بست. انتهی.
همچنانکه استاد دربارهٔ اختلاف نسخ بحث کردند کمتر میتوان دو نسخه یافت که از همهٔ جهات با هم یکسان باشند و صرف نظر از اینکه برخی از نسخه‌ها مقدمه یا بخش آخر کتاب را ندارند و گذشته از اختلافات عبارتی و تصرفات کاتبان و استنساخ کنندگان بطور کلی میتوان نسخه‌های موجود را از نظری به دو گونه متمایز تقسیم کرد:
۱ – نسخه‌های اصیل‌تر که علاوه برداشتن لغتهای کهن، و شیوهٔ جمله‌بندی مناسب با زبان عصر سامانیان، و رسم خط آن روزگار، مقدمهٔ فارسی دارند (همان مقدمه‌ای که نثر و حتی مطالب آن با مقدمه شاهنامهٔ منثور بسیار نزدیک است) و برخی از زواید و اضافات بویژه اضافات مربوط به تفسیر در آنها دیده نمی‌شود.
۲ – نسخه‌هایی که برخی از آنها مقدمه‌ای عربی دارند و نیز در آنها بیست و هشت پرسش است که جهودان از حضرت پیامبر (ص) پرسیدند و پاسخ آنها بتفصیل آمده است. و آنگاه که ترجمهٔ تفسیر طبری به همت آقای دکتر مهدوی و کوشش آقای حبیب یغمایی انتشار یافت و بمطالعه آن پرداختم، معلوم شد کاتبان این گونه نسخ پرسشهای مزبور را ازین کتاب به ترجمهٔ تاریخ افزوده‌اند و البته باز هم این نسخه‌ها ازین نظر هم یکدست نیست چنانکه پرسشها در برخی از نسخه‌ها ۲۴ (نسخهٔ بادلیان) و در برخی ۲۸ است (نسخهٔ دهخدا)و ما در قسمت معرفی نسخه‌ها بتفصیل در ین خصوص گفتگو خواهیم کرد.
ابوعلی بلعمی و ترجمه تاریخ طبری: پس از مقاله مجله تمدن بشرح مختصری از استاد بهار در جلد دوم سبک‌شناسی درباره این کتاب و مترجم آن بر می‌خوریم که سزاست آن را بعین در ذیل عنوان بالا بیاوریم و آنگاه دیگری مطالب مربوط به بلعمی بزرگ و کوچک و خاندان بلعمیان را در پایان بدان بیفزاییم: «ابو علی محمد بن محمد بلعمی مترجم این کتاب (یعنی تاریخ طبری که اصل عربی آن موسوم است به تاریخ الرسل والملوک لابی جعفر محمد بن جریر الطبری متوفی در سنهٔ (۳۱۰ه) دومین وزیر
۱۸
