چهارم در چه حال بود، مجلس چهارم سال هفدهم مشروطیت ایران مصادف بود با استقرار حکومت شوروی سوسیالیستی روسیه وظهور نتایج وموالید جنك بینالمللی در اروپا خصوصاً و در تمام دنیا عموماً علاوه بر سر مقاله، چند مقاله دیگر و کمی اخبار داخله در آن درج است. و نیز در صفحه دوم آن رمان (عشق و ناکامی) به عنوان ( کبوتر مهجور ۵) که قسمتهای سابق آن در روزنامه نجات ایران طبع گردیده؛ چاپ شده است.
برای اطلاع از شرح حال مدیر مسئول روزنامه یعنی آقای فروزش رجوع شود بحرف نون كلمه ( نجات ایران ) این کتاب.
نگارنده تا کنون بیش از شماره اول روزنامه آذر را ندیده و تصور نمیکنیم بغیر از همین یك شماره شمارههای دیگری از آن منتشر شده باشد.
(۹۹) آذر
روز نامه آذر در تبریز چاپ و منتشر شده، مرحوم تربیت راجع باین روزنامه مینویسد، ( ص ۴٠۵ کتاب دانشمندان آذربایجان ): «روزنامه هفتگی منتشر در تبریز با چاپ سربی بمدیریت دکتر علی اکبر پیشوا در ١٣۴٣. »
(۷۰) آذر آبادگان
در همان سال که روزنامه آذر در تبریز منتشر شده؛ روزنامه آذر آبادگان نیز بمدیریت دكتر علی اکبر پیشوا انتشار یافته است. مرحوم تربیت را جمع با این روزنامه مینویسد: « آدر آبادگان روزنامه هفتگی منتشر در تبریز با چاپ سر بی یمدیریت دكتر علی اکبر پیشوا در ١٣۴٣ .» ص ۴٠۵ کتاب دانشمندان آذربایجان
(۷۱) آذربایجان
در شهر تبریز سه روزنامه در زمانهای مختلف بنام آذربایجان منتشر شده و ما بشرح هریك جداگانه میپردازیم:
آذربایجان - این روزنامه قدیمترین روزنامهایست که با چاپ سنگی در آذر بایجان در سال ۱۲۷۵ قمری انتشار یافته و چون باسامی مختلف آذربایجان، اخبار دار السلطنه آذربایجان، روزنامه وقایع شهر مملکت محروسه آذربایجان، روزنامه ملی مملکت آذربایجان و غیره منتشر شده لذا ما در این کتاب آنرا ( بنام اخبار دارالسلطنه آذربایجان ( ضبط و در حرف الف بعده الخاء؛ بتفصیل از آن گفتگو کردهایم. رجوع شود بروزنامه اخبار دارالسلطنه آذربایجان.
(۷۲) آذربایجان
این روزنامه در آغاز مشروطیت ایران تأسیس و اولین روزنامهایست که در