کلیات سعدی/بوستان/باب دوم/یکی را خری در گل افتاده بود

by سعدی

حکایت

	یکیرا خری در گل افتاده بود			ز سوداش خون در دل افتاده بود
	بیابان و باران و سرما و سیل			فرو هشته ظلمت بر آفاق ذیل
	همه شب درین غصه تا بامداد			سقط گفت و نفرین و دشنام داد
	نه دشمن برست از زبانش نه دوست			نه سلطان که این بوم و بر زان اوست
	قضا را خداوند آن پهندشت			در آنحال منکر بر او برگذشت[۱]
	شنید این سخنهای دور از صواب			نه صبر شنیدن نه روی جواب
	ملک شرمگین در حشم[۲] بنگریست			که سودای[۳] این بر من از بهر چیست؟
	یکی گفت شاها بتیغش بزن			که نگذاشت کس را نه دختر نه زن[۴]
	نگه کرد سلطان عالی محل			خودش در بلا دید و خر در وحل
	ببخشود بر حال مسکین مرد			فرو خورد خشم[۵] سخنهای سرد
	زرش داد و اسب و قبا پوستین			چه نیکو بود مهر در وقت کین
	یکی گفتش ای پیر بیعقل و هوش			عجب رستی از قتل، گفتا خموش
	اگر من بنالیدم از درد خویش			وی انعام فرمود در خورد خویش
	بدی را بدی سهل باشد جزا			اگر مردی، احسن الی من[۶] اسا

---

1. در یک نسخه این بیت چنین است:

   	قضا شاه کشور یکی نامجوی			بنخجیر گه بد بچوگان و گوی

2. بچشم سیاست درو.
3. که صفرای.
4. ز روی زمین بیخ عمرش بکن.
5. خشم از.
6. ما.