بطور کلی چاپ تهران در مورد عبارات عربی همیشه صحیح تر از چاپ کلکته و از دو نسخهٔ خطی ماست و علت آن ظاهراً تصرف و تصحیح فاضلانه مرحوم ادیب بوده است نه خوبی نسخهٔ اصلی چنانکه خود مرحوم ادیب در یک حاشیه راجع باشعار ابوالعتاهیه (صفحه ۲۴۸ چاپ طهران) مینویسد:«اگر احیاناً این چند شعر بخاطرم نبودی، متعسر بودی تصحیح از نسخه بیهقی». این قسم تصحیح در مورد عباراتی که مدرک تصحیحی در خارج برای آن هست از قبیل آیات قرآن و اشعار موجود در کتب ادب و دیوانهای شعرا درین موارد البته رواست ولی درین کتاب عباراتی هست منحصر بخود این کتاب از قبیل اشعار زوزنی (صفحه ۵۹۴ چاپ حاضر) که ظاهراً جز ذوق و سلیقه مدرکی برای تصحیح آن نبوده است این چاپ رسم الخط ثابتی ندارد و مخصوصاً غلط «خواست» بجای «خاست» در آن شایع است.
۳ - نسخه خطی متعلق بمدرسهٔ فاضلیه مشهد که فعلا در کتابخانه مدرسه نواب آنجاست. این نسخه که در حواشی ما برمز فا نموده شده نسخه‌ایست با کاغذ کشمیری و خط نستعلیق شیوه قدیم تاریخ کتابت ندارد. در آخر آن نوشته شده است:« باتمام رسید تاریخ امیر بیهقی علیه الرحمة و المغفره بخط فقیر حقیر سید محمد ابن محمود الحسینی غفر الله تعالی ذنوبهما و ستر عیوبهما». بر ورق آخر و جاهای دیگر کتاب مهرهای مختلفی هست از جمله یکی باین عبارت: «از سیصد و شصت و شش مجلد است که نواب فاضلخان وقف مدرسه خود نمود» این فاضل خان در سال ۱۰۷۳ در کتیبه مدرسه بعنوان متوفی ذکر شده[۱] از اینجا حدی برای تاریخ کتابت میتوان بدست آورد. از سیمای کتاب احتمال قرن دهم داده میشود و هم چنین احتمال آنکه در هند نوشته شده باشد. در چند جای کتاب مهر گردی هست باین عبارت (ظاهراً): مرشد شاه جهان صالح بود . دو ورق اول کتاب در ۱۲۹۶ بخط میرزا داود همدانی در مشهد با کاغذ فرنگی الحلق شده و همین کاتب بطوری که خودش در پشت کتاب نوشته بعضی جاهای نسخه را که محو شدگی داشته اصلاح کرده است این نسخه از جنس نسخه‌های مورلی بنظر میرسد که باصل نزدیک مانده و عبارات کهنه را غالباً حفظ کرده و کاتب هر جا کلمهٔ را نتوانسته است بخواند
- ↑ مطلع الشمس ج ۲ ص ۲۵۱
