پروین اعتصامی (مثنویات و تمثیلات و مقطعات)/بلبلی از جلوه‌ی گل بی قرار

by پروین اعتصامی

	بلبلی از جلوه‌ی گل بی قرار			گشت طربناک بفصل بهار
	در چمن آمد غزلی نغز خواند			رقص کنان بال و پری برفشاند
	بیخود از این سوی بدانسو پرید			تا که بشاخ گل سرخ آرمید
	پهلوی جانان چو بیفکند رخت			مورچه‌ای دید بپای درخت
	با همه هیچی، همه تدبیر و کار			با همه خردی، قدمش استوار
	ز انده ایام نگردد زبون			رایت سعیش نشود واژگون
	قصه نراند ز بتان چمن			پا ننهد جز بره خویشتن
	مرغک دلداده بعجب و غرور			کرد یکی لحظه تماشای مور
	خنده کنان گفت که ای بیخبر			مور ندیدم چو تو کوته نظر
	روز نشاط است، گه کار نیست			وقت غم و توشه‌ی انبار نیست
	همرهی طالع فیروزبین			دولت جان پرور نوروز بین
	هان مکش این زحمت و مشکن کمر			هین بنشین، می‌شنو و می‌نگر
	نغمه‌ی مرغان سحرخیز را			معجزه‌ی ابر گهرریز را
	مور بدو گفت بدینسان جواب			غافلی، ای عاشق بیصبر و تاب
	نغمه‌ی مرغ سحری هفته‌ایست			قهقه‌ی کبک دری هفته‌ایست
	روز تو یکروز بپایان رسد			نوبت سرمای زمستان رسد
	همچو من ای دوست، سرائی بساز			جایگه توش و نوائی بساز
	بر نشد از روزن کس، دود ما			نیست جز از مایه‌ی ما، سود ما
	ساخته‌ام بام و در و خانه‌ای			تا نروم بر در بیگانه‌ای
	تو بسخن تکیه‌کنی، من بکار			ما هنر اندوخته‌ایم و تو عار
	کارگر خاکم و مزدور باد			مزد مرا هر چه فلک داد، داد
	لانه بسی تنگ و دلم تنگ نیست			بس هنرم هست، ولی ننگ نیست
	کار خود، ای دوست نکو میکنم			پارگی وقت رفو میکنم
	شبچره داریم شب و روز چاشت			روزی ما کرد سپهر آنچه داشت
	سر ننهادیم ببالین کس			بالش ما همت ما بود و بس
	رنجه کن امروز چو ما پای خویش			گرد کن آذوقه‌ی فردای خویش
	خیز و بیندای به گل، بام را			بنگر از آغاز، سرانجام را
	لانه دل‌افروزتر است از چمن			کار، گرانسنگتر است از سخن
	گر نروی راست در این راه راست			چرخ بلند از تو کند بازخواست
	گر نشوی پخته در این کارها			دهر بدوش تو نهد بارها
	گل دو سه روزیست ترا میهمان			میبردش فتنه‌ی باد خزان
	گفت ز سرما و زمستان مگو			مسله‌ی توبه به مستان مگو
	نو گل ما را ز خزان باک نیست			باد چرا میبردش خاک نیست
	ما ز گل اندود نکردیم بام			دامن گل بستر ما شد مدام
	عاشق دلسوخته آگه نشد			آگه ازین فرصت کوته نشد
	شب همه شب بر سر آنشاخه خفت			هر سحرش چشم بدت دور گفت
	کاش بدانگونه که امید داشت			باغ و چمن رونق جاوید داشت
	چونکه مهی چند بدینسان گذشت			گشت خریف و گه جولان گذشت
	چهر چمن زرد شد از تند باد			برگ ز گل، غنچه ز گلشن فتاد
	دولت گلزار بیکجا برفت			وان گل صد برگ بیغما برفت
	در رخ دلدار جمالی نماند			شام خوشی، روز وصالی نماند
	طرح چمن طیب و صفائی نداشت			گلبن پژمرده بهائی نداشت
	دزد خزان آمد و کالا ربود			راحت از آن عاشق شیدا ربود
	دید که هنگام زمستان شده			موسم هشیاری مستان شده
	خرمنش از برق هوی سوخته			دانه و آذوقه نیندوخته
	اندهش از دیده و دل نور برد			دست طلب نزد همان مور برد
	گفت چنین خانه و مهمان کجا			مور کجا، مرغ سلیمان کجا
	گفت یکی روز مرا دیده‌ای			نیک بیندیش کجا دیده‌ای
	گفت حدیث تو بگوش آشناست			منعم دوشینه چرا بی نواست
	در صف گلشن نه چنان دیدمت			رقص کنان، نغمه زنان دیدمت
	لقمه‌ی بی دود و دمی داشتی			صحبت زیبا صنمی داشتی
	بر لب هر جوی، صلا میزدی			طعنه بخاموشی ما میزدی
	بسترت آنروز گل آمود بود			خاطرت آسوده و خشنود بود
	ریخته بال و پر زرین تو			چونی و چونست نگارین تو
	گفت نگارین مرا باد برد			میشنوی؟ آن گل نوزاد مرد
	مرحمتی میکن و جائیم ده			گرسنه‌ام، برگ و نوائیم ده
	گفت که در خانه مرا سور نیست			ریزه خور مور بجز مور نیست
	رو که در خانه‌ی خود بسته‌ایم			نیست گه کار، بسی خسته‌ایم
	دانه و قوتی که در انبان ماست			توشه‌ی سرمای زمستان ماست
	رو بنشین تا که بهار آیدت			شاهد دولت بکنار آیدت
	چرخ بکار تو قراری دهد			شاخ گلی روید و باری دهد
	ما نگرفتیم ز بیگانه وام			پخته ندادیم بسودای خام
	مورچه گر وام دهد، خود گداست			چون تو در ایام شتا، ناشتاست