تئوپومپوس[۱] گوید «موافق عقیدۀ مغها، در مدّت سه هزار سال یکی از این دو اله اداره می‌کرد و دیگری اداره می‌شد. در سه هزار سالی، که بعد آمد، آنها در جنگ و جدال شدند، ولی بالاخره هادس مغلوب و انسان خوشبخت خواهد شد، چنانکه به غذا احتیاج نخواهد داشت و سایه نخواهد افکند. بعد خدائی، که باعث این چیزها شده، در موسمی استراحت خواهد کرد. این موسم برای خدا طویل نیست، ولی معتدلانه طویل است برای کسی که بخواب رفته باشد. چنین است گفته‌های مغها[۲] ».
از نوشته‌های پلوتارک معلوم است، که او عقیدۀ یکی از فرق مزده‌پرستان را توصیف کرده، زیرا اوّلاً راجع بمهر گوید مقام وسط را بین خدای روشنائی و تاریکی دارد و آن را وساطه یا میانجی[۳] می‌نامد. ثانیا او گوید برای اهریمن هم نیاز می‌دهند و چنین عملی در مذهب مزده‌پرستی، چنانکه در قرون بعد دیده می‌شود، بسیار نکوهیده و بل کفر است. راجع به گیاه امُمی هم، که ذکری کرده، معلوم نیست، مقصودش چه بوده. ثالثا موافق نوشته‌های پلوتارک عالم بین منشأ خوبی و سرچشمۀ بدی بالسّویه تقسیم شده و یکی بر دیگری نه سبقت دارد و نه برتری و هردو با قوای متساوی باهم در جنگ شده‌اند. چنین عقیده، چنانکه در قرون بعد دیده می‌شود، از زروانیان بود، که هرمز و اهریمن را زادۀ زروان اکرن[۴] یا وقت لایتناهی می‌دانستند. اگر این اطلاعات را هم پلوتارک از تئوپومپوس اقتباس کرده باشد، باید عقیده داشت، که مذهب زروانیان در قرن چهارم ق. م یعنی در دورۀ هخامنشی وجود داشته، ولی در نوشته‌های مورّخ مذکور در این باب تصریحی نیست. اگرچه شرح این مذهب را نویسندگان قرون بعد، بخصوص نویسندگان مسیحی نوشته‌اند، و جای ذکر این مذهب در دورۀ ساسانی است، ولی، چون بمناسبت نوشته‌های پلوتارک ذکری از آن شده
