ناصر خسرو (قصاید)/بر جستن مراد دل ای مسکین

by ناصر خسرو

	بر جستن مراد دل ای مسکین			چوگانت گشت پشت و رخان پرچین
	بسیار تاختی به مراد، اکنون			زین مرکب مراد فرو نه زین
	تا کی کشی به ناز و گشی دامن			دامن یکی زناز و گشی برچین
	یاد آمد آنچه منت بگفتم دی			کاین دهر کین کشد ز تو نادان، کین
	از صحبت زمانه‌ی بی‌حاصل			حاصل کنون بیار، چه داری؟ هین
	دنیا و دین شدند ز تو زیرا			دنیا نیافتی و نجستی دین
	زیبا به دین شده‌است چنین دنیا			آن را بجوی اگرت بباید این
	دین بوی عنبر است و جهان عنبر			بی‌بوی خوش چه عنبر و چه سرگین
	دنیا عروس‌وار بیاراید			پیشت چو یافت از تو به دین کابین
	از خر به دین شده‌است جدا مردم			شین را سه نقطه کرد جدا از سین
	سرخ است قند چون رخپین لیکن			شیرینیش جدا کند از رخپین
	دین است جان جان تو، تا جان را			جان نوی ز دین ندهی منشین
	پرچین شود ز درد رخ بی‌دین			چون گرد خود کنی تو ز دین پرچین
	دلسوز چند بود همی خواهی			خیره بر این خسیس تن ای مسکین؟
	زندان جان توست تن ای نادان			تیمار کار او چه خوری چندین؟
	تنین توست تنت حذر کن زو			زیرا بخورد خواهدت این تنین
	تو بر مراد او به چه می‌تازی			گاهی به چین و گاه به قسطنطین؟
	بنگر که چیست بسته در این زندان			زنده و روان به چیست چنین این طین
	نیکو ببین که روی کجا داری			یک سو فگن ز چشم خرد کو بین
	بگزین طریق حکمت و مر تن را			بر دین و بر جان و خرد مگزین
	نیکو نگر درین کو نکو ناید			از کوه قاف جغدی را بالین
	گر نیست مست مغزت بشناسی			زر مجرد از درم روئین
	جستی بسی ز بهر تن جاهل			سقمونیا و تربد و افسنتین
	دل در نشاط بسته و تن داده			گاهی به مهر و گاه به فروردین
	گفتی مگر که دور نباید شد			زین تلخ و شور و چرب و خوش و شیرین
	آخر وفا نکرد جهان با تو			برانگبینت ریخت چنین غسلین
	این بود خوی پیشین عالم را			کی باز گردد او ز خوی پیشین
	و اکنون ز خوی او چو شدی آگه			بر دم به جان خویش یکی یاسین
	دست علاج جان سخن دان بر			سوی نعیم تاب ره از سجین
	کندی مکن، بکن چو خردمندان			صفرای جهل را به خرد تسکین
	زان دیو بی‌وفا چو شدی نومید			اکنون بگیر دامن حورالعین
	بر تخت علم و حکمت بنشانش			وز پند گوشوار کنش زرین
	علم است کیمیای همه شادی			ایدون همی کند خردم تلقین
	با نور ماه شب نبود تاری			با علم حق دل نبود غمگین
	مستان سخن مگر که همه سخته			زیرا سخن زر است و خرد شاهین
	مستان سخن گزافه و چون مستان			گر خر نه‌ای مکن کمر نالین
	گر گوهر سخنت همی باید			از دین چراغ کن ز خرد میتین
	آنگه یقین بدان که برون آید			از کوه من بجای گهر پروین
	گر در شود خرد به دل سندان			شمشاد ازو برون دمد اندر حین
	ای خوانده کتب و کرده روشن دل			بسته زعلم و حکمت و پند آذین
	اشعار پند و زهد بسی گفته‌است			این تیره چشم شاعر روشن‌بین
	آن خوانده‌ای بخوان سخن حجت			رنگین به رنگ معنی و پند آگین
	گر در نماز شعرش برخوانی			روح‌الامین کند سپست آمین
	حجت به شعر زهد مناقب جز			بر جان ناصبی نزند ژوپین