شاهنامه (تصحیح ژول مل)/اندر خواب دیدن ضحاک فریدون را

از ویکی‌نبشته
شاهنامه از فردوسی
تصحیح ژول مل

اندر خواب دیدن ضحاک فریدون را

اندر خواب دیدن ضحاک فریدون را

  چو از روزگارش چهل سال ماند نگر تا بسر برش یزدان چه راند  
  در ایوان شاهی شبی دیر باز بخواب اندرون بود با ارنواز  
  چنان دید کز شاخ شاهنشهان سه جنگی پدید آمدی ناگهان  ۴۵
  دو مهتر یکی کهتر اندر میان ببالای سرو و بچهر کیان  
  کمر بستن و رفتن شاهوار بجنگ اندرون گرزهٔ گاو سار  
  دمان پیش ضحّاک رفتی بجنگ زدی بر سرش گرزهٔ گاو رنگ  
  یکایک همان گرد کهتر بسال ز سر تا بپایش کشیدی دوال  
  بدآن زه دو دستش ببستی چو سنگ نهادی بگردن برش پالهنگ  ۵۰
  بدین خواری و زاری و گرم و درد پراگنده بر تارکش خاک و گرد  
  همی تاختی تا دماوند کوه کشان و دمان از پس اندر گروه  
  به پیچید ضحّاک بیدادگر بلرزید و ناگه برآورد سر  
  یکی بانگ برزد بخواب اندرون که لرزان شد آن خانهٔ صد ستون  
  بجستند خورشید رویان ز جای از آن غلغل نامور کدخدای  ۵۵
  چنین گفت ضحّاکرا ارنواز که شاها چه بودت بگوئی براز  
  بآرام خفته تو در خان خویش چه دیدی بگوئی چه آمدت پیش  
  جهانی سراسر بفرمان تست دد و دیو و مردم نگهبان تست  
  زمین هفت کشور بشاهی تراست سر ماه تا پشت ماهی تراست  
  چه بودت کزانسان بجستی زجای بما باز گو ای جهان کدخدای  ۶۰
  بخورشید رویان سپهدار گفت که این خوابرا باز باید نهفت  
  گرایدون که این داستان بشنوید شودتان دل از جان من نا امید  
  بشاهی گرانمایه گفت ارنواز که بر ما بباید کشادنت راز  
  توانیم کردن مگر چارهٔ که بی چارهٔ نیست پتیارهٔ  
  برآورد پس او نهان از نهفت همه خواب یکیک بدیشان بگفت  ۶۵
  چنین گفت با نامور خوبروی که مگذار اینرا ره چاره جوی  
  نگین زمانه سر تخت تست جهان روشن از نامور بخت تست  
  تو داری جهان زیر انگشتری دد و مرغ و مردم و دیو و پری  
  ز هر کشوری گرد کن مهتران زاخترشناسان و از بخردان  
  سخن سر بسر موبدانرا بگوی پژوهش کن و رازها بازجوی  ۷۰
  نگه کن که هوش تو بردست کیست ز مردم نژاد ار ز دیو و پریست  
  چو دانستیش چاره کن آن زمان بخیره مترس از بد بدگمان  
  شه پرمنشرا خوش آمد سخن که آن سرو سیمین بر افگنده بن  
  جهان از شب تیره چون پرّ زاغ هم آنگه سر از کوه بر زد چراغ  
  تو گفتی که بر گنبد لاجورد بگسترد خورشید یاقوت زرد  ۷۵
  سپهبد هر آنجا که بد موبدی سخن دان و بیداردل بخردی  
  ز کشور بنزدیک خویش آورید بگفت آن جگر خسته خوابی که دید  
  بخواند و بیک جای شان گرد کرد وزایشان همهیجست درمان درد  
  بگفتا مرا زود آگه کنید روانرا سوی روشنی ره کنید  
  نهانی سخن کردشان خواستار ز نیک و ز بد گردش روزگار  ۸۰
  که بر من زمانه کی آزد بسر کرا باشد این تاج و تخت و کمر  
  گر این راز بر ما بباید کشاد وگر سر بخواری بباید نهاد  
  لب موبدان خشک و رخساره سرد زبان پر ز گفتار و دل پر ز درد  
  که گر بودنی بازگوئیم راست شود جان بیکبار و جان بیبهاست  
  وگر نشنود بودنیها درست بباید هم اکنون ز جان دست شست  ۸۵
  سه روز اندر آن کار شد روزگار سخن کس نیارست کرد آشکار  
  بروز چهارم بر آشفت شاه بدآن موبدان نماینده را  
  که گر زنده تان دار باید بسود وگر بودنی ها بباید نمود  
  همه موبدان سرفگنده نگون بدو نیمه دل دیدگان پر ز خون  
  از آن نامداران بسیار هوش یکی بود بینادل و راست کوش  ۹۰
  خردمند و بیدار و زیرک بنام از آن موبدان او زدی پیش گام  
  دلش تنگتر گشت و بی‌باک شد کشاده زبان پیش ضحّاک شد  
  بدو گفت پردخته کن سر ز باد که جز مرگرا کس ز مادر نزاد  
  جهاندار پیش از تو بسیار بود که تخت مهیرا سزاوار بود  
  فراوان غم و شادمانی شمرد چو روز درازش سر آمد بمرد  ۹۵
  اگر بارهٔ آهنینی بپای سپهرت بساید نمانی بجای  
  کسیرا بود زین سپس تخت تو بخاک اندر آرد سر بخت تو  
  کجا نام او آفریدون بود زمینرا سپهری همایون بود  
  هنوز آن سپهبد ز مادر نزاد نیآمد گه ترسش و سرد باد  
  چو او زاید از مادر پرهنر بسان درختی بود بارور  ۱۰۰
  بمردی رسد برکشد سربماه کمر جوید و تاج و تخت و کلاه  
  ببالا شود چون یکی سرو برز بگردن بر آرد ز پولاد گرز  
  زند بر سرت گرزهٔ گاو روی ببندت در آرد ز ایوان بکوی  
  بدو گفت ضحّاک ناپاک دین چرا بنددم چیست با منش کین  
  دلاور بدو گفت اگر بخردی کسی بی بهانه نه جوید بدی  ۱۰۵
  برآید بدست تو هوش پدرش وزآن درد گردد پر از کینه سرش  
  یکی گاو پرمایه خواهد بدن جهانجویرا دایه خواهد بدن  
  تبه گردد آن هم بدست تو بر بدین کین کشد گرزهٔ گاوسر  
  چو ضحّاک بشنید و بکشاد گوش ز تخت اندر افتاد و زو رفت هوش  
  گرانمایه از پیش تخت بلند بتابید رویش ز بیم گزند  ۱۱۰
  چو آمد دل نامور باز جای بتخت کیان اندر آورد پای  
  نشان فریدون بگرد جهان همی بازجست آشکار و نهان  
  نه آرام بودش نه خواب و نه خورد شده روز روشن بدو لاجورد