خاقانی (قصاید)/دست صبا برفروخت مشعله‌ی نوبهار

by خاقانی

	دست صبا برفروخت مشعله‌ی نوبهار			مشعله داری گرفت کوکبه‌ی شاخ سار
	ز آتش خورشید شد نافه‌ی شب نیم سوخت			قوت از آن یافت روز خوش دم از آن شد بهار
	خامه‌ی ما نیست طلع، چهره گشای بهار			نایب عیسی است ماه، رنگرز شاخ سار
	گشت ز پهلوی باد خاک سیه سبز پوش			گشت ز پستان ابر دهر خرف شیر خوار
	پروز سبزه دمید بر نمط آب گیر			زلف بنفشه خمید بر غبب جویبار
	نرگس بر سر گرفت طشت زر از بهر خون			تارک گلبن گشاد نیشتر از نوک خار
	شاه ریاحین به باغ خیمه‌ی زربفت زد			غنچه که آن دید ساخت گنبده‌ی مشک بار
	آب ز سبزه گرفت جوشن زنگار گون			سوسن کان دید ساخت نیزه‌ی جوشن گذار
	سرو ز بالای سر پنجه‌ی شیران نمود			لاله که آن دید ساخت گرد خود آتش حصار
	یاسمن تازه داشت مجمره‌ی عود سوز			شاخ که آن دید ساخت برگ تمام از نثار
	خیری بیمار بود خشک لب از تشنگی			ژاله که آن دید ساخت شربت کوثر گوار
	ز آتش روز ارغوان در خوی خونین نشست			باد که آن دید ساخت مروحه دست چنار
	بر چمن آثار سیل بود چو دردی منی			فاخته کان دید ساخت ساغری از کوکنار
	فیض کف شهریار خلعت گل تازه کرد			بلبل کان دید گشت مدحگر شهریار
	شاه علاء الدول، داور اعظم که هست			هم ازلش پیشرو هم ابدش پیش کار
	خست به زخم حسام گرده‌ی گردون تمام			بست به بند کمند گردن دهر استوار
	ای به گه امتحان ز آتش شمشیر تو			گنبد حراقه رنگ سوخته حراقه‌وار
	نام خدنگ تو هست صرصر جودی شکاف			کنیت تیغ تو هست قلزم آتش بخار
	از پی تهذیب ملک قبض کنی جان خصم			کز پی تریاک نوش نفع کند قرص مار
	تیغ تو با آب و نار ساخت بسی لاجرم			هم شجر اخضر است هم ید بیضا و نار
	مرد کشد رنج آز از جهت آرزو			طفل برد درد گوش از قبل گوشوار
	از فزع آنکه هست هیبت تو نسل بر			خصم تو را آب پشت خون شود اندر زهار
	بیخ جهان عزم توست بیخ فلک نفس کل			میخ زمان عدل توست، میخ زمین کوهسار
	هست سه عادت تو را: بخشش و مردی و دین			دست سه عادات توست تخم سعادات کار
	در کف بحر کفت غرقه شود هفت بحر			آنک جیحون گواست شرح دهد با بحار
	فرق تو را در خورد افسر سلطانیت			گر چه بدین مرتبت غیر تو شد کام کار
	مملکه شه باز راست گر چه خروش از نسب			هست به سر تاجور، هست به دم طوق دار
	با تو نیارد جهان خصم تو را در میان			گر همه عنقا به مهر پروردش در کنار
	گر چه ز نارنج پوست طفل ترازو کند			لیک نسنجد بدان زیرک زر عیار
	صورت مردان طلب کز در میدان بود			نقش بر ایوان چه سود رستم و اسفندیار
	عالم خلقت ز غیب هژده هزار آمده است			عالم اعظم توئی از پس هژده هزار
	گر چه ز بعد همه آمده‌ای در جهان			از همه‌ای برگزین، بر همه کن افتخار
	ز آن سه نتیجه که زاد بود غرض آدمی			لیک پس هر سه یافت آدمی این کار و بار
	احمد مرسل که هست پیش رو انبیاء			بود پس انبیا دولت او را مدار
	صبح پس شب رسد بر کمر آسمان			گل پس سبزه دمد بر دهن مرغزار
	چون کنی از نطع خاک رقعه‌ی شطرنج رزم			از پس گرد نبرد چرخ شود خاکسار
	شیر علم را حیات تحفه دهی تا شود			پنجه‌ی شیران شکن، حلق پلنگان فشار
	در تب ربع اوفتد سبع شداد از نهیب			تخت محاسب شود قبه‌ی چرخ از غبار
	از خوی مردان شهاب روی بشوید به خون			وز سم اسبان نبات جعد نهد بر عذار
	مرگ شود بوالعجب، تیغ شود گندنا			کوس شود عندلیب، خاک شود لاله زار
	کرکس و شیر فلک طعمه خوران در مصاف			ماهی و گاو زمین لرزه کنان زیر بار
	چرخ چو لاله به دل در خفقان رفته صعب			دهر چو نرگس به چشم در یرقان مانده زار
	چون تو برآری حسام پیش تو آرد سجود			گنبد صوفی لباس بر قدم اعتذار
	امر دهد کردگار کای ملکوت احتیاط			پند دهد روزگار کای ثقلین اعتبار
	فاش کند تیغ تو قاعده‌ی انتقام			لاش کند رمح تو مائده‌ی کار زار
	باز شکافی به تیر سینه‌ی اعدا چو سیب			بازنمایی به تیغ دانه‌ی دلها چو نار
	تا مژه برهم زنی چون مژه باهم کنی			رایت دین بر یمین، آیت حق بر یسار
	ای ملک راستین بر سر تو سایبان			وی فلک المستقیم از در تو مستعار
	در کنف صدر توست رخت فضایل مقیم			با شرف قدر توست بخت افاضل به کار
	در روش مدح تو خاطر خاقانی است			موی معانی شکاف روی معالی نگار
	مشرق و مغرب مراست زیر درخت سخن			رسته ز شروان نهال، رفته به عالم ثمار
	هست طریق غریب نظم من از رسم و سان			هست شعار بدیع شعر من از پود و تار
	ساعت روز و شب است سال حیاتم بلی			جمله‌ی ساعات هست بیست و چهار از شمار
	عز و جلال آن توست وانکه تو را نیست چیست			تا به دعاها شوم از در حق خواستار
	روز بقای تو باد در افق بامداد			رسته ز عین الکمال، دور ز نصف النهار
	بزم تو فردوس وار وز در دولت در او			راه طلب رفته هشت، جوی طرب رفته چار