شده و تا سنه ۱۰۲۷ هجری از قدیمترین ازمنهٔ تاریخ سیستان را شرح داده است[۱]، در صفحهٔ دوم چنین می‌نویسد: «وقایع سلاطین و ملوک آنجا را ابوعبدالله که از ثقات راویان حدیثست بزبان عربی بقلم آورده و در زمان دولت‌شاه قطب‌الدین شاه علی، ابو محمدنامی نسخهٔ عربی را فارسی نموده و امیر فاضل امیر محمد مبارز که جدّ مادری راقم این نسخه است تاریخی بشرح و بسط تا زمان ملک نظام‌الدین یحیی تألیف نمود و در ایام صبی در دبستان چند جزو از آن نسخه بنظر این حقیر درآمده و الحال آن نسخه در میان نیست» ازین مختصر معلوم می‌شود که فضلای سیستان از تاریخی قدیم که شاید همین تاریخ مانحن فیه باشد سینه بسینه خبری داشته‌اند و یا شاید جزواتی از آن در دستشان بوده است ولی معذلک نمی‌توان از روی یقین گفت که این کتاب همانست که ابوعبدالله نامی بزبان عربی بقلم آورده و ابو محمدنامی آنرا فارسی گردانیده است، چه هرگاه اینروایت را درست بدانیم بایستی این کتاب را که در ۷۲۵ بپایان رسیده ناقص بشماریم، زیرا بقاعدهٔ روایت شاه حسین، فارسیِ آن کتاب در عهد قطب‌الدین علی (۸۲۲ – ۸۴۲) تحریر شده و حال آنکه این کتاب صد سال قبل از آن تمام می‌شود، علاوه بر این مؤلف احیاءالملوک در (ورق ب ۵۵) در ضمن احوال ملک قطب‌الدین علی گوید: «چون بانی مبانی تاریخ سیستان تا زمان شاه علی در ترقیم آورده تتمهٔ حالات ملوک عظام انشاءالله تا این تاریخ که سال هزار و بیست و هفت است تحریر و رقم خواهد یافت» و بقول خود او پیداست که شاه حسین تا اینجای تاریخ خود را از روی تاریخ ابو محمّد نام برداشته، و اگر این تحقیق صحیح باشد شک نمیماند که تاریخ ابو محمد نام غیر از این تاریخی است که در دست ماست، زیرا بین این تاریخ چنانکه بیاید با تاریخ احیاءالملوک در عبارات و مطالب فرق بسیار و در ذکر منابع و مأخذ تفاوت بیشمار موجود میباشد.
بعضی از فضلا که در مقالات یا حواشی کتب دیگر ذکری ازین تاریخ بمیان آورده
اند معتقدند که اصل این کتاب بعربی بوده و سپس از عربی فارسی برگردیده است و
- ↑ این نسخه را علامهٔ جلیل آقای میرزا محمدخان قزوینی در سنهٔ ۱۳۱۰ از نسخهٔ موزهٔ بریطانیه در لندن (شرفی ۲۷۷۹) که ظاهراً منحصر بفردست مشتمل بر ۴۳۴ صفحه یا ۲۱۷ ورق بقطع وزیری طویل بخط شکسته نستعلیق عکس برداشته و بوزارت معارف ارسال داشته‌اند.
