قدیمتر بنظر نمیآید.[۱] از مقایسه این چاپ با چاپ تهران حدس زده میشود که شاید نسخه های هندی قدری اصلیتر از نسخه های طهران بودهاند یعنی کاتبان آنها از خود کمتر دخل و تصرف در عبارات اصل کرده و محجوب عدم آشنائی کامل خود با فارسی شده اند بر خلاف کاتبان ایرانی که اجازهٔ این تصرفات را بخود میدادهاند. یکی از دو نسخه خطی ما نیز که ظاهرا هندی است این حدس را تایید میکند. قابل ملاحظه است که غالب نسخه های هندی این مقدمه کتاب را (صفحهٔ اول چاپ حاضر) یا رأسا ندارند یا بصورتی خیلی مختصر دارند و همچنین ترجمهٔ نامه و بیعت نامه ( صفحه ۳۰۴ چاپ حاضر) در بعضی از نسخههای هندی نیست[۲] و همین موید اصالت آن نسخه هاست زیرا باحتمال قوی آن مقدمه و این ترجمه ها الحاقی است چنانکه در حاشیه صفحه ۳۰۴ این کتاب بیان کردهایم. بهر حال از مقایسه نسخه خطی خود با چاپ کلکته تصور میکنیم که مصحح آن شرط دقت و امانت را رعایت کرده باشد. نسخه کلکته در قسمت عبارات عربی خاصه در عبارات نا معروف بسیار عاجز و غالبا مغلوط است و مسلما این نقص مربوط به نسخه های اصلی بوده و مصحح و ناشر فقط بحفظ صورت اصلی در چاپ اکتفا کردهاند.
۲ - نسخهٔ چاپی تهران یعنی چاپ مرحوم ادیب که ما در حواشی برمز یب نشان داده ایم. مرحوم ادیب در تصحیح کتاب خود نسخه چاپی کلکته را بعلاوه بعضی نسخه های دیگر در دست داشته است چنانکه از بعضی از حواشی آن مرحوم مستفاد میشود. اوضاع و احوال کتاب حاکی است که این چاپ را از روی نسخهیی غیر از چاپ کلکته نوشتهاند زیرا مواردی هست که میان دو چاپ رأساً اختلاف است از جمله در مقدمه کتاب که در چاپ تهران و در چاپ کلکته اصلا نیست و امثال این. متن این چاپ نمونهیی از نسخه های تهران است و چنانکه گفتیم این نسخه ها خالی از دستخوردگی و تصرف بنظر نمیرسد و حتی با یک نسخهٔ خطی تهران که نزد ماست این اختلاف را دارد که در مورد عبارات مشکل و لایقره غالباً بنا را بر حذف گذاشته است در صورتی که در نسخه خطی ما بنا بر تصحیح بوده ولو با تصرف شخصی.