در کتب اشارات بسیار هست، که پادشاهان هنگام جلوس، رعایا را از بقایای مالیاتی دوره سلف خود معاف می‌کردند و این خراج‌بخشی برای شاه جدید وسیله جلب قلوب عامه بود. وهرام پنجم چون بر تخت نشست فرمان داد، که از مالیاتهای معوقه، که میزان آن به هفتاد ملیون درهم بالغ می‌شد، صرف‌نظر کنند و مالیات ارضی سال جلوس او را هم یک ثلث تخفیف دهند.[۱] فیروز در ایام قحط و غلا ملت را عموما از ادای خراج ارضی و باج شخصی و مالیاتهای مخصوص خیریه و بیگار و سایر تحمیلات و عوارض معاف کرد.[۲]
علاوه بر مالیات رسم بود، که هدایایی هم بنام آیین می‌گرفتند. از این جمله است، تحفه‌هایی، که در عید نوروز و مهرگان جبرا اخذ می‌شد[۳] تصور می‌کنم در اقلام عایدات دولت قلمی، که مخصوص درآمد املاک خالصه سلطنتی و حقوق خاصه شاهی بوده، از همه بیشتر اهمیت داشته است. یکی از جمله حقوق شاهی معادن طلای فارانژیون[۴] در ایالت پرس ارمنی[۵] بوده است.[۶] غنایم جنگی نیز از جمله عواید غیر منظم بود. خسرو دوم در ضمن تفاخری، که بمناسبت غنایم جنگ کرده، گوید، زر و سیم و همه قسم گوهر و مفرغ و پولاد و ابریشم و اطلس و پارچه‌های زربفت و چارپا و سلاح و زن و کودک و مرد اسیر» بدست آمد.[۷]
- ↑ طبری، ص ۸۶۶، نلدکه، ص ۱۰۵.
- ↑ طبری، ص ۸۷۴، نلدکه، ص ۱۲۲.
- ↑ رک فان‌فلوتن، تحقیق در باب تسلط عرب (گزارش آکادمی پادشاهی علوم هند، آمستردام ۱۸۹۲) ص ۹. رسم هدایا و پیشکش تا زمانهای اخیر هم متداول بوده، رک گرزن، ایران و گریفیلد. J. Greehfield تشکیلات دولت ایران. Staates Die Vcrfassung des persischen، برلن ۱۹۰۴. ص ۳۴۶. راجع به جشن‌های نوروز و مهرگان رک فصل سوم کتاب حاضر.
- ↑ pharangion
- ↑ pesasmeine
- ↑ پروکوپیوس، جنگ ایران، کتاب اول، بند ۱۵.
- ↑ رک فصل نهم.
