شرح حال رجال ایران/اسمعیل‌خان قرجه‌داغی فراشباشی
اسمعیل اسمعیل‌خان قرجه‌داغی فراشباشی در ابتداء در دستگاه عباس میرزا نایب السلطنه و پسرش محمد میرزا مشغول خدمت بود در سال ۱۲۴۹ هـ.ق. که محمد میرزا پس از در گذشت عباس میرزا بسمت ولایت عهدی برگزیده و به تبریز فرستاده شد اسمعیل خان را بسمت فراشباشی خود انتخاب نمود و بعد هم که در سال ۱۲۵۰ هـ.ق. بجای فتحعلی شاه پدربزرگ خود پادشاه شد و بتهران آمد اسمعیل خان بهمان سمت سابق باقی ماند. هنگامیکه محمدشاه از تبریز عازم تهران بود باو مأموریت داد که باردبیل رفته جهانگیر میرزا و خسرو میرزا برادران او را که در آنجا زندانی بودند از هر دو چشم کور نماید اسمعیل خان باردبیل رفت و مأموریت خود را انجام داد. در سال (۱۲۵۱ هـ. ق.) نیز که میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی صدراعظم محمد شاه پس از اینکه مدت ۶ روز در نگارستان توقیف بود، در سلخ ماه صفر همین سال بر حسب امر شاه، اسمعیل خان او را بسردابه‌ای برده در آنجا او را کشت پس از فوت محمد شاه (۱۲۶۴ هـ. ق.) در سال اول پادشاهی ناصرالدین شاه نیز فراشباشی بود (فراشباشی سمتی است که در زمان ناصرالدین شاه آنرا حاجب‌الدوله میگفتند و اول کسی که ملقب باین لقب گردید حاج علیخان مقدم مراغه‌ای کشنده میرزا تقی خان امیرکبیر میباشد) در نیمه ماه ربیع الثانی (۱۲۶۵ هـ. ق.) که افواج آذربایجانی بر علیه مرحوم میرزا تقی خان امیرکبیر شورش کرده و عزل او را از شاه خواستار شدند پس از بررسیهای لازم معلوم شد که در ظاهر[۱] (در باطن امر بیگانگان نیز در این شورش دست داشتند) چند نفری آنان را وادار بشورش نموده‌اند از آن جمله یکی هم همین اسمعیل خان قراچه‌داغی بود[۲] پس از آرامش و استقرار امیر بر مقام خویش اسمعیل خان را علاوه بر اینکه از سمتی که داشت معزول نمود پنجاه هزار تومان هم او را جریمه کرد و قسمتی از مبلغ مزبور را امیر به مستر هکتر انگلیسی بابت بهای تفنگهای خریداری شده از انگلستان پرداخت و بقیه بخزانه دولت ریخته شد و آغا بهرام خواجه قراباغی امیر دیوان که یکی از محرکین دیگر بود به کرمانشاه تبعید گردید.[۳]
- ↑ با گرفتن رشوه، صفحه ۶۲ کتاب امیر کبیر و ایران.
- ↑ م. ق. هدایت در صفحه ۷۸ کتاب خاطرات و خطرات مینویسد، «میرزا آقا خان اعتمادالدوله وزیر لشکر بامر شاه افواج را که مازندرانی بوده اند ساکت کرده فقط هدایت افواج شورشی را مازندران نوشته لکن سایر مورخین آذربایجانی ذکر کرده اند و در اینمورد م. ق. هدایت اشتباه کرده است.
- ↑ امیر دیوان یا امیر دیوانخانه در سابق وزیر دادگستری بوده.