برگه:Tarikh-byhghy.pdf/۱۸

از ویکی‌نبشته
این برگ هم‌سنجی شده‌است.
۲
تاریخ بیهقی

نسخه عریضهٔ که ارکان دولت محمودی از تکیناباد[۱] بخدمت امیر مسعود بهرات انفاذ داشتند

زندگانی خداوند عالم سلطان اعظم ولی‌النعم دراز باد در بزرگی و دولت و پادشاهی و نصرت و رسیدن بامانی و نهمت[۲] در دنیا و آخرت. نبشتند بندگان از تکیناباد روز دوشنبه سوم شوال از احوال لشکر منصور که امروز اینجا مقیم اند بر آن جمله که پس ازین چون فرمان عالی در رسد فوج فوج قصد خدمت درگاه عالی خداوند عالم سلطان بزرگ ولی‌النعم اطال الله بقاءَه و نصر لواءَه کنند که عوایق و موانع برافتاد و زایل گشت و کارها یکرویه شد و مستقیم، و دلها بر طاعت است و نیتها درست، و الحمد لله رب العالمین و الصلوة علی رسوله محمد و آله اجمعین. و قضای ایزد عزوجل چنان رود که وی خواهد و گوید و فرماید نه چنانکه مراد آدمی در آن باشد، که بفرمان وی است سبحانه و تعالی گردش اقدار و حکم او راست در راندن منحت[۳] و محنت و نمودن انواع کامکاری و قدرت، و در هر چه کند عدل است، و مُلک روی زمین از فضل وی رسد ازین بدان و از آن بدین الی ان یرث الله الارض و من علیها و هو خیر الوارثین. و امیر ابو احمد ادام الله سلامته شاخی بود از اصل دولت امیر ماضی انار الله برهانه هر کدام قویتر و شکوفه آبدارتر و برومندتر[۴]


  1. تکیناباد شهری بوده است در محل قندهار امروزی (رک. تعلیقات) محمد بقصد جنگ با مسعود از غزنه رو بهرات می آمد در این محل دچار شورش لشکر شد بشرحی که خواهد آمد.
  2. نهمت بفتح اول بمعنی حاجت و مراد، و ولع بچیزی. در حاشیه یب: در دنیا و آخرت یعنی در مقاصد دنیوی و اخروی
  3. منحت بکسر بمعنی بخشش و عطا.
  4. معنی این جمله قدری مبهم است و بهمین جهت مورلی و ادیب هر دو احتمال داده‌اند که اینجا چیزی از عبارت افتاده است بعقیده ما محتمل است جمله معترضه‌یی بوده است چنین: «و هر کدام قویتر، شکوفه آبدارتر و برومند تر» یا چنین: «و هر کدام قویتر و شکوفه آبدارتر، برومندتر» و معنی آن باشد که محمد اگر چه شاخی بود از اصل دولت امیر ماضی، و لیکن از شاخهای آن اصل هر کدام قویتر باشد (اشاره بمسعود) البته برومند تر است. مؤید این احتمال آنکه در چند سطر بعد مسعود را شاخ بزرک مینامد. این است احتمالی که ما عجالةً تا پیدا شدن نسخه بهتر میتوانیم داد بدون احتیاج بافزودن کلماتی از خارج متن