مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۷/جلسهٔ ۴۶
شامل کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره ۲۲۸۷
۱ شنبه ۳۰ آذر ۱۳۳۱ - سال هشتم
شماره مسلسل ۴۶
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی - جلسه ۴۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یک شنبه ۲۳ آذر ماه ۱۳۳۱
فهرست مطالب:
- ۱- طرح صورت مجلس
- ۲- بیانات قبل از دستور آقایان: ناصر ذوالفقاری - شهیدی - گنجه
- ۳- بیانات آقای مکی مربوط به جریان مسافرت خود به اروپا و آمریکا
- ۴ - اعلام تصویب صورت مجلس جلسه قبل
- ۵ - قرائت قسمتی از گزارش سه ماهه آقای نخست‌وزیر بوسیله آقای کاظمی
- ۶ - معرفی آقای مهندس زاهدی به معاونت وزارت کشاورزی بوسیله آقای وزیرکشاورزی
- ۷ - قرائت قسمتی دیگر از گزارش سه ماهه آقای نخست‌وزیر بوسیله آقایان کاظمی و دکتر فاطمی
- ۸ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس ساعت ۹ ونیم صبح بریاست آقای محمد ذوالفقاری (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- طرح صورت مجلس
[ویرایش]۱- طرح صورت مجلس
نایب رئیس - جلسه رسمی است صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود. (توسط آقای وکیل پور(منشی) بشرح زیرقرائت شد)
غائبین با اجازه - آقایان: شاپوری - حمیدیه - راشد - اورنگ - بهادری - حائری‌زاده
عائبین بی اجازه - آقایان: دکتر امامی - محمدحسین قشقایی - دادور - دکتر مصباح‌زاده - مشار
دیرآمدگان وزودرفتگان با اجازه - آقایان: زهری ۳۵ دقیقه - دکتر بقایی ۳۵ دقیقه - دکتر معظمی ۴۵ دقیقه - مکی ۲ ساعت - امامی اهری دوساعت - موسوی ۲ساعت و۲۰ دقیقه - پارسادوساعت و۲۰دقیقه - خسروقشقایی ۲ساعت ونیم.
دیرآمدگان بی اجازه - آقایان: کهبد ۳۵ دقیقه - شوکتی ۴۵ دقیقه - دکتر کیان ۴۵ دقیقه - شبستری ۴۵ دقیقه - منصف یکساعت - تولیت یکساعت - امیرافشاریکساعت
نایب رئیس - آقای کهبد درصورت مجلس اعتراضی دارید؟
شبستری - آقابنده چقدرغایب بودم؟ (وکیل پور- عرض می‌کنم)
کهبد - بنده پیشنهادی داده بودم بعنوان تبصره ماده ۱۳ گفتم وام ازمردم اجباری نیست اینجا(نمی‌شود) نوشته خواهش می‌کنم اصلاح شود.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود آقای نریمان
نریمان - دربیانات بنده یک اشتباهات عبارتی ویک جملات افتاده‌است که اصلاح می‌کنم ومی دهم به تندنویسی
نایب رئیس - نسبت بصورت جلسه دیگراعتراضی نیست؟
شبستری - عرض کردم برای بنده نوشته بودند ۳۰ دقیقه قبول کردم حالادیگرنمی دانم این ۴۵ دقیقه ازکجا پیداشده؟
نایب رئیس - آقای رفیع
رفیع - آقای مشارناخوش هستند من چنددفعه هم عرض کرده‌ام هی می‌نویسند غایب بی اجازه
نایب رئیس - تصحیح می‌شود نسبت به صورت مجلس دیگراعتراضی نیست؟ (اظهاری نشد) چون فعلا اکثریت نیست تصویبش را موکول می‌کنیم به بعد
- بیانات قبل از دستور آقایان: ناصر ذوالفقاری - شهیدی - گنجه
[ویرایش]نایب رئیس - چند نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند. آقای ناصر ذوالفقاری ناصر ذوالفقاری - اهمیت زمان وموقعیت جغرافیایی مملکت بدرجه‌ای حساس است که بنده معتقدم ملت ومجلس ودولت باید با تمام قوا بادسائس وتحریکات سیاستهای استعماری شمال وجنوب وعوامل وایادی ایشان مبارزه کنند.
درجلسه گذشته وقتی بدست نیامد تابنده به تشریح شبکه جاسوسی سیاست استعماری شمال در ایران بپردازم وچون این امر با استقلال وحاکمیت وحتی باحیات وآسایش ملت ارتباط دارد امروز از این فرصت استفاده خواهم کرد. درجلسه گذشته بنده عرض کردم که اولین راه مبارزه با نفوذ این سیاست قطع ریشه‌های حزب کمونیست توده از طریق اصلاحات است این مبارزه را باید دولت نیز در دستگاه اداره خودشروع کند و مخصوصا بهمکاران و متصدیان دستگاههای اداری دستوردهند که فعالیتهای مخرب این تشکیلات رانادیده نگیرند.
آقایان بخاطردارند که سال گذشته در آلمان شرقی فستیوال صلح برپاشد یکی از عوامل حزب توده نیزدر آن فستیوال شرکت کرد و پس از خاتمه فستیوال مدت ۲ ماه در کشورهای اروپای شرقی بتحصیل وطن فروشی وتحریک وتوطئه پرداخت پس از بازگشت به ایران با اینکه دوماه از سال تحصیلی گذشته بوداولیای خواب آلود فرهنگ بلافاصله اورا بدبیری دبیرستانهای پایتخت منصوب کردند وحقوق ایام غیبت اوراهم بعنوان اینکه مریض و در منزل بستری بوده تمام و کمال بوی پرداختند واین مردهم باکمال گستاخی کارش بجای تدریس تحریک وتبلیغ دانش آموزان است. آنوقت در همین دستگاه وزارت فرهنگ آقای درخشش رئیس جامعه لیسانسیه‌های دانشسرای عالی را فقط بجرم مبارزه باعناصر وطن فروش وخائن وعدم موافقت با عضویت آنها در جامعه منتظرخدمت کردند (صحیح است) وحتی اجازه ندادند که جلسه سالیانه لیسانیسیه‌های دانشسرای عالی حسب المعمول در تالار دانشسرا برقرارشود در حالی که عناصر وابسته بحزب توده در دانشسرای مقدماتی جلسات خود را مرتب برپاکرده و می‌کنند
بنده آقای درخشش را نمی‌شناسم و تاکنون ایشان را هم ندیده‌ام (کریمی - بنده خوب می‌شناسم آدم بسیارخوبی است) و اگر نامی از کسی بردم بعنوان نمونه بود تا دانسته شود که هیچگونه محدودیتی برای فعالیتهای حزب کمونیست توده وجود ندارد.
به اعتقاد بنده همانطوریکه دولت در قطع ریشه نفوذ استعمار سیاه روش قاطعی دارد در مورد استعمارسرخ هم باید سیاست قاطع و روشنی را تعقیب کند بنظرمن این سیاست باید در حین انجام برنامه اصلاحاتی سرکوبی و مجازات مزدوران و جاسوسان اجنبی که عالما و عامدا تحت نامها و عناوین فریبنده طرفداری از صلح و یا مبارزه با استعمار هر روز توطئه تازه علیه استقلال وطن می‌چینند و به مذهب و ملیت و سلطنت مشروطه و ارتش و دولت اهانت می‌کنند باشد. دومین راه مبارزه بانفوذسیاست استعماری شمال قطع ایادی وشاخه‌ها وریشه‌های این سرطان مهلک در کلیه شئون مملکتی است که اساس آن از شرکت سابق شیلات شمال سرچشمه می‌گیرد.
بنده نمی‌خواهم در اینجا از روابط گذشته شرکت سابق شیلات با دولت و یا ملت ایران گفتگو کنم زیرا اگر بتوان برای ظلم و تعدی وتجاوزبحقوق یک ملت ضعیف حداکثری قائل شد این شرکت پیرو آن حداکثرتجاوز و عناد و حق کشی بوده‌است. شرکت سابق شیلات شمال نیز مانند کمپانی سابق نفت جنوب به چیزی که اعتنا نداشت مقررات امتیازنامه‌ای بود که مثل همه معاهدات میان ضعیف وقوی در دوران بیچارگی وذلت ملت به ماتحمیل شده بودبنده لازم نمی‌بینم از اینجابگوش جهانیان برسانم که روابط عمال یک دولت باصطلاح سوسیالیستی و طرفدار طبقه رنجبر با کارگران و صیادان بدبخت و گرسنه شرکت چگونه و تا چه درجه ظالمانه بوده‌است بنده نمی‌خواهم بگویم که شرکت سابق شیلات هنوز قانون کارایران را برسمیت نشناخته و در موسسات خود اجرا نکرده‌است بنده نمی‌خواهم بگویم که تمام سرمایه و ثروت ماهی ایران همه ساله حواله بانکهای مسکو می‌شد و در کنار شمش‌های طلای متعلق بایران می‌خوابید.
این دردها راماباید در دل خودنگهداریم و از این پس کاری کنیم که ضعیف نباشیم زیرا حاکم واقعی دنیا قدرت است و آنچه که درباره تساوی حقوق ملل گفته شده حرف مفت است (حاج سیدجوادی - احسنت) ما امیدواریم دفترچه گذشته روابط ملت ایران با شیلات شمال در آتیه نزدیک ورق ورق شده و بدورانداخته شود. زیرا دوران امتیاز چندی قبل خاتمه یافت و معلوم نیست بچه علت هنوز اقدامی برای برچیدن این دستگاه جاسوسی و تحریک و سابوتاژ بعمل نیامده‌است.
اسراری که بنده امروزپشت این تریبون درباره شبکه جاسوسی و تارعنکبوت خطرناک شرکت سابق شیلات فاش می‌کنم شاید برای اولین بار افشا می‌شود. حقیقت این است که قسمت عمده دسائس و تحریکات حزب کمونیست توده و فرقه قلابی دمکرات آذربایجان و سازمانهای ضد استقلال ما در عمارت شرکت سابق شیلات رهبری شده ومی‌شود. این شرکت تبدیل به یکی از بزرگترین و موحش ترین شبکه‌های جاسوسی یک دولت استعماری در ایران شده‌است.
شخصی که مسئولیت اداره این سازمان مذبور را دارد (نایتین کلوضشکوف) می‌باشد معاون و دستیار اول الکساندر فئودوریج لاکسین از جاسوسان چیره دست بین المللی است در دستگاه جاسوسی شیلات عنصر خطرناک دیگری کارمی کند که نام او هرگزبگوش کسی نرسیده لیکن نتیجه و اثر فعالیتهای مخرب او حوادثی است که پی درپی در سرتاسر ایران روی می‌دهداین شخص فعالیتهای حزب کمونیست توده را در مملکت ما اداره می‌کندوی (گریگورعیساکویچ) نام دارد و ظاهرا تبعه ایران است. این دوتن از معاونین شرکت شیلات از شخص دیگری دستور می‌گیرند که (مایلسوف) نام داردوی ۱۳ سال است در ایران مقیم می‌باشد وتمام ساکنین سواحل شمالی ومردم بندرپهلوی از روابط نزدیک او با رضا روستا و کام بخش و غلام یحیی و طبری و رادمنش آگاهند. از بنده نپرسید که طرح این اسامی در مجلس چه حاصلی دارد زیرا این شبکه با حیات یکایک ما ارتباط دارد و قسمت عمده صحنه سازی‌های حزب کمونیست توده را که همه روزه ناظر آن هستیم این عده می‌چرخانند. (لاسکین) معاون شرکت سابق شیلات سازمان فوق العاده منظمی در اختیار دارد که با تهران و مقامات سیاسی دولت مطبوع خود در ارتباط دائمی است. نکته‌ای را که دانستن آن لازم است این است که بطورکلی تمام اعضای خارجی شیلات در خدمت دستگاه جاسوسی هستند (الکوجین) رئیس قسمت کشتی‌رانی شیلات ماموریت دارد که جاسوسان خارجی را از سرحد وارد ایران نماید. البته انجام این وظیفه چندان مشکل نیست زیرا تمام کشتیها وقایقهای شیلات در اختیار اوست وظیفه دیگر وی این است که اخبار و پیامهای محرمانه را به باکوبفرستند برای انجام این منظور رئیس کشتی رانی شیلات فرستنده‌های قوی در اختیاردارد که در عمارت مرکزی در بندرپهلوی نصب شده‌است بعلاوه مقامات ایران کوچکترین و کمترین کنترلی بر نواحی حساس سواحل دریای شمال ندارد. رابط و واسطه مستقیم بین عوامل خارجی شیلات و جاسوسان ایرانی نمای آن شرکت شخصی است که (پول ماردونوف) نام دارد بغیر از اعضای خارجی عده مهاجر و غیرمهاجر نیز در دستگاه شیلات بجاسوسی مشغولند که فعلا بنده از آنها نامی نمی‌برم لکن هرگاه بعد از تحویل دستگاه شیلات بازهم این عده به فعالیت خود ادامه دادند آنها را رسواخواهم ساخت. کسانی که از این پس با شرکت سابق شیلات و حزب کمونیست توده طرف مقابله هستند باید بدانند که مسئول حسابهای حزب توده در شرکت (کلنل کوزینف) می‌باشد و معاونین او(کالاچین) و(کالودین) نام دارند.
آسانترین راه برای تهیه پول جهت تامین مخارج این حزب در این حساب سازی وجعل سند وتهیه امارغلط می‌باشد. حساب‌هایی که این سه نفرجعل می‌کنندهمیشه مقدارفروش ماهی در ایران وروسیه را کمتر از میزان حقیقی خودنشان می‌دهد.
بنده بازخاطرنشان می‌کنم که شرکت سابق شیلات هم اکنون باوسائلی که در دست داردبوسیله (الکسی پترویچ کوزینوف) مقدارقابل توجهی اسلحه جنگی در جعبه‌های مخصوص ماهی وارد ایران می‌کند و شخصی بنام (ایسکویچ) از حالا که زمزمه تحویل دستگاه شیلات به میان آمده مقدمات آشوب و قیامهای مسلحانه را بدست عوامل خارجی و مهاجر فراهم می‌سازد.
بنده با افشای این اسرار شاید جان خود را بخطربیفکنم لکن برای اینکه روزی این مملکت روی استقلال و آرامش ببیند ناچار باید کسانی فداکاری کنند بگذار این فدایی راه استقلال وطن من باشم بنده در اینجا با یک تذکر بعرایض خود خاتمه می‌دهم.
هرگاه دولت حاضرهرچه زودتربه تصفیه کارشیلات نپردازد واین لانه جاسوسی رابرنچپند وراه وصول کمک وپول به حزب کمونیست توده را قطع نکند متاسفانه مسئولیت سنگین رادرمورد حوادثی که ممکن است در اثراین بی توجهی پیش آید بگردن گرفته‌است (احسنت احسنت)
عبدالرحمن فرامرزی - با اینکه نفهمیدیم چه بود صحیح است احسنت
نایب رئیس - آقای شهیدی
شهیدی - سوءتفاهماتی که اخیرا بین مجلس ورئیس محترم دولت (چند نفر از نمایندگان - بلندتر بفرمایید) بله عرض کردم سوء تفاهماتی اخیری که بین بعضی از آقایان نمایندگان محترم ورئیس محترم دولت پیش آمده بود (فرامرزی - چی آقا) (مهندس غروی - درباره چی آقا؟) عرض کردم سوء تفاهمات اخیری که بین بعضی از آقایان محترم و رئیس محترم دولت پیش آمده بود متاسفانه در اثرتبلیغات دشمنان مملکت در انظار و افکارجامعه انعکاس نامطلوبی پدیدآورده بود ملت ایران دوشادوش آقای دکتر مصدق بامبارزه قهرمانه خود زنجیرهای اسارت اقتصادی سلسله‌های پولادین استثمار دویست ساله در هم شکست البته دکتر مصدق که خادم حقیقی وخدمتگذار واقعی آزادی ملک ایران است در این جریان سوء تفاهم اخیرکمی دچار اضطراب گردید ونگران بودولی بحمدالله همانطوریکه جناب آقای دکتر شایگان در دوسه جلسه قبل فرمودند چون خداوند همیشه در مواقع خطر و مواقع حساس لطفش شامل حال ملت ایران است این سوء تفاهم بکلی مرتفع گردید البته آقایان می‌دانند که یک اختلاف مختصر و یک غفلت کوچک برای حریف کهنه کار که در پشت سنگر گذشت زمان بانتظار فرصت است بسیار پرارزش است ما باید سعی کنیم در این موقع حساس فرصت بدست حریف کهنه کار ندهیم در کشور مشروطه مجلس و دولت ملازم یکدیگرند و لازم و ملزوم یکدیگرهستند و بایستی با وضع فعلی تشنجاتی که بیگانه در کشور ما بوجود آورده‌است همکاری صمیمانه داشته باشیم که بحمدالله تابحال داشته‌ایم وبعد از این هم خواهیم داشت دشمن کهنه کار سعی می‌کند که این وحدت ملی و اتفاقی که برای ملت ایران موجوداست این حربه قاطع را از دست بگیرد و البته انشاء الله با موافقت آقایان نمایندگان با حسرت و اندوه دست بگریبان خواهدشد وهیچکس دلش بحال ما نسوخت باید بفکر امروز و بفکر آینده خود باشیم تاریخ اوقات و ساعاتی را حساستر و دقیق تر از وضع حاضر برای مانشان نمی‌دهد دولت بایستی در این موقع از پشتیبانی مجلس نمایندگان ملت از فرصتی که که بدست آورده‌اند برای مملکت استفاده کند و سعی کند خواسته‌های آقایان نمایندگان را که خواسته‌های مردم است اجرا شود اگر این اصل مسلم و غیرقابل تردید باشد که نتیجه مبارزات ایران قریب الحصول است بایستی در موارد با آقای دکتر مصدق بیش از پیش همکاری صمیمانه بکنیم چون وضع مملکت طوری است که با تشنجاتی که بیگانه در این مملکت بوجودآورده‌است اگر خدای نخواسته سوء تفاهماتی بین ما بوجود بیاید ممکن است هرج ومرج و یا اغتشاشی بوجود بیاید که بضرر ما تمام شود واین به منفعت مملکت نیست که خدای نخواسته اختلافاتی در بین باشد (صحیح است) بنده از پشت این تریبون به عمال بیگانه واستعمارگران می‌گویم که اینجا کشوراسلامی است و به تبعیت از منشور فاعتصموابحبل الله جمیعا ولاتفرقوا از پادشاه عدالت پرور تا آن کشاورز با وحدت و اتفاق عظیم ملی خودمان برای در هم شکستن نقشه‌های خائنین خائنانه دشمن مبارزه می‌کنیم و از مشعلدار آزادی و مبارزقهرمان خودمان آقای دکتر مصدق تاحصول پیروزی قطعی پشتیبانی خواهیم کرد (احسنت)
نایب رئیس - آقای گنجه پنج دقیقه از وقت آقای ذوالفقاری وپنج دقیقه از وقت آقای شهیدی جمعاده دقیقه وقت دارید.
گنجه - قبل از شروع به بیانات خودم که راجع به سیاست خارجی کشور خواهدبود دومطلب است که لازم دیدم باستحضارآقایان نمایندگان محترم برسانم یکی اقدامات اخیری است که دولت راجع به ترفیعات افسران بعمل آورد. و واقعا بعد از بازنشسته کردن یک عده‌ای که کارکرده بودند ووقت بازنشسته کردنشان هم بود این اقدام یک اقدام صحیح و بسیار بجا و شایسته‌ای بود ولی مثل اینکه آقایانی که در کمیسیون ترفیعات بوده‌اند و شاید مزه محرومیت‌ها را در سنوات سابق برای توصیه‌ها وپارتی بازی‌ها چشیده‌اند امسال هم نتوانستندآنطوری که منظور نظر قانونگذار بود رعایت بیطرفی را کرده باشند (صحیح است) از آن جمله یکعده افسران تحصیل کرده نایب سرهنگها (امامی اهری - وسرهنگها)عرض می‌کنم آنرا هم نمی‌دانم روی چه مصلحتی اینهامحروم شده‌اند از ترفیع (کریمی - سروان هم هست) بله همه شان صحیح است (فرامرزی - از سرهنگ به بالا که خیلی است از سرهنگ به پایین کم است) من می‌خواستم از دولت تقاضاکنم که راجع باین قسمت به شکایت این آقایان هم رسیدگی شود و کمیسیون تجدید نظری تشکیل شود و دوباره به پرونده‌هایشان برسند و واقعا اگر کسی از قلم افتاده جبران شود (صحیح است) منجمله یک چند نفری هستند در آذربایجان در صورتی که من تصور می‌کردم که دولت در این قسمت پادگانهایی که در مرزهای کشوراست و افسرانی که در بیغوله‌های مرزبانی می‌کنند مسلما آنها را مقدم خواهندداشت ولی بازهم در لشکر آذربایجان یکی دو تا سرهنگ هستند که اینها مدت مدیدی است در آنجا اقامت دارند در پارسال و پیارسال هم تشویق و تمجید شدند و حالا بعد از ۱۰ سال ترفیع آنهاداده نشده‌است این است که توجه آقای وزیر خارجه راجلب می‌کنم که با همکارانشان صحبت کنند که این قسمت جبران بشود (ناظرزاده - در لشگر کرمان هم همینطور است) مسلما هست ولی بنده اطلاع ندارم عرایض امروز من که راجع به سیاست خارجی کشور خودمان است البته مثل سایر ناطقین اینها نظری است که مربوط به شخص اینجانب است نه مجلس واگرخوب است یابداست خوبی یا بدیش مربوط بخود من است ومن لازم می‌دانم بعد از این پیروزی که در اثرقطع ید یاخلع ید بیگانگان برای ماتوفیق حاصل کرده‌است راجع باین مطلب که امروز محور سیاست کشورهای مهم است راجع باین مطلب در مجلس بیشتر صحبت شود واین مثل اردردوژور ما باشد همانطورکه جناب آقای ذوالفقاری با کمال صراحت نظرشان را صحبت کردند آقایان دیگر سکوت اختیار نکنند جایی نیست اینجا که ساکت بنشینیم باید نظر خودمان را بگوییم که انشاءالله پس از شور و مشورت یک راه مستقیم تر و بهتر و کوتاهتر اتخاذ بکنیم. موافقیت ملت ایران و دولت جناب آقای دکتر مصدق در مسئله استیفای حقوق ملی از نفت جنوب که منتهی بقطع نفوذ استعماری از کشورگردید در درجه اول مرهون این اصل است که نهضت ملی ایران در مسئله نفت یک هدف مشخص ومعینی راتعقیب می‌کرد وآن عبارت بود از خلع ید بیگانگان و ملی کردن صنایع نفت در سراسرکشور بهرقیمتی که باشد.
اما باید اذعان کرد که تنها این قسمت از سیاست خارجی ما هدف مشخص ومعینی داشت و پیروزیهای ما نیز مرهون همان مسئله بود متاسفانه هدف سیاست خارجی ما در موارد دیگر در مورد خط مشی آینده ما خطراتی که در آینده ما با آنها مواجه خواهیم شدوراه‌هایی که برای اجتناب از آن خطرات باید پیش بگیریم روشن نیست.
در اینجا گاهی صحبت از بیطرفی شده‌است اما معلوم نگشته این بیطرفی چه نوع بیطرفی است؟ آیا از نوع همان بیطرفی است که ما در جنگ گذشته نیز از بدو امر پیش گرفته بودیم ودر نتیجه اینگونه بیطرفی کشور ما علیرغم بیطرفی ما و علیرغم تمایل ما میدان تاخت و تاز طرفین قرارگرفت و بالاخره ما از تمام مضرات جنگ برخوردار شدیم واز تمام نتایج پیروزی محروم گردیدیم ویا این بیطرفی باید مثلا شبیه بیطرفی ترکیه در جنگ گذشته باشد که یک بیطرفی مسلح و مصمم بود که طرفین از روی اجبار و درنظرگرفتن یک میلیون نفر ارتش مجهز و مصمم آن دولت را بحساب آورند؟ البته وضعیت جغرافیایی وسوق الجیشی ترکیه هم کمک کرد و کاردانی سیاستمداران آن کشور توانست بیطرفی مسلحانه و مصممانه‌اند دولت را حفظ کند. نوع بیطرفی ترکیه مانع از این نبود که از هر طرف و یا هر طرفی که صلاح خود رادرمسلح شدن ترکیه بداند اسلحه بگیرد و از طرفین و یا طرفی که صلاح خود بداند کمک مالی بخواهد و باید این مسئله را جدا مورد دقت قرار داد که آیا در دنیای امروزی که دولت کوچک بدون شرکت در یک تامین دسته جمعی امکان دارد با تنها نیروی خودش بیطرفی خود را حفظ کند و مثلا یکی از دول مقتدر جهان را وادار به احترام باستقلال خود گرداند و بخصوص در موردی که وضعیت جغرافیایی آندولت نوعی باشد که نقشه‌های سوق الجیشی یک یا چند دولت بزرگ نتواند خاک آن دولت را از حدود نقشه‌های جنگی و تهاجمی خود بیرون نگاهدارد اینها و ده‌ها نکات مشابه آن مسائلی است که باید مورد دقت و تجزیه و تحلیل سیاست خارجی ما قرارگیرد. متاسفانه دیده نمی‌شود که وزارت خارجه ما و یا همکاران محترم بقدرلازم و کافی باین نکات توجه فرمایند و حتی در اینجا اغلب مطالبی گفته می‌شود که بنظر اینجانب با مصلحت کشور منافات دارد و دشمنان ملت ما را خوشحال وعلاقه مندان را نگران می‌سازد و نشان می‌دهد که بعضی بخطراتی که ما را تهدید می‌کند باندازه کافی توجه مبذول نمی‌فرمایند.
من بعنوان نماینده یک استان سرحدی نمی‌توانم این خطراتی را که بارها نتایج آن را چشیده‌ایم ندیده بگیرم معمولا رسم این است از خطری که در آینده ما را تهدید می‌کند بحث کنیم ولی من آثار و علائم و مقدمات آن خطر آینده را بخصوص در قسمتهای سرحدی در آذربایجان و کردستان هم اکنون حس می‌کنم و موکلین ما دائما این وضع را بما خاطر نشان می‌سازند.
سیاست استعماری انگلیس که خطر بالفعل رابرای ما تشکیل می‌داد و یک سیاست پوسیده محکوم به زوال بود هم اکنون از کشور ما رانده شده‌است عده‌ای با بزرگ نشان دادن آن دانسته و بعضی ندانسته ما را از خطرات مهمتری غافل می‌سازند من برعکس باعده‌ای که نفوذ حزب توده یا سایر بیگانه پرستان را در آذربایجان و یا نقاط دیگرکشور بزرگتر از آن چه واقعا هست جلوه می‌دهند مخالفت دارم اینجانب در اینجا اطمینان می‌دهم که آرامش کامل در کلیه نقاط آذبایجان حکم فرماست و قدرت بیگانه پرستان در آن سامان خیلی کمتر از آن است که تبلیغ می‌شود و اساسا مشکل آذربایجان مشکل اقتصادی است نه سیاسی معذلک از دو لحاظ خطر قابل ملاحظه‌است.
اول از این حیث که قدرت تبلیغاتی آنان بوسیله انتشارات و رادیوهای بیگانه خیلی قوی است ومتاسفانه تبلیغات ما در مقابل آن اگر منفی نباشد لااقل حقیراست و حقیقت این است که دشمن حتی از وسائل مادی و معنوی دستگاه دولتی ما بنفع سیاست خود سوءاستفاده می‌کند و مالیاتهایی که از گرسنگان و بیکاران کشور گرفته می‌شود صرف تادیه شهریه‌های هنگفت بافرادی می‌شود که کارشان کارشکنی برای کشور و خدمت به بیگانگان است این نکته را نیز یادآوری می‌کنم اگر دستگاه دولتی و دستجاتی که به عناوین مختلفه در آذربایجان اشتباها و یا از روی تعمد ایجاد نفاق و تشتت می‌نمایند چنانچه در این موقع حساس از این اقدامات خودداری و یا جلوگیری کنند مسلما کمک موثری به رفع تشنجات محلی خواهد بود.
مسئله دیگری که علی رغم ضعف زیاد اقلیت بیگانه پرستان آن را خطری برای ما درست کرده بی ایمانی وبی عقیدگی و تزلزلی است که متاسفانه دستگاه اداری ما را فراگرفته‌است بخصوص در آذربایجان کارمندان عالی رتبه و متوسط دولت از وضع خود ناراضی و نگران و متزلزل هستند و درعمل می‌بینند که بیگانه پرستان وضعیت خودشان را حتی در وضع حاضربهتر از اینها می‌توانند حفظ کنند این است که در نتیجه عدم توجه مقامات مسئول و تبلیغات خردکننده دشمن عالی رتبه ترین و بامسئولیت ترین افراد دستگاه دولت روحیه و ایمان خودرا می‌بازند وبعضی حرفها که در پشت این تریبون گفته می‌شود باعث تضعیف بیشتر روحیه آنان می‌گردد.
اینجانب هیچ نظرشخصی نسبت به کسی ندارم اما در عین حال وقتی می‌بینم بعضی مطالبی در پشت این تریبون گفته می‌شود که باعث تضعیف روحیه مامورین کشوری ولشگری دولت و موجب تشویق بیگانه پرستان می‌شود نمی‌توانم در مقابل این عدم توجه ساکت بنشینم.
وقتی بحث از بیطرفی می‌شود بعضا آنرا اینطور تعییر می‌کنند که مثلا ارتش ما ضعیف و روحیه اش پایین باشد و یا تجهیز ارتش راباوسائلی که حتی بطور رایگان از دیگران تحصیل می‌شودتحریم نمایندوازصلحی دم زده می‌شود که منظور از آن صلح خلع سلاح کردن کشور در مقابل مهاجمینی است که هم اکنون در زمینه اجتماعی و روان شناسی حملات آینده خودرابوجود می‌آورند چگونه می‌توان ساکت نشست؟ گفته می‌شود که ماباید در مقابل جنگ سرد بیطرف باشیم ولی وقتی جنگ سرد تا اعماق روح جوانان ما و کودکان خردسال ما وار دشده‌است. آیا بحث از بیطرفی دلیل تسلیم شدن به نقشه دشمنانی که با ایادی خود شب و روز روحیه نسل جوان ما را مسموم می‌کنند و در کارخانه‌ها و دهات و ادارات و آموزشگاهها و در همه جا کار کشور را فلج می‌نمایند نیست؟ مسلم است که در جنگ وکشمکش دولتهای بزرگ جهان ما باید بیطرف باشیم ولی مسئله اینجاست که آنها بیطرفی ما را تاچه حد محترم می‌شمارند.
ندیده گرفتن خطردلیل بی طرفی نیست دلیل طرفداری از خطری است که ماراتهدیدمی کند. این بی اعتنایی ما بخطراتی که هم اکنون کار کشور را فلج می‌کندوبه منزله مرض مزمن خطرمرض حاد آینده را تهیه می‌نماید نه تنها از لحاظ سیاست داخلی ما مهم است بلکه در عین حال از لحاظ سیاست خارجی نیز تاثیرنامطلوبی دارد و ممکن است بعضی از دول همجوار وغیرهمجوار تصورکنند که شاید کشور ما قادر به حفظ استقلال خود و یا مصمم بحفظ استقلال وآزادی خود نیست. سیاست استعماری بریتانیا از بدومبارزه ما برای استیفای حقوق ملی سعی کرده‌است بدنیای غرب اینطور وانمودکند که بایک شرکت انگلیسی طرف نیستیم بلکه با مجموع دول غربی طرف می‌باشیم متاسفانه بعضی مطالبی که از طرف شخصیتهای مجلس از پشت این تریبون زده شد این نگرانی را در دول غربی تولید می‌کند که گویا ادعای مذکور انگلستان مقرون بحقیقت می‌باشد در صورتیکه منظور ما از استیفای حقوق ملی هرگز این نبوده و نیست که نفط ما به صنایع دول غربی نرسد و حتی منظور ما ابدا فلج کردن احتیاجات پیمان آتلانتیک نمی‌باشد ما نظری باین مطلب نداریم و با کمال میل همین حالا هم حاضریم نفط خود را به مشتریان سابق بفروشیم بخصوص که تا حالا مشتریان لاحق عوض اینکه از موقعیت استفاده کرده با ما کنار بیایند و نفط ارزانتر بدست بیاورند ترجیح دادند که با شرکت سابق بند و بست کنند.
اگر عملا دنیای غرب را متوجه این نکته بسازیم که ایران مصمم است از استقلال و حاکمیت خود در مقابل هر مهاجم دفاع کند و نشان دهیم که خود را برای این دفاع واقعا مجهزمی سازیم و حقیقتا متوجه خطراتی می‌باشیم که امروز آرام تر و در آینده حادتر ما را تهدید می‌کنند در این صورت حل اختلاف نفط ما آسانتر خواهدشد زیرا این نگرانی که نفط ملی ایران از اختیارمشتریان سابق خارج می‌شود از بین خواهدرفت و سفسطه عمال شرکت سابق موثرنخواهدبود.
برای اینکه ما بتوانیم از استقلال خود دفاع کنیم واضح است که مانند تمام دول بلا دفاع مجبوریم باصول امنیت دسته جمعی متوجه باشیم و بدون اینکه آلت مهاجمه این یا آن دولت بزرگ گردیم واقعا به آنهایی که خیال تجاوز به تمامیت کشور ما و یا سوء نیتی باستقلال مادارند جدا اخطارکنیم و آمادگی خود را بجهانیان اعلام نماییم. در صورتی که دنیای امروز تصمیم ما را مشاهده کند در این صورت نه تنها متجاوزین به خیال تجاوز نخواهندبود بلکه آنهایی که برای حفظ مصالح خودشان محفوظ ماندن استقلال ما را طالبند بما بهتر و بیشتر کمک خواهندکرد. آنهایی که گرفتن این کمک را خلاف اصول بی طرفی می‌دانند در حقیقت بی طرف نیستند و یا ندانسته به آنهایی که خیال فرمان فرمایی جهان در سرمی پرورانند کمک می‌کنند.
البته عمال بیگانگانی که خیال تسلط به کشور ما را دارند می‌خواهند ما صلح طلبانه بلا دفاع بمانیم. می‌خواهند تمامی کارهای کشورفلج گردد و هیچ نوع کمک اقتصادی به کشور ما انجام نیابد. من نمی‌دانم که اصل ۴ ترومن که میلیونها دلار در بحرانی ترین وضع اقتصادی در اختیار ما گذارده چه گناهی مرتکب شده که ما بدون جهت عوض تشویق آنان را مورد حمله و سرزنش قرارمی‌دهیم که میلیونها دلار در اختیار دولت ایران گذارده‌اند و اگر حیف و میلهایی در اصل ۴ ترومن می‌شود و بعضی از کارهای آنها مطابق ذوق و یا مصلحت ما نیست این مسئله باز هم مربوط به فساد دستگاههای دولتی ما است که نمی‌توانیم اصل ۴ را خوب راهنمایی و یا اداره کنیم اما در هر حال بدست آوردن مقادیری ارز و مصرف شدن این میلیونها دلار در ایران کمک بزرگی بحال ما است. اگر کسی جرات کرد و مصلحت کشور را بیان نمود نباید فورا اتیکت طرفداری از فلان دولت و یا سمت را باو چسباند اینکار را بعمال بیگانه و طرفداران آنان واگذاریم و مصلحت کشور را فدای تبلیغات و دوستی و دشمنیها نسازیم و باین واقعیت غیر قابل تردید ایمان داشته باشیم که ما بدون استفاده از تناقضات سیاسی جهان حاضر نمی‌توانیم موجودیت خود را حفظ کنیم.
صحیح است که بیگانه برای ما بیگانه‌است چه آمریکا چه انگلستان چه شوروی اما اگر بیگانه‌ای در موردی نظری بتمام و یا قسمتی از کشور ماداشت و بیگانه دیگری محض مصحلت سیاسی خود بحفظ تمامیت کشور ما علاقه مند بود آیا می‌توان در آن مورد بخصوص این دو بیگانه را به نظر واحد نگاه کرد؟ موقعی که آذربایجان در خطر بود آیا می‌شد پشتیبانان پیشه وری را با نمایندگان دولتی که در شورای امینیت بنفع ما اقدام کردند با یک نظرنگاه کرد؟ اگر امروز دولت شوری حاضرشود بخلاف آنچه سابقا می‌خواست امیتاز نفط بدست آورد حالا نفط را به مقادیر زیاد بقیمت عادله و حتی با تخفیف قابل ملاحظه‌ای از ماخریداری کند و ذخایر امانتی ما را پس بدهد و این تحریم و محاصره اقتصادی را بشکند آیا در این صورت می‌توان شوروی را با انگلستان و آمریکا که نفت ما را تحریم کرده‌اند مقایسه کرد؟ اگر از تبلیغات و تلقینات وعوام فریبیها صرف نظرکنیم و واقعیاتی را که در کشور خودمان وجوددارد در نظرآوریم واضح است که دو دولت شمالی و جنوبی مطابق مواریث تاریخی خودشان اگر باهم سازشی هم نداشته باشند لااقل در تضعیف دولتها و نهضت ملی ایران هم آهنگ می‌باشند و هر دو می‌خواهند از ضعف دستگاه دولتها و از فلج شدن کارها بنفع خویش سوء استفاده نمایند دولت امریکا با وجود منافع مشترک بزرگی که با انگلستان دارد و نمی‌تواند منافع را ندیده بگیرد معذلک در چند مورد مساعدتهای کم و بیش ذیقیمت نسبت بایران کرده‌است تمام مساعی انگلستان برای جلوگیری از اجرای اصل چهار ترومن در ایران با عدم موفقیت روبروشد سعی و کوشش ما باید این باشد که بافکارعمومی دنیا نشان بدهیم که ما مصمم هستیم از استقلال سیاسی و اقتصادی خود از هر طرف که مورد حمله باشد دفاع کنیم شکی نیست که تنها در این صورت است که می‌توانیم هم بسودپرستی انگلستان غلبه کنیم وهم در مقابل خطرات حادی که در آینده ما را تهدید می‌کند از دولتهایی که استقلال ما بنفع آنان نیز هست استفاده کنیم ارتباط سیاست داخلی ما با موقعیت سیاست خارجی امروز بیش از هر روز مشهود است. محض اعلام اینکه ما استقلال خود و کشور خود را دفاع خواهیم کرد کسی را نمی‌توان گول زد. برای اینکه از خود دفاع کنیم باید خود را آماده و مجهزنشان دهیم بدون اینکه آلت دست دیگران گردیم وبدون اینکه کشور خود را پایگاه جنگی و تبلیغاتی این یا آن دولت قراردهیم از جریانهای سیاسی بنفع استقلال کشور استفاده کنیم.
اولین شرط اساسی برای اصلاحات داخلی وموفقیت در سیاست خارجی این است که مابتوانیم عواملی را که هدف آنان خرابکاری و فلج کردن کار کشور است خنثی کنیم و اجازه ندهیم که از آخرین رمق طبقات سوم کشور بعنوان حقوقهای گزاف دولتی استفاده کنند و مثلا صندوقهای بانک ملی را بنفع اجانب غارت کنند. دادگستری و فرهنگ را آلت دست خود سازند و دم از آزادی خواهی بزنند ثانیا توجهی بدستگاه دولتی خود نکنیم دولت جناب آقای دکتر مصدق را در استفاده کامل از اختیارات تفویضی تشویق نماییم و از کارمندان وظیفه شناس و شجاع جدا پشتیبانی کنیم و ایمان و علاقه و میهن پرستی را در محیط کارمندان دولت تقویت نماییم.
نایب رئیس - آقای گنجه وقت جناب عالی تمام شد.
گنجه - بسیارخوب بنده از بقیه مطالبم صرفنظرمی‌کنم.
امامی اهری - آقا ما رای می‌دهیم
- بیانات آقای مکی مربوط به جریان مسافرت خود به اروپا و آمریکا
[ویرایش]۳- بیانات آقای مکی مربوط به جریان مسافرت خود به اروپا و آمریکا
نایب رئیس – وارد دستور می‌شویم چون در جلسه قبل تصمیم گرفته شد آقای مکی صحبت کنند بفرمایید آقای مکی
فرامرزی - اینکه جزو دستور نمی‌شود (یکی از نمایندگان – چرا آقا) پس هر چقدر وقت می‌خواهند بگویید رای بدهیم.
نایب رئیس - وقتشان محدود نیست بفرمایید آقای مکی
مکی - بنده بدوا وظیفه خودم می‌دانم که از مردم رشید و مبارز پایتخت که در موقع ورود این بنده موجباتی فراهم کردند که این خدمتکار ناچیزوبی مقدار خودشان را مورد عنایت وتوجه قراردادند از صمیم قلب تشکرکنم وتوفیق همه آقایان را از خداوند متعال خواهانم هم چنین از همکاران عزیزم که بفرودگاه وهم چنین در منزل بنده سرافرازم کردند وظیفه خودمی‌دانم که از پشت این تریبون مراتب امتننان وتشکرخودم را بعرض مجلس شورای ملی که نماینده حقیقی ملت ایران است میرسانم مشمول سه موضوع است اول مشاهدات دوم مذاکرات سوم سیاست خارجی ایران بطوریکه قبلا هم باکسب اجازه از محضرمقدس مجلس شورای ملی بعرض رسانده بودم این بنده باتفاق جناب آقای پارسا نماینده محترم وواقعا وطن پرست خوی وهمچنین یکی از رفقای دوره تحصیل خودم آقای علی اکبرمحلوجی به مسافرت اروپا وامریکارفتم در مسافرت آلمان مشاهداتی که ماکردیم امیدواریم برای ملت ایران بسیارمفید باشدزیرا مارد آنجادیدیم که این ملت این ملت شکست خورده در اثر کار و کوشش وزحمت بقدری امروزدرصنعت پیش رفته که صدی یازده محصولاتش نسبت به قبل از جنگ افزوده شده در یکی از کارخانجات آنجا که زیمنس بود شانزده هزار ماشین این کارخانه را برده بودند در دوران جنگ دویست وهشتادهزارکارگر داشته وامروز ۱۹۰ هزار کارگر دارد و۱۲ در صد محصولاتش نسبت به قبل از جنگ افزایش پیداکرده اینهاباچکش واچارشروع کردند وامروز این ترقیات راپیداکردند وهمچنین تنهادرشهر هامبورگ که خانه‌های آن خراب شده در حدود ۴۰۰ هزار خانه بعد از جنگ ایجاد شده‌است که اینها همه میرساند یک ملتی ممکن است از هیچ شروع کند وبازدومرتبه آن مقام اقتصادی وفنی خودش را در دنیا احراز کندواین نمونه‌ای است که بایستی برای ملت ایران درس و سرمشق خوبی باشد.
الحمدالله که ما دارای سرزمینی پهناور و دارای همه گونه منابع طبیعی هستیم شاید اگر چند سال بخودمان زحمت ومشقت بدهیم ایران یک امریکای کوچکی در آسیا باشد که اصولا باید بعرض همکاران محترم برسانم که تبلیغات ملت ایران در خارج کشورایران بقدری ناچیزوبقدری کم بوده‌است که شاید در حدود صفرباشد و بر عکس حریف ما همه گونه وسایل تبلیغاتی داردوهمه گونه اعمال وکارهای مخالفین خودش را کنترل می‌کند من هیچ یادم نمی‌رود که در آلمان که کشور اشغال شده‌ای بود ماواردشدیم همه جاتحت کنترل بودیم حتی جاهای تاریخی هم که مامی رفتیم در جاهایی که هرخارجی اگر وارد بشود به آن نقاط خواهدرفت ما از زیرنظر جاسوسان انگلیسی وعوامل آنهادورنبودیم وبهرکیفیتی مارا تعقیب می‌کردند مخصوصادریکجای تاریخی که رفته بودیم مهمان کارخانه زیمنس بودیم عده زیادی بودند وآنجایی بود که صدراعظم آلمان از آنجا قیام کرده بود و همه ساله نطق تاریخی خودش را از آنجا ایراد می‌کرد و ما شب آنجابودیم بدون هیچ مقدمه‌ای با یک دسته مهندس از کارخانه زیمنس عکس‌هایی از ما برداشته‌اند و البته یک روزنامه‌ای که سابق به زبان انگلیسی منتشرمی‌شد و حالا به زبان آلمانی منتشر می‌شود این راوسیله تبلیغات قرارداد که ما طرفدار رژیم نازی هستیم نوشته بود و بمحض ورود ما به آنجا مارش هیتلر را زدند در روزنامه‌های داخلی خودمان هم بیک عنوان دیگری منتشرشد ولی این حربه‌های زنگ زده دیگرامروزدردنیا بقدری بی اثراست که ملت هوشیار و بیدار به ماهیت حقیق این حربه‌های تهمت وافترا خوب پی برده وهرکس راعلی قدر مرا متهم می‌شناسد و با پاداش خواهد داد هیچ یادم نمی‌آید که از موضوع آمدن دکتر شاخت بایران فقط بنده و جناب آقای دکتر فاطمی و جناب آقای پارسا و شخص آقای نخست وزیر اطلاع داشتیم و هیچ کس دیگر اطلاع نداشت که دکتر شاخت فردا به تهران حرکت خواهدکرد صبح همین روزنامه اطلاع داد که فردا دکتر شاخت به تهران عزیمت خواهدنمود
غرضم این است که ما همه جا زیر کنترل و نظر جاسوسهای خارجی بودیم معهذا هر شهری که رسیدیم ولو اینکه آن شهر جمعیت زیادی نداشت وظیفه ملی خودمان می‌دانستیم که ایران را به ملل اروپایی آنطور که شایسته ملت شرافتمند ایران است بشناسانیم و خوشبختانه در این راه توفیق زیادی هم حاصل کردیم برای اینکه بمحض اینکه به هر شهری وارد می‌شدیم ارباب جراید و مطبوعات آنجا از ما وقت می‌خواستند و ما برای آنهاحقیقت نهضت مقدس ملت ایران و ملی شدن صنایع نفط و علت این که ملت ایران ناچاراست که در این راه تا آخرین مرحله پیش برود و تمام راههای عقب نشینی را خراب کرده و باید هم خراب می‌کرد گوشزد می‌کردیم خوشبختانه در جراید هم منعکس می‌شد و شاید به نظرهمکاران عزیز رسیده باشد روی همین اصل بود که یک روز در آلمان از بانک بین المللی کاغذی به بنده رسید که بطوری که شما در ایران و اروپا اظهار کرده‌اید می‌خواهید برعلیه مظالم انگلستان در آمریکا مطالبی بیان کنید چون بانک یک موسسه بی طرفی است و انگلستان هم جزواین موسسه‌است همانطور که ایران هم عضواین موسسه‌است ما توقع داریم که از مذاکرات برعلیه دولت انگلستان خودداری بکنید یک کاغذ خیلی شدید بنده نوشتم به بانک که من این مسافرت را آمدم برای اینکه مظالم دولت انگلستان را بگوش جهانیان برسانم من دارای شخصیتهای مختلفی هستم نماینده مجلس هستم عضو هیئت مختلط نفط هستم دبیر جبهه ملی هستم نمی‌توانم در موقعی که ارباب جراید با من روبرو می‌شوند مصاحبه‌ای نکنم مذاکره نکنم من از همین ساعت از ادامه مسافرت صرف نظر می‌کنم و برمی گردم بایران خیلی کاغذ شدیدتر از این بود که بنده عرض کردم آقای دکتر فاطمی در هامبورگ بودند این کاغذ را دیدند یک قدری تعدیلش کردند این کاغذ رفت بلافاصله تلگرافی از بانک بدست بنده رسید که برای مصاحبه شما ترتیبی خواهیم داد و آقای پرووهام از واشنگتن به نیویورک باستقبال شما خواهندآمد در حقیقت معذرت خواستند در همین خلال از طرف آقای دکتر مصدق به بانک نوشته شده بود که اگر حسن نیتی هست فلانی برای آغاز مذاکره با آمریکا خواهد آمد ممکن است که مذاکرات را با هم شروع بکنید بنده وقتی که با بانک اولین جلسه مذاکره را شروع کردم در تمام این مذاکرات همکار عزیزم آقای پارسا حضور داشتند و بهترین شاهدی هستند که در این مجلس حضور دارند آنها گفتند که ما اگر مذاکراتی بخواهیم با ایران شروع کنیم بایستی با رضایت و اجازه دولت انگلستان باید باشد بنده از این حرف خیلی عصبانی شدم وگفتم که با اجازه دولت انگلستان نعوذبالله به بهشت هم نمی‌روم بنده مذاکره راقطع کردم وبه آقای دکتر مصدق هم تلگراف کردم که در آن موقع هم که آنها با ما وارد مذاکره شدند برای دفع الوقت و با نظرانگلستان بوده‌است و البته بعد از رای دیوان لاهه خیلی برای بانک مسائل روشن بوده‌است مذاکره را قطع کردم ودیگرهم راجع بموضوع پیشنهادات جدید بانک صحبتی نکردم دو سه مرتبه هم که مستر گارنر سوال کرد که آیا شما پیشنهادی دارید جواب دادم خیر نه ماموریتی دارم نه بعنوان رسمی به آمریکا مسافرت کرده‌ام فقط می‌خواستم با شما یک مذاکراتی بکنم ببینم که بانک در نظریات سابقش باقی است یا اینکه بانک یک آوان تاژهایی نسبت به نظریات سابقش قائل می‌شود و با این که اصولا حاضرنیست خوشبختانه جواب اولی شما مرا قانع کرد و من چون ماموریت رسمی ندارم هیچ گونه مذاکره‌ای با شما نخواهم کرد خیلی معذرت می‌خواهم به فرودگاه نیویورک که وارد شدیم برنامه‌ای که بانک تنظیم کرده بود بدست من دادند که یک ناهار در عمارت بلرهاوس روبروی کاخ سفید رئیس جمهوری وزارت خارجه از ما دعوت کرده بودند و در این مهمانی جناب آقای صالح هم حضور داشتند سر ناهار یک مذاکرات مقدماتی راجع به مسئله ایران شد ولی چون وقت کای نبود قرارشد آن مذاکرات تجدیدبشود
موضوعی را که ما با آنها مطرح می‌کردیم موضوغ غرامات بود چون در آمریکا و همچنین شاید در اروپا و جاهای دیگر شرکت سابق نفت و کسانی که نمی‌خواهند حقایق نهضت ملت ایران را دنیا اطلاع پیداکند وانمود می‌کنند که ملت ایران حاضربه تصفیه حساب در مورد غرامات نیست بنده اولین موضوعی را که در آنجا مطرح کردم موضوع غرامات بود گفتم ملت ایران در مورد غرامات به سه طریق حاضراست تصفیه حساب کند اول بیلان شرکت قبل از ملی شدن صنایع نفت دوم قیمت سهام شرکت سابق دوماه قبل از ملی شدن صنایع نفت در بورس لندن سوم هر قانونی که راجع به ملی شدن صنایع در دنیا گذشته‌است. و دولت انگلستان وشرکت سابق او را قبول دارند طبق آن قانون دولت ایران تصفیه حساب خواهدکرد و حتی اگر قانون ملی شدن صنایع فولاد را در انگلستان قبول دارد طبقه آنهم قبول می‌کنیم مذاکراتی که با وزارت خارجه آمریکا شد در این مذاکرات آقای بایرود معاون وزارت خارجه آقای جرنگین رئیس قسمت شرق آقای ریچارد رئیس قسمت ایران دو نفر آمریکایی که به زبان فارسی و ترکی آشنایی کامل داشتند و یک نفر متخصص نفت و یکنفرهم مشاور اقتصادی تصور می‌کنم آقای پارسا همین بود (پارسا - همین است که می‌رود به لندن) بله همین است که الان در روزنامه‌ها دیدم که به لندن می‌رود بنده راجع به ده میلیون دلاری که دولت آمریکا بایران پیشنهادکرده بود گله کردم که در میسیون اولیه ایکه دولت انگلیس فرستاده آنها حاضربودند به پنجاه میلیون لیره بدهند قبول نکردیم حالا شما تصور می‌کنید که اینقدر در اثر محاصره اقتصادی ملت ایران فرسوده شده‌است که بیاید استقلالش را به ده میلیون لیره بفروشد این محال است ملت ایران با فقر و بدبختی و ناتوانی مبارزه می‌کند و این مبارزه را هم ادامه خواهد داد و اطمینان هم دارد که در این مبارزه پیروز می‌شود (صحیح است) و امضای مستر ترومن پای امضای مستر چرچیل این یک توهینی بود بر ملت ایران و احساسات هر ایرانی را جریحه دارد کرده‌است (صحیح است) البته روزهای بعد با من مذاکره کردند که دولت آمریکا تصور می‌کرد بودجه دولت ایران در حدود ده میلیون دلارکسر دارد و خواست این ده میلیون را باین عنوان داده باشد گفتم این خلاف حقیقت است و چرا شما این پول را به مالیات دهنده آمریکایی تحمیل می‌کنید؟ دولت آمریکا می‌خواست ده میلیون دلار از ما نفت بخرد بیست درصد هم به آن تخفیف می‌دادیم (صحیح است) بعلاوه اگر شما اگر می‌گویید ما از اصول بیطرفی خارج نشده‌ایم و دلمان می‌خواهد که ملت ایران کار اقتصادی خودش را راه بیاندازد چرا سیصد میلیون دلار مجانی به دولت انگلستان دادید که کمبود نفت ایران را از بازارهای دنیا تهیه بکند این خلاف اصل بیطرفی است که شما می‌گویید البته اینکه بنده در مذاکراتم نسبت به آمریکا مطالبی عرض می‌کنم این را باید به سمع همکاران عزیزم برسانم که ملت آمریکا حسابش با دولت آمریکا جداست و حساب دولت آمریکا هم با شخص اچسن جداست آمریکا یک ملتی است علاقه مند به آزادی ملل علاقه مند به آزادی ملل کوچک موافق با آزادی تجارت قانونی دارند بنام قانون آزادی تجارت ملت امریکا با هر نوع مونوپل تجارتی و محاصره تجارتی مخالف است طرفدار باب آزاد است و با این اعمالی که وزارت خارجه آمریکا در مورد ایران و سایرکشورهایی که نظیرایران ستمدیده هستند می‌کند با تمام قوت وقدرت مخالف است هر فرد آمریکایی مبارزه ملت ایران را با نظر تحسین می‌نگریست علاقه مندبود که مادراین مبارزه پیروزبشویم ولی سیاست اچسن غیر از این بود واگرحقیقتابخواهیم علت شکست حزب دموکرات را خوب تجسس بکنیم بواسطه همین سیاستی بود که اچسن پیش گرفته بود برای اینکه ملت آمریکا این سیاست را مردود می‌دانست ملت آمریکا می‌خواهد که دنیا در آسایش زندگی بکند هیچوقت طرفدار کارتل‌های نفت یا طرفدار این نیست که دولتهای قوی بر ملل کوچک و ضعیف فشار واردکنند خاصه که مادر واشنگتن مشاهدات عجیبی داشتیم و می‌توانیم خوب به روحیه و فکرمردم آمریکاپی ببریم اطفال کوچک را از مدارس هر چندی بگردش می‌برند این گردشها جاهایی است تاریخی وابنیه‌ای هستند موردغارت یا آتش زدن یا یغماگری انگلیس‌ها قرارگرفته یک فرد بیست ساله یا دهساله آمریکایی از طفولیتش این بناها را دیده می‌داند
این جا همانجاهایی است که انگلیس‌ها برعلیه آمریکا جنگیده‌اند این جا همانجایی است که آزادیخواهان آمریکاییها را انگلیس‌ها شکنجه کرده‌اند روحیه همه آمریکاییها این است یک جوان آمریکایی در مغزش در خونش این هست که انگلستان با آزادی ملل مخالف است می‌خواهد ملل را مفید نگاهدارد و می‌خواهد زنجیر اسارتش را هر جا برگردن افراد ملل بگذرد با این کیفیت هیچوقت مایل نیست که آچسن بیاید با ملت ایران این طور رفتارکند و بهترین دلیل هم انتخابات بود که ملاحظه فرمودید با چه عده وباچه اکثریت قابل توجهی حزب دموکرات شکست خورد روزنامه‌های آمریکایی می‌نوشتند که اگر آچسن برود به ترومن بگوید که قرص ماه را از پنیر ساخته‌اند قبول می‌کند این را همه ملت آمریکا دیده‌اند روزنامه‌های بزرگ نوشته‌اند روزنامه شیکاگوتریبون که چهار میلیون تیراژ دارد نوشته‌است پس بنابراین بهترین دلیل اینکه ملت آمریکا یک ملت آزادمنش و علاقه مند به آزادی ملل است همین انتخابات اخیراست که سیاست آچسن وترومن را مردود شناخت و حالا چطورشد که در این مسافرت ماموفق نشدیم که آقای ترومن یا آچسن را متقاعد بکنیم که از سیاست گذشته شان صرفنظربکنند و در همان اوان که در آمریکا بودم از بنده و رفقایم دعوتی شد که برای چهار هفته مهمان وزارت خارجه امریکا باشیم بنده هم این دعوت را قبول کرده بودم برنامه این دعوت هم اینجاست (ورقه‌ای را ارائه دادند) این را بما دادند تا اگر اشکالاتی در برنامه می‌بینیم هرطور که دلمان می‌خواهد این برنامه را تغییربدهیم برنامه‌ای بود برای ما تنظیم کردند وقتی که رفتیم به تگزاس و آنجا از صنایع نفت آمریکا بازدید می‌کردیم افرادی که مورد احترام ما بودند و اشخاص مطمئنی هم هستند با ما مذاکره کردند که وقتی کابینه آقای قوام السلطنه روی کارآمد وزارت امورخارجه آمریکا یعنی آچسن بما دستورداد که ما فورامهندس باندازه کافی و وسایل بکارانداختن تصفیه خانه آبادان را حاضرکنیم و فورا به ایران حرکت کنیم غیر از این بودآقای پارسا (پارسا - یک چنین صحبتی شد) و وقتی که کابینه قوام سقوط کرد بما گفتند که از این مسافرت صرفنظرشد این میرساند که در وقایع سی ام تیر که قوام السلطنه آمد این کار را کرد دو سیاست انگلیس و آمریکا همراه بودند انگلیس و آمریکا که عرض می‌کنم آچسن و چرچیل با هم همکاری کردند و این خون‌های ناحق را در ایران ریختند وقتی این خبر را بنده شنیدم خیلی متاثرشدم همان موقع آقای استایر که میزبان ما معرفی شده بود با تلفن با من مذاکره کرد که راجع به برنامه تان می‌خواستم صحبت کنم بایشان گفتم که من از قبل از آمدن به تگزاس دعوت دولت آمریکا را قبول کرده بودم ولی
اینجا دلایلی بدست من افتاده‌است که من دیگر نمی‌توانم خون شهدای روز سی تیر را در ایران فراموش کنم و خونبهای آنها را با ۲۸ روزیاچهارهفته که مهمان وزارت خارجه آمریکاهستم جبران کنم اینکارمحال وممتنع است ودعوتتان را ردمی‌کنم ایشان گفتند که بنابود ملاقاتی با آقای آچسن بکنیدخودم زیراخواسته بودم ملاقات بکنم در نیویورک قرار بود ملاقات بکنم گفتم از ملاقات ایشان هم صرفنظرمی‌کنم زیراچیزهایی که شنیده بودم از ملاقات آقای آچسن هم صرفنظرکردم چون خیلی عصبانی بودم از این جریان باتلفن به آقای صالح عرض کردم که فورامصاحبه مطبوعاتی در واشنگتن برای من ترتیب بدهید من می‌آیم به واشنگتن وبه مطبوعات حقایقی خواهم گفت وحرکت می‌کنم ظاهرا یک مذاکراتی در همان موقع در تهران در جریان بود وآقای صالح هم بی اطلاع نبودند به تهران اطلاع می‌دهند که فلانی یک چنین قصدی دارد و روز بعد آقای دکتر فاطمی باتلفن گفتند که تاملی در اینکاربکنید به آقای صالح گفتند ایشان هم بمن گفتند که حقیقتا اگر مصاحبه‌ای بخواهیم برای صلاح ملت ایران بکنیم حالا که دولت صلاح نمی‌داندبهتراست که فعلانشود با اینکه خیالم ناراحت بود برای رفقا این شعرراخواندم: داده فرمانم بدوری یایارب چون کنم بردن فرمان غلط نابردن فرمان غلط مصاحبه کردن من غلط نکردن منهم غلط برای اینکه این حقایق را به ملت آمریکابایدگفت وحتی آمدم به واشنگتن البته وزارت خارجه آمریکا اطلاع داشت که من خیلی از این مسافرت ناراضی هستم وخیلی عصبانی هستم و می‌خواهم بایران برگردم ناهاری آقای هریمن دعوت کرده بود دعوت ناهار ایشان را پذیرفتم برای اینکه در آبادان یک ناهاری از طرف بنده بایشان داده شد سرمیزناهاررئیس اصل چهارترومن بود آقای هریمن بودآقای بایرود بود آقای صالح بودند ماهم سه نفربودیم کس دیگری هم مثل این که بودیک نفر دیگرهم بود آنجاعلت ردکردن دعوت دولت آمریکا رابنده بیان کردم ومخصوصا به آقای هریمن گفتم که سال گذشته در آبادان بنده بیانی هم کردم که گمان می‌کنم (آقای دکتر فاطمی الان یادداشتی مرحمت فرموده‌اند که منظوراین بود که شما در سفارت ایران مصاحبه نکنید جای دیگر آزاد بودید ولی چون قدری پیچیده بود بنده دیگر در جای دیگر مصاحبه‌ای ندادم)
سر میز ناهار به آقای هریمن گفتم در سال گذشته عین همین میزرا ما نشسته بودیم با اختلاف اینکه امروزشما میزبان هستید آن روزمن میزبان بودم آقای استوکس هم بود اگرخاطرتان باشد من باستوکس گفتم که شما در مورد ایران اشتباه کردید وآقای استوکس دفاع کرد امروزهم بشما می‌گویم که وزارت خارجه آمریکادرایران دارداشتباه می‌کند لابدملاحظه فرمودید که دوسه روزپیش استوکس نامه‌ای نوشته بود که مادرمورد ایران اشتباه کردیم امیدوارم که شماهم یک روزنامه‌ای بنویسید وبگویید که مادرموردایران اشتباه کردیم همان شب در سفارت ایران برای ادامه این مذاکرات جلسه‌ای بود از ساعت هفت این جلسه تاساعت یک بعد از نصف شب ادامه داشت همان جلساتی است که اگر آقایان ملاحظه فرموده باشنددرروزنامه‌های ایران وخبرگزاریهای جهان منتشر شد که مذاکرات سری مهمی بین سفیرایران وحسین مکی ووزارت خارجه آمریکا در جریان است این راناگفته نگذاریم که حقیقتاوجودآقای صالح در آمریکا بسیارمغتنم است (صحیح است) وحقیقتادرراه وظیفه‌ای که باومحول شده‌است با اقتدار و تهورانجام وظیفه کرده‌است (صحیح است) خوب خاطرم است که ایشان روزی که اعتبارنامه اش را به آقای رئیس جمهور تسلیم می‌کردم علاوه از تسلیم اعتبار نامه یک ربع با رئیس جمهورصحبت کرده بودوگفته بود که آقامن چون دیپلمات نیستم من وکیل مردم ایران بودم وامروز هم من مدیون مردم ایران هستم ناچارم از طرف ملت ایران این حرف رابشمابگویم که شمادرموردملت ایران اشتباه کرده‌اید وهیچ ضرورت نداشت که شماپای امضای مسترچرچیل را امضا بکنید این توهین به ملت ایران بود(صحیح است) این حرفهارا که ملاحظه می‌فرمایید آقای صالح باصراحتی که شماتصورنمی کنید هم بوزارت خارجه آمریکاوهم برئیس جمهوری آمریکا گفته‌اند ومن از خداوند توفیق این قبیل خدمتگذاران را خواهانم وامیدوارم که وجوداین افراددراین مملکت زیادشود(صحیح است) هم چنین بایدعرض کنم کسی که در این مذاکرات خیلی بماکمک کرده اقای نمازی بودند که اسم کوچکشان؟ (پارسا - آقای حاج محمد) آقای حاج محمداست ایشان یکی از خدمتگذاران حقیقتا ایران دوست هستند وبدانید که مادرآمریکاهرجاگرفتاربعضی چیزهامی شدیم که احتیاج به مطالعه کافی داشتیم بایشان مراجعه می‌کردیم فورا به منشیها ی خوددستورمی‌دادندبیلانهای شرکت رادرمی آوردند وشیفرهای لازم را در اختیارمامی گذاشتند مخصوصا در مورد ۴۹ میلیون لیره که دولت ایران خواسته بود روزنامه‌های نفتی در آنجاسروصداکردند که دولت ایران ۴۹ میلیون لیره باج از انگلستان می‌خواهد خوب البته بایدتوضیح داده می‌شد که این ۴۹ میلیون لیره چیست.
ماهم که از اینجارفته بودیم اسنادومدارکی باخودنبرده بودیم به آقای نمازی مراجعه کردیم وایشان پرونده‌هایی را که برای شخص خودش تشکیل دادبود و بسیارمنظم ومرتب بودوبیلانهای تمام سالهای شرکت راداشت برنامه‌هایی که شرکت نوشته بودومطالب دیگرتمام در این پرونده‌ها بود آنهارادر آورد که آن اطلاعات فوق العاده برای ما مفیدواقع شد مایک مصاحبه‌ای تشکیل دادیم وگفتیم که این ۴۹ میلیون لیره باج نیست طلب مسلم ملت ایران است چون از ۱۹۴۷ بابت رزورهمه ساله یک مقدار پول ملت ایران را کنار می‌گذاشتند از بابت استخراج و حق الامتیاز می‌بردند برزرو و ماهم که مطالبه می‌کردیم طبق نامه‌ای که سوادش را ایشان داشت شرکت سابق گفته بود که هرآن شماخواستید ما این را در اختیار شما می‌گذاریم پس بنابراین ۲۲ میلیون لیره از این بابت حق ملت ایران از ژنرال رزرو است که همه ساله از حق ماکم کرده‌اند این رانپرداخته‌اند در حالی که همه ساله می‌بایست بماداده باشند یک دینار از این پول به دولت ایران پرداخته نشده وبعدازکشته شدن رزم آراهم ان دومیلیون لیره ماهیانه‌ای که بمامی پرداختند تاتاریخ ملی شدن صنعفت نفط این راهم نپرداختند همچنین سایرارقام مربوط باین حساب را در آوردیم بوزارت خارجه آمریکا وبه مطبوعات آمریکادادیم البته وزارت خارجه آمریکا این موضوع خیلی مورد توجهش قرارگرفت شروع کردندبامشاوران نفتی خودشان بامامذاکره کردند صبح ظهرشب واین موضوع بقدری برایشان مسلم بود که از آفتاب روشن تر بود که این حق ملت ایران است. حق مسلم ملت ایران است واین باج نیست که از دولت انگلستان بخواهند وبمن گفتند که این توضیحات شما بسیاربرای وزارت خارجه موثربود خودآقای آچسن هم به اقای صالح گفته بودند که کلیه این مذاکرات شماهمه شب تهیه می‌شود وصبح من می‌بینم که چه مذاکراتی شده برای ایشان هم معلوم بود که موضوع ۴۹ میلیون چه بود بعلاوه چیزی که مورد گله ما از وزارت خارجه آمریکا بود این بود که هرخریداری بمامراجعه می‌کرد می‌گفت وزارت خارجه مانع از این است که بیاییم مذاکره کنیم. در آبادان مایک نواقصی داشتیم مربوط به کارتصفیه خانه روغن ویک قسمت هم مربوط به حلب بنزین که حلب آهن ورق بود بکارخانه‌ای در آنجا رفتیم که مقدار زیادی از این آهنها موجودداشت ومی گفت وزارت خارجه آمریکابایداجازه بدهد که مابشمابدهیم احتیاجات یدکی کارخانجات را که می‌خواستیم می‌گفتند وزارت خارجه آمریکا بایداجازه بدهد مامی دیدیم که هرقدمی که برمی‌داریم وزارت خارجه آمریکا مانع کارمان است این بود که بنده اینطورنتیجه گرفتم که وزارت خارجه آمریکا مدعی ایران است واینرا باید عرض کنم که در وزارت خارجه هم عده‌ای که با ماصحبت می‌کردند خیلی اشخاص باحسن نیتی بودند که دلشان می‌خواست قضیه نفت ایران حل شود من یقین دارم که همین آقای هندرسن که در ایران است در گزارشاتی که در آنجامطرح می‌شد مامی فهمیدیم بسیارباحسن نیت است ولی حرفش را در آنجاترتیب اثرکسی نمی‌دهد ودرآنجاهرچه آچسن می‌خواست همان تصمیم اجرا میشداگرخاطرآقایان باشد سال گذشته که آقای دکتر مصدق به آمریکارفته بودند جرج مک کی راجع به نفت ایران اظهارعلاقه مندی کرده بود وبه آقای دکتر مصدق راجع به نفت ایران یک مذاکراتی کرده بودفورابرای این کاری که خودسرانه کرده بود از معاونت وزارت خارجه آمریکابرداشته شد وبه ترکیه پرتش کردنداینهاتمام دلایلی است که میرساند وزارت خارجه آمریکا بزرگترین مانع را برای ایران ایجاد کرده‌است و حالا اعلامیه می‌دهد وتکذیب می‌کند بنده اولاراجع به مصاحبه‌ای که در روزنامه اطلاعات شده توضیح می‌دهم وعرض می‌کنم که من هیچ مصاحبه‌ای باهیچ روزنامه‌ای نکرده‌ام هیات تحریریه روزنامه اطلاعات بدیدن من آمده بودند عده زیادی از مردم هم بودندمن برای آقایان صحبت می‌کردم آقایان هم این مطلب را بصورت مصاحبه در آوردند تمامش گفته‌های بنده‌است باستثنای یک کلمه که گفته‌اند اسنادبنده نگفتم اسناد گفتم دلایلی من دارم واین دلایل راهم همان موقع به آقای دکتر مصدق ووزارت خارجه ایران عرض کردم وباین دلایل هم دعوت دولت آمریکارامن ردکردم پس اگر واقعاین مذاکرات رادرآنجانکرده بودم ویاکارماباین جانرسیده بود موجبی نداشت که من دعوت آمریکا را که پذیرفته بودم ردکنم یک جهات و دلایلی بدست من آمده بود که من ناچاربودم دعوت دولت آمریکا را ردبکنم زیراملت ایران اگر یک روزی بهش ثابت می‌شد که من از این دلایل اطلاع پیداکردم ونمی گفتم من رابهیچ کیفیتی نمی‌بخشید من وظیفه‌ام این بود که نسبت به یک ملت حق شناسی که به خدمتگذارش تا این درجه صمیمی است خیانت نکنم و وظیفه‌ام این بودبعدازاطلاع باین موضوع دعوت را رد می‌کردم وردهم کردم ودلیل دیگری که آقای آچسن با ایران چه کرده‌است بیانیه ایست که سناتور هنیکنز در آمریکا منتشرکرد و من قسمتی از این بیانیه را از نظراهمیتی که برای ملت ایران داردبعرض مجلس شورای ملی میرسانم می‌گوید: چهارماه است از دولت تقاضاکرده‌ام عنوان محرمانه را از گزارشی که کمیسیون تجارت درباره کارتل نفت تهیه کرده برداشته گزارش مذکور رابرای اطلاع عامه منتشرسازد ولیکن موفق نشده‌ام معلوم نیست انتشاراین گزارش چه تاثیری در مناسبات خارجه آمریکادارد که وزارت امورخارجه ووزارت جنگ مانع از انتشارآن هستند. باوجوداین که گزارش در دسترسم نبودخودم اوضاع نفت رامطالعه کرده کشفیات عجیبی کرده‌ام که تصورمی‌کنم مردم آمریکاعلاقه مند باشند از این کشفیات مستحضربشوند. حقایقی را که کشف کرده‌ام بقرارزیراست کلیه صنعت نفت دنیا (خارج از آمریکاوروسیه) یابوسیله مالکیت یابوسیله کنترل در اختیار تامه هفت کمپانی نفت می‌باشد که پنج تای آنها آمریکایی ودوتا انگلیسی هستند.
این هفت کمپانی عبارتند از استاندارد ژرزه استاندارد کالیفرنی سوگونی واکیوم تکساس گلف - شل کمپانی ایران و انگلیس و باستثنای کمپانی ایران و انگلیس که علاقه در داخله آمریکا ندارد شش کمپانی دیگر در صنعت و پخش نفت آمریکا تسلط تامه دارند. در صنعت نفت خارج از آمریکا مالکیت وکنترل این هفت کمپانی مشمول صدی هفتاد از ذخایرمحققی است که تابحال در تمام دنیاکشف شده باین معنی که ذخایری که تحت مالکیت یاکنترل این کمپانیهاست بیش از پنجاه میلیارد بارل می‌باشد در حالتی که کلیه ذخایرمحقق دنیا در حدودهفتادوپنج میلیاردبارل برآوردشده.
علاوه از مالکیت این ذخایرنفت خام تقریبا کلیه وسایل استخراج وتصفیه خانه‌ها ونفت کشها ومخازن ووسایل استخراج وتصفیه خانه‌ها ونفت کشها ومخازن ووسایل پخش چه در کشورهای صادرکننده وچه در کشورهای واردکننده متعلق به این هفت کمپانی یادراختیارتامه آنها است. هریک از این کمپانیها تمامیت مطلق دارند یعنی تمام عملیات مربوطه از استخراج از چاه تافروش به مصرف کننده بوسیله خود این کمپانیها یاکمپانی‌های تابعه آنهاصورت می‌گیرد. بعلاوه این هفت کمپانی بطوری متفق باهمدیگر هماهنگی وتلفیق دارند که بایدگفت تجارت بین المللی نفت یکدستگاه است واین هفت کمپانی در حقیقت عضوآن دستگاهند. صورت این دستگاه هم نسبت به کشورهای نفت خیزوهم نسبت به کشورهای مصرف کننده مهیب وخارج از تصوراست. تقریباهیچ کمپانی مستقلی (که تحت عنوان این کمپانی نباشد در دنیاوجودندارد که در خارج از آمریکا مشغول استخراج نفت خام باشد. این ۷ کمپانی مالک صدی پنجاه نفت کشهای دنیاهستند وبقیه نفت کشها هم بوسیله اجاره‌های طویل المدت در اختیارآنها است. تمام تصفیه خانه‌های دنیا خارج از امریکا تحت کنترل تامه این هفت کمپانی است واگرمعدودی تصفیه خانه مستقل در بعضی کشورها وجودداشته باشد از ترس این هفت کمپانی جرات نمی‌کندنفت خام از دیگری خریداری کند.
بازارنفت در تمام کشورهای مصرف کننده خارج از آمریکا وروسیه در اختیار تامه این هفت کمپانی است قیمت‌هایی که این هفت کمپانی تعیین می‌کنند براساس عجیبی است که برای تامین منافع خودتعبیه کرده‌اند. قیمت تحت مراقبت دومرکز یکی در لندن یکی در نیویورک تعیین می‌شود بطوریکه تجارت نفت دنیا مثل ساعت پتک فیلیپ مرتب ومنظم کارکرده وهیچ پس وپیش نمی‌شود. سرمایه بکارافتاده این هفت کمپانی در خارج از امریکا در حدود ده میلیارد دلاراست وفروش سالانه آنهادرحدودشش میلیارد دلاراین ارقام برآوردهای تضمینی است زیرا که کمپانیها ارقام حقیقی معاملات خودرافاش نمی‌کنند. تشکیلات این هفت کمپانی بحدی عرض وطویل است که در هرشهری در دنیاخارج از کشورهای کمونیستی شعبه دارند وهرشعبه اعضای کافی ولایق دارد که در اجرای اوامر مراکزلندن ونیویورک وباپول بیحدوحصرمشغول فعالیت هستند که برقدرت ونفوذاین هفت کمپانی مستقل بیفزایند وکمپانی‌های مستقل را از مداخله در بازارنفت ملی مانع بشوند.
تشکیلات این هفت کمپانی و قدرت مالی آنها بحدی مهیب است که نفوذسیاسی آنهاخیلی بیش از قدرت ونفوذسیاسی دولتهای کوچکی است که این کمپانیها با آنهاطرف هستند. بعلاوه وقتیکه منافع این هفت کمپانی اقتضاکندوزارت خارجه انگلیس و وزارت خارجه آمریکا ومقامات رسمی دیگری که چه در انگلستان وچه در آمریکا از قبیل وزارت سوخت انگلستان واداره نفت امریکاباتمام قدرت دولت انگلیس ودولت امریکا این هفت کمپانی پشتیبانی می‌کنند. این بیان یک سناتوری است که اعلام جرم کرده ویک محاکمه عجیبی هم روی این اعلام جرم در امریکاتشکیل شده‌است وهمان محاکمه ایست که وقتی از شرکت سابق انگلیس وایران اسنادمی خواهند وزیرسوخت وروشنایی دولت انگلیس نامه رسمی به نماینده شرکت در این محکمه می‌نویسد که چون کشف بعضی از این اسنادمنافع سیاسی ونفوذمارادرخاورمیانه بخطرمی اندازد ما از افشای اسنادوارائه آن معذورهستیم. این گزارش بقدری عجیب است که حقیقتالازم است من همه آن رابعرض مجلس برسانم ولی چون مفصل است ومی ترسم خدای ناکرده موجبات خستگی همکاران عزیزم رافراهم کندصرفنظرمی‌کنم فقط دوسه جمله دیگررامی‌خوانم می‌گوید:
- فعالیتهای شوم این هفت کمپانی تهمتهای تبلیغاتی کرملین را که امریکا تحت نفوذمقامات بانکی است وقصداستثمار دنیارادارد در لفافه حقیقت پیچیده ایمان کشورهای خارجه رادرصدق سیاست بی غرضانه امریکاتهدیدمی کند. در جای دیگرمی گوید. نسبت بخاورمیانه واندونزی و ونزوئلا به چه نحو این هفت کمپانی در سیاست خارجه آمریکا تسلط دارند چه عللی سبب ملی کردن نفت ایران شده ودرتعویق انداختن حل این قضیه این هفت کمپانی چه رلی بازی کرده‌اند چطوراحتیاجات نفتی کمپانی سابق ایران وانگلیس را از ذخایر محدود امریکاتضمین کردندوبه چه عنوان پرداخت قیمت نفتی که کمپانی سابق در آمریکا خریداری کردبوسیله کمک مجانی تامین گردید آیاسیاست کمپانی‌های نفت امریکادرحوزه خاورمیانه تحت تسلط سیاست استعماری انگلیس در آن حوزه می‌باشد.
این یک دلیل دیگر که یک سناتور اعلام جرم کرده محکمه‌ای هم روی این اعلامیه تشکیل شده وما امیدوارهستیم در آتیه روشن بشودوآتیه نشان بدهد که این هفت کمپانی ووزیرخارجه آمریکا چه نقشی در مورد نفت ایران ونگذاشتن اینکه ایران این نفت را به ملل غرب عرض بکند وبفروشدداشته‌اند. مهندس رضوی - همین کمپانیها بزرگترین موکل آیزنهاور هستندچه امیدی به آینده دارید؟ مکی - اجازه بدهید هیچ امیدی به آیزنهاور نداریم بنده به آقای پارسا عرض کردم که ملت ایران بایدروی پای خودش بایستد(نمایندگان - احسنت) ایشان هم آمدنداینجاواین بیان را در همین جا کردند که هیچکس نباید بامید همسایه بخوابد بسیار بجا گفته‌اند من از ایشان خواهش کردم که مخصوصا به ملت ایران بگویند که بامید امریکا نخوابند بلکه بامید هیچ کشوری نخوابند ایران باید روی پای خودش بایستد اقتصاد ایران را بدون نفت در نظربگیریم اگر بخواهیم ایران آباد بشود باید خودمان آنرا آباد بکنیم. اگر امسال ۵۵ هزارتن پنبه دارید سال بعد این را صدهزارتن کردید دوبرابرعایدی نفت عایدی دارید (مهندس حسیبی -آبادی این است نه فروختن نفت وپول آن راخوردن) اگر موضوع این است که یک مشت لیره به مابدهند از طریق شرکت نفت بریزیم در این وزارتخانه‌ها وآنهاراخرج حقوق کارمندان بکنیم همیشه این وضعی که هست باقی هست ولی اگر اقتصادوآبادی رابروید روی پایه‌ای که باید ایران را آبادکرد نفت اگر فردا از اهمیت واعتبارافتاد شمایک ایران آبادوآزاددارید شمایک ایرانی دارد که آیزنهاورها بایران احترام خواهندکرد (خلخالی - بنابراین مسافرت جنابعالی لزومی نداشت این حقیقت روشن بود) مسافرت بنده دعوت خصوصی بود خیلی خوشوقتم دنیایی رادیدم وخیلی از این تجربیاتم وهمچنین چیزهایی که مشاهده کردم بنفع آتیه ایران خواهدبود کما اینکه بمحض ورودخدمت آقای نخست وزیررسیدم آن عملیات صنعتی وکشاورزی عظیم که در آمریکا دیدم بعرض ایشان رسانیدم ملت امریکاملتی است بسیارمادی وهمه کارهایش برای بدست آوردن دلار است واصلاوارد بعضی مسائل نیستند شما اگر بخواهید اتومبیلتان را ده دقیقه توی خیابان نگه دارید باید یکمقداری پول توی اتومبیل بیاندازید خیلی معذرت می‌خواهم برای رفتن به مستراح بایدده سنت یا ۸ ریال بدهید که درب مستراح بازشود یک چنین ملتی تاشعاع صدمیل اطراف آبشار نیاگارا یا آن آبشاری که در آریزوناهست برق را مجانی کرده چرا؟ برای اینکه برق مادرصنایع است سرزمینی که از ایران بسیارلم یزرع تربوده مثل کالیفرنی که از حیث آب و هوا هم مثل ایران است امروز از هرحیث آباد شده‌است ومن این موضوع راخدمت آقای دکتر مصدق عرض کردم دستورفرمودندیک کمیسیونی که امروزهم تشکیل می‌شود برای برق ایران البته برای مطالعه برق تمام ایران تشکیل شودیک کمیسیونی هم برای سدهای ایران یک کمیسیونی هم برای تقسیم اراضی خوزستان بین کشاورزان تشکیل می‌شود وهرسه کمیسیون را از ایشان استدعاکردم جناب آقای مهندس رضوی هم که مهندس برق هستندتصورمی‌کنم که در این کمیسیون دعوت داشته باشند حالاملت ایران از این آقایان مهندسینی که در این کمیسیونها دعوت شدند می‌خواهد که قوانین ولوایح لازم مربوط به واگذاری زمین باشخاص وارزان کردن قیمت برق وفراهم آوردن وسائل برق تهیه کند که برق کیلوواتی ده شاهی بیشترنشود معنی ندارد که برق کیلوواتی ۷ ریال باشد مادرآلمان شنیدیم که هرکس که بیشتربرق مصرف بکند و از یک مقداری بالابرود قیمتش ارزانترمی شود اینجا می‌گویندازیک مقداری که بالاتربرود گرانترمی شود بنابراین بناشدمطالعه بکنند در این قسمتها که ماشینها ارزانترتمام بشود معافیتهای گمرکی قائل بشوند وبرای این که سوخت آنها هم ارزانتربشود یک معافیتهایی برای سوخت اینها قائل بشوند فکر وسائل هم بکنند که بتوانندبه مردم بگویندهرکس هرمقداری برق خواست می‌شودداد و اشخاص کارخانجات برق را بداخل مملکت بیاورند وآزادانه بتوانند در اختیاردیگران بگذارند
اینها بعقیده بنده بسیارمفید بود که من آنجادیدم وامیدوارهستم که بتوانم از این مطالعات خودم نتیجه بسیارخوبی بگیرم (انشاء الله) من در آمریکا جناب آقای مهندس رضوی هروقت راجع به نفت مصاحبه می‌کردم آقای پارسا حضورداشتند آقای دکتر فاطمی هم در آلمان بودند می‌گفتم که ما اول باستقلال ایران علاقه‌مندیم بعد موضوع نفت ما استقلال خودمان را می‌خواهیم نفت رام ی‌خواهیم که استقلال داشته باشیم مرده‌شوی آن نفتی راببرد که بخواهد استقلال مارا از بین ببرد راجع بانتخابات آمریکا وسیاست آیزنهاور در اروپا سوال کردند چون من وقتی که انتخابات در آمریکا شروع می‌شد در آمریکا نبودم ۱۵ روز و یا۲۰ روز بعد از من انتخابات شروع شد بمن گفتند که شما تصور می‌کنید که دولت جدید چه خواهدکرد گفتم ما هیچ انتظاری نداریم ما احساسات ملت امریکا را می‌دانیم چیست و آنها هم که شکست خوردند برای این بود که سیاستشان در آمریکا مردودبود و آینده نشان می‌دهد اگر واقعا آیزنهاور بخواهد با آن چیزی که ملت آمریکا مخالف بوده‌است وبرای همان هم حزب دموکرات شکست خورده‌است یک فرقی با آن حزب داشته باشد باید تغییر سیاست بدهد فقط ایران می‌خواهد که رفع محاصره اقتصادی وهمکاری با انگلیس نکند ما هیچگونه کمکی از حزب جمهوری خواه و دموکرات نمی‌خواهیم مملکت ما مستقل است و مستغنی است و بنده هنوز در ایران طرفدار این قسمت هستم که ایران باید روی پای خودش بایستد و مخصوصاهم از جناب آقای پارسا استدعا کردم وقتی شما رفتید بایران اولین جمله شما این باشد که ایران باید روی پای خودش بایستد و بامید همسایه هم نخوابد وآتیه هم نشان خواهدداد که این حزب جدید و دولت جدید چه کار خواهدکرد و اگرنسبت بایران نخواهند تغییر روش بدهند ملت ایران ملتی است اگر ببیند حزب جدید تغییر روش نداده همان احساساتی را که نسبت به آچسن داشته با آنهاهم خواهدداشت برای اینکه برای ماعلی السویه‌است ملت ایران بکسی که باواحترام بگذارد احترام خواهدگذارد و هر دولتی که بیشتر به تمایلات ایران احترام بکند ما هم به آن دولت بیشتر احترام می‌کنیم اصلا سیاست ایران روی احترام متقابل است هر دولتی هر ملتی که بما با دیده احترام نگاه کند ما هم باو با دیده احترام نگاه خواهیم کرد و هردولت وملتی که نخواهند بما احترام نگذارند به آنها احترام نخواهیم کرد (صحیح است) در امریکاهم که از بنده سوال می‌کردند مخصوصا در دانشگاه پرینتون که در خدمت آقای پارسا بودم مسائلی راجع به ایران گفتم یکساعت صحبت کردم مصائب وارده بایران در گذشته را خاطرنشان کردم حدود و ثغور سابق ایران راهم گفتم و حمله مغول را هم توضیح دادم و گفتم که این ملت چطور در مقابل شدیدترین طوفانهای دنیا استقامت کرده این طوفانهایی که به ملت ایران وزیدن گرفت این مشکلات عظیمی که ایران را زیر بار خودش گرفت اگر به بزرگترین قطعات دنیا وارد آمده بود امروز جز نامی ازش باقی نمی‌ماند این غریزه ملت ایران است که در مقابل این طوفان‌ها ایستادگی کرده و امروزهم روی پای خودش ایستاده یکی از شاگردها خاطرم هست در این دانشگاه از بنده پرسید که شما از امریکا بدتان آمده‌است یا خوشتان آمده‌است یک شعری خواندم که خداسلامت بداردآقای دکتر سیف پور فاطمی را که شعررابخوبی ترجمه کرد وخیلی موجب تفریح و خوشمزگی شد گفتم من برای خاطریارم به مکتب می‌روم - ورنه پندارم که آخوند از منارافتاد ومرد من برای خاطرملت ایران به آمریکا آمده‌ام که به ملت آمریکابگویم ملت ایران یک ملت مظلومی است ملت ایران در حینی که در جبهه‌های مختلف دارد جنگ می‌کند دولت آمریکاداردازپشت به ملت ایران خنجرمی زند وروزنامه‌های آمریکایی هم آنرانوشتند در روزنامه نیویورک تایمز چاپ شده این موضوع چیزی نیست که بنده بیایم در تهران بگویم که سفارت آمریکا بیاید و این اعلامیه را بدهد من گفتم که امیدوارم که مظلومیت ملت ایران رابگوش جهانیان برسانم وبگویم که در این مظلومیت دولت انگلیس و امریکا متفقا دارنداقدام می‌کنندومردم امریکارامتوجه کنم که ملت ایران رابیشتر از این در فشار نگذارند والادرآسمان خراشهای صدوچندطبقه ملت امریکاچه جورزندگی می‌کند بمن چه مربوط است خوب یابدزندگی می‌کنند مردمشان آسایش دارندندارند بمن چه مربوط است ولی من می‌دانم که ملت ایران خوب زندگی نمی‌کند آسایش نداردملت ایران بدترین زندگی رادارد وعلتش هم همین سیاست محاصره اقتصادی است که دولت آمریکا وانگلیس می‌کنندوبازهم در یک موضوع دیگر به آقایان وزارت خارجه ایهاگفتم که آقایان ایران یک آتشفشان خاموشی است یک کاری نکنید که این آتش فشان خاموش فوران بکند بدانید که اگر فوران بکند تنها ایران رانخواهدسوزاند بلکه شمارازودترخواهدسوزانید برای اینکه وقتی جنگ در گرفت دیگرکوچک وبزرگ نداردهمه جاراخواهدگرفت وقتی که آتش گرفت همه راخواهدسوزانید وتوسعه پیداخواهدکرد ایران را بگذارید بحال خودش که از این منابع طبیعی خودش استفاده کند یک روزسفیرمکزیک در واشنگتن بابنده ملاقات کرد گفت همین محرومیتهایی را که شما امروز دارید ماهم در سال ۳۸ و۳۹ داشتیم ولی ملت مامبارزه کردوموفق شد وامروزمی تواند از این منابع استفاده کند می‌گفت من روزی که آقای دکتر مصدق استعفاکرد خیلی متاثرشدم زیرا دیدم که نتیجه مبارزات دو ساله ملت ایران داردازبین می‌رود ولی وقتی که دومرتبه ایشان زمامدارشد خیلی خوشحال شدم وبه شما بگویم که ملت مکزیک نهایت علاقه را دارد که ملت ایران در این مبارزه موفق شود در این مصائبی که دارد برای شما پیش می‌آید ملت مکزیک خودش را سهیم و شریک می‌داند بنده از ایشان تشکرکردم و حقیقتا ملت مکزیک یک احساسات بسیار خوبی نسبت به ملت ایران از خودش نشان داد کما اینکه سال گذشته که من در آبادان بودم کارگران صنایع نفت مکزیک به کارگران نفت ایران در آبادان اظهارهمدردی کرده بودند و آنها را در این مبارزه تشویق کرده بودند (خسرو قشقایی - خوب است دولت با آنها روابط سیاسی برقرارکند)
چیز دیگری را که باید بعرض همکاران محترم برسانم در این مسافرت مخصوصا در آلمان مبارزات ملت ایران را با نظر تحسین و تکریم نگاه می‌کردند و خیلی نسبت بایران (حاج سیدجوادی - بنده خواستم از ماده ۹۰ استفاده کنم) (دکتر سنجابی - از این که آقای مکی یک شعری خواندند) بنده هم تصدیق می‌کنم که حق دارید قربان ولی یار بنده ایران است (جلالی - آخوندش کیست؟) یار بنده کشور ایران ومملکت ایران است (دکتر بقایی - خوب رفع سوء تفاهم شد) متشکرم از تذکرتان در آنجا چیزی که سفیرمکزیک اضافه می‌کرد این بود که آنهاهم همینطوربا انگلستان قطع رابطه کردند ودرحقیقت مثل اینکه ماو آنهایک سرنوشت داشتیم وآقای دکتر عبده که در آمریکابودندراجع به ملی شدن نفت در مکزیک مطالعاتی کرده بودوهمچنین در مورد مصائبی که به مکزیک واردشده بود یک گزارش تهیه کرده بود وهمچنین حقه بازیهایی که سر رزماری در آورده بودند بنده حالاکاری ندارم که اصل روزماری چه بوده وچه هست ولی سه چهارکشتی نفتکش که از بنادر مکزیک نفت حمل کرده بودنداینهارادربنادرمختلف توقیف کرده بودمحاکم فرانسه بلژیک وهلند احکامی صادرکردند که این نفت رانمی‌توان توقیف کرد واین کشتیها آزادهستند زیرا از حق حاکمیتشان استفاده کرده‌اند واین احکام همه اش بقوت خودش باقی بود وباینصورت توانستندنفت از کشورمکزیک صادرکنند نفت ازاد مکزیک است و انگلیس و آمریکا و هلند که در مکزیک امتیاز گرفته بودند ناچار شدند سر تسلیم باراده ملت مکزیک فرودآورند من امیدوارهستم که بالاخره این کارتل‌های نفت که تنها مدافعت آچسن بودند با خود دولت انگلستان سرتسلیم در مقابل ملت ایران فروخواهندآورد (انشاء الله) اما راجع به سیاست خارجی چون این موضوع حساس است بنده یادداشت کردم که تغییری در گفته‌های بنده داده نشود. در سیاست خارجی - دولت مهمترین کاری که دارد سیاست موازنه منفی است همان سیاستی که آقای دکتر مصدق مبتکر بوده‌اند کتاب سیاست موازنه منفی را که ملاحظه فرموده‌اید آن را اجراکنند بدین نحو که حقوق ایران را در نهایت وطن پرستی و باتکای اصول منشور ملل همه جا حفظ نماید و آنهارا که دانسته یا ندانسته آلت سیاستهای اجنبی می‌شوند اجازه ندهد که بدست مطبوعات خارجی بهانه دهند تا ایران را متهم کنند که ایران بیکسو یا سوی دیگر کشانده شده‌است (صحیح است)
در روابط باکشورهای آسیایی واسلامی بایدبهترین روابط ایجادکند و نقش پیش آهنگ مبارزه کشورهای محروم را که ملت ایران باوسپرده‌است همچنان حفظ کند. از اینکه مامورین ایران در سازمانهای بین المللی زبان ملل استعمارزده آفریقایی شده‌اند وسیاست دولت مبتنی برحمایت از ملل آفریقای شمالی برای منکوب کردن نیروی استعماری ومبارزه بر ضد اصول تبعیض نژادی مسترچرچیل در آفریقای جنوبی است گمان می‌کنم همه نمایندگان ملت موافقت با این سیاست داشته باشند از اینکه نامی از افریقای شمال وجنوبی بمیان آمدازهمکاران محترم اجازه می‌خواهم که بیاد کشتگان افریقایی که در جهاداخیرقربانی استعمار فرانسه وانگلیس شده‌اند بپاخیزیم ویک دقیقه برای احترام روح پرفتوح آنهاسکوت کنیم
(دراین موقع حضاربپاخاسته ویک دقیقه سکوت نمودند)
این سکوت با عظمت مجلس شورای ملی ایران که نمونه‌ای از مبارزات دلیرانه یک ملت فداکار وقهرمان است در دنیا اثری حیرت بخش خواهدداشت وازممالک خاورمیانه ونزدیک گرفته تاشهرهای افریقای شمالی وجنوبی همه راتشویق وتشجیع می‌کند که برای آزادی استقلال حق مسلم حاکمیت مبارزات مردانه شان را ادامه دهندتعجب من این است که چرا فرزندان انقلاب کبیرفرانسه در فاصله کمترازدوقرن تمام آثارهیجان آمیز واصول مسلم انقلاب رازیرپاگذارده وبا آزادیخواهان آفریقای شمالی معامله‌ای را می‌کنند که حتی در دستگاه لویی شانزدهم وخانواده بورین با انقلابیون فرانسه نمی‌کرد اگر دولت انگلستان خواهان استقراربرتری نژادی در آفریقای جنوبی است ملتهای جهان از محافظه کاران غیر از این توقعی ندارند شایدهم مسترچرچیل می‌خواهد بدنیاثابت کند که واقعاجنگ دوم براساس تئوری برتری نژادی آلمان بوده و پیشروان نازی را نیزبهمین جرم بدارآویخته‌اند. فرانسه در مبارزات ملت ایران نه تنهامارا یاری نکرد بلکه چه در شورای امنیت چه در لاهه از انگلیس شدیدتروجسورتر بود ومخصوصا اکثرمطبوعات پاریس یک نمونه کامل از روزنامه‌هایی است که زیر نفوذ و قدرت بورس و جیره کمپانی سابق زندگی می‌کنند ملت ایران ملتی است که دوستان روزمبارزه اش را نیزهرگزفراموش نخواهدکرد(صحیح است) عرایض بنده خاتمه پیدکردوفقط یک نکته‌ای را می‌خواستم عرض کنم وآن اعلامیه سفارت آمریکابود که در اینجامثل اینکه یک سوء تفاهمی ایجادکرده‌است بنده هیچوقت به ملت آمریکاکوچکترین عرضی ندارم برای اینکه ملتی است آزاد وعلاقه‌مند به آزادی ملل ولی برعکس تمام حملات بنده متوجه دولت دموکرات امریکا است وامیدوارم که دولت آینده از دولت گذشته درس عبرت بگیرد واگربخواهد باحساسات ملت ایران تریب اثر بدهدوعلاقه‌مند نشان بدهد بایستی در سیاست گذشته تجدیدنظربعمل بیاورد(احسنت)
- اعلام تصویب صورت مجلس جلسه قبل
[ویرایش]۴- اعلام تصویب صورت مجلس جلسه قبل
نایب رئیس - چون اکثریت است صورت مجلس روز۵ شنبه ۲۰ آذرتصویب می‌شود.
- قرائت قسمتی از گزارش سه ماهه آقای نخست‌وزیر بوسیله آقای کاظمی
[ویرایش]۵- قرائت قسمتی از گزارش سه ماهه آقای نخست‌وزیر بوسیله آقای کاظمی
نایب رئیس - جناب آقای کاظمی نایب نخست‌وزیر گزارش جناب آقای نخست‌وزیر را بعرض مجلس خواهند رسانید. بفرمایید کاظمی (نایب نخست‌وزیر)- جناب آقای نخست‌وزیر راجع به عملیات سه ماه دولت واقداماتی که خودشان برطبق اختیارات حاصل کرده‌اند گزارشی برای تقدیم مجلس شورای ملی تهیه کرده‌اند و بنده را مامور فرمودند که بعرض مجلس برسانم (بفرمایید) (گزارش را بقرار آتی قرائت نمودند)
- ریاست محترم مجلس شورای ملی گزارشی که بعرض می‌رسد فهرستی از لوایح قانونی و خلاصه‌ای از اقداماتی است که از بیستم مردادماه سال جاری تا ۳ ماه بعد از آن در حدود قانون اعطای اختیارات بمرحله عمل و اجرا درآمده‌است. بی مناسبت نخواهدبود که برای تجدید حافظه آقایان نمایندگان محترم مدتی قبل از آن تاریخ را هم اندکی تحت مطالعه قراردهند و باوضاع مقارن ملی شدن صنعت نفط نیز نظری بیندازند. آقایان نمایندگان محترم فراموش نفرموده‌اند موقعی که این جانب مامور خدمت شدم وضع اقتصادی و مالی کشور گرفتار مراحل بحرانی و آشتفتگی بسیاربود. خزانه مملکت تهی و تمام موجودیهای دولت به مصرف رسیده و حتی قسمتهایی از ودایع افراد را نیز که به موسسات دولتی سپرده شده بود در پرداختها مورد استفاده قرارداده بودند. و مبلغ معتنابهی موسسات و سازمانهای مختلف دولتی به مقاطعه کاران بدهکاربودند که دیناری از آن مطالبات محل پرداخت نداشت حداکثر صادرات مملکت یک پنجم واردات بود چکهای دولتی در بانکها بلامحل اعلام می‌شد و ورشکستگی خزانه دولت پیش بینی می‌گردید حتی این نگرانی حاصل شده بود که دولت نتواند حقوق ماهانه کارمندان ادارات را هم بپردازند. این وضعیت در زمانی بود که ماهانه چند میلیون لیره از عواید نفت دریافت می‌شد و هیچیک از اضافه خرجهای امروز نیز وجود نداشت با این حال دولت وقت سه ماه پیش از قبول مسئولیت این جانب پیشنهاد نشر سه میلیارد و نیم اسکناس اضافی را بمجلس تقدیم کرده بود. بنا بر اراده قانون تعظیم ملت ایران و در راه انجام قوانینی که برای ملی کردن صنعت نفت تصویب شده بود دولت اینجانب از ماده اردیبهشت ۱۳۳۰ شروع باقدام نمود و مراحل عملی این آرزوی ملی را به فضل خداوندی و تاییدات عمومی یکی بعد از دیگری طی کرد و کاری را که شاید سالیان دراز مبارزه و صرف قوه لازم داشت اعجاز هم آهنگی ملی در فاصله‌ای کوتاه بانجام رسانیده امروز که طومار یکصد و پنجاه ساله اعمال نفوذ خارجی بهم پیچیده شده و مقدرات و سرنوشت ایران بحق در دست ملت قهرمانیست که در نتیجه مساعی و همت والای خویش باین موهبت عظیم نایل گردیده مسلما ملال آوراست اگر دورنمای آن کابوس خفقان آور مداخلات علنی بیگانگان را در امور و شئون حاکمیت ملی خود از جلو چشم یکبار دیگر بگذرانیم آنها که برای کوچکترین جهاد ملی ما می‌خواهند این نهضت مقدس را از نظر ارزش اقتصادی بسنجند و از روی خبث طینت استقلال و شرافت یک قوم را با چند میلیون لیره‌ای که کمپانی سابق برای هزینه‌های مخصوص و بدست ایادی ناپاک خارجی و داخلی خود می‌پرداخت برابر نمایند بخوبی می‌دانند که فتح این مبارزه تاریخی در میان ملتهای ستمکشیده قرن بیستم دو سه مورد نظایربیشتر ندارد و همین پیروزی است که روزنه امید برای اصلاحات آینده و شالوده سعادت اجتماع فردای ما را تشکیل می‌دهد.
با اینکه بمناسبت عدم حضور نفت در درآمد کشور کاهشی حاصل گردید و مخارج هنگفت نگهداری تاسیسات و تشکیلات شرکت ملی نفت نیزبه خزانه عمومی تحمیل شده با اتخاذ تدابیر موثر دولت تا امروز توانسته‌است اعتبار خود را همچنان برقرار نگهدارد و با کمال اطمینان می‌توان گفت که اوضاع اقتصادی کشور نه تنها وخامت افزونتر نیافته بلکه هرماه که در آینده جلوبرویم علائم و آثار مفید اقدامایت که محتاج بطور زمان بوده و اصلاحاتی که در جریان است نمایانتر می‌گردد.
محتاج به توضیح نیست که تمام موفقیتی که در این زمینه‌ها بدست آمده گذشته از عنایت باری تعالی مربوط به فداکاری افراد حساس مملکت و پشتیبانی قاطبه ملت بوده‌است. با این وصف دولت این جانب هرگز این ادعا را ندارد که توانسته‌است در این مدت بهمه تمنیات و آرزوهای مردم اصلاح طلب جواب مثبت بدهد زیرا جبهه مبارزه بقدری وسیع و عقب ماندگی و فساد بقدری نافذ در تشکیلات شده که محو آثار سیاستهای خانمانسوز گذشته زمان طولانی تری را نیازمند است و جای تردید نیست که با متانت و بردباری و رشد فکری ملت رشید ایران و تهیه افراد شایسته و کارآمد بقدر لزوم بتدریج مشکلات موجود نیز از میان برداشته خواهدشد.
عملیات و اقدامات دوره سه ماه اختیارات که اساس این گزارش راتشکیل می‌دهند می‌توان دوران تهیه نقشه و ایجاد برنامه برای شالوده ریزی بنای فردای مملکت محسوب داشت و گمان نمی‌کنم هیچکس منتظربوده باشد که در یک دوره کوتاه تمام آثار زیان بخش سیاستهای یکقرن و نیم گذشته را بتوان زائل کرد بلکه این قوانین و نظاماتی که تهیه و بامضا رسیده و اقدامات بزرگ و کوچکی که در اغلب از تشکیلات دولتی آغاز گردیده باید مراحل تکاملی خود را طی سالیان دراز آینده با سعی و کوشش مدام و پشتکار وطن پرستانه مردان خیرخواه و میهن دوست بپیماید.
در سه ماهه اول اختیارات اعطایی دولت این جانب سعی کرده‌است به مسائل و نظریاتی توجه کند که اساس و شالوده زندگی یک قوم و ملت مستقل با شخصت را تشکیل می‌دهد و نواقصی را رفع کند که مردم را از نیل به هدف‌ها و آرزوهایشان باز داشته‌است و نه ماده برنامه تقدیمی به مجلس را با جدیت و وظیفه شناسی بموقع اجرا بگذارد بدیهی است حتی یکروز از اختیاری را که ملت ومجلس ایران باین جانب سپرده بدون تلاش و کار به پایان نبرده و هر روز از این نود روز در بحث‌ها و کمیسیونهای تهیه طرح و لایحه سپری گردیده‌است.
نباید پرده پوشی کرد که مشکلات کاری که دو تا نبوده و نیست و به ثمر رسانیدن مبارزه بزرگ ملی که مراحل نهاییش را طی می‌کند سر و صورت دادن باقتصاد ومالیه در هم ریخته مملکت تامین رفاه طبقات زارع و کارگر که از حداقل مایحتاج اولیه زندگی مدتهاست محروم مانده‌اند حفظ امنیت و آرامش کشور که اساس موفقیت کشور در اصلاحات است تامین عدالت و ایجاد آن دستگاه دادگستری که بتواند ملجاء و پناهگاه مظلومان قرارگیرد و بالاخره فراهم نمودن موجبات استفاده از این همه نعمتی که میلیونها هموطن محروم و فقیرما تا بامروز نتوانسته‌اند ذره‌ای از آن بهره بگیرند و ده‌ها مشکل و معضل دیگر هر روز فکر و کار دولت را بخود مشغول داشته‌است که خلاصه‌ای از آن اقدامات را بصورت گزارش سه ماهه اختیارات باستحضارمیر ساند و لوایح قانونی که بعد از آن تاریخ بامضا رسیده و همچنین عملیات هر یک از دستگاههای اجرایی که از بیستم آبان به بعد صورت گرفته‌است در گزارش سه ماهه دوم بعرض خواهدرسید.
برای اجرای موادنه گانه برنامه دولت لوایح قانونی زیرب موجب ماده واحده قانون اختیارات مصوب بیستم مرداد ماه ۱۳۳۱ تصویب بموقع اجرا گذاشته شده‌است
لوایح قانونی مربوط به بند (۱) از برنامه دولت اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای ملی و شهرداریها برای اجرای قسمت اول از برنامه دولت تاکنون اقدمات ذیل صورت گرفته‌است.
- ۱- راجع بقانون انتخابات مطالعات کمیسیونهای مربوطه نزدیک باتمام است و مواد اصلاحی قانون انتخابات تهیه شده که بزودی در معرض افکارعمومی گذاشته خواهدشد.
- ۲- لایحه قانونی شهرداری
- برای آنکه تمامی شهرهاوقصبات از داشتن شهرداری برخوردارشوند و اصلاحات شهرسازی و بهداشتی تحت نظارت مستقیم مردم هر شهر یا قصبه در سراسر کشور تعمیم و توسعه یابد لایحه قانونی شهرداری مشتمل بر۹۰ ماده و۱۴ تبصره در تاریخ یازدهم آبان ماه ۱۳۳۱ بموقع اجرا گذاشته شد. امید است با مراقبت وزارت کشوردر حسن اجرای آن که موجب عمران شهرها و قصبات و ایجاد و تکمیل موسسات بهداشتی - تعاونی - فرهنگی - تامین روشنایی و تنظیف شهرها و مراقبت در ارزانی و فراوانی خواربار و مزایای دیگر خواهدبود نسبت به تاسیس شهرداری در نقاطی که تاکنون فاقد آن بوده‌اند و وسائل کار فراهم می‌شود اقدام بعمل آید.
لوایح قانونی مربوط به بند (۲) از برنامه دولت اصلاح امور مالی و تعدیل بودجه بوسیله تقلیل در مخارج و برقراری مالیاتهای مستقیم ودرصورت لزوم مالیاتهای غیرمستقیم برای اجرای قسمت دوم از برنامه دولت تاکنون اقدامات زیر صورت گرفته‌است.
- ۱- لایحه قانونی راجع به تسویه حساب مالیاتهای معوقه
- نظرباینکه وصول قسمت مهمی از مطالبات دولت براثر بطوء جریان تشریفات قانونی معوق مانده بود در تاریخ ۳۰-۵-۱۳۳۱ لایحه قانونی راجع به تسویه حساب مالیاتهیا معوق بموقع اجرا گذاشته شد تا با احتیاجی که دولت به درآمد کافی داشت از طرفی مطالبات معوق دولت وصول شود وازطرف دیگر باتسویه حساب سنواتی مودیان مالیاتی کشمکش بین آنان و مامورین دارایی مرتفع و وسائل آسایش بازرگانان و سایرمودیان مالیاتی فراهم گردد.
- ۲- لایحه قانونی متمم لایحه قانونی مصوب سی ام مردادماه ۱۳۳۱ راجع به حسابهای معوقه مالیاتها
- نظرباینکه بموجب لایحه قانونی راجع به تسویه حساب مالیاتهای معوق کمیسیونی بعنوان حل اختلاف مرکب از سه نفر مامورعالی رتبه وزارت دارایی ودادگستری تشکیل می‌شد ودرمرکز استانهاوشهرستانها نیزکمیسیونهایی باین نام تشکیل می‌گردید در عمل مشاهده شد که افزایش عده کمیسیون وعده اعضای آن نتیجه بهتری عایدخواهدنمود بدین جهت در تاریخ چهارشهریور ماه ۱۳۳۱ لایحه قانونی متمم لایحه قانونی مزبور بموقع اجرا گذاشته شد که بموجب آن برای تسویه حسابهای معوق مودیان مالیاتی سه کمیسیون حل اختلاف در تهران مرکب از سه نفرعضواصلی ودو نفر عضوعلی البدل تشکیل می‌شود ودرشهرستانها هم وزارت دارایی می‌تواند لدی الاقتضات بعده کمیسیونها اضافه کند.
- ۳- لایحه قانونی درباره مجازات مامورین وصول که از تسلیم مفاصاحساب بمودیان مالیاتی استنکاف نمایند.
- برای آنکه مامورین ومتصدیان وصول ملزم باشند که پس از رسیدگی بحساب مالیاتی هرسال واریز بدهی مودیان مالیاتی بلافاصله مفاصا حساب به آنهابدهند و در صورت تعلل و مسامحه در دادگاه اداری محاکمه و مجازات شوند در تاریخ چهارم شهریورماه ۱۳۳۱ لایحه قانونی درباره مجازات مامورین وصول که از تسیلم مفاصا حساب بمودیان مالیاتی استنکاف نمایند بموقع اجرا گذاشته شد تا بدین وسیله آسایش مودیان فراهم و از تخلف و تعلل مامورین جلوگیری شود.
- ۴- لایحه قانونی راجع به تنخواه گردان خزانه داری کل
- بامطالعاتی که از طرف وزارت دارایی راجع به تنخواه گردان خزانه داری کل بعمل آمده بود اظهارنظرشد که چون بموجب قوانین بودجه سال ۱۳۲۸ و تبصره ۴ از ماده واحده قانون بودجه سال ۳۲۹ تنخواه گردان خزانه داری کل به یک هزار میلیون ریال بالغ بوده واین مبلغ برای داد و ستد بودجه کشور واحتیاجات خزانه داری کل تاپانصدمیلیون ریال افزایش یابدبدین منظوردرتاریخ پانزدهم مهرماه ۱۳۳۱ لایحه قانونی راجع به تنخواه گردان خزانه داری کل بموقع اجراگذاشته شدتا از حیث دادوستد بودجه کشور واحتیاجات دیگراز خزانه داری کل رفع مضیقه شود.
- لوایح قانونی مربوط به بند ۳ از برنامه دولت اصلاح اموراقتصاید بوسیله افزایش تولید و ایجاد کار واصلاح قوانین پولی وبانکی.
برای اجرای قسمت سوم از برنامه دولت تاکنون اقدامات زیر صورت گرفته‌است.
- ۱- لایحه قانونی مبارزه با آفات وامراض نباتی
- براثرعدم توجه مالکین به آفات وامراض بومی ونبودن مقررات خاصی جهت نظارت در این امرهمه ساله مشکلاتی ایجادومخارج گزافی به دولت تحمیل می‌شد که باتمام مساعی مامورین کشاورزی وسایروزارتخانه‌ها براثر عدم معاضدت و همکاری مالکین نتیجه مطلوب حاصل نمی‌گشت وبالمان زیان کشاورزان رافراهم واحیانامناطقی را دچار قحط وغلا یا کمی خواربارمی‌ساخت. بدینجهت در تاریخ ۴-۷-۱۳۳۱ لایحه قانونی مبارزه با آفات وامراض نباتی بموقع اجراگذاشته شد.
- بموجب لایحه مزبور دفع آفات وامراض بومی که در داخل کشوروجوددارد وحوادث طبیعی که جلوگیری از آنهاعملا برای مالکین میسراست بعهده خود آنهاواگذار شده ومبارزه با آفات وامراض قرنطینه که از خارج به کشور سرایت کرده ویابعدامی کندوهمچنین مبارزه باقسمتی از آفات که از عهده مالکین خارج می‌باشد از وظایف وزارت کشاورزی شمرده شده‌است.
- برای تقدیروتشویق از کسانی که در مبارزه ودفع آفات قرنطینه بامامورین مربوط اشتراک مساعی بعمل آوردند پیش بینیهای لازم در قانون بعمل آمده وامیداست که اجرای آن در بهبودوضع محصول کشوروکمک به مالکین وکشاورزان سودمند باشد.
- ۲- لایحه قانونی افزایش سرمایه بانک ملی ایران
- با بررسی ارقام ترازنامه‌های بانک ملی ایران از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۳۰ و اظهارنظر متخصین و مطلعینی معلوم شد که سیصد میلیون ریال سرمایه بانک با حجم معاملات وفعالیت روزافزون آن بهیچوجه متناسب نمی‌باشد وازطرف دیگر اندوخته‌های بانک ملی ایران که در سال ۱۳۱۴ از دومیلیون ریال تجاوز نمیکرده در سال ۱۳۳۰ تنهادرقسمت بانکی به یکهزار وسیصدمیلیون ریال افزایش یافته‌است بدینجهت در تاریخ ۱۲-۷-۳۱ لایحه قانونی افزایش سرمایه بانک ملی ایران به دوهزارمیلیون ریال افزایش یافته بموقع اجراگذاشته شود.
اجرای لایحه قانونی مزبور در جلب اعتماد عمومی ومعاملات بانک اثرشایان توجهی داشته‌است.
- ۳- لایحه قانونی ریال نیکلی
- بر اثر افزایش بهای بین المللی نقره چون ارزش تجاری مسکوک ایران نسبت به ارزش اسمی آن بالارفت و با قرائن موجود معلوم شد که مسکوک نقره رایج در دست مردم روزبروز رو بکاهش رفته و بسرعت توسط اشخاص جمع آوری و قسمتی از آن ذوب و تبدیل به مصنوعات نقره گردیده و قسمت دیگربطور قاچاق از کشور خارج می‌شود برای جلوگیری از نتایج وخیمی که چگونگی آن پوشیده نیست در تاریخ هفدهم مهرماه ۳۱ لایحه قانونی ریال نیکلی به موقع اجرا گذاشته شد مواداولیه برای عمل ضرب مسکوک ریال الیاژ مس و نیکل در ضراب خانه موجودبود وبسبب اختلافی که بین ارزش اسمی وتجاری آن می‌باشد خطری از لحاظ جمع آوری و خروج از کشور ندارد و کاملا مقرون به صلاح و صرفه دولت می‌باشد.
نایب رئیس - جناب آقای کاظمی اجازه بفرمایید چون گزارش مفصل است وآقایان هم خسته هستند با اجازه آقایان ۱۵ دقیقه تنفس داده می‌شود(صحیح است)
کاظمی - بسیارخوب
(مقارن ظهر جلسه بعنوان تنفس تعطیل ومجددا بیست دقیقه بعد از ظهر تشکیل گردید)
- معرفی آقای مهندس زاهدی به معاونت وزارت کشاورزی بوسیله آقای وزیرکشاورزی
[ویرایش]۶- معرفی آقای مهندس زاهدی به معاونت وزارت کشاورزی بوسیله آقای وزیرکشاورزی
نایب رئیس - آقای وزیرکشاورزی فرمایشی دارید بفرمایید
وزیرکشاورزی - بنده خواستم از موقع استفاده کنم وآقای مهندس مصطفی زاهدی را که متجاوزازبیست سال است در وزارت کشاورزی مشغول خدمت هستند وتمام قسمتهای کشاورزی مملکت را می‌شناسند به سمت معاونت وزارت کشاورزی معرفی کنم. (مبارک است. مبارک است)
- قرائت قسمتی دیگر از گزارش سه ماهه آقای نخست‌وزیر بوسیله آقایان کاظمی و دکتر فاطمی
[ویرایش]۷- قرائت قسمتی دیگر از گزارش سه ماهه آقای نخست‌وزیر بوسیله آقایان کاظمی و دکتر فاطمی
نایب رئیس - آقای کاظمی بفرمایید
(آقای کاظمی گزارش آقای نخست‌وزیررا بقرارآتی قرائت نمودند)
۴- لایحه قانونی چکهای تضمین شده
- بامطالعات دقیقی که در خصوص نشراسکناس بمنظور تامین احتیاجات عمومی بعمل آمده برای تسهیل معاملات ورواج آن ترجیح داده که به بانک ملی ایران اجازه داده شود که چکهایی بنام چکهای تضمین شده عهده حساب مشتریان خود که پرداخت وجه آنها از طرف بانک تعهدمی‌شودبجریان بگذارد بدینجهت در تاریخ نوزدهم مهرماه ۱۳۳۱ لایحه قانونی چکهای تضمین شده که معایب نشراسکناس رافاقد و نتایج تسهیل ورواج معاملات راواجدبودواطمینان بیشتری رابرای طرفین معامله ومخصوصا از نظرهمراهی داشتن وجوه در سفروحضر فراهم می‌ساخت به موقع اجراگذاشته شده وازآن نتایج مطلوبی مشهود گردیده‌است.
لوایح قانونی مربوط به بند۴ از برنامه دولت بهره برداری از معادن نفت کشور بارعایت قانون ۹ ماده‌ای اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت وتهیه وتدوین اساس نامه شرکت ملی نفت.
برای اجرای قسمت چهارم از برنامه دولت تاکنون اقدامت زیر صورت گرفته‌است.
- ۱- لایحه قانونی مجازات اخلالگران در صنایع نفت ایران
- براثرتجارب هیئت مدیره موقت شرکت ملی نفت ایران چون اظهارنظر شده بود که برای حفظ دستگاهها واموال وتاسیسات متعلق به شرکت ملی نفت ایران وجلوگیری از دستبرد وسرقت وتخریب آنهاقوانین جزایی وآئین دادرسی کیفری عادی کافی نیست ووضع مقرراتی نظیرقانون مربوط به کیفر بزههای راه آهن که در سال ۱۳۱۰ به تصویب مجلس شورای ملی رسیده‌است ضرورت دارد بدین منظور در تاریخ ۲۲ مهرماه ۱۳۳۱ لایحه قانونی مجازات اخلالگران در صنایع نفت ایران به موقع اجرا گذاشته شدتا افرادی که در عمل بهره برداری وصنایع نفت ملی ایران با سوء قصداعمالی انجام دهند که منجر به قطع لوله‌های مهم نفت ویا از کارافتادن کارخانه‌ها وماشین‌های تصفیه ویا وسایط نقلیه نفت شودبه مجازات مقرربرسند.
- ۲- لایحه قانونی واگذاری بعضی مزایای قانونی به شرکت سهامی نفت ایران
- لایحه مربوط به واگذاری بعضی مزایای قانونی به شرکت سهامی نفت ایران دوباردر دولتهای سابق به مجلس شورای ملی پیشنهاد شده‌است.
ازلحاظ پیشرفت امورشرکت سهامی نفت ایران چون بامطالعاتی که بعمل آمده بود واگذاری بعضی مزایای قانونی از قبیل معاف بودن از پرداخت حقوق گمرکی وعوارض راه واجازه خرید اراضی وحق ایجاد خطوط حمل ونقل وارتباطات توفیق شرکت مزبور را در انجام خدماتی که به عهده داشت تسهیل می‌نمود بدین جهت در تاریخ ۳۰ مهرماه ۱۳۳۱ لایحه قانونی واگذاری بعضی مزایای قانونی به شرکت سهامی نفت ایران به موقع اجرا گذاشته شد. لوایح قانونی مربوط به بند (۵) از برنامه دولت اصلاح سازمانهای اداری وقوانین استخدام کشوری وقضایی ولشگری.
دراجرای قسمت پنجم از برنامه دولت تاکنون اقدامات زیر صورت گرفته‌است.
- ۱- لایحه قانونی راجع به نسخ تصویب نامه‌های مربوط باموراستخدامی
- بامطالعاتی که راجع باموراستخدامی در وزارت دارایی به عمل آمده بودتاتهیه قانون استخدام کشوری که مستلزم مطالعه ودقت کامل است وفرصت بیشتر می‌خواهد بمنظور اصلاح یک قسمت از مقررات مربوط باموراستخدامی که بیشترمابه خرابی وآشفتگی وضع استخدام شده بود بموجب طرح پیشنهادی وزارت دارایی در تاریخ ۲۶ شهریور ماه ۱۳۳۱ لایحه تبدیل کارمندان پیمانی وحکمی برسمی مصوب مرداد ۱۳۲۵ وبعضی دیگراز تصویبنامه‌های دوره فترت که مقررات اساسی قانون استخدام را از نظر ترفیع پایه ورسمیت مغشوش ساخته بود لغوواجرای احکامی که قبلا صادر وبه تصدیق اداره بازنشستگی رسیده بود کمافی السابق به تامین اعتبارموکول گردید.
- ۲- لایحه قانونی حذف محاکم اختصاصی
- تعددمحاکم اختصاصی که موجب آن شده بود که رسیدگی به قسمتی از جرائم برطبق مقررات خاص انجام وازصلاحیت دادسراهاودادگاههای عمومی دادگستری خارج شودعلاوه برتوسعه غیرضروری سازمان محاکم وایجاد هزینه گزاف تبعیضاتی راپیش می‌آوردند که باروح عدالت مغایرت داشت.
- برای آنکه رسیدگی بجرائمی که در صلاحیت محاکم اختصاصی بود در صلاحیت دادسراهاودادگاههای عمومی درآید با استفاده از قانون اعطای اختیارات در تاریخ ۲۹-۶-۱۳۳۱ لایحه قانونی حذف محاکم اختصاصی برای آزمایش بموقع اجرا گذاشته شد.
- ۳- لایحه قانونی اصلاح قانون استخدام قضات
- برای تصفیه دستگاه قضایی وتامین حداقل معیشت قضات وتغییروتبدیل کارمندان قضایی واصلاح سازمان دادگاهها ودادسراها وتطبیق مشکلات آنهابا احتیاجات حوزه‌های مربوط در تاریخ ۲۹-۶-۳۱ لایحه قانونی اصلاح قانون استخدام قضات به موقع اجرا گذاشته شد.
- بموجب لایحه قانونی مزبوررسیدگی به صلاحیت کلیه کارمندان قضایی به کمیسیونی مرکب از پنج نفر از قضات عالی مقام واگذار ترتیبی داده شد که اشخاصی را که کمیسیون برای احراز مشاغل قضایی مناسب ندانند بازنشسته ویاپایه قانونی آنان را به پایه اداری تبدیل کنند.
برای استفاده از لیسانسیه‌های حقوق در سازمان جدید وزارت دادگستری وتثبیت وضع خدمت آنان نیز در لایحه قانونی اصلاح قانون استخدام قضات پیش بینیهای لازم به عمل آمده‌است.
- ۴- لایحه قانونی سازمان دادسرای انتظامی قضات
- باتوجه به مطالعاتی که در کمیسیون تهیه لوایح قانونی وزارت دادگستری به عمل آمده بود نظرباینکه وزارت دادگستری وضع مقرراتی رابمنظور انحلال اداره نظارت وتشکیل دادسرایی بنام دادسرای انتظامی قضات در معیت دادگاه انتظامی ضروری تشخیص داده بود در تاریخ ۲۲ مهرماه ۱۳۳۱ لایحه قانونی سازمان دادسرای انتظامی قضات به موقع اجرا گذاشته شد.
- ۵- لایحه قانونی سازمان قضایی کشور
- نظرباینکه اصلاح وضع دادگستری وتطبیق تشکیلات دادگاهها وشعب آن با احتیاجات محل تجدیدنظر در سازمان قضایی را ایجاب می‌نمود بادرنظرگرفتن مطالعات کمیسیون تهیه وتنظیم لوایح قانونی وزارت دادگستری در تاریخ ۲۲ مهرماه ۱۳۳۱ لایحه قانونی سازمان قضایی کشور بموقع اجرا گذاشته شد.
- امیداست که این لایحه قانونی در اصلاح امورقضایی وجلب اعتمادعمومی بامراقبتی که در حسن اجرای آن بعمل می‌آید مفیدوموثرباشد.
- ۶- لایحه قانونی متمم اصلاح قانون استخدام قضات
- برطبق قانون اصول تشکیلات عدلیه واستخدام قضات مورخ ۶ دیماه ۱۳۱۵ کلیه کارمندانی که دارای پایه قضایی بودند اعم از شاغلین مقامات قضایی وغیرآن می‌توانستند از حقوق پایه قضایی استفاده کنند پس از آنکه بموجب لایحه قانونی اصلاح قانون استخدام قضات موضوع استفاده شاغلین مقامات غیرقضایی از حقوق پایه‌های قضایی منع گردید برای محدودساختن اشخاصی که به مناسبت مشاغل خود از این قاعده مستثنی می‌شدند وهمچنین تعیین تکلیف برای تامین محل حقوق عده‌ای از کارمندان دفتری وخدمتگزاران دادگاهها که براثرلایحه قانونی سازمان قضایی از کاربرکناروبه مشاغل دیگر منصوب می‌گشتند در تاریخ ۲۹-۷-۳۱ لایحه قانونی متمم لایحه قانونی اصلاح قانون استخدام قضات بموقع اجراگذاشته شد.
- ۷- لایحه قانونی بازنشستگی کارمندان شهرداری تهران
- برای تعدیل بودجه پرسنلی شهرداری وبنمظورتجدیدنظردرسازمان آن در تاریخ ۶-۸- ۳۱ لایحه قانونی بازنشستگی کارمندان شهرداری تهران بموقع اجرا گذاشته شد.
امیداست بافرصتی که اجرای لایحه قانونی مزبور به شهرداری تهران داده‌است شالوده ان براساس صحیحی گذاشته شود که برای اصلاح امورشهر سودمندباشد.
- ۸- لایحه قانونی بازنشستگی افسران و کارمندان و ردیف افرادشهربانی
- با در نظر گرفتن وظایف سنگینی که به عهده مامورین شهربانی محول است وباتوجه به تمایلات وخواسته‌های عمومی که تجدیدنظر در سازمان شهربانی کل کشور را ایجاب می‌نمود در تاریخ ششم آبان ۱۳۳۱ لایحه قانونی بازنشستگی افسران وکارمندان وافرادوردیف افرادشهربانی بموقع اجرا گذاشته شد.
تاباتعدیل در بودجه پرسنلی شهربانی کل کشور از افسران وکارمندان تحصیل کرده وجوان نیزدرمشاغل حساس آن اداره استفاده شود.
- ۹- لایحه قانونی سازمان اداره کل راه شوسه
- برای تثبیت تشکیلات اداره کل راه شوسه که بموجب لایحه قانونی برنامه پنج ساله راهسازی وظایف ان تعیین شده بود در تاریخ ۱-۸-۳۱لایحه قانونی سازمان اداره کل راه شوسه که شامل سازمان مرکزی وسازمان شهرستانها ووظایف اداره مزبور می‌باشد بموقع اجرا گذاشته شد.
- ۱۰- لایحه قانونی اصلاح اصول تشکیلات اداری وزارت دادگستری
- برای اصلاح تشکیلات اداری وزارت دادگستری وتعیین وظایف هریک از ادارات تابعه آن باتوجه به مطالعاتی که از طرف کمیسیون تهیه لوایحه قانونی در وزارت دادگستری بعمل آمده بودلایحه قانونی اصلاح اصول تشکیلات اداری وزارت دادگستری در تاریخ ۸-۸-۳۱ برای آزمایش به موقع اجرا گذاشته شده‌است.
- ۱۱- لایحه قانونی سازمان بنگاه سرم وواکسن سازی رازی
- لایحه مربوط به سازمان موسسه سرم وواکسن سازی رازی دوباردردولتهای سابق بمجلس شورای ملی
- پیشنهادشده ودردوره پانزدهم قانونگذاری بطبع رسیده بود ودردسترس آقایان نمایندگان قرارگرفته وپس از ارجاع به کمیسیون کشاورزی مجلس شورای ملی براثرانقضای دوره پانزدهم بلا اقدام مانده بود.
چون باوظایفی که موسسه رازی حصارک از نظرتهیه مایه‌ها وسرمهاوسایرموادمفید وتشخیص بیماریها ومطالعات علمی مربوط به مبارزه بابیماریهای واگیردام به عهده داشت لازم بود که مقرراتی درباره سازمان موسسه مزبور برطبق طرح تنظیمی وضع شود بدین جهت در تاریخ ۲۸-۷-۳۱ لایحه قانونی سازمان موسسه سرم وواکسن سازی رازی بموقع اجرا گذاشته شد.
لوایح قانونی مربوط به بند۶ از برنامه دولت ایجادشورای محلی در دهات به منظوراصلاحات اجتماعی وتامین مخارج این اصلاحات بوسیله وضع عوارض (دراین موقع آقای کاظمی نایب نخست‌وزیر قرائت گزارش آقای نخست‌وزیر را به آقای دکتر فاطمی وزیرامورخارجه محول کردندوآقای وزیرخارجه بشرح ذیل قرائت نمودند)
برای اجرای قسمت ششم از برنامه دولت اقدامات زیر تاکنون صورت گرفته‌است.
- ۱- لایحه قانونی الغای عوارض در دهات
- جلوگیری از اجحافاتی که بعنوان عوارض گوناگون در نقاط مختلف کشور نسبت به کشاورزان بعمل می‌آمد وبنام بیکاری بدون پرداخت دستمزد از کارودسترنج آنان استفاده می‌شد وضع مقرراتی رابصورت لایحه قانونی مزبور ایجاب می‌نمودبدین جهت بمحض تصویب قانون اعطای اختیارات پیش از آنکه فصل برداشت منقضی وموضوع منتفی شوددر تاریخ ۲۲-۵-۳۱ مقررات لایحه قانونی الغای عوارض در دهات بموقع اجرا گذاشته شد.
- ۲- لایحه قانونی ازدیاد سهم کشاورزان وسازمان عمرانی کشاورزی
- باتوجه به وضع کشاورزان کشور که در وضع وحال بسیارنامساعدی زندگانی می‌کنند وبراثرعدم تعمیم وسایل ماشینی باتحمل رنج فراوان نیازمندی کشوررا از حیث غلات ومواد خواربار وغیرآن تهیه می‌نمایندلازم بود ترتیبی در نظرگرفته شود که اولا از دسترنج خود سهم عادلانه تری ببرند که موثر در وضع معیشت آنان باشدوثانیا از دسترنج آنان برای عمران محل سکونتشان استفاده شود تایک باره فاقد لوازم اولیه زندگی نبوده ورفته رفته از بهداشت وفرهنگ وسایرشئون زندگانی که متاسفانه اغلب نقاط از آن بی بهره مانده‌اند برخوردار شوند.
- لایحه قانونی مزبور به فاصله کمی پس از تصویب قانون اعطای اختیارات وپیش از انکه فصل برداشت محصول به پایان برسددرتاریخ ۲-۶-۱۳۳۱ برای ازمایش بموقع اجرا گذاشته شد تامحصول سال جاری رانیزشامل گرددوکشاورزان از آن منتفع شوند.
- پس از انتشارواجرای لایحه قانونی مربوروفرصتی که به عامه مردم برای اظهارنظردرباره مقررات آن داده شد وباتوجه به آزمایشی که در مقام اجراوعمل حاصل گردید وهمچنین نظراتی که از طرف اشخاص مطلع وبصیرابراز شده بود لزوم تجدیدنظر در قسمتی از مواد آن محرزولایحه جدیدبا اصلاحات مورد نظردرتاریخ ۱۴-۷-۳۱ بموقع اجرادرآمد.
- اهم تغییرات منظوردرلایحه قانونی اخیرالغای پرداخت سه درصد از طرف کشاورزان می‌باشد که باین ترتیب ده درصد از محصول جنسی ونقدی هرقریه بین کشاورزان تقسیم وبعواید آنها اضافه شده بدون آنکه در مقابل برای کمک به صندوق عمران وتعاون وجه یاجنس تسلیم نمایند. اجرای لایحه قانونی ازدیاد سهم کشاورزان وسازمان عمرانی کشاورزی اثرات مطلوبی در تمامی نقاط کشور داشته واگربعضی افرادسودپرست هم در صدد آن بوده‌اند که موجبات عدم اجرای آنرادردهات فراهم واختلافاتی بوجودآورند بامراقبت مامورین مربوطه تاحدزیاد از آن اخلالات جلوگیری شده‌است.
لوایح قانونی مربوط به بند۷ از برنامه دولت اصلاح قوانین دادگستری برای اجرای قسمت ۷ از برنامه دولت اقدامات زیرتاکنون صورت گرفته‌است.
- ۱- لایحه قانونی ثبت اراضی موات اطراف شهرتهران
- براثرتوسعه شهرطهران در اراضی واقع در شعاع شهرساختمانهایی که به منظورسکونت احداث شده وعده‌ای راباین فکرانداخته بود که مساحت معتنابهی از اراضی مزبور رابا اعمال تصرفاتی در آن بی آنکه سندیاسابقه تصرفی داشته باشندتقاضای ثبت نماینددرموقع خودبفروش برسانند بمنظورجلوگیری از سوء استفاده این قبیل اشخاص که هم خودرامصروف تصرف غیرقانونی این قبیل اراضی نموده بودند در تاریخ ۲۸ مردادماه ۱۳۳۱ مقرراتی وضع شده که بموجب آن از تقاضای ثبت نسبت باراضی بائروموات اطراف شهرجلوگیری بعمل آیدووزارت دارایی درخواست ثبت آنهارا بنام دولت کرده وآنهارایابمصرف امورعام المنفعه برساندیابه قطعات کوچک تقسیم نماید وبه معرض فروش درآورد تابدین وسیله از طرفی افراد نتوانندازنفوذ خودسوء استفاده نموده اراضی بائرموات اطراف شهر را تحت تصرفات مالکانه خوددرآورند از طرف دیگربا اشخاصی که زمین وساختما ندارندباتقسیم اراضی مزبور به بهای مناسبی که از عهده پرداخت آن برآیندزمین داده شود.
- ۲- لایحه قانونی اراضی بائروموات اطراف شهرهای غیرازتهران
- پس از انکه لایحه قانوین ثبت اراضی بائروموات اطراف طهران در تاریخ ۲۸ مردادماه ۱۳۳۱ برای آزمایش بموقع اجرا گذاشته شد بنظررسید که مقررات مربوط به لایحه قانونی مزبور بعللی که اشاره شد اراضی بائروموات اطراف تمام شهرستانهای کشورراتاشعاع سه کیلومتر شامل شود وآئین نامه مربوط به تقسیم بندی وفروش قطعات اراضی وطرز تشخیص استحقاق خریداران وترتیب پرداخت بهای هرقطعه وتخصیص بعضی قطعات بامورعام المنفعه راوزارت دادگستری ودارایی تنظیم نموده وبموقع اجرابگذارند لایحه قانونی مزبور در ۳ شهریور ماه ۱۳۳۱ بموقع اجرا گذاشته شده‌است.
شروع باجرای این لایحه قانونی ولایحه قانونی ثبت اراضی بائرواموات اطراف طهران در پایین آوردن نرخ زمین اثرشایان توجهی داشته‌است.
- ۳- لایحه قانونی مربوط به منع احتکارقندوشکر
- برای جلوگیری از احتکارکالای قندوشکر که مابه الاحتیاج عمومی می‌باشد بنظررسید که مقررات خاصی به موقع اجرا گذاشته شودتابموجب آن کالای قندوشکر از کالاهای ضروری تشخیص گردد وهرکس کالای مزبور رامازاد بر مصرف ۳ ماه خود وخانواده اش احتکارکند ویابمنظور فروش کالا را از دولت خریداری وزاید بریکماه نگاهدارد کالا بلاعوض ضبط می‌شود بدینجهت در تاریخ ۵ شهریور ماه ۱۳۳۱ لایحه قانونی مربوط به منع احتکارقندوشکربرای آزمایش بموقع اجرا گذاشته شد.
- ۴- لایحه قانونی مجازات حمل چاقو وانواع دیگراسلحه واخلال در نظم وامنیت وآسایش عمومی
- تجری بعضی افرادبتظاهراتی که آسایش عمومی رامختل ساخته بودوضع مقرراتی را ایجاب می‌نمود که بدان وسیله از چاقوکشیها وجنجالها واخاذی‌ها وغیرآن که متاسفانه برای اجرای مقاصد پلیدوشومی بکارمی‌رفت جلوگیری شود چون منظور اصلی از تحریک اشخاصی باین قبیل اعمال ناپسند لطمه واردساختن برشد ملی واعمال نفوذوسلب آرامش وایجادمحیطی نا امن بود بدینجهت در تاریخ ۱۷ مهرماه ۳۱ لایحه قانونی مجازات حمل چاقو وانواع دیگر اسلحه سردواخلال در نظم وامنیت وآسایش عمومی بموقع اجرا گذاشته شده تا از اعمال ناروای بعضی افراد که در افکارعمومی ایجادتشویش وهراس می‌نمودند ممانعت شود.
- ۵- لایحه قانونی راجع بامنیت اجتماعی
- بادرنظرگرفتن مقتضیات وقت وبراثرپیش آمدهای سوء پیش بینیهای لازم رابنماید در تاریخ ۱-۸-۳۱ لایحه قانونی راجع بامنیت اجتماعی برای مدت ۳ ماه بموقع اجراگذاشته شدتابموجب آن از تحریک کارگران ورواداشتن آنان باعتصاب وعصیان ونافرمانی در نظم وآرامش و اعتصاب در وزارتخانه‌ها ودستگاههای دولتی واجتماعاتی که بمنظور مبارزه وزدوخورد بعمل می‌آید جلوگیری شود علل وموجبات وضع لایحه قانونی مزبور قبلا باستحضار مجلس شورای ملی رسیده ولایحه آن نیزدر تاریخ ۱۹-۸-۳۱ پیشنهادوتقدیم گردیده‌است.
- ۶- لایحه قانونی هزینه‌های دادگستری وثبت وحق تمبرپروانه وکالت وکارشناسی
- درنتیجه مطالعاتی که از طرف کمیسیون تهیه لوایح قانونی وزارت دادگستری بعمل آمدچون تجدیدنظر در هزینه‌های دادگستری وحق الثبت املاک ودرآمدهای وصولی مربوط بامورثبت شرکتهاوورشکستگی وتعرفه پروانه‌های وکالت وکارشناسی ضروری تشخیص داده شددرتاریخ ۸ آبانماه ۳۱ این لایحه قانونی وضع وازتاریخ ۲۰ آبانماه ۳۱ بموقع اجرا گذاشته شد.
- ۷- لایحه قانونی بیمه خسارت شخص ثالث ناشی از وسایط نقلیه موتوری
- درنتیجه افزایش روزافزون انواع وسائط حمل ونقل چون قهرا تصادفایت پیش می‌ایدوخسارات مالی وجانی بافراد واردمی شود که در اکثرموارد بزهکار یاکسیکه مباشروموجد خسارت است براثرعدم بضاعت مالی از عهده جبران آن برنمی آید بمنظور تضمین خسارت وارده در تاریخ ۸-۸-۳۱ لایحه قانونی بیمه خسارت شخص ثالث ناشی از وسایط نقلیه بموقع اجرا گذاشته شده بموجب لایحه قانونی مزبور مالکین کلیه وسایل نقلیه موتوری زمینی وهوایی ودریایی اعم از حقیقی یاحقوقی ودولتی یا غیردولتی مکلفندوسایط نقلیه خودرادرمقابل خسارات مالی وجانی که به سبب وسایط نقلیه مذکورباشخاص ثالث یاباشیاوحیوانات آنهاواردمی شوددرشرکت مزبور بیمه نمایند.
- ۸- لایحه قانونی اصلاح ماده ۴۳ قانون مجازات مرتکبین قاچاق
- بامطالعاتی که از طرف وزارت دفاع ملی بعمل آمده بودچون برای نظارت کلی در امور مربوط باسلحه ناریه ومهمات وتهیه ومصرف موادمحترقه ومنفجره لازم بود نظم وترتیب خاص مجری باشد وآئین نامه این موضوع رانیزاداره مهندسی ارتش تهیه وتنظیم کرده بوددرتاریخ ۱۴ آبانماه ۳۱ لایحه قانونی اصلاح ماده ۴۳ قانون مجازات مرتکبین قاچاق بموقع اجراگذاشته شد بموجب لایحه قانونی مزبور واردوخارج کردن اسلحه ناریه وکلیه مهمات وموادمحترقه باجازه دولت واشتغال بکسب وساختن هرنوع اسلحه باجازه وزارت دفاع ملی موکول گردیده‌است.
پیشنهاداین لایحه در تاریخ ۱۳-۹-۳۱ به مجلس شورای ملی تقدیم گردیده‌است لوایح مربوط به بند(۹) برنامه دولت واصلاحات امور فرهنگی وبهداشتی ووسائل ارتباطی برای اجرای قسمت نهم از برنامه دولت اقدامات زیرتاکنون صورت گرفته‌است.
- ۱- لایحه قانونی اصلاح ماده واحده مصوب هفتم مردادماه ۱۳۳۰ مربوطه به لوله کشی آب تهران
- نظرباینکه در ماده واحده قانون مربوط به لوله کشی آب طهران مصوب هفتم خردادماه ۱۳۳۰ تشریفات انتصاب مدیر کل لوله کشی مطرح بود ولی مقررات عزل مدیرلوله کشی راپیش بنی نکرده بودندبنابه مقتضیات وقت در تاریخ ۳۲۱ شهریورماه ۳۱ تبصره‌ای بماده واحده مزبوراضافه شد که بموجب آن مدیرکل لوله کشی آب طهران به ترتیبی که در تبصره ۲۲ ماده ۲ قانون بودجه سال ۱۳۲۸ کل کشور منصوب می‌گردد قابل عزل خواهدبود.
- ۲- لایحه قانونی برنامه پنج ساله راه سازی
- با اهمیت شایانی که ایجادطریق مواصلات در بهبوداوضاع اقتصادی وعمومی داردبرای نگاهداری وتکمیل واسفالت راههای موجود کشوروساختمان راههای جدید واحداث وتکمیل راههای مهم اقتصادی در تاریخ ۲۸-۷-۳۱ لایحه قانونی برنامه ۵ساله راهسازی بموقع اجرا گذاشته شد بامراقبتی که از طرف وزارت راه در حسن اجرای لایحه قانونی مزبور بعمل می‌آید امیداست که این اقدام در تهیه کاربرای بیکاران نیزسودمندباشد.
گزارش عملیات وزارتخانه‌ها
- چون هریک از لوایح قانونی که شرح آن بعرض رسیدبرای اجرابوزارتخانه‌های مربوط ابلاغ شده اینک گزارشهایی درباره چگونگی طرزاجرای لوایح مزبور وهمچنین نسبت به اقدامات واصلاحاتی که در سه ماهه اخیر صورت گرفته‌است تهیه کرده‌اند که خلاصه هریک از آنها از نظرآقایان نمایندگان محترم بشرح ذیل می‌گذرد
بعضی از آقایان - خیلی مانده‌است
دکتر فاطمی (وزیرخارجه)- عرض کنم این گزارش ۱۲۵ صفحه‌است اگر آقایان لازم می‌دانند امروز بخوانم وال ابقیه اش بماند برای جلسه بعد
فرامرزی - مطابق آئین نامه تاساعت یک بعدازظهر وقت مجلس است
نایب رئیس - تایکساعت بعداز ظهر بفرمایید بقیه اش برای جلسه بعد
مهندس رضوی - تایکساعت بعد از ظهر ادامه بدهید.
گزارش وزارت دارایی
اقداماتی را که در طی ۳ ماهه اخیر بعمل آمده می‌توان بدوطبقه تقسیم نمود:
- ۱- اقداماتی که براثراختیارات آقای نخست‌وزیرانجام گرفته‌است.
- ۲- اموری که انجام آنهادرحدود اختیارات وزارت دارایی بوده ویاباصدور تصویب نامه موافقت هیئت وزیران تحصیل شده‌است.
واینک بطوراختصار بشرح هریک از ۳ قسمت تصدیع می‌دهد:
- الف - اقداماتی که براثراختیارات انجام گرفته‌است.
بند۳ از ماده واحده مصوب ۲۰ مرداد۱۳۳۱ باصلاح امور مالی وتعدیل بودجه بوسیله تقلیل در مخارج وبرقراری مالیاتهای مستقیم ودرصورت لزوم مالیاتهای غیرمستقیم ناظرمی باشد.
هیچ جای تردیدنیست که قوانین مالیاتی موجودبامتقضیات واوضاع واحوال فعلی کشور تطبیق نمی‌کند زیرا موقعی قوانین مالیاتی مفیدوموثرمی باشد که اولاباوضع آنها تحمیلی به طبقه ضعیف وغیرمتمکن کشورنشودوثانیا نحوه اجرای آن قوانین طوری باشد که حتی المقدور تماس مامورین بامودیان مالیاتی کمتروطریقه کنترل ونظارت در عملیات مامورین ساده تر وآسان ترانجام پذیردومتاسفانه قوانین مالیاتی فعلی برای اجرای این منظورکافی ووافی نیست وبیشک به تجدیدنظردرآنهاوضع مقررات جدیدی حاجت می‌باشدمنتهاچون تهیه این قبیل قوانین بایستی بادقت کافی ومطالعه لازم تنظیم شود تادرضمن عمل مواجه با مشکلاتی نگردد برای اینکه در وصول مالیاتها وقفه‌ای ایجادنشود سعی شده‌است که برای توفیق در افزایش درآمدها اجرای قوانین مالیاتی موجود بادقت عمل وسرعت توام باشد وضمنابتهیه لوایح قانونی جدیدی براساس اختیارات تفویضی مبادرت شودواینک بطوراختصار اقداماتی را که در این زمینه بعمل آمده‌است بعرض میرساند:
۱- تشکیل کمیسیونهای حل اختلاف:
- چون در طی عمل ملاحظه شد که انجام تشریفات قانونی وجریان پرونده‌های مالیاتی در مراحل کمیسیونهای تشخص ودادگاههای تجدیدنظر موجب تاخیر در وصول مالیاتها می‌شودعلیهذا برای احتراز از این تاخیروتسریع در تسویه پرونده‌های مالیاتی در نظرگرفته شد که با ایجادکمیسیونهای حل اختلاف پرونده‌های معوقه مالیاتی مورد رسیدگی واقع وحساب مالیاتی مودیان بطورکدخدامنشی قطع وفصل شود وبدین منظورلایحه قانونی تنظیم وپس از تصویب بموقع اجرا گذارده شد تاکنون ۱۲ کمیسیون در شهرستانهاتشکیل ونتیجه کارانها کاملارضایت بخش بوده‌است ضمناچون پرونده‌های مالیات برارث حائزاهمیت خاصی است یکی از کمیسیونهای حل اختلاف در مرکزبرای رسیدگی به پرونده‌های مالیات برارث تخصیص داده شده وامی‌دمی‌رود که با این ترتیب رسیدگی به پرونده‌های معوقه مالیاتی در اسرع اوقات خاتمه پذیرد.
۲- تنظیم آئین نامه جدیدمالیات بردرآمد:
- بموجب ماده ۲۸ قانون مالیات بردرآمد مصوب ۲۹ تیرماه ۱۳۲۸ مقرربوده‌است که برای قانون مزبورآئین نامه اجرایی تنظیم وبه کمیسیون دارایی مجلس شورای ملی تقدیم شود. با آنکه آئین نامه مزبوردرسال ۱۳۲۹ تهیه وبه کمیسیون نامبرده تقدیم شده بود معذلک در اثرعدم تصویب آن مامورین وصول با مشکلاتی مواجه شده بودندودرحقیقت اجرای قانونی که اساس ان برتصویب آئین نامه استوارگردیده بود صورت امکان پیدانمی کرد برای رفع این محظور با استفاده از اختیارات نسبت به اصلاح ماده ۲۸ قانون مالیات بردرآمد اقدام وآئین نامه جدیدتنظیم گردیده که پس از موافقت وامضای آن از طرف آقای وزیردادگستری بموقع اجرا گذارده خواهدشد.
۳- قانون اصلاحیه مالیات بردرآمدچون قانون مالیات بردرآمد مصوب تیرماه ۱۳۲۹ دارای نقایصی بودوبا اجرای آن در امروصول پیشرفتی حاصل نمی‌گردید برای ایجادتسهیلات وتامین موجبات حسن جریان کارلایحه قانونی مبنی براصلاح قانون مزبور تهیه وتقدیم شده‌است که پس از تصویب بموقع اجرا گذارده خواهدشد واطمینان دارم که اجرای آن تاثیر فراوانی در پیشرفت امروصول وازدیاد درآمدخواهد داشت.
۴- قانون مالیات برارث:
- برای اصلاح قانون مالیات برارث نیزلایحه قانونی تنظیم وبتصویب شورای عالی اقتصادی رسیده‌است که پس از تصویب اجراخواهدشد.
۵- لایحه قانونی مالیات املاک مزروعی چون ماده ۹ قانون مالیات بردرآمد مصوب تیرماه ۱۳۲۹ که ناظربه مالیات املاک مزروعی است دارای نقایصی زیادبود که در نتیجه وصول مالیات رافوق العاده مشکل می‌نمود واز۱۴۰ میلیون ریال منظوره در بودجه کل کشور بیش از نصف آن وصول نمی‌گردید علیهذا برای رفع مشکلات فعلی وافزایش میزان وصولی بادرنظرگرفتن معافیت متناسبی جهت خرده مالکین طرح اصلاحی تنظیم وتقدیم گردیده ومسلما با تصویب واجرای آن وجوه قابل ملاحظه عاید خزانه کشور خواهدشد.
۶- قانون مالیات مستغلات ضمن ماده ۸ قانون مالیات بردرآمددرتاریخ ۲۹ تیرماه ۱۳۲۸ بتصویب مجلس شورای ملی رسیده‌است لیکن چون فعلا اجرای آن بامشکلاتی مواجه گردیده که موجب زحمت مودیان ولاوصول ماندن قسمتی از مطالبات دولت شده‌است طرح جدیدی شامل ۱۲ ماده تهیه وتقدیم گردیده‌است وباتصویب آن اختلاف بین مامورین وصول وصاحبان مستغلات مرتفع ودرافزایش درآمدتاثیر فراوانی خواهدداشت.
۷- تقلیل مراحل سه گانه رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی بدومرحله:
- جریان پرونده‌های مالیاتی که تاکنون ۳ مرحله بدوی - تجدیدنظرودیوان دادرسی وزارت دارایی راطی می‌نمود وطی همین مراحل اغلب موجبات تاخیر در وصول مالیاتها را ایجادمی‌کرد وزارت دارایی با استفاده از اختیارات آقای نخست‌وزیر در نظرگرفت که رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی را بصورت ساده تری در آورد وعمل رسیدگی را در دومرحله بدوی وتجدیدنظر خاتمه دهد علیهذا لایحه قانونی برای انجام منظورتهیه وتقدیم گردیده‌است که بقراراطلاع مورد تصویب شورای عالی اقتصادی واقع گردیده وپس از تصویب به موقع اجرا گذارده خواهدشد.
۸- تهیه لایحه قانونی درباره مجازات مامورین وصول که از تسلیم مفاصاحساب بمودیان استنکاف می‌نمایند.
- چون عدم تسلیم مفاصاحساب از طرف مامورین وصول اغلب مشکلاتی برای مودیان مالیاتی ایجادمی‌نمود وموجبات نارضایتی این طبقه از دستگاه وصول فراهم می‌گردید در نظرگرفته شد که برای رفع مشکل باتصویب لایحه قانونی ترتیبی داده شود که مامورین وصول به تسلیم مفاصاحساب بمودیان مالیاتی ملزم ومکلف باشندودرصورت استنکاف بانفصال از خدمات دولتی محکوم شونداین لایحه قانونی که در تاریخ ۴شهریور ۱۳۳۱ بتصویب رسیده وبموقع اجرا گذاشته شده وتعلیمات ودستورات موکدی به کلیه ادارات دارایی صادر گردیده‌است.
۹- لایحه قانونی چکهای تضمین شده:
- اجرای لایحه قانونی چکهای تضمین شده که در تاریخ ۱۹ مهر ماه ۱۳۳۱ بتصویب رسیده برای ایجادتسهیلات در امورتجارتی تاثیرفراوانی داشته‌است.
۱۰- تصویب لایحه قانونی چک بلامحل که در تاریخ ۲۷ آبان ماه ۱۳۳۱ بتصویب آقای نخست‌وزیر رسیده‌است برای ایجاد تسهیلات در امورتجارتی واطمینان بازرگانان بدستگاه دولت وبانک ملی ایران وسایربانک‌های مجاز مسلما حسن اثر خواهدبخشید.
۱۱- در طی سنوات اخیرمعاملاتی ثبتی یاغیرثبتی بین دولت واشخاص انجام گرفته ووجوهی باشخاص پرداخت گردیده‌است
- متاسفانه اغلب اشخاص طرف معامله تعهدات لازمه را انجام نداده وتصفیه حساب آنها بعهده تاخیرافتاده وبدین ترتیب مبالغی از وجوه پرداختی نزدآنها باقی مانده‌است وعلت تاخیر در تسویه مطالبات یک قسمت این بوده که در طی اسنادتنظیمی جرائم سنگین وغیرقابل تحملی برای اشخاص طرف معامله تعیین گردیده‌است برای اینکه بتوان این قبیل مطالبات را حل وفصل نمود در نظرگرفته شده‌است که کمیسیون باحضوردونفرازصاحب منصبان عالی رتبه وکاردان وزارت دارایی ویک نفرازقضات وزارت دادگستری تشکیل وبموجب لایحه قانونی اختیاراتی به آنهاتفویض شودبابالسویه مطالبات بطریقی که در لایحه مزبور پیش بینی شده مجازباشند لایحه مزبور تنظیم وتقدیم گردیده‌است وپس از تصویب بموقع اجرا گذارده خواهدشد.
۱۲- لایحه قانونی راجع به منع احتکار قندوشکر
- تهیه لایحه قانونی راجع به منع احتکار قند وشکر واقداماتی که پس از تصویب آن بعمل آمده اثرات بسیارمطلوبی داشته وباد اجرای آن ولغوجیره بندی نرخ قندوشکر آزادهرکیلو چندین ریال در تمام کشور تنزل نموده‌است.
۱۳- مراقبت در اجرای لایحه قانون تقسیم اراضی موات
۱۴- ضرب سکه نیکلی
- با استفاده از اختیارات مصوب مردادماه ۱۳۳۱ وضرب سکه نیکلی ودرجریان گذاردن آن از قاچاق پول نقره جلوگیری موثری بعمل امده‌است تاکنون ۳ میلیون ریال سکه نیکلی ضرب وبه بانک ملی ایران تحویل گردیده وروزانه نیزمعادل ۱۵۰ هزارریال تحویل می‌شود.
۱۵- تعدیل بودجه:
- بامطالعات زیادی که برای تعدیل بودجه وتقلیل مخارج بعمل آمده این نتیجه حاصل شده‌است که غیرازمخارج پرسنلی در سایر مخارج وزارتخانه‌ها نمی‌توان میزان قابل توجهی کسرنمود تادرکسربودجه موثرباشد زیرادرسال ۱۳۲۸ در کمیسیون بودجه تاحدی که امکان داشته نسبت به کسرمخارج اقدام شده بنحوی که بعضی از وزارتخانه‌ها از نظراحتیاجاتی که داشته‌اند ناگزیرباصلاح بودجه ونقل وانتقال موادشده‌اند ولی در مورد مخارج کارگزینی که در کمیسیون بودجه مورد مطالعه دقیق قرارنگرفته وبیشتررقم خرج بودجه کشورراتشکیل می‌دهدمی‌توان اقدامات مفیدی بعمل آورد.
برای اینکه سازمان واقعی وزارتخانه‌ها تعیین شود تاکیدات لازم بعمل آمده وسازمان وزارت دارایی نیزبامطالعات دقیقی که بعمل آمده برابر احتیاجات واقعی تهیه گردیده که پس از تصویب مورد عمل قرار خواهدگرفت.
ب - اموری که انجام آنهادرحدود اختیارات وزارت دارایی ویاباصدور تصویب نامه موافقت هیئت وزیران تحصیل شده‌است:
- ۱- یک قسمت از وظایف مهم وزارت دارایی تامین غله مورد احتیاج سالیانه کشور ونگاهداری آن در انبارهای دولتی وسیلوهامی باشد تابتواندنرخ غله رادرتمام سال تثبیت نموده وازگرانفروشی صاحبان غله واجحاف نانواها جلوگیری نماید در انجام این منظور دستورات موکدبامورین غله صادرگردیده ومیران غله خریداری از تیرماه سال جاری تا این تاریخ بشرح زیر می‌باشد.
- گندم ۵۵۴۴۹ تن
- جو ۱۹۹۰۸ تن
ضمنا عرض این نکته رالازم می‌داند که در سال جاری مصرف غله شرکت ملی نفت بوسیله اداره کل غله ونان تامین گردیده وتا کنون قریب ۲۳ هزارتن گندم بوسیله اداره مزبور به شرکت ملی نفت تحویل شده‌است وفعلا موجودی غله در تمام انبارهای دولتی پس از وضع مصرف باتوجه به موجودی که از سابق بوده بشرح زیرمی باشد:
- گندم ۷۷۸۸۳ تن
- جو۳۹۲۴۴ تن
- ۲- مقایسه میزان تریاک خریداری در سال جاری بامقداری که در سال گذشته خریداری شده بخوبی درجه صمیمیت وعلاقه مامورین مسئول رانشان می‌دهد زیرادرسال جاری تاکنون ۴۵۰ خروارتریاک خریداری شده‌است در صورتیکه در سال گذشته مقدارتریاک خریداری بیش از ۱۰۶ خروارنبوده‌است برای فروش تریاکهای موجودوآن مقدار که در دست تیاری است اقدام به نشرآگهی مزایده شده‌است.
- ۳- برای تامین اعتباردفع ملخ از نظراهمیت خاصی که داشته اقدامات فوری از طرف وزارت دارایی بعمل آمده ودرسه ماهه اخیر متجاوزاز ۴۴۷۷۳۲۳ ریال بدین منظور پرداخت گردیده‌است.
- ۴- پرداخت اضافات مستخدمین جزودون پایه مورد توجه کامل قرارگرفته وموافقت شده‌است که اضافه حقوق سال ۱۳۳۰ و۱۳۳۱ آنهاپرداخت گرددوبوزارت خانه‌ها تذکرداده شده‌است هرکدام اعتبارکافی در بودجه نداشته باشندازسایرمواداصلاح بودجه صادرواقدام به پرداخت نمایندواینک بجزوزارت فرهنگ که اعتباربرای تنظیم واصلاح بودجه نداشته‌است وضمن لایحه اضافه جهت خدمتگذاری جزودون پایه منظور وزارتخانه‌ها اعتبار لازم راتامین وپرداخت نموده‌اند.
- ۵- لغوجیره بندی قندوشکر وتسویه حساب باسازمان برنامه وتادیه طلب گذشته سازمان وانعقاد قراردادجدید برای خرید محصول سال جاری وتادیه بهای آن (وکیل پور - این یکی از مشعشع ترین عملیات وزارت دارایی است)
- ۶- برای اینکه در انتخاب روسای ادارات دارایی ومامورین وصول دقت کافی بعمل آید مجددابه تشکیل شورای کارگزینی اقدام شده ونتایج مفیدی از آن عایدگردیده‌است.
- ۷- از نظرپیشرفت امروصول وتفکیک ادارات وصول از ادارات تعلیمات دهنده اخیرا به تشکیل پیشکاری دارایی تهران مبادرت وصدور تعلیماتی که از نظراجرای قوانین ضرورت پیدامی‌کند بعهده اداره تشخیص درآمد محول گردیده‌است.
- ۸- الغای دستوریکه قبلا برای توقیف وجوه اشخاص در بانکها صادرشده بود در جلب اعتماد اشخاص نسبت به دستگاههای دولتی وبانک ملی تاثیربسزایی بخشیده‌است.
- ۹- در طی سه ماه اخیرازطرف اداره کل گمرک مامورینی بطورناشناس بجنوب اعزام ودرجلوگیری از قاچاق موفقیت شایانی حاصل شده‌است معذلک برای توفیق کامل در جلوگیری از قاچاق در نظرگرفته شده که گاردمسلح گمرکی منحل وبجای آن پلیس گمرکی که نفرات آن دارای اختیارات ضابط دادگستری باشندتشکیل گرددوبدین منظورطرحی تهیه گردیده‌است.
- ۱۰- چون نوع کار بعضی از ادارات تابعه وزارت دارایی باوظایفی که اصولا بعهده این وزارت خانه می‌باشدتطبیق نمی‌نمود ولازم بود که از نظرحسن جریان امور وزارتخانه‌های صلاحیتدار دیگری نظارت در عملیات این قبیل ادارت بنمایند علیهذا به تهیه طرح تصویب نامه مبنی برانتقال شرکت‌های فرش ومعاملات خارجی وادارات چای وحفاظت اموال اتباع بیگانه وبنگاه کل دارویی کشورواداره کل خالصه بوزارتخانه‌های اقتصادملی - خارجه - بهداری وکشاورزی اقدام وپس از ابلاغ تصویب نامه اقدام لازم نسبت به نقل وانتقال ادارات نامبرده بعمل آمده‌است.
- ۱۱- برای اینکه واردکنندگان کارخانجات خودرادراسرع وقت اوقات از انبارهای گمرک مرخص نموده وبانصب آنهاعده‌ای از بیکاران رابکارمشغول سازندطرحی تهیه وبتصویب هیئت وزیران رسیده‌است تاصاحبان کارخانجات باتضمین بانک ملی ایران کارخانجات خودرا از گمرک مرخص نمایند ومخصوصابرای کمک بیشتری بحال آنهادرنرخ انبارداری تخفیف قابل ملاحظه‌ای داده شده‌است.
- ۱۲- بمنظورافزایش موجودی شکرقراردادی با اداره همکاری فنی منعقد وسی هزارتن شکرخریداری گردیده‌است وبرای معامله برنج باشورویها در مقابل شکر اقدامات زیادی بعمل آمده که به نتیجه مودی گردیده‌است ووزارت اقتصادملی بایدآن را امضاوتمام کند.
- ۱۳- از نظرحسن جریان امورساختمانی وتعمیراتی ساختمانهای دولتی وهمچنین صرفه جویی در مخارج بانحلال اداره ساختمان اقدام وبوزارتخانه‌ها تذکر داده شده‌است که در صورت لزوم از وجودمهندسین وکارمندان فنی اداره سابق ساختمان استفاده نمایند.
- ۱۴- برای صادرات توتون وتنباکو بتوسعه سطح کشت در شهرستانهای رشت مازنداران گرگان رضاییه ومهاباد بتناسب نوع توتون بنرخ خرید در هرکیلو از یک ریال تاسه ریال علاوه گردیده‌است.
- ۱۵- تامین ارزمحصلین ایرانی مقیم خارجه نیزموردتوجه این وزارتخانه‌ها بوده واقداماتی در این مورد بعمل آمده‌است.
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
[ویرایش]۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
نایب رئیس - اگر آقایان اجازه بفرمایند جلسه را ختم می‌کنیم (بعضی از نمایندگان - جلسه ختم نمی‌شود بعنوان تنفس باشد) جلسه آتیه روز سه شنبه ۲۵ آذر ساعت نه صبح دستور بقیه گزارش آقای نخست‌وزیر و بعدهم طرح مواد الحاقی لایحه ملی شدن تلفن
(مجلس یکساعت وپنجدقیقه بعدازظهرختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - محمد ذوالفقاری