برگه:شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و۱۳ و ۱۴ هجری، جلد ۱.pdf/۱۵۷

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۱۵۴
رجال ایران

فتحعلی‌شاه را باردبیل فرستاد و در آنجا زندانی نمود الله‌وردی میرزا و کیومرث میرزا از این قضیه سخت هراسناک شده از ترس جان خود به طرف بغداد فرار کردند[۱] و پس از ورود الله‌وردی میرزا از بغداد باسلامبول رفت در مجلس سلطان محمودخان دویم بار یافت و سلطان او را مورد التفات خود قرارداد و پس از چندی از اسلامبول به بغداد بازگشته و در کمال رفاه و آسایش زندگانی میکرد. مادر الله‌وردی میرزا بنفشه بادام خانم زن چهل و سوم فتحعلیشاه و از ارامنه آذربایجان بوده و مادر کیومرث میرزا زن چهل و ششم فتحعلیشاه پریشاه خانم گرجی بوده که پس از رفتن به مکه ملقب بحاجی شاه شده. الله وردی میرزا از فرزندان بسیار خوش صورت و خوش شمایل بوده و طبع شعر نیز داشته و در اشعار خود بیضاء تخلص میکرده است.

اللهیار اللهیار خان آصف‌الدوله پسر بزرگ رکن‌الدوله میرزا محمدخان بیگلربیگی دولو قاجار مشهور به تاج‌بخش میباشد. آصف‌الدوله از بزرگان و محترمین قاجاریه و برادرزن عباس میرزا نائب‌السلطنه و دائی محمدشاه قاجار بوده و مدتی نیز خوانسالار فتحعلیشاه و همچنین داماد او بود[۲]. چون تراکمه در سال ۱۲۲۸ هـ. ق. با یوسف خواجه کاشغری موافقت کرده و زحماتی برای دولت فراهم آورده بودند دولت در سال ۱۲۲۹ هـ. ق. تصمیم قطعی به قلع و قمع آنان گرفت و الله‌یارخان که در این هنگام سالاربار[۳] فتحعلیشاه بود با عده‌ای از سرکردگان از قبیل فرج‌الله‌خان افشار نسقچی‌باشییوسفخان سپهدار و غیره و جمعی از پیاده و سوار مأمور دشت گرگان شد ترکمنان در مقابل سپاه دولت تاب مقاومت نیاورده به بیابانها و جاهای صعب‌العبور فرار نمودند. در سال ۱۲۳۷ هـ. ق. که میان ایران و عثمانی جنگ سختی رویداد فتحعلیشاه از تهران الله‌یارخان را با ده هزار نفر سوار و پیاده برای یاری عباس میرزا نائب‌السلطنه به آذربایجان فرستاد. در سال ۱۲۴۰ هـ. ق. که فتحعلی شاه به اصفهان وارد شد عبدالله خان امین‌الدوله را از صدارت و همچنین از حکومت اصفهان که برای او موروثی شده بود معزول نمود در این هنگام صدارت سهم آصف‌الدوله شد. صدارت آصف‌الدوله سه سال و اندی (از سال ۱۲۴۰ تا ۱۲۴۳ هـ. ق.) طول کشید. و قبلا در حکومتهای گیلان و مازندران و استرآباد و بروجرد و خراسان املاک و اموال زیادی برای خود و کس و کارش فراهم آورده[۴] و در زمان حیات و قبل از طغیان و قیام پسرش حسنخان سالار از ملاکین و متمولین درجه یک ایران محسوب میشد لکن پس از شورش سالار و اعدام شدن او با پسر و برادرش تمام اموال و املاک این خانواده از طرف دولت مصادره و ضبط گردید. پس از مصادره املاک و اموال و حتی خانه‌های تهران او از طرف دولت وزیر مختار انگلیس[۵] در این خصوص من باب حمایت از آصف‌الدوله، شرح زیر را در جمادی‌الثانی ۱۲۶۶ هـ. ق. رسماً به میرزا تقی خان امیر کبیر صدر اعظم مینویسد: «آنجناب استحضار دارند که دولت


  1. رضا قلی خان هدایت در جلد اول مجمع‌الفصحاء صفحهٔ ۱۹ راجع بفرار الله‌وردی میرزا مینویسد که از قم فرار کرده بعتبات عالیات رفت. گفته ایشان درست نیست.
  2. شوهر مریم خانم دختر پنجم فتحعلیشاه و خواهر محمد تقی میرزا حسام‌السلطنه
  3. خوانسالار – ناظر.
  4. طبق معمول مملکت.
  5. سر یوستن شل Sir Yustin Sheil