اوحدی مراغه‌ای (قصاید)/این چرخ گرد گرد کواکب نگار چیست؟

by اوحدی مراغه‌ای

	این چرخ گرد گرد کواکب نگار چیست؟			وین اختر ستیزه گر کینه کار چیست؟
	هان! ای حکیم، هرچه بپرسم ترا، بگوی			تا منکشف شود که درین پود و تار چیست؟
	پروردگار نفس بباید شناختن			این نفس خود چه باشد و پروردگار چیست؟
	زین سوی لامکان و از آن سوی هفت چرخ			پیوند آن دو واسطه‌ی کامکار چیست؟
	این طول و عرض چند و زمان و مکان کدام؟			این خط و نقطه چون و محیط و مدار چیست؟
	این چار عنصر و سه موالید و شش جهت			این پنج زورق و دو در و یک سوار چیست؟
	این جان روشن و تن تاریک را چه حال؟			وین خاک ساکن و فلک بی‌قرار چیست؟
	این وصلت و مفارقت و جوهر و عرض			این بهمن و تموز و خزان و بهار چیست؟
	این قلب و این لسان و سکوت و کلام چه؟			این طبع و این مزاج و خیال و بخار چیست؟
	دریک مگس مجاورت نوش و زهر چون؟			در یک مکان مناسبت گنج و مار چیست؟
	اصل فرشته از چه و نسل پری ز که؟			وین آدمی بدین صفت و اعتبار چیست؟
	درپای دار این فلک بی‌گناه کش			چندین هزار پیکر ناپایدار چیست؟
	آوردنش به عالم و بردن به خاک چند؟			پروردنش به شکر و کردن شکار چیست؟
	گوش ملوک از «لمن الملک» چون پرست			باز این نزاع و نخوت واین گیرودار چیست؟
	منزل یکی و راه یکی و روش یکی			چندین هزار تفرقه در هر کنار چیست؟
	اعداد را چو اصل به غیر از یکی نبود			این عقدهای مختلف اندر شمار چیست
	ای نقشبند پیکر معنی، بگوی تا			زین نقشها ارادت صورت‌نگار چیست؟
	الهام و وحی و کشف و مقامات و معجزه			در جنبش نبی و ولی آشکار چیست؟
	ابلیس و خلد و آدم و حوا و خوشه چه؟			ذبح و خلیل و گلشن و نمرود و نار چیست؟
	مصر و عزیز و یوسف و زندان و خواب چه؟			طور و عصا و موسی و سجیل‌خوار چیست؟
	سیر براق و مسجد اقصی و جبرییل			طوبی و عرش و سدره و دیدار یار چیست؟
	بوجهل را مخالفت احمد از چه خاست؟			و آن عنکبوت و پرده و صدیق و غار چیست؟
	این حج و عمره و حرم و کعبه و مقام			وین خلق و سعی و وقفه ور می حجار چیست؟
	رومی رخان هفت زمین را چنان طواف			بر گرد آن سرادق زنگی شعار چیست؟
	گر دیده‌ای مدینه‌ی علم رسول را			باب مدینه و اسد و ذوالفقار چیست؟
	مد صراط و وضع ترازو و طی ارض			هول حساب و قول شفاعت گزار چیست؟
	رحمت چو در قیاس فزون آمد از غضب			تشویش عبد و خشم خداوندگار چیست؟
	از جای آمدن تو اگر واقفی به عقل			در باز گشتن این فزع و زینهار چیست؟
	فرمان که می‌دهد به مکافات نیک و بد؟			مخلوق را درین بد و نیک اختیار چیست؟
	ای زاهد، ار به سر عبادت رسیده‌ای			شرط نماز و روزه‌ی لیل و نهار چیست؟
	هر جزو را که باز شمردم حقیقتست			گر راه برده‌ای به حقیقت، به یار، چیست؟
	امر رموز «لیسک فی جبتی» چه بود؟			آن گفتن «اناالحق» و منصور و دار چیست؟
	برما هزار گونه مباهات می‌کنی			ای مدعی بگو که: یکی از هزار چیست؟
	گر جاهلی، ز راهرو کاروان بپرس			ورعارفی، بگوی که تا: اصل کار چیست؟
	تا کی دویدنت به یسار از یمین چنان؟			نادیده این قدر که یمین از یسار چیست؟
	ما در حصار این فلک تیز گردشیم			وز جان بی‌خبر که: برون از حصار چیست؟
	ای پادشاه، اگر نظر لطف می‌کنی			زان روی پرده دور کن، این انتظار چیست؟
	با اوحدی ز آتش دوزخ سخن مگوی			در دست این شکسته دل خاکسار چیست؟
	باران رحمت تو به هر گوشه می‌رسد			او هم به کوی تست، برو هم ببار، چیست؟