مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۱۴۷
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۲۳
۵شنبه ۲ خرداد ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۴۷
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۱۴۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۵شنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بیانات قبل از دستور - آقایان: صدری - حائری‌زاده - موقر
۳- تقاضای آقای مخبر فرهمند دایر به مطرح شدن لایحه اصلاح ماده ۲۰ قانون مالیات بر درآمد و طرح سه فوری مربوط به زندانیان
۴- قرائت اسامی آقایان منتخبه از شعب جهت مشاوره در لایحه انتخابات
۵- مذاکره در گزارش کمسیون کشور راجع به لوله‌کشی شهر تهران
۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ۹ و پنجاه دقیقه صبح به ریاست آقای جواد گنجه (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- تصویب صورت مجلس[ویرایش]
۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس - صورت غائبین جلسه گذشته قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه - آقایان یوسف شکرایی. صفوی. پالیزی مرتضی حکمت. محمد علی مسعودی. خسروانی. فتحعلی افشار طباطبایی. خزیمه علم. دکتر طبا. این آقایان با اجازه در کمیسیون بوده‌اند آقایان اللهیار صالح. دکتر شایگان. دکتر معظمی. مکی. اردلان.
غائبین بی اجازه آقایان - خاکباز. محمودب. قبادیان. منصف. نصرتیان. قهرمان. ابریشم کار. تولیت. ابتهاج. اقبال. رضوی. پیراسته. جواد مسعودی.
دیر آمدگان با اجازه -آقایان: ارباب - محمد ذوالفقاری - ناصر ذوالفقاری - امامی -اهری
دیر آمدگان بی اجازه - آقایان: اکبر. دکتر مصباح زاده. تیمورتاش.
نایب رئیس - نسبت به صورت جلسه گذشته اعتراضی هست؟ آقای اردلان.
اردلان- بنده اعراضم را به صورت جلسه استدعا می‌کنم جناب آقای رئیس توجه بفرمایند در جلسه گذشته عرض کردم و این موضوع درج هم شده مربوط است به ماده ۸۰ نظامنامه و آن این است که دستور مجلس قبلا باید معین باشد که نمایندگان مجلس غافلگیر نشوند این را استدعا می‌کنم از آقای رئیس که توجه بفرمایند بنده که یک وکیلم بغته یک لایحه میجوشد و اصلا فکرم حاضر نیست در صورتی که اگر بدانم که لایحه فلان روز مطرح است می‌روم و مطالعه می‌کنم و نظر خود را اظهار می‌کنم (امینی - در لایحه سه فوری که نمی‌توانند این کار را بکنند) صحیح است لایحه سه فوری هم آمده به مجلس ولی عرض بنده مربوط به لایحه‌ای است که رفته‌است به مجلس سنا لایحه‌ای قبلا مطرح بوده بدون اینکه رای بگیرند این موضوع از دستور خارج بشود یک لایحه دیگر آوردند استدعای بنده از هیات محترم رئیسه مجلس شورای ملی اینست که دستور مجلس را تعیین بفرماییند و در سرسرا بگذارند که تکلیف ما هم معین بشود
نایب رئیس - برای تعیین دستور جلسات ۱۵ روزه برای روز دوشنبه دعوت شده‌است و از دولت هم تقاضا شده نماینده خود را معرفی بفرمایند که مطابق آیین نامه برای ۱۵ روز دستور مجلس تعیین بشود برای قسمت دوم هم اگر توجه فرموده باشید در دستور امروز هست آقای حاذقی.
حاذقی- معمولا اعتراضاتی که به صورت مجلس می‌شود چون خیلی مختصر است در محل خود عرض می‌کردم ولی امروز یک موضوع خیلی مهمی است که ناچار باید به استحضار آقایان نمایندگان محترم برسانم به طوری که در صورت جلسه مندرج است موقعی که لایحه اعطای مستمری به خانواده عده‌ای از مستخدمین دولت مطرح بود بنده به عرض رساندم که این لایحه مال دولت سابق بود و باید دولت این لایحه را قبول بکند تا بشود با آن رای گرفت و عرض کردم که این کار درست نیست و این دولت ممکن است که بگوید ما نمی‌توانیم این اعتبارات را بدهیم و آقای رئیس بفرمایند یکی از وزرای حاضر این را قبول بکنند. این را من دو مرتبه تذکر دادم در صورتی که تحقیق شد این لایحه در مجلس سنا مطرح بوده (آقای کشاورز صدر با آقای وزیر کشور صحبت می‌کردند) آقای کشاورز صدر اجازه بفرمایید روی سخن با آقای وزیر اقتصاد ملی و آقای وزیر کشور است.
این لایحه که در مجلس سنا مطرح بوده و وزیر مالیه پس گرفته و گفته‌است که این را پس می‌گیریم برای مطالعه و این جا مجلس شورای ملی به آن رای داده‌است مساله دو تا است یکی دادن مستمری به ورثه عده‌ای از مستضعفین دولت که من با او موافق هستم زیرا که عمل خوبی است ولی از نظر طرز قانونگذاری عمل مجلس صحیح نبوده و الان من عرض می‌کنم که اگر وزیر دارایی دولت فعلی آنرا قبول نکند این قانونیت ندارد استدعا می‌کنم که مقام ریاست این را توجه بفرمایند که آقای وزیر دارایی این لایحه را قبول کنند.
نایب رئیس - آقای امینی.
امینی -در جلسه گذشته بنده شرحی تقدیم مقام ریاست کردم برای اینکه به اطلاع جناب آقای وزیر کشور برسانند. یک مکتوبی بود نه تلگراف اینجا تلگراف نوشته‌است. ضمنا می‌خواستم عرض کنم که راجع به سوالات آقایان نمایندگان ترتیبی بفرمایند که آقایان وزرا از نظامنامه مجلس منحرف نشوند.
نایب رئیس - راجع به قسمت اول اصلاح خواهد شد راجع به قسمت دوم هم آقایان وزرا تقاضا کرده‌اند که تعیین وقت بشود. آقای مکرم.
مکرم - عرایضی که بنده در جلسه گذشته کردم و چاپ شده اشتباهات نسبتا زیادی دارد بنده اصلاح می‌کنم و به اداره تند نویسی می‌دهم استدعا می‌کنم که امر بفرمایید که اصلاح شود.
نایب رئیس - به شرط آنکه در اصل مطلب تغییری داده نشود.
مکرم- به هیچ وجه کلماتی کم و زیاد شده‌است
نایب رئیس - آقای صفایی.
صفایی- عرض بنده در موضوع صورت مجلسها یک تذکر اصولی است صورت مجلسها موقعی به دست نمایندگان می‌رسد که مجال مطالعه کردن و اظهار نظر برای ما باقی نمی‌ماند یک صورت مجلس در ظرف پنج یا ده دقیقه دست ما می‌آید که ما باید مطالعه بکنیم و اظهار نظر کنیم به نظر بنده این عملی نیست از مقام ریاست تقاضا می‌کنم که نسبت به این موضوع توجه بفرمایید یا صورت جلسه برای جلسه بعد بماند یا بعد از دستور ضمنا موضوعی که می‌خواستم اینجا عرض کنم جناب آقای امیر علایی موضوعی است که باید توجه بفرمایید ۵ ماه است که کارگران معدن زیر آب حقوق نگرفته‌اند (صحیح است) قبول بفرمایید پنج ماه حقوق نگرفتن ۱۳۰۰ نفر کارگر معدن زیر آب نگرانی ایجاد می‌کند و قطعا وضع بدی پیدا می‌کنند تمام این عده فعلا در تهران و زیرآب پراکنده‌اند (صحیح است) و یک عده از کسبه هم که به اینها قرض داده‌اند دیگر قادر به قرض دادن نیستند این یک موضوع اساسی است (امینی - یک سال است که طلب توتون کاران پرداخت نشده‌است) این واقعا به نظر می‌آید که شاید تعمدی است که تشنج ایجاد بکنند و الا هزار و سیصد نفر کارگر وقتی پنج ماه حقوق نگیرند این معلوم است که چه بلایی به سر آنها می‌آید و ممکن است آلت بشوند و مورد استفاده دسته‌های غیر صالح واقع بشوند درست است که پریروز آقای دکتر نخعی رئیس سازمان برنامه صد هزار تومان داده‌اند ولی یک میلیون تومان حقوق پنج ماه عقب افتاده آنهاست استدعا می‌کنم که یک توجهی بفرمایید که اینها حقوقشان زودتر پرداخته بشود
نایب رئیس - صورت مذاکرات جلسه سه شنبه ۲۴ تصویب شد.
- بیانات قبل از دستور آقایان: صدری- حائری زاده و موقر[ویرایش]
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: صدری- حائری زاده و موقر
نایب رئیس - شروع می‌کنیم به نطق‌های قبل از دستور آقای ناصر صدری.
شیبانی - بنده اول هستم.
نایب رئیس - شما خودتان قرار گذاشتید که آقای صدری صحبت بکنند.
شیبانی - آقای حائری زاده جای بنده صحبت می‌کنند.
صدری - آقای حائری زاده بعد از بنده هستند خودشان موافقت کردند.
نایب رئیس - بفرمایید آقای صدری.
ناصر صدری - البته آقایان نمایندگان محترم اخباری را که در این چند روزه از قول خبرگزاریهای خارجی در جراید منتشر شده یا به وسیله رادیو از مراکز خارجی پخش گردیده خوانده و یا شنیده‌اند خلاصه این اخبار دلالت دارند بر این که گویا دولت کارگری انگلستان در قبال تقاضای ملت ایران راجع به ملی شدن صنعت نفت در صدد این است که به طریق فشار یا اعمال قوه زور مبادرت نماید هم چنین اظهار شده‌است که این عمل با موافقت دولت آمریکا صورت خواهد گرفت گر چه تصور نمی‌رود که این قبیل مطالب جز استفاده از طریق ایجاد جنگ اعصاب نتیجه دیگری از آن مترتب باشد چه دولت پادشاهی انگلستان که خود را علم دار دموکراسی امروزی جهان می‌داند مشکل به نظر می‌رسد حاضر شود که برای استفاده از منابع نفت جنوب ایران که حق مطلق ملت ایران است به جز فشار آن هم با وضع بسیار باریک سیاست جهانی امروز متشبث گردد (صحیح است) درهر حال کاخ نشینان کنار تایمز بایستی از عواقب وخیم یک چنین تصمیماتی خود را بر حذر بدارند زیرا که در دنیای امروز غیر ممکن است بتوان با یک چنین تهدیداتی ملتی را مجبور به تسلیم نموده و آنها را در راه مبارزه حیاتی خود وادار به توقف کرد دولت کارگری انگلستان بایستی توجه نماید که معنی آزادی و دموکراسی این نیست که با ذور و فشار ملتی را مجبور به قبول مواد کاغذ پاره‌ای نمود که به زور و فشار به او تحمیل شده‌است. ملت ایران به جز تامین منافع و دخالت در اموری که صرفا مربوط به خود اوست خواهان چیز دیگری نیست واین حقیقت بایستی مورد توجه زمامداران انگلستان قرار بگیرد (صحیح است) از طرف دیگر ملت ایران انتظار دارد همانطوری که سازمان هدف مشترک آمریکا و ملل صلح دوست بیانیه‌ای صادر کرده واز دولت آمریکا خواسته‌اند که بی درنگ به کمک ملت رنجدیده ایران بشتابند و مخصوصا متذکر شده‌اند (که کمک به ایران نه فقط آزادی و استقلال آن کشور را حفظ می‌نماید بلکه کمک به ایران برای حفظ صلح جهانی لازم است)دولت آمریکا به پیروی از احساسات آزادی خواهانه مردم آمریکا در این موضوع که برای ملت ایران حیاتی و برای صلح جهانی ضروری است از دولت ایران پشتیبانی نماید همان طوری که سردار بزرگ آمریکایی در مقابل کنگره آن کشور اظهار داشت «کلیه ملل آسیایی آنچه تجسس می‌کنند نیست جز آن که می‌خواهند قدری غذای بیشتر بر معده خود بریزند. قدری لباس بهتر به کول خودشان بیاندازند زیر سقف مطمئن تری بخوابند» در این صورت و با این اظهار صریح کلیه ملل آزادیخواه بایستی بدانند که ملت ایران هم که یک ملت آسیایی است به جز آنچه ژنرال پنج ستاره آمریکایی گفته نمی‌خواهد و همه این مبارزات برای به دست آوردن این حق اولیه زندگی است و در اینجا است که بر دولت آمریکا و همه ملل دموکرات جهان فرض است که ملت ایران را در راه به دست آوردن این حق پشتیبانی و کمک نمایند. ضمنا لازم است از احساسات پاک ملت پاکستان و بیانات آقای وزیر امور خارجه آن کشور که در جلسه مطبوعاتی ایراد و نسبت به ملت ایران ابراز همدردی فرموده‌اند به نام یک نفر نماینده ملت ایران اظهار تشکر و امتنان نمایم (امینی - از زلزله پاکستان هم اظهار تاسف بفرمایید) و اما موضوع دیگر در اطراف بیانات جناب آقای مکرم می‌باشد که در جلسه گذشته ایراد فرمودند همان طوری که ایشان اشاره کردند و عرض بنده هم این بوده نظر این است که دولت ترتیبی اتخاذ نماید تا صنایع داخلی از بین نرفته و صادرات پشم و پنبه مازاد بر احتیاجات داخلی باشد و بنده مجددا توجه وزارت اقتصاد ملی را به این نکته مهم جلب می‌نمایم و اما این که فرموده‌اند آماری که نسبت به آذربایجان عرض شده اغراق آمیز است برای روشن شدن ذهن ایشان تقاضا می‌نمایم که به نشریه انجمن حمایت از صنعت فرش که در تبریز منتشر می‌گردد مراجعه فرمایند و اما در مورد شکایت دانشگاه پزشکی به علت نداشتن استاد خود ایشان متذکر شدند که شکایت دانشجویان دانشکده پزشکی مشهد درباره استخدام استادان کاملا صحیح و به جا است اگر به صورت جلسه مذاکرات مراجعه شود ملاحظه خواهند فرمود که عرض بنده هم همین مطلب بوده در هر صورت امیدوارم که اگر سو تفاهمی برای ایشان رخ داده باشد با این توضیحات بر طرف و ضکنا در تایید بیانات ایشان استدعا می‌نمایم که لایحه مربوط به استخدام استادان خارجی که در مجلس سنا مانده هر چه زودتر از طرف آقایان نمایندگان محترم مجلس سنا تکلیفش معین شود تا وزارت فرهنگ بتواند منویات دانشجویان را در تکمیل کادر استادی او بر أورده نماید. یک نامه‌ای هم از طرف أقایان کارمندان دولت در أذربایجان رسیده‌است. که در حدود هزلر و کسری امضا دارد و در آن از وزارت دارائی تقاضا کرده‌اند که بخشنامه شماره ۷۳۷۷۳ مورخه ۲۹/۱۰/۲۱ به موقع اجرا گذاشته بشود و تقا ضا کرده بودند که عین نامه آنها را بنده قرائت بکنم ولی چون یک مقدار از وقتم تقدیم أقای حائری زاده کرده‌ام عین نامه را تقدیم مقام ریاست می‌کنم که به وزارت دارائی ارسال دارند یک موضوع دیگر هم که می‌خواستم عرض کنم این است که این اواخر در بعضی از روزنامه‌ها اخبار تحریک أمیزی نسبت به أذربایجان انتشار داده شده که چون بنده از اوضاع أنجا اطلاع کافی دارم لازم است جدا کلیه آن اخبار را تکذیب کنم (صحیح است).
نایب رئیس - أقای حائری زاده.
حائری زاده - بنده برای یک مشت اخباری که در جراید انگلستان راجع به ایران و نفت ایران نوشته شده بود تصور می‌کنم که بر ملت انگلیس اشتباهی شده باشد نه موقع را تشخیص داده نه موقعیت ایران رانه وضعیت خودش را فقط باید تعبیر کرد که به یک غوغای سیاسی متشبث شده.
- اول باید معلوم شود راجع به وضع کار خودمان دنیا می‌داند که قرار داد ۱۹۳۳ در مقطع حکمیت قلدری بود که ملت ایران مالک اراده خود نبود و انگلستان ایران را در فشار دیکتاتوری قرار داده بود و ابدا در نظر ملت ایران این قرار داد ارزشی نداشته و ندارد (صحیح است) این چیزی است که دنیا قبول دارد (صحیح است) نه فقط ملت ایران می‌گوید بلکه خود انگلیسها هم این حرف را قبول دارند.
- دوم قرار داد ۱۹۰۱ است که معروف به قرار داد دارسی است اگر چه در یک دوره تاریک و دوره بی اطلاعی تنظیم شده‌است ولی خوشبختانه با موافقت خود کمپانی در ۱۹۳۳ لغو شده و در اطراف آن بحث کردن دیگر معنی ندارد
- سوم اصل ملی شدن صنعت نفت است در سراسر ایران این اصل ملی شدن ابدا توجهی به قرار دادهای سابق ندارد اهم از اینکه به عقیده کمپانی قرارداد صحیح بوده یا به عقیده ملت ایران قرارداد صحیح نبوده این موضوع اصلی ملی شدن در هر صورت در خود انگلستان هم در موارد متعددی انجام شده یک موضوع تازه‌ای نبوده که ما ایرانیها بر خلاف اصول دنیا پسند عملی انجام داده باشیم مصالح ملی ما مقتضی بوده‌است که صنایع نفت را دولت ایران که نماینده ملت ایران است اداره بکند و دست کمپانی و اشخاصی که به ضرر ملت ایران از این منابع نفت بهره برداری می‌کنند کوتاه بشود این عمل ملی شدن درسی که از حکومت فعلی انگلستان داریم ملت ایران با این قرارداد مخالفتش فقط از جنبه مالی نبوده این قرار داد را منافی أزادی و استقلال و حق حاکمیت خود دانسته و از این مبارزه‌ای که برای أزادی و استقلال است البته در ضمن برای ایران باید عایدات بیشتر تهیه بشود ما این مبارزه‌ای را که شروع کردیم و خوشبختانه در قسمتهای دیگر اگر بعضی اوقات اختلاف کلمه‌ای بین افراد بین ملت ایران بین مجلسین بین دستجات پیدا می‌شود در این موضوع یک فکری بوده‌است که به اتفاق کلمه همه جلو رفته‌اند هیچ اختلاف کلمه‌ای نداشتیم و برای حق حاکمیت و آزادی و استقلال ملی خودمان مبارزه کردیم البته منافع خودمان را برای بهره برداری نفت مورد توجه قرار می‌دهیم ولی اصل آزادی ماست که دست غاصبین را از این مملکت کوتاه بکنیم
فعلا درباره نفت در وزارت خارجه و جنگ انگلستان مطالبی راجع به ایران در جریان است و در جراید منعکس شده خیلی جای تاسف است که مطلب بر انگلیسها اشتباه شده آنها تصور کرده‌اند ملت ایران ملت چهل سال قبل است و انگلستان قدرت بعد از جنگ بین المللی اول را دارد و موقعیت جغرافیایی و سیاسی ایران تغییر نکرده یک روز صحبت کشتیهای جنگی است یک روز صحبت چتر باز است یک روز صحبت از این است که با آمریکا موافقت شود برای حفظ اتباع خود قوه وارد ایران بکنند
- اولا ملت ایران اگر چه زیر چنگال حکومت زور و قلدری خیلی فشار دیده و در منجلاب امراض و فقر و فساد هیات حاکمه و غیره گرفتار است ولی تاریخ ایران نشان داده که اگر هادی و رهبر خوبی ایرانی داشتهباشد عملیات معجزه مانندی خواهد کرد (صحیح است) با تبدیل شاه سلطان حسین به نادر شاه افشار آن ابتکار و قدرت را ایران نشان داد با نبودن حزب و بودن دستهای جنایت پیشه در تمام دوایر دولتی در انتخابات دوره ۱۶ با بودن حبس و فشار و تبعید مردم تهران مقاومت نشان دادند و موفقیت حاصل کردند و با مخالفت شدید دولت مجلسین ملی شدن نفت را به اتفاق آرا رای داد انگلستان باید بداند که دولت ایران ملت سی سال پیش نیست و افکار دیگری دارند که نمی‌شود یک قلدر دیگری بر این ملت حکومت کند
- دوم انگلستان امروز غیر از امپراتوری بعد از جنگ بین المللی اول است و او امروز قدرت اداره امور خود را منفردا ندارد بلکه زیر سایه آمریکا امرار حیات می‌کند و همسایه ما امروز نیست بلکه در سایه انگلیسیهای وطنی در ایران شهرت خود را حفظ کرده و انگلیسیهای وطنی اطراف این امامزاده مرده را گرفته‌اند و اگر دولت ایران حمایت از انگلیسیهای مقیم ایران نکند مورد بغض ملت ایران می‌باشند مامورین و قوای دولتی ما در آبادان آلت دست کمپانی می‌شوند و کارگرهای ما را می‌کوبند و اگر حمایت نکنند از سیاست ظالمانه مامورین انگلیسی در ایران همین کارگرهای ما که معادن نفت در دستشان هست حساب آنها را رسیدگی می‌کنند همچو قدرتی ما برای انگلستان قائل نیستیم چند نفر چتر باز یا امثال آنها لقمه کوچکی در مقابل عشایر مرزی ما می‌باشند به علاوه امروز اگر انگلیسها تصور می‌کنند که ایران را به صورت کره بیرون بیاورند اشتباه است ایرانی یا باید أزاد و مستقل و مالک همه چیز باشد یا معبر قوای سرخ برای همه جهان خواهد شد ممکن نیست انگلیسها ایران را أتش بزنند مگر اینکه دنیا را أتش بزنند و خود آنها زودتر می‌سوزند انگلستان باید بداند که نمی‌توان ایران را تحت فشار قرار داد و از أتش جنگ بین المللی سوم بر کنار شد به جهاتی که جای ذکر آن فعلا نیست مصلحت خود انگلستان است که ایرانی أزاد و صاحب همه چیز باشد تا از حقوق خود دفاع کند و در صورتی که مثل امروز همه گرفتار فقر و بد بختی باشند چه فرق می‌کند که رژیم حکومت چه باشد
- سوم موقعیت جغرافیایی و سیاسی امروز و أنروز ایران که انگلستان اشتباه کرده در موقع ختم جنگ بین المللی اول اتحاد جماهیر شوروی هنوز صورت تشکیل به خود نگرفته بود و قوای انگلیس در قسمت جنوبی اتحاد جماهیر شوروی مجاور ایران بود و ایران در چنگال امپراتوری انگلیس بود و أنچه به ایران تحمیل کردند دولتهای وقت و دیکتاتور قادر نبودند بر خلاف مامورین انگلستان قدمی بردارند امروز ما به انگلیسیها همان قدر احتیاج داریم که به بلژیک و هلند و غیره احتیاج داریم
اما موضوع نفت کمپانی در دنیا مشغول دروغ پردازی است سه تکیه گاه برای دروغ پردازی خودش درست کرده‌است
- یکی این است که ایران ملعبه دست جنگجو یا صلح جو شده و نفت را به نفع اتحاد جماهیر شوروی ملی می‌سازد به علاوه ایران در مقام مصادره اموال کمپانیست سوم ایران لایق اداره امور خود نیست روی این حرفهای کمپانی در ئنیا مشغول دروغ پردازی شده
- در قسمت اول تمام ایرانیها از مظالم کمپانی هم آواز بوده و پیش قراول این مبارزه حجج اسلام بوده‌اند تحت رهبری حضرت أیت الله کاشانی و جناب أقای دکتر مصدق و جبهه ملی مبارزه کرده و البته سایر طبقات نیز شرکت و مبارزه نموده‌اند مربوط به طبقه خاصی نبوده (صحیح است)
- دوم عنوان مصادره که بهانه قرار داده‌اند در صورتی که قانون تصریح دارد که اگر دعاوی کمپانی داشت و حق بود از عایداتی که ما داریم برای تامین این کار بیست و پنج درصد ذخیره می‌کنیم چون در موضوع قرار داد مامور مطالعه نبودم بحث این را نکردم ما آن موقع در کمیسیون نفت مشغول مطالعه قرار داد نبودیم ما روی اساس حرف می‌زدیم بحث ملی شدن داشتیم بک روز آیت الله کاشانی به من فرمودند شما قسمت (ج) فصل بیست قرارداد ۱۹۳۳ را که مردود است به نظر ایرانیان و مورد استناد کمپانی و دولت انگلستان است مطالعه کرده‌اید یا نه؟ من رفتم مطالعه کردم و دیدم یک چیز مهمی در أنجا است که من أنرا می‌خوانم عنوان مصادره نیست عنوان حق است در این فصل بیست
قسمت (ج) می‌گوید در موقع ختم امتیاز خواه این ختم به واسطه انقضای عادی مدت و یا به هر نحو دیگری پیش‌آمد کرده باشد تمام دارایی کمپانی در ایران به طور سالم و قابل استفاده بدون هیچ مخارج و قیدی متعلق به دولت ایران می‌گردد صحبت مصادره نیست صحبت حق است یک کمپانی که پنجاه سال عایدات از اینجا برده و چندین مقابل سرمایه‌ای که اینجا خرج کرده امروز ذخیره دارد در بانکها یک مشت ابزارهای فرسوده‌ای که در أنحا هست در این قرار داد هم آن روز پیش بینی شده‌است که در موقع انقضای این قرارداد و ختمش باید تحویل ملت ایران بشود. ختم فقط به انقضای مدت بیست نیست تصریح می‌کند یا به هر نحو دیگر پیش آمد کرده باشد یعنی آن التزام نامه‌ای که از دولت دیکتاتور گرفته اندو امروز اسمش را قرارداد ۱۹۳۳ گذارده‌اند برای خودشان قرار داده‌اند که هر وقت برایشان صرف نکرد ول کنند مشروط بر اینکه دو سال جلوتر به ما خبر بدهند که ما دیگر احتیاج نداریم یک ماده دیگری پیدا کرده‌ایم که چرخ ما را می‌چرخاند ما محتاج به نفت ایران نیستیم تمام اینها را ول می‌کنیم برای ایران در صورتی که هیچ حقی برای ایران آن روز قائل نشده‌اند برای اینکه طرف معامله خودشان بوده‌اند ملت ایران در این کار دخالتی نداشت یک دیکتاتوری بود از طرف خود آنها بود مخلوق آنها بود و آنها مقدمه چیدند و این قرارداد را به نفع خودشان می‌گذارند
قسمت (د) آن فصل هم تمام دارایی را تعریف می‌کند دارایی مشتمل است بر تمام اراضی و ابنیه و کارخانه‌ها و ساختمانها و چاهها و سدهای دریایی و راهها و لوله‌های حمل نفت و پلها و رشته‌ها و نهرهای فاضل آب و سایر وسایل توزیع أب و ماشینها و موسسات و تجهیزات از هر قبیل و تمام وسایل نقلیه (مثلا از قبیل اتومبیل گاری آئروپلان) و تمام اجناس انبار شده و سایر اشیایی که کمپانی در ایران برای اجرای این امتیاز از آن استفاده می‌نماید اینها را این قسمت خوب حلاجی کرده و روشن است عنوان عنوان مصادره نیست عنوان حق است.
به جهتی از جهات یکی ملی شدن صنعت نفت است یکیش اینست که کمپانی می‌بیند صرف نمی‌کند برای او و دو سال قبل می‌گوید به درد من نمی‌خورد یکی این است که در محکمه ثابت شود که کره و اجبار باشد و موجبات ابطال باشد می‌گویند این قرارداد باطل است یکی این است که این مدت شصت سال را که قرارداد بودند منقضی شود که در این جا می‌نویسد به واسطه انقضای عادی مدت و یا به هر نحو دیگری پیش آید کرده باشند پس عنوان عنوان مصادره نیست و این هو و جنجالها بیمورد است یک ملت ضعیفی حق خودش را پس از پنجاه سال از یک غارتگری مطالبه می‌کند این اندازه شرافت نشان داده‌است که در آن قانونی که از مجلس گذرانده برای احتیاط ذکر کرده که اگر حقی برای او فرض بکنیم می‌دهیم ما حاضریم حق مردم را بدهیم حاضر نیستیم که در دنیا بگویند که ملت ایران یک ملت بی حسابی است خیر ملت ایران هر چه ظلم کشیده هر چه فقر و بدبختی به واسطه انگلستان دیده تحمل کرده و هر چه انواع بد بختی و جهل و فساد و نفاق در این مملکت هست از آنها به ارث مانده باز اگر حقی دارند ما پس می‌دهیم ما حاضر نیستیم مال کسی را ببریم ولی به موجب این قانون حقی برای آنها نیست عنوان مصادره نیست عنوان حق است قرارداد۱۹۳۳ یا التزام نامه ۱۹۳۳ یا این ورق پاره به عقیده ما و این سند شش میخه خیلی محکم به عقیده آنها علیه خود آنها حجت است چون خودشان استناد به این می‌کنند علیه خود آنها حجت است
فصل بیستم قسمت سوم آن ر اینجا تصریح دارد که به عرض آقایان رساندم که اینجا هیچ عنوان مصادره نیست البته چون دولت جناب دکتر مصدق طرف اعتماد همه ما هست و سعادت و صلاح ملت ایران را تشخیص دادیم که تشخیص ایشان بهتر می‌تواند تامین بکند هر رویه‌ای که این کمیسیون مختلط نفت اتخاذ بکند اگر چه از نظر قضایی هم مطابق مصلحت ما نباشد ما موافق هستیم و موافقت هم خواهیم کرد برای این که مصلحت عمومی ما فوق بحث قضایی است این یک بحث قضایی است که اگر از نظر قضاوت در یک محکمه برود یک شاهی حق برای کمپانی کسی قائل نمی‌شود اگر این را از نظر سیاست مصلحت می‌دانند که یک مشت انتریک چی و هوچی شرش را بکنند این را من موافقم و حرفی ندارم این حرف دیگری است و من وارد این بحث نمی‌شوم قوه مجریه که طرف اعتماد است وقتی که چیزی را مصلحت دانست باید قوای دیگر هم از او حمایت بکنند و به او کمک خواهند کرد وضعشان هم خوب خواهد شد یک موضوع دیگری را که انگلیسیها دارند عمل می‌کنند راجع به لیاقت ملت ایران حرف مزنند که آیا ایرانیها لایق هستند اینها را اداره بکنند یا نه یا این نفتها زیر خاک مدفون می‌ماند و کارخانه جات اسلحه سازی آنها اسلحه کمتر می‌تواند بسازد این مورد بحث است و این یک توهینی است به ملت ایران که بنده به سهم خود حاضر نیستم بی جواب بگذارم توهینی را که یک مشت مردمانی آن موقعی که ایرانیها مشعل تمدن دنیا در دستشان بوده و دنیا در سایه اداره آنها ماشینش می‌چرخید اینها دزد دریایی بودن و با شکار ماهی زندگی می‌کردند و لیاقت آنرا نداشتند که جزو آدمها حسابشان کنیم حق ندارند حق ندارند این مزخرفات را نسبت به یک ملت با سابقه و با شرافتی بگویند اشکال تراشی اقتصادی آنها است که مملکت ما را به این روز سیاه انداخته و ملت ایران خیلی دارای اراده قوی بوده که با تمام این فشارها هنوز ثابت ایستاده و مطالبه حق خودش را می‌کند اگر این همه فشارها که به ملت ایران وارد شده‌است ده یک این فشارها به انگلستان وارد شده بود اصلا وجود ذهنی هم برای انگلستان در دنیا نبوده آنها قابل اینکه بتوانند مقاومت در مقابل این فشارها بکنند نیستند ملت ایران است که اگر به تاریخ نگاه کنند با تمام جریانات موافق و مخالف مقاومت می‌کند و جای خودش را حفظ می‌کند و من حق و اجازه نمی‌دهم به یک مشت دزد دریایی و شکارچی ماهی که به ما توهین بکنند (صحیح است آفرین)
نایب رئیس - آقای موقر.
موقر - در این موقع که به حمدالله آرامش در خوزستان برقرار شده‌است انتظار کارگران خوزستان بر این است که دولت توجه بیشتری در تامین آسایش آنها بکند و حد اقل معیشت که تهیه مسکن برای همه و بهداشت برای همه و فرهنگ برای همه باشد تامین نماید و ضمنا تقاضا دارند که چون دیگر موجباتی برای ابقای حکومت نظامی باقی نیست هر چه زودتر حکومت نظامی را در خوزستان بر طرف سازند ضمنا در این موقع که شخص آقای امیر تیمور کلالی مامور رسیدگی به کار کارگران است و بسیار مردم شریفی هستند وکیل بسیار خوبی بودند و وکیل جدی و صمیمی و دلسوزی بودند انتظار بنده براین است که امروز که وزارت کار را به عهده گرفته‌اند با همان جدیت و با همان صمیمیت و همان دلسوزی در تامین آسایش کارگران بکوشند (صحیح است) ضمنا می‌خواستم به عرض آقایان برسانم در تعقیب عرایضی که راجع به تاسیس دانشگاه خوزستان به عرض آقایان رسانیدم مورد توجه دانشگاه تهران قرار گرفت آقای دکتر بیدل استاد دانشگاه با من تماس حاصل کردند (در این موقع اکثریت نبود پس از چند دقیقه اکثریت حاصل شد) و در چگونگی به موجبات تاسیس آموزشگاه عالی بهداری در شهر اهواز مذاکره کردند روز دیگر بنده مستقیما با دفتر دانشگاه تماس گرفتم دیدم موجبات این کار فراهم است بنده اضافه می‌کنم که بعد از تاسیس دانشگاه در تبریز که کار بسیار لازمی بود در سه شهر دیگر اصفهان و مشهد و شیراز اول آموزشگاه عالی بهداری تاسیس شد توسعه پیدا کرد و در این سه شهر اکنون هم آموزشگاه عالی بهداری و هم دانشکده پزشکی هست در صورتی که به عقیده بنده الان که در این شهرستآنها دانشکده پزشکی برقرار است دانشگاه می‌تواند این کلاسهای بهداری را تبدیل بکنند و منتقل بکنند به اهواز و کرمان و کرمانشاه و انصاف و عدالت حکم می‌کند که جاهای دیگر هم از عنایت و توجه فرهنگ و دانشگاه بهره مند شوند به علاوه ما مانع نیستیم آنجا هم دانشکده ادبیات باز کنند دانشکده فنی باز کنند ولی اهواز هم حق دارد (مکرم - البته حق درد ولی انتقال اینها هم مصلحت نیست) خود دانشگاه پیشنهاد می‌کند که این کار را الان می‌شود عملی کرد آقایان می‌دانند که موافقت شده‌است هر جا سازمان آموزشگاه عالی بهداری تاسیس شود وزارت بهداری از بیمارستآنهای وابسته با بودجه آن به آن آموزشگاه یا آموزشکده پزشکی منتقل می‌نماید در اهواز یک ساختمان بسیار آبرومندی ساخته شده که محل بیمارستان است راه آهن است و گنجایش این ساختمان بیش از احتیاج بیمارستان راه آهن است و به قدری جای زیادی دارد که الان سازمان مبارزه با مالاریا در آنجا جای دارد و یقین دارم اولیای راه آهن یکی دو اطاق در بیمارستان نامبرده به اختیار آموزشگاه عالی می‌گذارند و برای تهیه مقدمات آموزشگاه عالی بهداری شرکت سابق نفت قول داده بود هر وقت در اهواز دانشکده پزشکی تاسیس شود وسایل آزمایشگاه بلا عوض در اختیار دانشکده بگذارد الان که نفت ملی شده حق این است که این سازمان وسیع وسایل آزمایشگاه را فراهم نماید مضافا به این که در خوزستان دو بیمارستان خیلی عظیم وجود دارد یکی در آبادان و دیگری در مسجد سلیمان با این وصف تاسیس یک دانشکده پزشکی هیچ اشکالی ندارد این از لحاظ پزشکی بود و اما از حیث دانشکده فنی سابق هم عرض کردم برای اینکه ما هر چه زودتر بتوانیم از متخصصین خارجی بی نیاز شویم حق این است که ما توجه بیشتری به توسعه هنرستان و یا دانشکده فنی آبادان بکنیم ما اگر بخواهیم منتظر باشیم سالی ۵۰ نفر ۱۰۰ نفر ۲۰۰ نفر به خارجه بفرستیم آنجا تحصیل بکنند و متخصص بشوند و بر گردند و جای چند هزار نفر متخصص را بگیرند این مدت زیادی لازم دارد و ما را به این زودی‌ها از خارجی‌ها بی نیاز نمی‌کند ولی اگر ما در آبادان که مرکز این کار است و با وجود این همه دستگاههای عظیم که در آنجا هست دانشکده فنی درست بکنیم ما می‌توانیم سالی هزار نفر متخصص تحویل بنگاه ملی صنعت نفت بدهیم و از لحاظ دانشکده کشاورزی هم بنده سابقا خدمت آقایان عرض کردم و موجبات توسعه کشاورزی به قدری که در خوزستان فراهم است جای دیگر فراهم نیست در خوزستان هزاران سنگ آب به دریا می‌ریزد و یا در باتلاقها فرو می‌رود چهار میلیون هکتار اراضی قابل کشاورزی در خوزستان هست خوزستان به تنهای ارزش تمام مصر را دارد ارزش تمام بین النهرین را دارد سال گذشته مصر ۷۰ میلیون پوند یعنی تقریبا هزار میلیون تومان صادرات پنبه داشت در صورتیکه ما می‌توانیم بیش از آنها از خوزستان استفاده کنیم الان در خوزستان یک موسسه‌ای است به نام شرکت کشاورزی خوزستان سرمایه اش از وزارت دارایی است این شرکت ماشینها و آلات و ادوات کشاورزی زیادی در اختیار دارد و معهذا در ظرف یک سال دو میلیون ریال کسر داشته در صورتی که اگر خوب اداره بشود نه تنها نمی‌بایستی دویست هزار تومان در سال کسر داشته باشد بلکه می‌تواند در آمد اضافه بر مخارج داشته باشد دیگران حاضرند که این موسسه را از دولت بگیرند و اداره بکنند وزارت دارایی را از زیان سالی دویست هزار ریال خلاص کنند بلکه اضافه‌ای هم حاصل می‌شود برای تاسیس وتوسعه دانشگاه خوزستان علاوه بر این در شهر اهواز یک باغ نمونه بزرگی است که در آنجا می‌توان به آسانی دانشکده کشاورزی تاسیس کرد در سوسنگرد یک باغ بزرگی هست برای آزمایش نباتات گرمسیری آنجا را هم می‌توانند در اختیار دانش آموزان کشاورزی بگذارند و دروس عملی به آنها بدهند در چند وقت پیش هم در اثر تذکر آقای فرهودی در خصوص تاسیس دانشکده در خوزستان آقای دکتر جزایری وزیر فهنگ وعده صریح فرمودند که در خوزستان اقدام اساسی برای تاسیس دانشگاه بکنند بنده از وزارت فرهنگ انتظار دارم که این وعده صریح را عملی بکنند و با مشارکت دانشگاه تهران هر چه زودتر موجبات تاسیس این دانشگاه را فراهم بیاورند ضمنا بیانیه‌ای از طرف دانشجویان دانشکده پزشکی مشهد رسیده و تقاضاهایی هم دارند که به عقیده بنده کاملا بجا و حق است تقدیم مقام ریاست می‌کنم که دستور فر مایند به این موضوع رسیدگی شود هم چنین تلگرافی از خوزستان به امضای عده‌ای از کشاورزان رسیده و شکایت می‌کنند که بر خلاف مصالح مملکت بجای اینکه تشویق از کشاورزی بکنند گمرک بر ماشینهای کشاورزی که مورد استفاده شدید کشاورزان خوزستانی است وضع کرده‌اند و موجب جلوگیری از پیشرفت کشاورزی شده‌است در صورتی که ما خودمان بایستی انواع و اقسام وسایل تشویق را فراهم کنیم این را تقدیم می‌کنم و توجه دولت را جلب می‌کنم (مکرم - جناب آقای موقر ماشین آلات کشاورزی که از گمرک معاف است) اشتباه کردند گفته‌اند ماشینهایی که برای کشیدن آب از چاههای عمیق است معاف است. ولی اگر ماشینهایی بیاورند که از رودخانه بخواهند آب بکشند معاف نیستند و باید گمرک بدهند ولی این کمال بی عدالتی است و ضمنا یک سوالی است تقدیم می‌کنم از آقای وزیر جنگ و وزیر دادگستری که تقاضا می‌کنم برای جواب حاضر شوند.
- تقاضای آقای مخبر فرهمند دائر به مطرح شدن لایحه اصلاح ماده قانون مالیات بر در آمد و طرح سه فوری مربوط به زندانیان[ویرایش]
۳- تقاضای آقای مخبر فرهمند دائر به مطرح شدن لایحه اصلاح ماده قانون مالیات بر در آمد و طرح سه فوری مربوط به زندانیان
مخبر فرهمند - بنده راجع به دستور عرضی دارم اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس - بفرمایید.
مخبر فرهمند- عرض کنم خاطر آقایان مستحضر است که اصلاح قانونی بود راجع به ماده ۲۰ قانون مالیات بر درآمد مربوط به اطاقهای بازرگانی که از مجلس شورای ملی گذشت و به مجلس سنا رفت و مجلس سنا دیروز تصویب کرد حالا امروز یک رای نهایی می‌خواهد که این قانون به دست اجرا برود هشت ماه است ده ماه است که اطاقهای بازرگانی حقوق نگرفته‌اند (صحیح است) و جناب آقای وزیر اقتصاد هم اینجا تشریف دارند مستحضرند که در فشار هستند و تمام نمایندگان شهرستانها هم همینطور در فشارند بنده می‌خواستم استدعا کنم که آقای رئیس آنرا مطرح بفرمایند که یک رای نهایی می‌خواهد که کارکنان اطاقهای بازرگانی یک مقداری آسوده شوند این یکی یک موضوع دیگر در جلسه قبل یا ما قبل یک طرحی از طرف آقایان امضا شد راجع به وضعیت زندانیان به قید سه فوریت هم تقدیم شده‌است یک شرحی دیروز نوشته‌اند فرستاده‌اند که اگر بنده بخواهم آنرا بخوانم فوق العاده مایه تاثر آقایان خواهد شد بنده فقط اکتفا به تقدیم آن می‌کنم و استدعا می‌کنم که آن طرح فوری برای اینکه جز دستور شود اگر رای می‌خواهد رای آن گرفته شود و جزو دستور واقع شود یا لااقل به کمیسیونی که باید برود فرستاده شود یک وضعیتی را رئیس دولت و وزیر دادگستری و وزیر کشور رفته‌اند دیده‌اند با کمال تاثر و رقت یک لایحه‌ای آورده‌اند آقایان هم استقبال کرده‌اند و همه هم امضا کرده‌اند دیگر سزاوار نیست که ما جمعی را در آن وضع بد نگه بداریم بنده خواستم استدعا کنم که آنرا هم مورد توجه قرار دهند جز دستور باشد و تکلیف اینها معین شود.
- قرائت اسامی آقایان منتخبه از شعب جهت مشاوره در لایحه انتخابات[ویرایش]
۴ - قرائت اسامی آقایان منتخبه از شعب جهت مشاوره در لایحه انتخابات
نایب رئیس - برای مشاوره در لایحه انتخابات از طرف شعب ششگانه به طوری که آقایان استحضار دارند از هر شعبه سه نفر انتخاب شده که به اطلاع مجلس شورا می‌رسد (به شرح زیر قرائت شد)
- از شعبه اول - آقایان نریمان. اسلامی. ثقه الاسلامی.
- از شعبه دوم- آقایان ملک مدنی. دکتر طاهری. قشقایی.
- از شعبه سوم - آقایان کشاورز صدر. دولت شاهی. اکبر.
- از شعبه چهارم - آقایان ناصر ذولفقاری. فرهودی. بزرگ نیا.
- از شعبه پنجم - آقایان گنجه. گنابادی. مخبر فرهمند.
- از شعبه ششم - آقایان مکرم. رفیع. اسکندری.
- مذاکره در گزارش کمیسیون کشور راجع به لوله کشی شهر تهران[ویرایش]
۵- مذاکره در گزارش کمیسیون کشور راجع به لوله کشی شهر تهران
[[قانون انجام لوله‌کشی آب و فاضل‌آب شهر تهران]]
نایب رئیس - مجلس وارد دستور می‌شود گزارش کمیسیون کشور راجع به عمل لوله کشی و فاضل آب تهران مطرح است (نمایندگان - اعلام رای شده‌است) راجع به فوریتش پیشنهادی رسیده بود که مذاکره شد و به رای رسید حالا هم عده کافی نیست برای رای
ملک مدنی - اجازه می‌فرمایید بنده عرضی داشتم.
نایب رئیس - بفرمایید.
ملک مدنی - مجلس الان دو سه جلسه‌است که متاسفانه کاری نکرده‌است راندمان مجلس را ملاحظه بفرمایید یا به نطق قبل از دستور می‌گذرد وقتی می‌خواهیم وارد یک کار عملی بشویم مجلس از اکثریت می‌افتد می‌خواستم از مقام ریاست تقاضا کنم موافقت بفرمایید آقایانی که در جلسه حاضر نمی‌شوند جریمه اشان کنند تا ما بتوانیم کار کنیم.
نایب رئیس - بنده اطلاع دارم که اگر تشریف نیاورند جلسه را ختم می‌کنیم.
حاذقی - بنده آن دفعه هم عرض کردم که اسامی غائبین را بنویسند در صورت جلسه هم نوشته شده‌است.
نایب رئیس - تا ۱۵ دقیقه دیگر اگر نیامدند تعطیل می‌کنیم.
ملک مدنی- دستور بفرمایید صورتشان را بنویسند.
نایب رئیس - آقای ناظرزاده را برای اتمام حجت فرستاده‌ام (پس از چند دقیقه هم اکثریت برای رای حاصل نشد)
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه[ویرایش]
۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
نایب رئیس - متاسفانه در بیرون هم عده‌ای که اکثریت داشته باشد نیست جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز یکشنبه ساعت ۹ دستور هم همین گزارش کمیسیون راجع به لوله کشی (یک ساعت و ده دقیقه قبل از ظهر مجلس ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی- جواد گنجه