برگه:IranDarZamanSasanian.pdf/۱۷۱

از ویکی‌نبشته
این برگ هم‌سنجی شده‌است.

امور مملکت را تمشیت می‌داد.[۱] این نام در زمان سلطنت اشکانیان باقی ماند و بعهد ساسانیان رسید. ارامنه وزیر اعظم ایران را هزارپت درن‌اریتس[۲] خوانده‌اند و در نامه، که به مهرنرسه صدر اعظم یزدگرد دوم نوشته‌اند، او را «هزارپت ایران و انیران» گفته‌اند[۳] و همین وزیر وقتی، که به ارمنیان نامه نوشته بود، خود را «وزرگ‌فرمذار[۴]


  1. Chiliarchus qui secundum gradum imperi tenebat (نپوس Nepos : کنون Conon فصل سوم). در زمان اسکندر، هفس‌تیون Hephaistion، و بعد پردیکاس perdiccas این عنوان را داشت. آنتی‌پاتر AntiPatre در زمان نیابت سلطنت پلیس پرخون pblysperchon کاساندر assandre را بمقام خیلیارخوس رسانید. بنا بر روایت دیودور (کتاب ۱۸، بند ۴۸) در پادشاهان ایران خیلیارخوس حائز رتبه اول بوده است (رک مارکوارت، مینوبوگوس، ج ۵۵، ص ۲۲۷ و بعد. و کلمه Chiliarchos در دائرة‌المعارف «پولی‌ویسووا» - cyklopadiepauly - Wissowa Realen ). عنوان هزاربذ در کتیبه پایکولی نیز دیده می‌شود (هرتسفلد، پایکولی، لغات، شماره ۳۸۲) و نیز مقایسه شود با «سورسخون» چاپ تاوادیا در مجله کاما،۲۹، ص ۶۷ و ۸۸-۷۸.
  2. Ariats Hazarapet dran
  3. -به مشابهت عنوان شاهنشاه: «شاهنشاه ایران و انیران».
  4. صورت صحیح این کلمه ظاهرا طبق کتیبه کعبه زردشت و کتیبه فیروزآباد (که ذکر آن پائین‌تر بیاید) فرمذار Framadher است نه فرماذار Framhar. مع‌ذلک در متن سورسخون فرماذار نوشته شده. بارمنی ورزگ فرمذار را ورزگ‌هرم [ آن ]تر- hrama [na] tar Vzurg خوانده‌اند (هوبشمان، دستور ارمنی، ص ۸۳- ۱۸۲). معنی این کلمه «فرماندار بزرگ» است (ر ک، هرتسفلد، پایکولی، لغات شماره ۵۳۵). کلمه فرمذار اگر تنها ذکر شود بمعنی فرمانده و ناظر می‌آید و در اصطلاح روحانیان زردشتی به یکی از مقامات بزرگ اطلاق می‌شده، ولی مراد از آن معلوم نیست. (وست، متون پهلوی، ج ۱، ص ۱۴۵ و ج ۲، ص ۱۵۲ و ۲۸۶).