چند تن از مشروطه طلبان رشت گرفتار عذاب و شکنجه امیر اعظم گردیده و پس از آنکه حاكم مستبد گیلان ، افصح المتکلمین را بچوب بسته و تا توانسته است او را چوپ زده وی و یارانش را بزندان افکنده و احدی را پیش آنها راه نمیداده است . در این باره نیز عیال افصح المتکلمین از رشت نامه بعنوان دادخواهی برای روزنامه مساوات فرستاده و مدیر مساوات آنرا در شماره ۶ سال اول روزنامه مورخ یکشنبه ۱۷ شهر شوال ۱۳۲۵ قمری درج کرده است. در نامه مذکور افصح المتكلمين واعظ و وکیل روزنامجات و مدیر روزنامه ساحل نجات وخير الكلام گیلان معرفی شده .
اگر از چند شماره خیر الکلام که در طهران منتشر شده صرف نظر نما تيم بقيه شماره ها تا شماره ششم سال چهارم مورخ ۲ جمادی الاول ۱۳۲۹ قمری در شهر رشت انتشار یافته است که ذیلا بذکر خصوصیات آنها میپردازیم خیر الکلام در چهار صفحه بقط وزیری با چاپ سربی (مطبعه سعادت) و (مطبعه شرافت) طبع گردیده و نام مدیر آن در عنوان روزنامه و در انتهای صفحه چهار چاپ شده است . طرز انتشار آن در سال اول و دوم هفته دوبار روزهای دوشنبه و پنجشنبه طبع و توزیع شده و در سال سوم ببعد همه روزه بغیر از ایام تعطیل منتشر شده است . اسم روزنامه « خير الكلام » بخط نسخ در وسط عنوان نوشته شده و در دو طرف آن خصوصیات روزنامه درج است . محل اداره : رشت . اداره خیر الکلام . قیمت اشتراك ساليانه : رشت ۲۵ قران ؛ سایر بلاد ۳۰ قران ، ولایت روسیه ۶ منات . قیمت تك نمره رشت ۲ شاهی سایر بلاد ۳ شاهی قیمت اعلانات سطری يك قران . بعد از ارسال پنج نسخه وجه اشتراک دریافت خواهد شد. مندرجات روزنامه پس از درج مقاله اساسی عبارت است از اخبار شهری و مقالات مختلف متضمن بر دادخواهی و مکتوبات از نواحی مختلف گیلان و گاهی اشعار و اعلانات نیز در روزنامه درج است • نمونه از عناوین سرمقاله های روزنامه از این قرار است : تکمیل نظام در دیانت اسلام است » و « اعتدال یا کینه کش » یکی از اخبار شهری روز نامه : سید مظلوم . آقا سید محمد روزنامه فروش که در دو نمره سابقه خیر الکلام و صدای رشت مكتوب تظلم از تعدیات حاج میرزا یوسفخان عمو داده بود پریروز در مسجد جامع که جلس روضه منعقد است تظلمات خود را بحضور جالین کرده بود دیروز هم در جلوی مسجد جامع همین استفانه را از مردم کرده بود و اجماعی در این باب شد ما خواهش میکنیم از مصادر امور که بعرض این سید ذریه رسول اعتنا کرده از او رفع ظلم بفرمایند. شماره ١۴ سال سوم خير الكلام مورخ یکشنبه ۵ شهر صفر ۱۳۲۹»
(۵۲۷) خیر اندیش
روزنامه خیر اندیش بزبان ترکی در تبریز بطور هفتگی تا سیس و در سال ۱۳۲۶ قمری منتشر شده است . مرحوم تربیت در فهرست جراید آذربایجان راجع باین روزنامه مختصرا مینویسد : « خیراندیش روزنامه منتشر در تبریز در ١٣٢۶ ٠» و دیگر نا می از مدیر و ناشر آن نبرده است . برون در کتاب مطبوعات و شتر فارسی ( ص ۸۳) بنقل از فهرست راینو مینویسد که روزنامه خیراندیش در تبریز با چاپ سنگی و بزبان ترکی
-۲۶۱-
