شاهنامه (تصحیح ژول مل)/باز آوردن رستم کاوس را

by فردوسی

باز آوردن رستم کاؤسرا

	همی کرد پوزش زکرده گناه			همی جست اورا زهر سو سپاه
	خبر یافت زو رستم وگیو وطوس			برفتند با لشکر وپیل وکوس
	برستم چنین گفت گودرز پیر			که تا کرد مادر مرا سیر شیر
	همی بینم اندر جهان تاج وتخت			کیان وبزرگان بیدار بخت		۴۹۰
	چو کاؤس خود کامه اندر جهان			ندیدم کسی از کهان ومهان
	خرد نیست اورا نه دانش نه رای			نه هوشش بجایست ونه دل بجای
	تو گوئی بسرش اندرون مغز نیست			یک اندیشهٔ او همی نغز نیست
	کس از نامداران پیشین زمان			نکردند آهنگ زی آسمان
	چو دیوانگانست بی ره ورای			بهر باد کآید برآید زپای		۴۹۵
	رسیدند پس پهلوانان بدوی			نگوهش کن وتیز وپرخاشجوی
	بدو گفت گودرز بیمارسان			ترا جای زیباتر از شارسان
	بدشمن دهی هر زمان جای خویش			نگوئی بکس بیهده رای خویش
	سه باره چنین رنج وسختی فتاد			سرت زآزمایش نگشت اوستاد
	کشیدی سپهرا بمازندران			نگر تا چه سختی رسید اندر آن		۵۰۰
	دگر باره مهمان دشمن شدی			صنم بودی اورا برهمن شدی
	بجز پاک یزدان بگیتی نماند			که منشور تیغ ترا بر نخواند
	بجنگ زمین سر بسر تاختی			کنون بآسمان نیز پرداختی
	بیک دست چون برتر آئی همی			برابر بجنگ اندر آئی همی
	نگه کن که تا چند گونه بلا			به پیش آمدت یافتی زو رها		۵۰۵
	پس از تو برین داستانها زنند			که شاهی برآمد بچرخ بلند
	که تا ماه وخورشید را بنگرد			ستاره همه یک بیک بشمرد
	چنان کن که بیدار شاهان کنند			ستاینده ونیکخواهان کنند
	جز از بندگی ناتوانی مجوی			مزن دست در نیک وبد جز بدوی
	فرو ماند کاؤس وتشویر خورد			از این نامداران ومردان مرد		۵۱۰
	چنان داد پاسخ که از راستی			نیآبد بداد اندرون کاستی
	همه داد گفتید وبیداد نیست			زدام شما جاتم آزاد نیست
	همی ریخت از دیدگان آب زرد			بسی از جهان آفرین یاد کرد
	بسچید واندر عماری نشست			پشیمانی ودرد بودش بدست
	چو آمد سوی گاه وتخت بلند			دل زآنچنان کار مانده ببند		۵۱۵
	چهل روز نزد یزدان بپای			بپیمود خاک وبپرداخت جای
	زشرم از در خاک بیرون نرفت			همه پوست گفتی بروبر بکفت
	همی ریخت با لابه از دیده خون			همی خواست آمرزش از رهنمون
	زشرم دلیران منش کرد پست			خرام ودر بار دادن ببست
	پشیمان شد ودرد بگزید ورنج			نهاده ببخشید بسیار گنج		۵۲۰
	همی رنج بمالید بر تیره خاک			نیایش کنان پیش یزدان پاک
	چو بگذاشت یکچند گریان چنین			ببخشود بر وی جهان آفرین
	پراگنده آمد زهر دو سپاه			بنزدیک درگاه کاؤس شاه
	بر افروخت زآمرزش دادگر			بدانست کز رنجها یافت بر
	نشست از بر تخت زر با کلاه			یکی گنج بکشاد در بر سپاه		۵۲۵
	یکی کار نو ساخت اندر جهان			که تابنده شد بر مهان وکهان
	جهان گفتی از داد دیبا شدست			شهنشاه بر گاه زیبا شدست
	زهر کشوری نامور مهتری			که بر سر نهادی بلند افسری
	بدرگاه کاؤس شاه آمدند			وز آن سر کشیدن براه آمدند
	زمانه چنان شد که بود از نخست			بآب وفا روی خسرو بشست		۵۳۰
	همه مهتران کهتر او شدند			پرستنده وچاکر او شدند
	نشست از بر تخت گوهر نگار			ابا تاج وبا گرزه گاوسر
	برین داستان گفتم آنکم شنود			چنین یاد هرگز کسیرا نبود
	چنین بود آئین شاه جهان			چنین بود رسم سر پهلوان
	کجا پادشاه دادگر بود وبس			نیازش نبودی بفریادرس		۵۳۵
	همه داد کرد وهمه داد دید			ازیرا که گیتی همه باد دید

داستان جنگ هفت گردان

	چو با مرگ کوشش نداردت سود			کنون رسم رستم بباید شنود
	چه گفت آن سراینده مرد دلیر			که ناگه برآویخت با نرّه شیر
	که گر نام مردی بجوئی همی			بخون تیغ هندی بشوئی همی
	زبدها نبایدت پرهیز کرد			چو پیش آیدت روزگار نبرد		۵۴۰
	زمانه چو آمد بتنگی فراز			بد از تو نگردد بپرهیز باز
	چو همره کنی جنگ را با خرد			دلیرت زجنگ آوران نشرد
	خرد را ودینرا رهی دیگرست			سخنهای نیکو ببند اندرست
	کنون از ره رستم جنگجوی			یکی داستانست با رنگ وبوی
	شنیدم که روزی گو پیلتن			یکی سور کرد از در انجمن		۵۴۵
	بجائی کجا نام او بد نوند			بدو اندرون کاخهای بلند
	کجا آذر بزر بزرین کنون			بدآنجا فروزد همی رهنمون
	بزرگان ایران بدآن بزمگاه			شدند انجمن نامور یک سپاه
	چو طوس وچو گودرز کشوادگان			چو بهرام وچون گیو آزادگان
	چو گرگین وچون زنگهٔ شاوران			چو کستهم وخرّاد جنگاوران		۵۵۰
	چو برزین گردنکش تیغ زن			گرازه که بود افسر انجمن
	ابا هر یک از کهتران بود چند			یکی لشکری نامدار ارجمند
	نیآسود لشکر زمانی زکار			زچوگان وتیر ونبید وشکار
	چو چندی بدینسان گذر کرد روز			بشادی ورامش همه دل فروز
	بمستی چنین گفت یکروز گیو			برستم که ای نامبردار نیو		۵۵۵
	گرایدون که رای شکار آیدت			ویوز دونده بکار آیدت
	بنخچیرگاه رد افراسیاب			بپوشیم تابان رخ آفتاب