روزنامه افصح المتكلمين است. این افصح المتكلمين علاوه بر روزنامه خیال روزنامه خیر الکلام را در رشت و طهران منتشر نموده و اجمالی از شرح احوال او را در ذیل روزنامه خیر الکلام دکر خواهیم کرد .
(۵۲۵) خير الكلام
روز نامه خیر الکلام در شهر رشت بمديرى ) افصح المتكلمين ) تاسیس و در سال ١٣٢۵ قمری منتشر شده است. شماره اول این روزنامه در تاریخ ٢۴ جمادی الثانی ١٣٢۵ قمری انتشار یافته و پس از نشر ۱۲ شماره بعلت مخالفت امیر خان سردار ، حاکم گیلان با مدیر روزنامه وی ناچار برای دادخواهی رشت را ترك كرده و بطهران مهاجرت نموده و از اینرو چند شماره خیر الکلام در طهران انتشار یافته مجددا پس از بازگشت افصح المتكلمين برشت، روزنامه تا سال چهارم در رشت منتشر گردیده است . قبل از آنکه بذكر خصوصيات خير الكلام منتشر در رشت بپردازیم، مختصری جداگانه از انتشار آن در طهران گفتگو مینمائیم.
(۵۲۶) خير الكلام
گفتیم بعلت مخالفت امیرخان سردار حاکم رشت با افصح المتكلمين وی ناچا رشت را ترك نموده و برای دادخواهی بطهران عزیمت مینما به شماره ۱۳ سال اول خير الكلام مورخ ۲۵ ذیحجه ۱۳۲۵ قمری اولین شماره خیر الکلام است که در طهران انتشار یافته و بعد از شماره ۱۴ تا ۱۹ که آخرین شماره منتشره در طهران می باشد و مورخ بتاريخ ٢٣ صفر ١٣٢۶ قمریست در طهران منتشر گردیده است مندرجات این چند شماره بیشتر تظلم و دادخواهی مدیر روزنامه از حاکم گیلان است . در آن هنگام جراید دیگر پایتخت نیز با مدیر خير الكلام همصدا شده و اظهار تنفر از اعمال امیر خان سردار نموده اند منجمله مدیر روزنامه تمدن در شماره ۵٢ سال اول مورخ پنجشنبه ١٧ محرم ١٣٢۶ قمری شرحی بعنوان تظلم بامضای ۱۷ نفر از مردم انزلی چاپ کرد . که خلاصه آن این است: امضا کنندگان زیر شرکاء مطبعه ساحل نجات بندر انزلی عرض میکنیم که جناب افصح المتكلمين مدير جريده خير الكلام وساحل نجات ریاست مطبعه انزلی را داشته و ان دو جریده را در آنجا طبع مینموده نمیدانیم بچه جهت امیر اعظم این پیر مرد را مقصر کرده و فعلا آمده است بطهران برای دادخواهی و از آن تاریخ مطبعه بیکار مانده است شما را بحقیقت آیا سزاوار است جریده خیر الکلام که در فاصله طبع ۱۲ نمره و جریده حل نجات در فاصله هفت نمره سالی دوازده هزار تومان به اهالی گیلان رسانیده است تعطیل شود. پس از این مقاله مدیر تمدن اظهار نظر می کند که گمان نداریم که بعد از ملاحظه شماره ١۴ ؛ ۱۵ ، ١۶ خير الكلام منطبعه طهران مظلومیت هم قلم محترم پوشیده برکسی باشد .»
قبل از آمدن افصح المتكلمين بطهران یعنی در شوال ۱۳۲۵ قمری ؛ وی باتفاق
-۲۶۰-
