آتش يونانيانست و مخترع آن كالى نيك نامى از اهل يونان بوده كه در شام سكنى داشته و آن عبارتست از اختلاط بعضى مواد محترقه از قبيل سندروس و نفت و غيره كه دخلى به اجزاى باروط ندارد و در آب هم ميسوزد و در مائه هفتم مخصوصا براى سوزانيدن سفاين جنگى اعراب اختراع شده بود).
[سنه 53 هجرى-سنه 672 مسيحى]
آسيا- فوت زياد بن سميّه،فوت ربيع بن زياد حارثى كه از جانب زياد عامل خراسان بود،فوت عبد الرّحمن بن ابى بكر صديق در راه مكّه به قولى،فوت فيروز ديلمى عامل معويه در صنعأ،فوت عمرو بن حزم انصارى،فوت فضالة بن عبيد الانصارى در دمشق به قولى.
اروپا- فتح كردن جنادة بن ابى اميّه ازدى مجددا جزيرۀ ردس را و ورود مسلمين در اينجزيره كه اينمعنى براى روميها نهايت مضرّ بود و دايما سفاين آنها را مسلمين مى‌گرفتند.
[سنه 54 هجرى-سنه 673 مسيحى]
آسيا- عزل سعيد بن عاص از حكمرانى مدينه و نصب مروان بن حكم به جاى او، حكومت عبد اللّه بن عمرو بن غيلان در بصره در ظرف ششماه،عامل نمودن معاويه عبيد اللّه بن زياد را در خراسان و آمدن او به اينولايت و عبور كردن از جيحون و رفتن تا جبال بخارا و آنحدود با لشكر و گرفتن رامنى و نسف و بيكند را از اعمال بخارا و دريافت غنايم بسيار.گويند در جنگ با ترك يعنى در فرار آنها زوجۀ پادشاه كه با پادشاه در آنجنگ همراه بود چون مهيّاى فرار شد يك كفش خود را در پا كرده و كفش ديگر را مى‌خواست بپوشد و فرار كند كه بدست عساكر اسلام اسير شد و او را به دويست هزار درهم اتراك خريدند،فوت ابو قتاده انصارى به قولى،فوت حويطب بن عبد العزّى در صد و بيست سالگى،فوت ثوبان غلام رسول اللّه(ص)،فوت اسامة بن زيد به قولى،فوت سعيد بن يربوع بن عنكثه در صد و بيست و چهار سالگى،فوت مخرمة بن نوفل،فوت عبد اللّه بن أنيس الجهنى،مقتول شدن زيد بن شجرة الرهاوى در جنگ به قولى.
اروپا- جنگ معن بن زيد سلّمى در روم،فتح جزيرۀ أرواد كه در نزديكى قسطنطنيه است به سردارى جنادة بن اميّه كه تا هفت سال مسلمين در اين جزيره بودند،بعد به حكم يزيد مراجعت كردند.
[سنه 55 هجرى-سنه 674 مسيحى]
آسيا- عزل عبد اللّه بن عمرو بن غيلان از ولايت بصره و نصب عبيد اللّه بن زياد به جاى او،و دادن ابن زياد ولايت خراسانرا به أسلم بن زرعة الكلابى كه او نه جنگى در خراسان كرد و نه فتحى،عزل عبد اللّه بن خالد از ولايت كوفه،و نصب ضحّاك بن قيس به جاى او بروايتى،فوت ارقم بن ابى الارقم المخزومى،و اين آن كسى است كه رسول(ص)در مكّه در خانۀ او مخفى شدند،فوت ابو اليسر كعب بن عمرو انصارى،و بعضى فوت اين هردو را در سال ديگر نوشته‌اند،وفات سعد از عشره مبشره كه آخرين آنها بود.
[سنه 56 هجرى-سنه 675 مسيحى]
آسيا- نصب كردن معاويه يزيد را به ولايت عهد و بيعت گرفتن از مسلمين براى يزيد طوعا و كرها،ولايت سعيد بن عثمان بن عفّان در خراسان و عبور كردن او از جيحون و آمدن به سمرقند و فتح سغد و ترمذ كه در اين جنگها قثم بن عبّاس بن عبد المطلب كشته شد،فوت جويريّه دختر حارث زوجۀ رسول اللّه(ص).
اروپا- جنگ مسلمين با روميها بقولى برّا و بحرا كه سردار لشكر برّى عياض بود و سردار عساكر بحرى يزيد بن شجره و بعضى اشخاص ديگر را گفته‌اند.
[سنه 57 هجرى-سنه 676 مسيحى]
آسيا- عزل مروان بن حكم از مدينه بقولى و نصب وليد بن عتبة بن ابى سفيان به جاى او،فوت عبد اللّه بن عامر به قولى،فوت عبد اللّه بن قدامة السعدى يا عبد اللّه بن عمرو بن وقدان السّعدى،فوت عثمان بن شيبة بن ابى طلحة العبدى كه جدّ بنى شيبه بود و بنى شيبه
