٔ مخصوص داشت و صدر اعظم باو کارهای شخصی و دولتی رجوع میکرد و میرزا فتحعلی‌خان در واقع به جهت تقویت کارهای پدر خود حاجی قوام‌الملک در تهران توقف داشت در سال ۱۲۵۶ قمری در سن بیست سالگی از شیراز به تهران آمد و در دفتر استیفاء (وزارت دارائی) وارد خدمت شد و چندی نگذشت که مستوفی (حسابدار) حسابداری چند شهر از قبیل همدان – قزوین وغیر گردید و پس از آن مدتی حاکم بلوک خوار و ورامین و رئیس ایلات مقیم آن سامان شد و تا سال ۱۲۶۹ قمری معروف بود به میرزا فتحعلی‌خان مستوفی و در سال ۱۲۷۴ قمری به لقب صاحبدیوان ملقب گردید.[۲]
از زمان سلطنت فتحعلی‌شاه به بعد رئیس دفتر مخصوص شاهنشاهی را نیز صاحب دیوان رسائل یا صاحبدیوان انشاء میگفتند و کم‌کم کلمهٔ رسائل و انشاء را از آخر کلمهٔ صاحب دیوان انداختند و بهمان صاحبدیوان اکتفاء گردید مثلا چونا میرزا محمدتقی پسر میرزا زکی مستوفی‌الممالک علی‌آبادی در سال ۱۲۴۵ قمری صاحبدیوان رسائل فتحعلی‌شاه شد
- ↑ شوهر خرم بهار خانم احترام‌الدوله دختر چهل و چهارم فتحعلی‌شاه.
- ↑ در زمانهای قدیم صاحب‌دیوانی از القاب شغلی و کارش این بوده که صورت اسامی تمام حقوق بگیرها و اندازه مواجب آنها را داشته باشد که اسم کسی از قلم نیفتند و حیف و میلی از حدود فرمان‌های صادر شده در کار نیاید با این ترتیبی که شرح داده شد اگر بخواهیم آن را با تشکیلات و مشاغل این زمان تطبیق کنیم باید بگوییم که صاحب دیوان رئیس کل بودجه بوده است و از اواسط سلطنت قاجاریه لقب صاحب‌دیوانی فقط جزء القاب کردید.
