کلیات سعدی/بوستان/باب اول/به پیکار دشمن دلیران فرست
ظاهر
بپیکار دشمن دلیران فرست | هژبران بناورد شیران فرست | |||||
برای جهاندیدگان کار کن | که صید آزمودست گرگ کهن | |||||
مترس از جوانان شمشیر زن | حذر کن ز پیران بسیار فن | |||||
جوانان پیل افکن شیر گیر | ندانند دستان روباه پیر | |||||
خردمند باشد جهاندیده مرد | که بسیار گرم آزمودست و سرد | |||||
جوانان شایستهٔ بخت ور | ز گفتار پیران نپیچند سر | |||||
گرت مملکت باید آراسته | مده کار معظم بنوخاسته | |||||
سپه را مکن پیشرو جز کسی | که در جنگها بوده باشد بسی | |||||
بخردان مفرمای کار درشت | که سندان نشاید شکستن بمشت[۱] | |||||
رعیت نوازی و سر لشکری | نه کاریست بازیچه و سرسری | |||||
نخواهی که ضایع شود روزگار | بناکاردیده مفرمای کار | |||||
نتابد سگ صید روی از پلنگ | ز روبه رمد شیر نادیده جنگ | |||||
چو پرورده باشد پسر در شکار | نترسد[۲] چو پیش آیدش کارزار | |||||
بکشتی و نخجیر و آماج و گوی | دلاور شود مرد پرخاشجوی | |||||
بگرمابه پرورده و عیش[۳] و ناز | برنجد[۴] چو بیند در جنگ باز[۵] | |||||
دو مردش نشانند بر پشت زین | بود کش زند کودکی بر زمین |
***
یکی را که دیدی[۶] تو در جنگ پشت | بکش گر[۷] عدو در مصافش نکشت | |||||
مخنث به از مرد شمشیر زن | که روز وغا سر بتابد چو زن | |||||
چه خوش گفت گرگین بفرزند خویش | چو قربان پیکار بربست و کیش | |||||
اگر چون زنان جست خواهی گریز | مرو[۸] آب مردان جنگی مریز | |||||
سواری که در جنگ بنمود پشت | نه خود را که نام آورانرا بکشت | |||||
شجاعت نیاید مگر ز آن دو یار | که افتند در حلقهٔ کارزار | |||||
دو همجنس همسفرهٔ همزبان | بکوشند در قلب هیجا بجان | |||||
که ننگ آیدش رفتن از پیش تیر | برادر بچنگال دشمن اسیر | |||||
چو بینی که یاران نباشند یار | هزیمت ز میدان غنیمت شمار |
***