برگه:شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و۱۳ و ۱۴ هجری، جلد ۳.pdf/۶۳

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
رجال ایران
۶۳

رسیده بود آغا محمدخان دختر جعفرخان پسر قادرخان عرب عامری بسطامی از امراء و بزرگان آن زمان را برای او گرفت و اولین زن عقدی فتحعلیشاه همان دختر جعفرخان مادر حسینعلی‌میرزا فرمانفرما و حسنعلی میرزا شجاع‌السلطنه بوده است و یکسال بعد در سن ۱۲ سالگی دختر فتحعلی‌خان قاجار دولو را بعقد او در آورد و عروسی مفصلی برایش گرفت و دویمین زن عقدی فتحعلی‌شاه دختر فتحعلی‌خان و مادر عباس‌میرزا نایب‌السلطنه میباشد.

در مدت ۳۸ سال و اندی سلطنت هزار زن اختیار نمود و از سال ۱۲۰۳ ق. در سن ۱۸ سالگی شروع کرد باولاد پیدا کردن و سالی پنج تا شش و شاید بیشتر زنانش برای او وضع حمل میکردند. لرد کرزن در جلد اول صفحه ۴۱۰ کتاب ( ایران و موضوع ایرانی) راجع به حرمسرای فتحعلی‌شاه چنین گوید: «حرمسرای فتحعلی‌شاه و دستگاه مجلل آن در آن زمان در تاریخ مشرق شهرت دارد کلنل (سرهنگ) دروویل[۱]، فرانسوی (مؤلف مسافرت در ایران[۲]) که در سال ۱۸۱۳ میلادی (۱۲۲۸ هـ.ق) بایران آمده عدهٔ زنان فتحعلی‌شاه را هفتصد پسران را شصت و چهار و دختران را یکصد و بیست و پنج گفته است. کلنل استوارت[۳] که یکسال پس از مردن فتحعلی‌شاه بایران آمده شماره زنان را یکهزار و فرزندان را یکصد و پنج نفر میگوید. خانم شیل[۴] عدهٔ پسرهای فتحعلیشاه را هشتاد و عده دخترهایش را بی‌حساب قلمداد میکند. بی‌نینگ[۵] میگوید در سال ۱۸۳۴ میلادی (۱۲۵۰ هـ.ق.) که فتحعلیشاه درگذشت یکصد و هفتاد دختر – یکصد و سی پسر و پنج هزار نوه و هشتصد زن از خود بیادگار گذاشت مادام دیولافووا[۶] عدهٔ زنهای فتحعلی‌شاه را هشتصد و شمارهٔ فرزندان بلافصل را ششصد و نوادگان را هنگام مرگ پادشاه پنجهزار میداند – سر هنری راولینسون[۷] شمارهٔ نوادگان فتحعلیشاه را در هنگام مرگ وی بالغ بر سه هزار نفر قلمداد میکند. واتسون[۸] مؤلف تاریخ قاجاریه فرزندان فتحعلیشاه را یکصد و پنجاه نفر و مارخام[۹] برای فتحعلیشاء سیصد زن و یکصد و پنجاه نفر پسر و بیست دختر قائل شده[۱۰]. صاحب ناسخ‌التواریخ مدعی است که فتحعلیشاه بیش از هزار زن اختیار نمود و قریب دویست و شصت فرزند دختر و پسر از این زنها بدنیا آمده‌اند اما هنگام مرگ پادشاه فقط یکصد و سه تن (۵۷ پسر و ۴۶ دختر) بلاواسطه حیات داشتند.

پسران فتحعلی‌شاه هم هر کدام مانند پدر خویش بارور بودند تنها شیخ علی میرزا[۱۱] پسر نهم فتحعلیشاه شصت پسر داشت که هنگام مسافرت در رکاب وی حرکت میکردند. لرد کرزن[۱۲] پس از ذکر این مطالب میگوید:


  1. Drouville
  2. Voyage en Perse
  3. Col C.H. Stuart
  4. Lady Sheil
  5. Binning
  6. Dieulafoy
  7. Sir H. Rawlinson
  8. R.G. Watson
  9. C.R. Markham
  10. در گفتهٔ مارخام اشتباه زیاد است.
  11. ملقب بشیخ‌الملوک.
  12. G. N. Curzon