کلیات سعدی/بوستان/باب هشتم/ملک زاده‌ای ز اسب ادهم فتاد

by سعدی

حکایت

	ملک زاده‌ای ز اسب ادهم[۱] فتاد			بگردن درش مهره بر هم فتاد
	چو پیلش فرو رفت گردن بتن			نگشتی سرش تا نگشتی بدن
	پزشکان بماندند حیران درین			مگر فیلسوفی ز یونان زمین
	سرش باز پیچید و رگ راست شد			و گر وی نبودی ز مِن خواست شد[۲]
	دگر نوبت آمد بنزدیک شاه			نکرد آن فرومایه در وی[۳] نگاه
	خردمند را سر فرو شد بشرم[۴]			شنیدم که میرفت و میگفت نرم
	اگر دی نپیچیدمی گردنش			نپیچیدی امروز روی از منش
	فرستاد تخمی بدست رهی			که باید که بر عود سوزش نهی
	ملک را یکی عطسه آمد ز دود			سر و گردنش همچنان شد که بود
	بعذر از پی مرد بشتافتند			بجستند بسیار و کم یافتند
	مکن[۵] گردن از شکر منعم مپیچ			که روز پسین سر بر آری بهیچ

* * *

	یکی گوش کودک بمالید سخت			که ای بوالعجب رای برگشته بخت[۶]
	ترا تیشه دادم که هیزم شکن			نگفتم که دیوار مسجد بکن
	زبان آمد از بهر شکر و سپاش			بغیبت نگرداندش حق شناس
	گذرگاه قرآن و پندست گوش			ببهتان و باطل شنیدن مکوش
	دو چشم از پی صنع باری نکوست			ز عیب برادر فرو گیر و دوست

* * *

---

1. نبرد آزمائی ز ادهم.
2. در بعضی از نسخه‌های متأخر این بیت نیز هست:

   	شنیدم که سعیش فراموش کرد			زبان از مراعات خاموش کرد

3. بعین عنایت نکردش.
4. ز شرم.
5. تو هم.

6. 	شنیدم که پیری پسر را بخشم			ملامت همی کرد کای شوخ چشم