مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۴۴

by مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ تیر ۱۳۲۹ نشست ۴۴

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا

اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات

سال ششم – شماره ۱۵۷۱

مدیر سیدمحمد هاشمی

۵شنبه ۲۲ تیر ماه ۱۳۲۹

دوره شانزدهم قانونگذاری

شماره مسلسل ۴۴

مذاکرات مجلس شورای ملی

جلسه ۴۴

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه شنبه سیزدهم تیرماه ۱۳۲۹ فهرست مطالب:

۱- تصویب صورت مجلس

۲ – بقیه مذاکره دربرنامه وابراز رأی اعتماد به دولت آقای رزم‌آرا

۳ – بیانات آقای ناصر ذوالفقاری راجع بتصمیم شورای امنیت ملل متحد درموضوع کره

۴ – موقع ودستور جلسه بعد – ختم جلسه

مجلس ساعت ده و پنج دقیقه قبل از ظهر بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.

- تصویب صورت مجلس

رئیس – صورت غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود: (صورت غائبین بشرح زیر قرائت شد)

غائبین بااجازه – آقایان: صفوی، بهادری، دولت آبادی، اورنگ، برومند، منصف، امینی، اسکندری، خاذقی، دکتر راجی، حائری زاده، طباطبائی، بهبهانی، صدر میر حسینی

غائبین بی اجازه: آقایان: دکترمصباح‌زاده، عامری، قهرمان، تولیت، حسن اکبر، دکتر سیدامامی، معدل کاظم شیبانی، جواد شیبانی، جواد مسعودی دیرآمده بااجازه: آقای هراتی یکساعت وسی دقیقه. آقای بهبهانی کسالت داشتند ببنده فرمودند که اطلاع بدهم

رئیس – آقای اسلامی درصورت مجلس نظری دارید؟

اسلامی- بنده عرضی ندارم

رئیس – آقای شوشتری بفرمایید

شوشتری- بنده آیه‌ای که خواندم لا تسئلو ا عن اشیا ء ان تبدلکم تسؤکم در صورت مجلس طوردیگر نوشته‌است هرکس اهل ادب بود می‌فهمید ازاین بیان بنده چه منظوری بود درصورت مجلس جای دیگر ازقول بنده نوشته شده‌است لاتسئلو اهلالذکر، این آیه ابداعی را نمی‌دانم از کجا آورده‌اند نوشته‌اند این راخواهش می‌کنم بفرمایید اصلاح بشود

رئیس - اصلاح می‌شود. آقای فقیه‌زاده بفرمایید

فقیه زاده – بنده درصورت مجلس عرضی ندارم

رئیس- آقای پیراسته

پیراسته – صورت مذاکرات که امروز بدست بنده داده شده هرچه نگاه کردم دیدم آنچه نوشته شده‌است اظهارات بنده نیست و آنچه نوشته شده غلط است و اگراین ترتیب ادامه پیدا بکند بنده خیال می‌کنم که اگر صورت مجلس نباشد بهترخواهد بود زیرا درآن عرایضی که بنده کردم چند تا غلط دارد.

رئیس – این صورت مجلس قطعی نیست اینجا آقایان نمایندگان تذکرمی‌دهند و تندنویسی بانظر آقایان اگر اشتباهی باشد اصلاح می‌کند. آقای دکتر شایگان بفرمایید

دکترشایگان – بنده هم مطلبم همین بود درباب صورت جلسه‌است عرایضی که بنده کردم بهم خورده‌است ومعنی ندارد اگراجازه بفرمایید بنده تصحیح کنم و بدهم به تندنویسی همان مسئله لاتسئلوا را بنده هم عرض کردم یعنی ایشان یک مطلبی راگفتند. بنده از آن استفاده کردم خواهش می‌کنم بفرما یید اصلاح بشود.

رئیس – اینجا حق باآنهااست بایدیک قدری مجلس ساکت باشد که آنها بتوانند وظیفه خودشان راانجام بدهند. آقای آزاد بفرمایید

آزاد – بنده عرض می‌کنم که ماده نود برای بنده محفوظ است وبایستی اجازه بفرمایید که بنده حرف بزنم و بعد هم راجع بمذاکرات مجلس بنده عرض کردم که اجازه بفرمایید دستگاه ضبط صدا بیاورند اصلاً اشکال برطرف می‌شود.

رئیس- بلی دراین قسمت که مذاکرات مجلس را با رادیو منتشرکنند این نظر خوبی است اقدامی هم شده‌است ولی تصدیق بفرمایید که بعضی فرمایشات را آنجا نمی‌شود مردم گوش بدهند چه فایده دارد فحش هائی که بهم می‌دهند اینهارا مردم بشنوند این است که بنده عرض می‌کنم تا وضع مجلس اینطور است این کار را برای مجلس مضر می‌دانم اگرآقایان آئین نامه را رعایت بکنند هم مردم از مذاکرات مطلع می‌شوند و هم باین ترتیب بیانات آقایان نمایندگان خوب نوشته می‌شود و ملت خواهد فهمید (یکنفر از نمایندگان – ملت نمایندگان خودش رامی‌شناسد) آقا ی نورالدین امامی بفرمایید

نورالدین امامی - ضمن بیاناتی که آقای دکترشایگان فرمودند یک جمله رکیکی نوشته شده‌است که فلان ودزدبنده همچو جمله‌ای نگفتم و نخواهم گفت بزرگش نخوانند اهل خرد که نام بزرگان بزشتی برد من گفتم که آذربایجان را خوی ایرانیت و شاه نجات داد (صحیح است)

رئیس – آقای تیمورتاش

تیمورتاش – بنده تذکرم در صورت جلسه نیست بلکه می‌خواستم از ماده نود قبل از دستور استفاده بکنم چون جلسه گذشته فرمودید که ماده نود برای شما محفوظ خواهدبود.

رئیس – برای چند نفر آقای آزاد و جنابعالی دیگران هم هستند، استفاده ازماده نود محفوظ است دیگر نظری نسبت بصورت مجلس نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد سه نفر ازآقایان تقاضای نطق قبل ازدستور کرده‌اند (نمایندگان دستور، دستور)

مکی – آقا مطابق ماده نود عرض دارم

رئیس- برای همه محفوظ است

مکی – این که نمی‌شود اگر محفوظ است اجازه بدهید

دکتربقائی – ماده نود مقدم است چون آن جلسه فرمودید که دراول جلسه اجازه داده می‌شود، ماده نود را تقاضا کرده بودیم

– مذاکره دربرنامه وابراز رأی اعتماد بدولت آقای رزم‌آرا

۲ – مذاکره دربرنامه وابراز رأی اعتماد بدولت آقای رزم‌آرا

تصمیم قانونی دایر به‌ابراز رای‌اعتماد به دولت جناب آقای علی رزم‌آرا نخست وزیر

رئیس- بسیارخوب می‌ماند برای بعد، آقای نخست وزیر بیاناتشان رابکنند. آقای نخست وزیر بفرمایید

دکتربقائی – ماده نود مقدم است

نخست وزیر – آقایان نمایندگان محترم درچند جلسه اخیر مجلس اظهاراتی فرمودند که لازم می‌دانم.

دکترمصدق – ماده نود مقدم است

دکتربقائی – اخطارنظام نامه‌ای مقدم است (زنگ رئیس)

مکی – اخطار برهرچیز مقدم است (دراینموقع بعلت اعتراض آقایان نمایندگان اقلیت مجلس متشنج و دسته‌های جلوی صندلیها برای جلوگیری از ادامه نطق آقای نخست وزیر بصدا می‌آوردند.)

نخست وزیر- برای روشن شدن اذهان مطالبی رابعرض آقایان محترم میرسانم

نمایندگان اقلیت – اخطارنظامنامه‌ای مقدم است (همهمه شدید) (زنگ رئیس)

رئیس – آقایان ساکت باشید (مکی – احطار نظامنامه‌ای مقدم است) تشخیص آن با من است، رئیس دولت بدون نوبت می‌تواند صحبت کند ماده ۸۵ آئین نامه قرائت می‌شود

مکی – با دیکتاتوری نمی‌شود مجلس رااداره کرد. (ماده ۸۵ آئین نامه بشرح زیر قرائت شد)

ماده ۸۵ – درباره وزراء ومعاونین ومخبرین کمیسیونها وشعب ثبت اسامی لازم نیست وهروقت اجازه نطق بخواهند داده خواهد شد.

رئیس – بنابراین آقای نخست وزیر بدون نوبت می‌توانند صحبت کنند.

دکترمصدق – ماده نود رابخوانید آقا

دکتربقائی – ماده نود باید خوانده شود اخطارنظامنامه‌ای مقدم است (زنگ رئیس)

رئیس- نوبت آقایان محفوظ است بگذارید حرفشان رابزنند، بشما اخطارکردم خلاف نظم می‌کنید

دکتربقائی – نمی‌شود آقا اخطار نظامنامه‌ای مقدم است دکترشایگان – ماد ه۷۶ رابخوانید

رئیس- من خودم ماده ۷۶ و ۹۰ راحفظ هستم.

کشاورز صدر- آقا بنده طبق این ماده اخطار داشتم اگراجازه بفرمایید شاید آقایان رفقای اقلیت قانع بشوند می‌خواهم استدعا کنم ازجناب آقای دکترمصدق وآقایان که اجازه بفرمایند حرفشان رابزنند دکترمصدق – نمی‌شود آقا اخطار مقدم است

رئیس – شما ده ماده آئین نامه رابااین حرکت لغو می‌کنید قطع کلام می‌کنید تق و توق می‌کنید وقتی که آئین نامه رارعایت نکنید چه یک ماده چه ده ماده

دکتر مصدق – آئین نامه باید رعایت شود

دکتربقائی – وقتی که ائین نامه رعایت نشد باقی هم رعایت نمی‌شود

رئیس – می‌خواهید بفرمایید که مخل نظم هستید (دراینموقع کوبیدن دسته‌های جلو صندلیها توسط نمایندگان اقلیت ادامه پیدا کرد وآقای نخست وزیر بشرح زیر بنطق خودشان ادامه دادند)

نخست وزیر- ازمجموع بیانات واظهارات مخالفین چهارنوع اعتراض شنیده شد، اعتراض نسبت بوضعیت ورویه خو داینجانب بطرز انتخاب اینجانب، اعتراض بهمکارانم، چهارم اعتراض ببرنامه دولت (نمایندگان اقلیت – ما طبق ماده نود اجازه صحبت خواسته‌ایم) در قسمت اول اعتراض اصلی بموضوع دیکتاتوری بود و این قسم تصور و توهم برای بعضی ازآقایان حاصل شده‌است که اینجانب دیکتاتور یاطرفدار دیکتاتوری می‌باشم باآنکه توضیح اینجانب ضرورتی ندارد وباوضع دنیای کنونی ممکن نیست درهیچ نقطه دنیا دیکتاتوری بوجود آید یا بمقصود برسد که هذا بعرض میرسانم که تعلیم وتربیت و وضع خدمتی این جانب درظرف مدت خدمت و حتی درانتخابات اخیر بهترین نمونه و بهترین گواهی برای بطلان چنین فکری می‌باشد (دکترمصدق – ساکت باشید این حرفها چیست؟) (جمعی ازنمایندگان – صحیح است) آقایان عللی که برای مدعای خود اظهار داشتند استقرار این جانب درپست گذشته ومداخله درکشور وسخنرانیهای اینجانب است. راجع بمدت خدمت اینجانب درپست گذشته تصور می‌نمایم فرد فرد اهالی این کشور خاصه آقایان نمایندگان محترم بهتراز هرکس گواه وشاهد اقدامات وعملیات این جانب بوده وتوضیح بیشتر باعث تصدیع آقایان خواهد شد. راجع بمداخله دراموردولت آقایان بخوبی می‌دانند که ستاد ارتش تابع وزارت جنگ ووزارت جنگ تحت امردولت بوده ووقتی امری ازطرف دولت وقت صادر واجرای آن ابلاغ گردید. ارتش نیز در حدود مقررات موظف بانجام آن می‌باشد اگر در ظرف این مدت ارتش اقداماتی نموده یامداخله دراموری کرده‌است جربموجب دستور صریح دولت وتقاضای وزارت خانه‌های مربوطه نبوده وبطرز دیگری نشده وهریک از این جریانات دارای مدارک. وسوابقی است که درصورت مراجعه بآن صحت این امر مکشوف خواهد شد دوم اعتراض بطرز انتخاب اینجانب است برطبق اصل ۴۶ متمم قانون اساسی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی حق عزل و نصب وزرا را دارند و بر طبق اصول مشروطیت مجلس شورای ملی پس ازبحث د رنامه دولت نظر خود را اعم از اعتماد یا عدم اعتماد اظهار خواهند نمود (نمایندگان اقلیت – باکوبیدن دسته‌های صندلی این عمل برخلاف قانون اساسی است) نسبت بکابینه این جانب نیز همین طورعمل شده باضافه امروز در کلیه کشورهای جهان که بااصول مشروطیت اداره می‌شود حتی درکشورهای جمهوری تعیین وظایف رؤسای جمهور است (جمعی ازنمایندگان – صحیح است) بعضی از آقایان ضمن بیانات خودشان به پشتیبانی اجانب و کمک دولتهای خارجی اشاره فرموده‌اند (‌دکتربقائی – این دولت دست نشانده امریکا است) بنظر اینجانب ساحت مجلس شورای ملی بقدری محترم و قابل ستایش است که نبایستی چنین کلمات زننده و موهنی برزبان راند (دکترمصدق – زننده نیست زننده شما هستید) زیرا هر ایرانی با شرفی متکی بخود و میهن و ملت خود می‌باشد (صحیح است) و ممکن نیست کمک بیگانگان و مساعدت خارجیان را برای خود افتخاری محسوب دارد (صحیح است) یکی از نمایندگان محترم ضمن بیانات خود اظهار نمود که شاهنشاه محبوب چون آهوی معصومی گرفتار چنگال خارجیان گردیده‌است این قبیل بیانات درخور مقام شاهنشاه نیست (صحیح است) در موقع ورود متفقین و اشغال تهران مواردی پیش آمد که شاهنشاه محبوب را برای بستن مجلس تحت فشار قراردادند و کوچکترین پاسخی باین تقاضا نفرمودند چگونه ممکن است امروز چنین توهمی حاصل شود آقایان این جانب و همکارانم به پشتیبانی ملت نجیب ایران مفتخر و خوشوقت بوده و یگانه مایه امید وافتخار مااین است که ایرانی ومتکی باصول و مقررات کشور خود هستیم (نمایندگان اقلیت – خیراینطور نیست) ما خواهان مداخله خارجیان نبوده ونیستیم (جمعی ازنمایندگان – صحیح است) سوم برخی ازآقایان اعتراض وظایف خود ناگزیر است همکارانی انتخاب و بوسیله آنها برنامه اصلاحی خودرا بموقع اجرابگذارد اینجانب نیز همکارانی در بین بهترین جوانان کشور که دارای شرایط کافی برای شغل خود هستند تعیین نمودم آنها دارای مقام وموقعیت مناسب ودارای سوابق درستی که مورد توجه عموم هم میهنان می‌باشد هستند. حس علاقه بکار وعمل این جوانان قابل تردید نیست که بهتر موفق بانجام وظایف خطیر خود خواهند شد، آیا تا این اشخاص وارد کارنشده ولیاقت وشخصیت خودرا درعمل نشان ندهند هرنوع قضاوت راجع بآنها بیمورد نیست آینده نزدیکی صحت وسقم بیانات مخالفین راثابت خواهد نمود. آقایان فرصت بدهید، زمان بدهید، مدت بدهید، که بتوانند کارکنند (مکی – غارت کنند) اعتراض چهارم اعتراض راجع ببرنامه اینجانب بود بایستی بعرض برسانم که دولت مثل یک طبیبی است که دربالین مریض می‌رود آن روزی که بنده مأموریت پیدا کردم که دولت راتشکیل بدهم توجه کردم دیدم برنامه روی معایب ونواقص تدوین شد کارها درست می‌شود امروزبایستی توجه کرد بوضع مردم وضع کشور (مکی – کدام برنامه؟) شما فرصتی ندادید که این دولت برنامه خودراعملی کند برای هرکاری برای هر عملی لازم دارد برنامه‌ای که این دولت تقدیم کرد و توضیحات کامل داد امیدوارم که به پشتیبانی اکثریت این مجلس یعنی آن اشخاصی که می‌خواهند وضع کشور بهتر بشود انجام وظیفه کند وبهیچوجه کوچکترین تردیدی برایش نیست (دکتربقائی- مازیر بار تحمیل نخواهیم رفت آرزو بهتان می‌ماند) (مکی – روزنامه آتش را توقیف می‌کنید) والبته وظیفه خودش راانجام می‌دهد (صحیح است)

دکتر مصدق – ماده ۱۰۴ رابخوانید

رئیس – شما آقا ۲۰ ماده نظامنامه رانقض کردید چه ماده‌ای رابخوانم

دکترمصدق – ماده ۱۰۴ رابخوانید

رئیس- شما مواد آئین نامه را زیر پا گذاشتید

مکی – شما زیر پا گذاشتید شما حق ملت ایران راازبین بردید

دکتربقائی – در آخر جلسه گذشته وعده دادید که درابتدای این جلسه بما اجازه داده شود.

رئیس – خیلی خوب حالا که جلسه تمام نشده‌است مکی – اخطارنامه‌ای مقدم شما برخلاف قول خودتان اجازه می‌دهید که بیایند صحبت کنند.

دکتربقائی – ماده ۷۶، ۱۰۴ رابخوانید

رئیس – ماده ۸۵ این است که نخست وزیر یا وزراء هروقت اجازه بخواهند باید بآن‌ها اجازه داد که درمجلس صحبت بکنند

دکتربقائی- اخطار نظامنامه‌ای برهمه چیزمقدم است

رئیس – تشخیص آن بامن است بنده هم گفته‌ام که حق شما محفوظ است قبل ازختم جلسه هم اجازه خواهم داد. دکتربقائی - آندفعه فرمودید که درابتدای این جلسه ایندفعه می‌فرمایید درآخر جلسه مکی - روزنامه آتش سند دزدی او را منتشر می‌کند آنوقت او را توقیف می‌کنند

رئیس – آقا ی دکترمصدق بفرمایید

دکترمصدق – بنده ازآقایان نمایندگان خواهش می‌کنم برای رضای ملت ایران اجازه بدهند عرایض خودرابگویم اگراجازه نمی‌دهید من حرفی ندارم و می‌روم

رئیس – یکربع ساعت فرصت دارید می‌توانید صحبت کنید.

دکترمصدق – در ۲۵ اسفند ماه ۱۳۲۸ جبهه ملی اصول برنامه خودرا بدین قرار در روزنامه‌های وابسته بخود اعلام کرد:

مخالفت با قرارداد ساعد وگس و حفظ و حراست آزادی فردی واجتماعی وبرای عملیشدن برنامه خوداز هرفرصتی که دست داد اجرای موادذیل خودداری نمی‌نماید رئوس برنامه ما چهارقسمت است باین شرح اول اصلاح قانون انتخابات، ما اصلاح قانون انتخاباترا می‌خواستیم برای اینکه نمایندگان حقیقی مردم واردمجلس شوند و دولت خوب روی کار بیاورند و از آن پشتیبانی کنند که متکی به افکار عمومی باشد وموفق بشود باصلاحات ودیگرجای نمایندگان حقیقی رادیگران غصب نکنند این ماده اول برنامه بود که قانون انتخابات دراین مجلس تجدید نظر بشود که نمایندگان حقیقی ملت وارد این مجلس بشوند، نه اینکه اشخاصی بدست ستاد ارتش وبانواع واقسام وسائل ازخلخال انتخاب شوند وحتی حالا هم نمایندگی وانتخابات خلخال رابعنوان وراثت دهقان مطالبه نمایند وبرای اینکار بیایند عکس جناب آقای نخست وزیر وخانم محترمشان رادرمجله شان بکشند وایشانرا باخودشان همراه کنند که این وارث بلافصل مرحوم دهقانرا درانجا انتخاب کنند (یکی ازنمایندگان – همچو چیزی نیست) هست آقا، هست آقا، بیخود که عکس دیکتاتور رانمی کشند (دراینموقع آقا یدکترمصدق پشت جلد تهران مصور رابآقایان نمایندگان نشان دادند ودرپشت تریبون پاره کردند وگفتند آقا اینها رابریزید دور(اشاره پیشخدمت) باید ملت ایران نمایندگان حقیقی خودش رابمجلس بفرستد (دکتربقائی – بیخود که عکس دیکتاتور رابشکل هیتلر نمی‌کشند سلام هیتلری داده‌است حاجی دیکتاتور) ملت ایران نمایندگان حقیقی خودشرا می‌خواهد دراینجا بپذیرد تا درمصالح مملکت حرف بزنند ودولتهای خوب روی کاربیاورند واین بدبختی را از مردم رفع بکنند.

دوم – تجدید نظردرقانون مطبوعات است که جراید بتوانند وزرای خائن ودزد انرا بجامعه معرفی کنند ودولت هم نتواند قبل از رأی محکمه آنها راتوقیف و مدیر آنها را زندانی نماید وضرب وجرح براو وارد کند، دیروز است که روزنامه آتش را توقیف کردند مگر روزنامه آتش چه چیزی نوشته‌است بفرمایید؟ روزنامه آتش یک حکایتی یک نقل قولی یک جمله‌ای که جنبه انشائیه نیست جنب اخباریه‌است نقل قول کرده‌است چه نوشته‌است، نوشته‌است، پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی محترماً بعرض میرساند، اردوکشی سال ۲۳ برعلیه خواجه مهدی قلی باجول که تقریباً ۳ ماه یک ستون در ناحیه فریدن و بربرود بوسیله لشکر اصفهان انجام موجب شکایات مردم واعتراضات شدیدی درجراید مرکز و غیره گردید، برای کشف حقیقت امر کمیسونی بمحل اعزام ومعلوم گردیده که این عملیات بمنظور سوءاستفاده‌های شخصی ازطرف سرلشکررزم‌آرا وسرتیپ قدربوده وگذشته از این که ستون مزبور عملیاتی انجام نداده وفقط خساراتی راازنظر مالی ببودجه ارتش تحمیل وحیثیات ارتش رادرمنطقه مزبور لکه دار نموده‌است، ضمناً بطوری که درپرونده منعکس وخواجه مهدی قلی واشخاص دیگراعتراضات کتبی نموده ومدارک لازم بدست آمده درحدود ۷۰۰ هزارریال نیز ازخواجه مهدیقلی اخاذی شده که در نتیجه اورا بنا بامر ستاد مرخص ومقداری اسلحه دولتی نیز باو داده وستون مراجعت می‌کند اینک که پرونده امرتکمیل وبدادرسی ارتش احاله گردیده طبق مواد ۱۰۱و۱۳۸ قانون دادرسی و کیفر ارتش دادستان ارتش استدعای صدور اوامر جهان مطاع مبارک ملوکانه رابرای اینکه اشخاص نامبرده دربالا تحت تعقیب قرارگرفته ورسیدگی درمرکز بعمل آید نموده‌است ضمناً درصورت صدوراجازه ملوکانه طبق ماده ۲۷ قانون دادرسی وکیفرارتش سرتیپ غلامعلی انصاری به سمت بازپرس وانوری پور کارمند دادزسی ارتش بسمت کمک بازرس برای این پرونده پیشنهاد می‌گرددکه تصویب مراتب بالا مو کول باراده سنیه ملوکانه‌است بشرف عرض رسید ومورد تصویب واقع گردید، سرتیپ غلامحسین مقتدر این روزنامه آتش آمده در این موقع که این آقا آمده نخست وزیر شده خواسته به جامعه که این آقا آنچه را که می‌گویدنیستند، از این حرفها دولت‌ها خیلی زده‌اند، اگردولتها حرف صحیح زده بودند کجا وضع مملکت ما اینطور می‌شد، این هاهما برای دروغی است که دولتها گفته اندبرای بی اعتنائی است که دولتها نسبت به ملت کرده‌اند، اگر دولتها یک ذره یک ذره، خداشاهداست بی غرض، یکذره انصاف در کارها داشتند، اگر یکذره می‌حواستند به این ملت خدمت کنند چطور این مملکت به این وضع وباین صورت می‌افتاد، اینها نخواستند ونکردند، این جانب (اشاره بنخست وزیر) ۵،۶ سال رئیس ستاد ارتش این مملکت بوده‌است، درامور سیاسی مملکت، درامر انتخابات، در مجلس مؤسسان، در همه کارها دخالت کرده واین اوضاع واین بدبختی نتیجه عملیات مستقیم این آقاست، این آقاامروز می‌خواهدمصلح شود، ای خاک برسرما (مکی – این روزنامه را توقیف کردند برای اینکه دزدی اورا گفته‌است)

سوم – تجدید نظر واصلاح قانون حکومت نظامی بود که دیگر دولتها نتوانند بااین حربه هر روز مخالفین خودرا تهدید کنند واگر کسی زبان انتقاد گشود بدون محاکمه ماهها وسالها بازداشت نمایند، آقادر کجای دنیا د یده شده‌است که حکومت نظامی بیاورند ودوسه سال یا کمترزیا بیشتر مردم را بعنوانهای پوچ درزندان نگهدارند، یک عده بی گناه را بعنوان ماده ۵ حکومت نظامی بروند توقیف کنند ومدت یکسال در زندان بگذارند وپس از آنکه مجبور شدند حکومت نظامی را لغو نمایند بآن افراد بگویند ببخشید آقا، ما اشتباه کردیم ببخشید، اگر شما یک مملکتی پیدا کردید حتی در آفریقا که باین صورت ازادی را ازمردم سلب کنند بخدا در هیچ کجای دنیا نمی‌بینید اگر دیدید هر چه ببنده می‌خواهید بفرمایید، در دنیا یک همچوحکومت نطامی وجود ندارد، حکومت نظامی که در هر کجا می‌آورند برای یک موافع خطر است ۲۴ساعت اعلام می‌شود، ۴۸ ساعت اعلام می‌شود بعداز آنکه آن حالت خطر گذشت حکومت نظامی هم از بین می‌رود ولی در این مملکت خراب دولتهای خائن، وزرای خائن وحکومتی که از بیت المال این مملکت به نامشروع استفاده می‌کنند هواخواه حکومت نظامی وهواخواه تعقیب جراید هستند، برای اینکه اگرجراید آزادباشندحکومت نظامی نباشدمردم می‌ایند حرف می‌زنند جرایم وزیر را اسم می‌برند، آنوقت مجبور است دولت گوش شنوا پیدا کند ولی حکومت نظامی که شد می‌گویند شما جزو حزب منحله هستید یک وقت در این مملکت آن سخص که می‌خواستند این مملکت ترقی کند و قدمهای اصلاحی بردارند فوراً مخالفین آنها آنها را بهایی می‌خوانند وقت دیگر تهمت مشروطه خواهی به آنها می‌زدند یک وقت صحبت شیخی و متشرع بود وامروز همان‌ها را بعنوان حزب منحله توده و وابسته به ان و ماجراجو دستگیرمی کنند و نمی‌گذارند مردم حرف حساب خود را بزنند خداشاهد است اگ رمن امیدواربودم که این دستگاه پا بر جا خواهدماند من در این مجلس این عرایض را نمی‌کردم ولی می‌دانم وقطع دارم روزی خواهد رسید که این دستگاه منفجر خواهد شد وآنوقت دیگر (خطاب بوزراء) نه راه پس دارید و نه راه پیش (مکی- چرا به آمریکا می‌روند)

قسمت چهارم برنامه ما این است که من تصور می‌کردم اگر در این کشور هیچکس نخواهد لااقل این و کلامی خواهند و به همین جهت من ماده واحده‌ای به مجلس آوردم و صحبت کردم وگفتم بیایید اصل ۴۸ قانون اساسی و فکرکردم این و کلا لااقل برای دو سال حقوقی که گرفته‌اند می‌خواهند در این مجلس بمانند من اصل ۴۸ قانون اساسی را گفتم تفسیر کنید نه این که باطل کنید ابطال را وقتی می‌گویند که یک چیزی باطل نباشد اصل ۴۸ رأساً باطل است یعنی اساساً مجلس مؤسسان مطابق افکار مردم، مطابق نظریات مردم، مطابق سنن پارلمانی تشکیل نشد که مصوباتش مورد احترام باشد ولی از آنجایی که من نخواستم به مؤسسان و آن اشخاصی که در مؤسسان راًی داده‌اند توهین کنم گفتم که این اصل را در این مجلس بعنوان تفسیر یعنی بعنوان اصل ۲۷ قانون اساسی که حق تفسیر را داده تفسیر می‌کنم و اصل ۴۸ سابق را بجای این اصل ۴۸ میگذرایم این برای چه بود؟ برای این بود که وکلا متزلزل نباشند برای این که و کلا بتوانند در مجلس انجام وظیفه کنند و ما بتوانیم بصلاح مملکت حرف بزنیم و فکر بکنیم و وکلا نظریاتی اظهار بکنند ولی اصل ۴۸ که وکلا را در معرض تعطیل و انحلال قرار می‌دهد کی وکیل می‌تواند آزادنه حرف بزند من از آن وکلائی که طرح مرا امضا نکردند یعنی ۳ امضا می‌خواست تادراین مجلس طرح شود وامضا نکردند وطرح نشد گله مندم واضافه می‌کنم که دراین مجلس این اصل راتفسیر کنید که هم مملکت از خطر نجات پیدا کند و هم خودتان بتوانید لااقل از اول تا اواخر دوره که ریشتان گیر انتخابات نیست یک عقایدی راآزادانه اظهار کنید درجلسه خصوصی صحبت ازاصلاحات شد آقای رئیس گفتند باید مملکت رااصلاح کرد گفتم آقا باحرف نمی‌شود همیشه دراین مجلس وکلاء داد اصلاحات می‌زنند وهیچکس بیشتر از این وکلا نخواسته قانون مراعات بشود و در انتخابات مداخله نشود وگفتم آقای رئیس حرف می‌زنند یاواقعاً می‌خواهید دراینموقع که مملکت محتاج باصلاحات است کاری بکنیم وانجام وظیفه بکینم اگرحرف می‌زنیم آن حرفی است اگر می‌خواهید کاری بکنید ویک عملی بکنید یک کمیسیونی تشکیل بدهید از ۵ نفر منهم یکی ازاعضای این کمیسیون باشم ما می‌رویم دروزارتخانه‌ها درهمین ادارات، ما می‌رویم بهمین وزارت جنگ که دویست میلیون پول گرفته وکسی تفتیش نکرده که ببینید چه کرده دراین وزارت جنگی که این (جناب اشاره بآقای نخست وزیر) ۶ سال آنرا اداره کرده اگر ثابت نکردم که این دویست میلیون تومان پول این مملکت خرج این مملکت نشده همین آقا حق دارد که بنده را دار بزند بنده می‌روم در این ادارات بنده ثابت می‌کنم تمام دزدیها تمام غارتگری‌ها تمام آن اسرافهائی راکه در مالیه مملکت شده‌است صورت می‌دهم اگر شما بخواهید اصلاح بکنید راهش این است این راهش نیست که دونفر رابیاورند وبگوئید این پدرسوخته این اصلاح نیست این اختناق آخرش مملکت رابجای بدمی‌کشد اگرشما می‌خواهید مملکت رااصلاح کنید باید بامردم همراه شوید اشتباه نکنید باید این عدم رضایت که هست کم بشود شما باید بمردم فحش ندهید باید مردم هوا خواه دولت بشوند شما این آقا را می‌آورید چند نفر بواسطه تقوی وفضیلت را حبس می‌کند. شکنجه می‌کند والله خدا شاهد است اینها برعدم رضایت مردم می‌افزاید آن ملتی که هواخواه دستگاه موجود نباشد برای خود فکر یک دستگاه دیگری می‌کند من وقتی که ناامید وناراضی شدم آنوقت می‌روم برای خودم یک فکر دیگری می‌کنم اگرشما می‌خواهید رفع این عدم رضایت رابکنید وبرای مردم نان تهیه کنید نتیجه اش حکومت قلدری نیست والله نتیجه اش حکومت دموکراسی است نتیجه اش اینست ک هبامردم مشورت کنید خیرمردم رابخواهید.

رئیس – جناب آقای دکترمصدق ۱۵ دقیقه وقت جنابعالی تمام شد اگرآقایان نمایندگان موافقت بفرمایند ده دقیقه دیگرایشان صحبت کنند

نمایندگان – بسیارخوب بفرمایند

دکترمصدق – دیروز دراین مجلس یک عده آمدند شکایت کردند این شکایت باحق بود یانا حق امروزمملکت انگلستان بقایش بچه چیز است؟ بقایش باین است که می‌گوید هر کس آزاد است هرحرفی دارد بزند اگرصحیح گفت می‌شنوند واگرغلط گفت خودش را زحمت داده‌است اما اگریکعده بیایند در مجلس شکایت کنند و متحصن بشوند وقتی شما بآنها تودهنی زدید ویکعده رادرشهربانی حبس کردید این دیگرشکایت نمی‌کند ولی معنی این عمل این است که آقا حرف نزنید من می‌خواهم دزدی بکنم آقا شما ببینید وضع کره به چه روزی افتاده این روزنامه لوموند روزنامه نیم رسمی فرانسه‌است درتاریخ ۲۷ ژوئن ۱۹۵۰ ۶تیر ۱۳۲۹ اینطور می‌نویسد:

کو آقای وزیر فرهنگ؟ آقای وزیر فرهنگ کیست؟ (چند نفراز نمایندگان – آقای دکتر جزایری) من این روزنامه را به ایشان می‌دهم ببینند اینجا نوشته‌است:

که شاید دیر باشد که کره جنوبی را نجات بدهند جمهوری بدبخت دموکراتیک سئول در این مورد نه فقط فدای تجاوزات کمونیستها که از طرف اتحاد جماهیر شوروی از آن پشتیبانی می‌شود شده بلکه فدای تمجمج سیاست آمریکا در شرق دور شده‌است. مقدرات کره در واقع دوسال قبل در مذاکرات محرمانه عمارت پنتاگون مرکز ستاد ارتش آمریکا تعیین گردید در ماه ژانویه ۱۹۴۸ شورای ملی امنیت دول متحده آمریکا یک تصمیمی که دارای اهمیت حیاتی بود اتخاذ ننمود و آن تخلیه کره بود که درآنجا فوای آمریکا که حداکثربه چهل هزارنفربالغ می‌شد تمرکز داشتند علت تصمیم این بودکه ازنقطه نظر سوق الجیشی وجودیک تکیه گاه نظامی آمریکائی در کره جنوبی بنظر متخصصین نظامی در صورت وفوع جنگ برعلیه شوروی باتردید تلقی می‌گردید بنابراین در روزهای آخر دسامبر ۱۹۴۸ فوتی آمریکای سئول وتکیه گاههای را که درقسمتهای جنوبی داشتند تخلیه نمودند وفقط درمحل یک میسیونهای نظامی باقی گذاشتند بدبختی اینست که افکار بین المللی مانندافکارعمومی مردم آمریکا ممکن است فرض نموده باشد که رژیم کره جنوبی اگر به تنهایی در مقابل تهدید کره شمالی قرارگیرد باکمک آمریکا که فقط محدودبه دادن اسلحه ودلار باشد می‌تواند در مقابل رژیم مستحکمی که روسهاقبل از تخلیه قوای خود در پیونک یانک برقرارنمودند مقاومت کند ولی یکبار دیگر این مسئله ثابت می‌کند که بعداز تراژدی چین اسلحه ودلار آمریکائی کافی نیست که در آمریکا جلوی پیشرفت کمونیست را بگیرد وازاین هم بالاتر ضعف اساسی حکومتی که در تحت سیاست سینک من ری برقراراست از آنجا ناشی است که کره بدوقسمت تقسیم شده‌است مضافاً به اینکه دریک محیط سیاسی انقلابی که به دسته‌های متعددقسمت شده حکومت سئول باکمک قوای پلیسی قوی طرزعملش این بوده‌است کره جنوبی را بکلی غیرازوضع دمکراتیک و طرفدار آزادی در آورد.

بنده می‌خواهم عرض کنم که امروز وضع دنیا یک طوری است که باید یاافکارعمومی موافقت کرد تاحالامکن دولتی به این گندی ندیدم بیاید مجلس واینقدر بی احترام باشد این دولت نمی‌تواند کاری بکند مگر با شلاق وسرنیزه وبنده را هم تبعیدکند الان هم بنده اینقدرخسته هستم که آرزومندم که حبس شوم وکمی رفع خستگی نمایم اما این درست نمی‌شود شما باید باافکار مردم کاربکنید مادراین مملکت امروز غیر از افکارعمومی پشتیبانی نمی‌توانیم داشته باشیم چرا؟چون جنگ یامی‌شود یانمی شود این خیلی روشن است اگرجنگ شد بنده قسم می‌خورم که این آقایان فرار می‌کنند برای اینکه درزمان شاه فقید ما اینرا دیدیم همین وزارت جنگ درآنموقع حساس باآن جنگ هفت لشگری که درهمین اطراف تهران درست کردند عده‌ای ازنظامیها بی آذوقه ماندند اگرجنگ شد این آقایان اهل جنگ نیستند اگرباشند هم درمقابل کوچکتر ازخودشانند این آقایان هرگز درمقابل دولت بزرگی که نمی‌توانند کاریبکنند چراایران درآن جنگ اول بین المللی سالم ماندودول متفق بایران نیامدند برای اینکه مملکت قشون نداشت برای اینکه وقتی متفقین گفتند باماداخل جنگ بشوید گفتند ما قشون نداریم مملکت و مارا ول کردند آنها هم لیره‌ها را خرج کردند مردم متمول شدند ومملکت هم راحت بود درجنگ بین الملل دوم چرا این مملکت دچارمصائب شد برای اینکه می‌گفتند قشون داریم من دردوره تقنینیه هرقدر گفتم که این راه آهن راه آهن سوق الجیشی است بدرد این ملکت نمی‌خورد راه آهنی که ازشمال غرب بیاید به شرق ایران برود آن راه آهن تجارتی است واحتیاجات این مملکت رارفع می‌کند ولی راه آهنی که ازجنوب ایران بشمال ایران برود وازخلیج فارس به دریای خزر برود راه آهن است واینطور فرموده‌اند اینطور فرموده‌اند بااین حرفها است که مملکت دچار این بلاها می‌شود. مملکت باید مشورت بکند وکلا باید آزاد باشند، مردم باید آزاد باشند که درصلاح مملکت حرف بزنند ومملکت شان رااداره بکنند بند ه اینرا می‌خواستم بگویم اگرجنگ جنگ شد، وضعیت ما اینطور است اگر هم جنگ نشد این عدم رضایت این بدیختی مردم مملکت راازبین می‌برد رفع بدبختی مردم والله خدا شاهد است بامطالعه وباقانون وباآزادی درست می‌شود. باید رفت وادارات راتفتیش کرد، ودید چه اشخاصی دراین بانکها پول گذاشته‌اند، این پولهای مملکت راکجا برده اند؟ این بودجه وزارت جنگ راکی دیده‌است این برنامه اینهمه پول گرفته‌اند وخورده‌اند بکجا رفته‌است بنده این عرائض رانه تنها ازنقطه نظر مصالح مملکت بلکه خدا شاهد است ازنظرمصالح ایشان هم عرض می‌کنم، همین جناب آقای دکترطاهری دردوره چهاردهم دراواخر دوره یک روز تشریف آوردند منزل بنده من بایشان گفتم بیایید یک کاری بکنیم که این انتخابات تهران عملی بشود که مایک مجلس داشته باشیم ودرفترت نیفتیم ایشان حاضر نشدند بعد وقتیکه ایشان راحبس کردند گفته بودند حالا فهمیدم که دکترمصدق صحیح می‌گفت من آقایان استدعایم اینست که بعرایض من توجه کنید بخدای لایزال باقلدری وبادیکتاتوری دراین مملکت نمی‌شود کارکرد. باید بمردم اجازه داد حرف بزنند. باید اصلاحات بشود، باید قانون انتخابات درست بشود، قانون حکومت نظامی درست بشود، قانون مطبوعات درست بشود که درآتیه هم آن اشخاصی کاربرضد ما حرف می‌زنند نتوانند دیگرحرفی بزنند آنها می‌گویند شما آزادی ندارید شما نان ندارید، می‌گویند مردم کارشان خوب نیست، می‌گویند دراین طرف شهر یک عده با زندگانی درجه اول زندگی می‌کنند وآن طرف شهر یک عده‌ای درخاک می‌خوابند پس اگر شما می‌خواهید مملکت را آباد بکنید، اگر شما می‌خواهید اصلاحات کنید، این اصلاحات رایک شخص نمی‌تواند بکند، یک دیکتاتور نمی‌تواند بکند، بنده قسم می‌خورم که یک شخص نمی‌تواند باید درس اصلاحات رابمردم داد، اجتماع راوارد اصلاحات شدند، خودشان علاقمند می‌شوند، کمک می‌کنند، پشتیبانی می‌کنند نه اینکه یکنفر بگوید من اصلاحات می‌کنم اگر هم قبول نکنید می‌برم شما راحبس می‌کنم خوب بالاخره بجان خودتان بنده قسم می‌خورم والله آرزومندم که بدست این آقایان کشته یشوم که جزء شهدا حساب بشوم وبدست مردمی که بعد می‌آیند واین دستگاه راخراب می‌کنند کشته نشوم که بگوید یک نفر ملاک یکنفر آدم محتکر بی انصاف بود، بهر حال من آرزومندم که بدست این جناب آقا کشته شوم، این راعرض کردم، حالا می‌خواهید قبول بکنید، می‌خواهید قبول نکنید. شما هم مجلس شورایملی هستید، واین مملکت غیرازشما کسیرا نداردخدا شاهد است که اگر دراین مملکت غیر ازشماکسی راندارد خداشاهد است که اگر دراین مملکت من امروز می‌توانستم یک جائی این حرفها رابزنم وتقاضای مساعدت وهمراهی ازمردم بکنم می‌زدم. اما جائی نسیت اینجا مجلس شورایملی است بیایید برای خدا شما خودتان آقایان نمایندگان آذربایجان وقتیکه من ازشما پرسیدم وضع آذربایجان که خوب نیست همه مملکت خرابست همه این مملکت ناراضی هستند همه مملکت بدبخت هستند، خوب این بدبختی ازکی بوده؟ ازهمین اشخاصی بوده که سرکار بوده‌اند شما حالا می‌خواهید که این اشخاص اصلاح بکنند؟ آقا والله بخداقسم ایرادبشما وارداست شما اشخاصی راکه موجب بدبختی بوده‌اند ازسرکار بردارید بدبختی رفع می‌شود می‌گویند معالجه درطب برفع سبباست تاسبب رابرندارند تا علت رابرندارند معلول برداشته نمی‌شود. شما می‌خواهید همی نسبب همین علت که اسباب خرابی این مملکت شده ات بازمی آئید اینها رابرسر کار می‌آورید ومملکت راازاینهم خرابتر می‌کنید. بدانید که اعقاب ما واخلاف ما بما وبه اجداد ما این مردم لعنت کنند. حالا هرکار می‌خواهید بکنید من این عرایض راکردم، شما هرکاری که می‌خواهید بکنید شما هم آقایان وزراء اینقدر عجله نکنید. والا شما اگر نام نیک داشته باشید دراین دولت نمی‌توانید نام خودتان راحفظ کنید مقصود این است که در میکده کسی وارد نشود اگر یک کسی در میکده واردشد دیگرنمی تواند خودش راحفظ کند.

رئیس – پیشنهادات زیادی راجع بکفایت مذاکرات رسیده، یک پیشنهادی هم ازآقای دکتربقائی رسیده‌است که ده دقیقه تنفس بشود، پیشنهاد تنفس مقدم است قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم پس از خاتمه بیانات جناب آقای دکتر مصدق ده دقیقه تنفس داده شود. دکتربقائی کرمانی حسین مکی.

رئیس- آقای دکتربقائی

دکتربقائی- متأسفانه پیش آمد اوضاع تسریعی که می‌خواهند دربعضی جریانات بعمل بیاورند، باعث ایجاد تأسفی شده‌است که دلایل آنرادرجلسه علنی نمی‌توانم عرض کنم. یک مطالب مهمی هست که قبلاً شمه‌ائی از آن را در جلسه خصوصی پریروز بنده بعرض آقایان رساندم وبا تصدیق اکثریت آقایان لازم دانسته شد که این مذاکرات درجلسه خصوصی ادامه داده نشود و بهمین جهت ازطرف مقام ریاست دستورداده شد که دیروز جلسه خصوصی تشکیلبشود. متأسفانه دیروز جلسه خصوصی تشکیل بشود. متأسفانه دیروز یک عده کمی ازآقایان تشریف آوردند و جلسه خصوصی بالنتیجه تشکیل نشد. امروز هم جلسه خصوصی تشکیل شد ولی ادامه آن مذاکرات امکان پذیرنشد. اینها یک چیزهائی است که قبل ازتعیین تکلیف دولت باید گفته بشود ما هیچ اصراری نداشتیم که حتماً موقعیکه جلسه علنی هست تقاضای جلسه خصوصی شود دلیلش هم اینست که امروز باکمال میل دستور آقای رئیس رااطاعت کردیم، دراین جلسه خصوصی حاضر شدیم ولی اکثریت نشد اینها یک مطالبی است که سرنوشت آتیه مملکت بدان بسته‌است بنده معذرت می‌خواهم که اینها را در اینجا نمیوشد گفت، باین جهت بنده پیشنهاد چند دقیقه تنفس دادم و از آقایان محترم خواهش مکینم با این چند دقیقه موافقت بفرمایند تا یک تنفسی داده شود و ما این تذکرات رابدهیم واینرا آقایان بدانند که ایجاد تعصب درمردم، نتیجه‌ای برای خود دولت هم نخواهد داشت. چون هنوز جلسه آتیه سنا روئز شنبه باید تشکیل شود ودرآنجا برنامه دولت مطرح شود، بفرض اینکه امروز یاپنجشنبه هم که دولت دراینجا رأی اعتماد دولت تابحال نشان نداده وانتصاباتی که کرده‌است نشان می‌دهد احتیاجی باین رأی اعتماد وکلانیست ودولت می‌تواند بدون داشتن این رأی اگرچند روزهم بتأخیر بیفتد بکارهای خودش ادامه بدهد باین جهت بنده از محضر آقایان استدعا می‌کنم بر ای اینکه ایجاد تعصبی نشود ومخصوصاً دراین ایام مردم راحت تر باشند، بااین چند دقیقه تنفس موافقت بفرمایند تادرخارج یک مذاکراتی بشود وامیدواریم که ازشدت این تعصب کاسته شود.

رئیس- آقای مهدی ارباب

مهدی ارباب- مسلماً ما همه ایرانی هستیم، همه وطن پرستیم منتهی گروهی این گروهی آن پسندند (یکی ازنمایندگان- زمین گرد است مثل گلوله) علت مخالفت خودم رااجمالاً بعرض آقایان محترم میرسانم، که همین دیروز جمعی آبرومند که درحال بدبختی قرارگرفته‌اند آمدند پیش من (یکی ازنمایندگان – ازکجا؟) ازبازارآمدند پیش من که ماداریم ازبین می‌رویم، وضع مملکت تاکی بیان حال باقی خواهد ماند؟ شما وکلای ملت چه می‌کنید؟ مرامتأثر کرد ندهریک از آقایان هم بوضع آنها آشنائی پیدا کند. خدا را شاهد می‌گیرم متأثر خواهد شد. هشت سال است وقتی این مملکت بحرف گذشته یک دولتی آمده‌است می‌گوید شعارش عمل است نه حرف. بنده معتقدم هرچه زودتر آقایان معظم موافقت بفرمایند آن دولت وارد عمل شود (دکترمصدق –احسنت جنابعالی راباید واقعاً دفعه دیگرانتخاب کند اربلوچستان) بلطف شما مطمئناً اگرزنده باشم جناب آقای دکترمصدق انتخاب خواهم شد (دکتر مصدق – اهل بلوچستان نیستی) جناب آقای دکترمصدق دنیای امروز، دنیای ۱۳۲۹ غیر ازدنیای ۱۲۹۹ است، جناب آقای رزم‌آرا هم غیر از دنیای ۱۲۹۹ است، جناب آقای رزم‌آرا هم غیراز دیگران هستند (دکتربقائی – ماهم همین رامی گویئم) مردی که تمام مرزهای این کشور رارفته‌است ودیده‌است فکرش این بوده وعمل کرده که تمام سربازها راباسواد کرده، آقایان این مرد دیکتاتور نمی‌شود ووضع دنیا هم اجازه نمی‌دهد (صحیح است) (دکتربقائی – به به) بنده استدعا مکینم که تکلیف دولت راهمین امروز تعیین کنید، مملکت وضعش بداست دنیا وضعش آشفته‌است، مردم بیچاره‌اند، مردم گرسنه اند؟درایالات ودرولایات در نهایت سختی و پریشانی میگذرانند استدعا می‌کنم آقایان تکلیف دولت را زودتر تعیین کنید (صحیح است)

رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد تنفس آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد کفایت مذاکرات قرائت می‌شود.

محمد علی مسعودی- (منشی) – بیش از ۱۶ فقره کفایت مذاکرات رسیده‌است که اولی آن مال آقای غلامرضا فولادوند است: مقام محترم ریاست مجلس شورایملی پیشنهاد ختم مذاکره می‌نمایم. غلامرضا فولادوند. مهدی ارباب. دکتر جلالی. ،امیرقاسم فولادوند، اسلامی، پیراسته، محمودی، عباسی و یک عده دیگر (یکی ازنمایندگان – همه رابخوایند) صدری، فتحعلی افشار، ظفری هم پیشنهاد کفایت مذاکرات نموده‌اند

رئیس- آقای فولادوند

غلامرضا فولادوند – بنده بدواً ازآقایان نمایندگان تشکر می‌کنم که باآقایان نمایندگان مخالف دو لت اجازه دادند هرحرفی دارند بفرمایند واین واقعاً بسیار رویه پسندیده‌است (دکترمصدق –شما پسرعزیزالله خان هستید) البته بابنده که آقایان مخالف نیستید بادولت مخالف هستید، هروقت دولت خواست صحبت بکند، با دولت مخالفت بکنید بنده در موقع مذاکره آقایان یک کلام صحبت نکردم، بعکس رویه دوره پانزدهم ایندفعه خواستم که بیشتر ساکت باشم (دکترمصدق – بند هباکفایت مذاکرات مخالفم) بنده نمی‌خواهم د راطراف خوبی یابدی کابینه حرف بزنم. عرض بنده این است که مذاکرات کافیست وبرای این عرضم هم باید دلیل بیاورم، آقایان نمایندگان مخالف دولت می‌گویند این دولت شایسته زمامداری نیست، یعنی رئیس دولت چرا؟ برای اینکه قصد دیکتاتوری ممکنست داشت هباشد (دکتربقائی – صلاحیت ندارد اعمال گذشته اش را ببینید آقای فولادوند) (دکترمصدق – شما هرروز بیک رنگی درمی آیید برادرشما راحبس کردند آمدید خانه من خجالت نمی‌کشی؟) عرض کردم آقایان می‌گویند این دولت ممکن است دیکتاتور شود یک قسمتهای دیگر هم دراظهارات آقایان قیدبود که از جمله این بود که این دولت بدستور اجانب روی کارآمده‌است (دکتربقائی – به پشتیبانی اجانب) و برای اعلیحضرت همایون شاهنشاهی هم مضر است برای اینکه احتمال دارد که خدای نکرده به اساس سلطنت ایشان لطمه وارد بیاید. (دکتربقائی- متأسفانه مسلم است) اینرا هم فرمودند که مسلم است والبته جناب آقای دکترمصدق هم اضافه کردند که جزاین سه مورد یک مورد دیگرهم هست که وزرا خائن هم هستند. آقایان موافقین دولت هم اظهاراتی کردند وقیاس آقایسپهبدرزم‌آرا بامرحوم رضا شاه ومرحوم احمد شاه بااعلیحضرت فعلی قیاس مع التفارق است بااینکه مرحوم احمد شاه پادشاه دموکراتی بود ولی آنوقت می‌گفتند که ایشان حتی اسکناس را با دست شان نمی‌گرفتند ولی پادشاه فعلی مسلط براوضاع است، قشون در دست اوست باتمام رجال مملکت همیشه در تماس است وهیچ نظامی این قدرت راندارد (مکی –واقعه ۱۵ بهمن چه شده؟) بعلاوه تماس باخارجی‌ها هم می‌فرمایید برای نمایندگان موافق دولت مسلم شده‌است (شوشتری- این حرف شایسته نیست) خود آقایان وخودآقایرزم‌آرا تکذیب می‌کنند باین جهت بنده عقیده‌ام این است که چهارجلسه اس تودرمجلس دراطراف برنامه دولت صحبت شده دوروز نطقهای قبل ازدستور هم مروبط باین کار بوده‌است دوجلسه هم جلسه خصوصیی داشته‌ایم که دراینمورد صحبت شده برای فهم این مطلب که آقایرزم‌آرا ممکن است دیکتاتور بشوند یانه واتهامات ومسائل دیگرآنچه لازم بوده‌است دراطرافش صحبت شده وآقایان متوجه شده‌اند بعقید ه بنده باین جهت مذاکرات کافی است (دکتربقائی- توی کدام روز نامه آقای فولادوند دیدید که عکس یک نخست وزیر رامانند یکی دیکتاتور چاپ بکنند) (دکترمصدق –والله شاه فقید اولش اینطورنبود) البته بند ههم اگر روزنامه می‌داشتم ممک نبود این طور عکس‌ها چاپ نکنم چاپ کردن این عکسها جرم نیست (دکترمصدق- اینطور می‌کنند که دیکتاتور پید امی‌شود) اما اینکه جناب آقای دکترمصدق فرمودند تو تغییر روش داده‌ای من در دوره پانزدهم وکیل بودم عضو حزب دموکرات هم بودم و آقای قوام السلطنه هم تا وقتی که رفتند ارادت داشتم وحالا هم دارم هیچوقت هم نگفتم که ایشان دزد است همیشه هم نسبت بپادشاه محمد رضا شاه وفادار بوده‌ام (مکی – جز حالا) (دکتر مصدق – احمد شاه را هم همینطور برداشتند) بنده باز هم عرض می‌کنم رئیس دولت با پادشاه فرق دارد رئیس دولت وقتی رفت مثل ورق کتاب بآن مراجعه نمی‌کنند من خودم و خانواده‌ام همیشه نسبت بشاه وفادار بوده‌ایم قوام‌السلطنه راهم من خدمتگزار این مملکت می‌دانم (یکی از نمایندگان – برادر شما را هم حبس کرد) اگر برادرم راهم حبس کردند تأثیری در من ندارد و برادرم هم می‌خواهد موافق باشد می‌خواهد مخالف در بعضی امور هم بامن برادرم اختلاف نظر داریم ولی برادریمان هم درنهایت استحکام است (صحیح است)

رئیس- آقای آشتیانی‌زاده

آشتیانی‌زاده - درمجلس یک اکثریتی موجود است ویک اقلیتی چند نفر هم بعنوان منفرد ونتر هستند من جمله بنده که شاید ازنظر دکترین وفکر درخارج ازمجلس طرفدارانی داشته باشم بند هصلاح دولت را نمی‌دانم که اظهارات بند هرامانع بشوند ویابرای خودشان مانع بشوند که من یک حقایقی رابعرض مجلس شورایملی برسانم واعتراضاتی که ببعضی ازآقایان وزراء دارم اینجا بگویم البته اگراکثریت بخواهد بارأی خودش مانع این عمل بشود بنده عرض می‌کنم اکازیون وموقعیت دیگرپیدا خواهم کرد واستیضاح راازپانزده روزدیگر روی این تریبون قراخواهم داد ازحالا بگذارید.

رئیس- موضوعی نیست، وقتش پیش بیاید آنوقت (خنده نمایندگان)

آشتیانی‌زاده – اولارفتارآقای دکتر جهانشاه صالح باقاطبه دانشجویان دانشگاه مورد انتقاد ومسخره تمام اهالی این شهراست اغلب مردم از این حرکات دیکتاتورانه‌ای که ایشان بایک مشت روشنفکر که مغز مملکت را تشکیل می‌دهند کرده‌اند از ایشان متنفرند واین رفتارایشان را انتقاد می‌کند راجع به ایشان بنده یک نظریات واظهارات مفصلی داشتم می‌خواستم در اینجا بگویم ولی متآسفانه شما اکثریت هستید رای هم خواهیدداد وومانع خواهیدشد دیگرجای بحث نیست اکثریت است وقوی است رای خواهددادیکی راجع به استخلاص توده‌ای هاست که اینها اولاً محکوم شده‌اند به حبس نه تبعید ومااگر مردمان قانون دوست وغیردیکتاتور هستیم واگر جناب اقای نخست وزیر حقیقتمی خواهند ثابت کنندکه ایشان شخص دیکتاتوری نیستند باید اینهارادستور بدهند بیاورند تهران ودر اینجا نگه دارند: بنده اطلاع دارم که نوشین که یکی از بزرگترین آرتیستهای این مملکت است ومرد شریفی است (همهمه نمایندگان) آقااین قدرازتوده‌ای‌ها نترسید ازخودتان بترسید به ابوسعیدابوالخیر گفتند ماازمرگ می‌ترسیم گفت مرگ مرگ باتست وازتواست کمنونیستی را شماها درست می‌کنید دراین مملکت رآکسیون است (کشاورزصدر ـ شما مگرکمونیست هستید؟) بله بنده کمونیست هستم! عرض کنم مقصودبنده اینست که آقای نخست وزیریک قولی بدهنداینجا که توده‌ای هارا بیاورند تهران بنده خبردارم که دکتر جودت بسختی مریض است. مشرف بمرگ است نوشین آپاندیست سخت گرفتهاست وهیچ نوع وسایل واسباب جراحی هم در آنجانیست ما نبایستی بامردم مثل کفار عمل بکنیم این معامله که شدیدترهم هست. اگرشمااینهارا محکومکردهاید به حبس بایستی درحبسباشند اگرمحکوم کرده ایدبه تبعیدباید درتبعیدباشند (قبدیان – اینهاخائن هستند. آقاشما کهمرد وطن پرستی هستید ازخائنین دفاع نکنید) (زنگ رئیس)

رئیس- آقای قبادیان ساکت باشید، آقای آ‎شتیانی‌زاده شماباید علت مخالفت خودتان را با پیشنهاد کفایت مذاکرات بفرمایید، یک ربع هم وقت ندارید درکفایت مذاکرات باید خیلی باختصاربگویید.

آشتیانی‌زاده – بنده عزض کردم ازاکثریت اسندعامی کنم که اجاره بدهند من که یک فردمنفرددرمجلس هستم یک عرایضی بنفع ملت ایران دراینجابکنم و فشار نیاورند و خوداکثریت دیکتاتوری نکند بگذاردمن عرایضم را بکنم وبگوش مردم برسد من خواهش می‌کنم که خودرئیس دولت قبول بکندکه من حرفهایم را اینجا بزنم.

رئیس – رای گرفته می‌شودبه پیشنهادکفایت مذاکرات.

دکتربقائی ومکی – مامخالفیم باپیشنهاد کفایت مذاکرات.

رئیس - یک نفرمخالف صحبت کرد.

دکتربقائی ومکی – این دلیل مخالفت نبود ما باپیشنهاد کفایت مذاکرات مخالف هستیم.

رئیس- رای گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند (عده زیادی قیام نمودند) تصویب شد. دراین موقع آقای آشتیانی‌زاده باحالت تعرض جلسه راترک نموده وگفتند اکثریتی که یک نفر را محکوم می‌کند و اجاره نطق نمی‌دهد این اکثریت محکوم به زوال است

رئیس - رای باورقه می‌گیریم اخذرای درمحل نطق بوسیله آقایان منشی‌ها بعمل آمده وآقایان بشرح زیربرای دادن رای آمده‌ا ند

اسامی رای دهندگان – آقایان: دکترمصدق. دکتربقائی. دکترشایگان. صالح نریمان. حائری‌زاده. آزاد. مکی. فرهودی. صدری اردلان. شکرایی. سالارسنندجی. دولتشاهی اسلامی. دکترمجتهدی. جمال امامی. خسروانی. دکترمصباح‌زاده. فولادوند. دکترطبا. پالیزی. فقیه‌زاده. شوشتری. ثقة” السلامی. گنجه. نصرتیان. وهاب‌زاده. محمودمحمودی. امامی اهری. سرثیپ‌زاده. تیمورتاش. مهدوی. عمادتربتی. بوداغیان. افشار. صادقی. مهدی ارباب. گنابادی. نبوی. سلطلن. العلما. قاسم فولادوند. پیراسته. ابتهاج. کشاورزصدر. گودرزی. دکترجلالی. فرامرزی. ملک مدنی. زنگنه. فتحعلی افشار. حمیدیه ذوالفقاری. ناظرزادهکدمانی. سودآور. طاهری. دکتر نبوی. مکرم. عباسی. میرمجیدموسوی. محمدافشری. اصف. قرشی. بزرگنیا. قیادیان. صفایی. دکتر کاسمی. ظفری. خاکباز. تولیت گرگانی. عرب شیبانی. دکترعلوی. ابریشم کار. غضفری. خزیمه علم. رضوی. دکترهدایتی. دکتر معظمی. رفیع. صاحب جمع. کهبد. موقر. مخبرفرهمند. دکترطاهری. برومند. دولت آبادی. سالاربهزادی. ارباب گیو. کوراغلی. هراتی. امیدافشاری. علی محمددهقان. مرتضی حکمت. دکتربرال. افبال. محمدعلی مسعودی. خسروفشفایی. صدرزاده. عبدالحسین. مجتهدی. پناهی. حکیمی. سلطانی. بهلدری. دکتر کیان. نورالدین امامی. ناصرذوالفقاری.

رئیس - عده نمایندگان حاضردر مجلس ۱۰۶ نفر با ۹۵ رای مجلس ابراز اعتماد به دولت آقای رزم‌آرا کرد.

اسامی موافقین- آقایان: دکترهدایتی. قاسم فولادوند. شکرایی. موقر. عبدالحسین مجتهدی. حسن نبوی. دکترنبوی. مکرم. دکترمجتهدی. دکنرمصباح‌زاده. فولادوند. پناهی. صدری. گنجه جمال امامی. دکتر کاسمی. فرهودی. دولت شاهی. برومند. افشارصادقی. بوداغیان. قبادیان. گرگانی. عباسی. مهدی ارباب. سلطان العلما. ظفری. پیرسته. امیرافشاری. دکترجلالی. دکتربرال. اردلان هراتی. گودرزی. حکیمی. ارباب گیو. مرتضی حکمت. عرب شیبانی. سلطانی. حمیده بهادری. محسن طاهری. دولت آبا دی. اعظم زنگنه. دکترکیان. نورالدین امامی. سالاربهزادی. ناصرذوالفقاری. کهبد. موسوی، صفائی، دهقان، دکترطاهری، عماد تربتی، رضوی، محمودی، صاحب جمع، فتحعلی افشار، ابتهاج، رضا رفیع، سود آور، دکترطبا، سنندجی، سعید مهدوی، امامی اهری، کوراوغلی، تولیت، محمد ذئوالفقاری، دکترعلوی، خسرو قشقائی، گنابادی، غضنفری، تیمورتاش، خاکباز، بزرگ نیا، خزیمه علم، دکترمعظمی، آصف، ناظرزاده، سرتیپ‌زاده، قری فرامرزی، امیرقراگوزلو، ثقه الاسلامی، پالیزی، وهابزاده، نصرتیان، اقبال، صدرزاده، محمد علی مسعودی، شهاب خسروانی، تقیزاده، اسلامی، ملک مدنی، ابریشم کار

اسامی مخالفین – آقایان: دکترمصدق – دکتر شایگان – دکتربقائی – حائری‌زاده – اللهیار صالح – عبدالقدیر آزاد – محمود نریمان – حسین مکی –

ورقه سفید علامت امتناع – سه برگ

نخست وزیر – بنده ازطرف خود و کلیه همکارانم ازپیشگاه محترم مجلس که تا این حد اظهار تلطف فرمودند تشکرمی‌کنم امید وارم که مابتوانیم آنطوریکه انتظار آقایان هست وظیفه سنگینی و دشوار خودمان را انجام بدهیم (نمایندگان – انشاءالله) ما می‌دانیم ومطلع هستیم که وضعیت امروز بقدری نامطلوب است ومورد عدم رضایت وشکایت همه آقایان می‌باشد ولی لازم است بطور خلاصه بعرض آقایان محترم برسانم که آنچه لازمه خدمت باشد ازطرف این هیئت دولت برای رفع این محضورا توبرای بهبود وضع حال مملکت مبذول خواهد شد بدیهی است اتکا حقیقی و قطعی این دولت بآقایان نمایندگان محترم است که بایستی درهرمورد و در هر جا پشتیبانی صحیحی ازاقدامات بجا وقانونی دولت بکنند (صحیح است) امیدوارم که تمام اظهاراتی که برای ایجاد تکدر وتوحش اینجا اظهار شد ه‌است آقایان بخودی خود رفع بکنند چون ما طرفدار انجام وظیفه واجرای وظیفه پرستش کشور وانجام اوامر شاهنشاه خودمان هستیم. آقایان باید بدانید که ما اولین کسی هستیم که مخالف دیکتاتوری هستیم (احسنت) امروز دردنیا دیکتاتوری وجود ندارد این دیکتاتوری یک کلمه موهومی است که امروز برای حمله باشخاص مورداستفاده قرارمی‌گیرددریک دنیائی که درهرلحظه‌ای ممکن است وضع تغییرکند امروز دیگردیکتاتوری وجود نخواهد داشت. نه درایران درهیچ نقطه‌ای پس باید دست بدست همدیگر بدهیم واعتماد بشاهنشاه خودمان داشته باشیم از برای اینکه بتوانیم بمملکت خود خدمت بکینم وما باپشتیبانی آقایان وکلای محترم مجلس حاضر بهرگونه خدمتگزاری برای مملکت خود می‌باشیم (احسنت)

رئیس - آقای قائم مقام رفیع بیانی دارید بفرمایید

رفیع - خواستم عرض کنم مذاکراتی دراین چند روز راجع به هیئت دولت بعمل آمد وصحبتهائی در مجلس شد، اکثریت مجلس هم منتهای فداکاری رابعمل آورد (صحیح است) حالا خواهش همه آقایان از رئیس دولت و هیئت دولت این است که انشاءالله مارا خجل نکنند (‌صحیح است) از روی قوانین موضوعه مراقبت بکنند که وظایف خودرا انجام دهند وکاری بکنند که حقیقت این نگرانی واین کرایه خانه‌های هنگفتی که ازمردم گرفت همی‌شود اینهاراازمیان بردارند (انشاءالله) و یک کارهائی تازه‌ای انجام بدهند، راجع به دیانت راجع بفرهنگ یک قدمهای تازه‌ای بردارند که انشاءالله دفعه دیگر که رأی لازم شد هرعده‌ای که درمجلس باشند رأی بدهند (احسنت)

رئیس- حالاراجع بماده ۹۰ آقایان می‌توانند صحبت کنند

تیمورتاش- آقای رئیس اجازه می‌فرمایید؟چون کسانی که بما اهانت کرده‌اند درمجلس نیستند بند ه اجازه می‌خواهم که ماده ۹۰ برای جلسه آینده محفوظ باشد.

رئیس- قبل ازختم جلسه چند نفراز آقایان می‌خواهند صحبت کنند) آقای ذوالفقاری بفرمایید. شوشتری - بنده مقدم هستم.

- بیانات آقای ناصر ذوالفقاری راجع به تصمیمات شورای امنیت در موضوع کره

۳- بیانات آقای ناصر ذوالفقاری راجع به تصمیمات شورای امنیت در موضو ع کره

ناصر ذوالفقاری – نمایندگان محترم سابقه دارند حادثه مهمی در خاور دور در هفته‌های اخیر روی داده که انظار جهانیان علی الخصوص توجه ملت ایران را به خود جلب نموده و چون کشور ما متأ سفانه در مو قعتی قرار دارد که در صورت اختلال صلح دنیاو بروز جنگ بیش از هر کشور دیگر در معرض مخاطره‌است بنا بر این ملت ایران بیش از هر ملت دیگری علاقمند و ذینفع در حفظ اساس امنیت بین المللی می‌باشد. ایران احتیاج به آرامش و نظم داردوملت ایران این آرامش وسکون را نه تنها برای خود آرزو دارد بلکه هریک از افراد این کشور آرزو دارند که تمام جهانیان از هر مذهب ونژاد ومرامی که هستند درسایه صلح وآرامش زیست نموده وبترمیم خرابی‌های وارد از جنگ جهانی اخیر مشغول گردند ویکی از آرزوهای ملت ایران همیشه آن بوده وخواهد بود که اساس جنگ وستیز وخونریزی از دنیا ریشه کن شود وملل آزاد بجای نفاق وجدال وتعدی وتجاوز بحدود وتغور یکدیگر دست برادری بهم داده وازسعادت حقیقی ومعنوی برخوردار گردند. ماکه وابسته بسازمان ملل متحد هستیم وهمیشه مراعات کلیه قوانین ومقررات آنرا نموده‌ایم وازاعضا ثابت ووفادار بشمار می‌رویم باید مراتب وفاداری خودرا نسبت به این سازمان وتصمیمات آنکه برای حفظ صلح جهانی است اعلام داریم. حادثه خاور دوریعنی جمهوری کره وضعیتی راپیش آورده‌است ه به احتمال قوی برای حفظ صلح وامنیت بین المللی مخاطره آمیزاست وباتوجه بماد ه اول منشور ملل متحد که اتخاذ اقدامات جمعی مؤثر رابرای حفظ صلح وامنیت بین المللی ازطرف اعضاسازمان لازم میشمارد هیچیک ازدول عضو سازمان ملل متحد نمی‌تواند نسبت به تهدیدی که اکنون برعلیه اساس صلح درجمهوری کره بروز نموده‌است بیعلاقه بماند وبا مقدمه بعرض رسید مقتضی بود دولت ایران تاکنون توجه وتصمیمی نسبت بوضعیکه پیش آمده‌است اتخاذ می‌نمود آقایان محترم استحضار دارند که شورای امنیت درتاریخ ۲۷ ژوئن ۱۹۵۰ قطعنامه صادرنموده که متن آن بقرار ذیل است.

۱- جنگ بیدرنگ پایان یافته وآتش بس اعلام گردد.

۲- نیروهای کره شمالی بمرز خود عقب نشینی کنند.

۳- کمیسیون ملل متحد درکره جنوبی گزارش مفصلی درباره اوضاع آن کشور دراسرع وقت تسلیم شورای امنیت نموده ودرآینده نیزشورای امنیت راازاجرای این قطعنامه کاملاً مطلع سازد.

۴- کلیه اعضای ملل متحد دراجرای این قطعنامه بسازمان کمک نموده وازهرگونه همراهی بااولیای امور کره شمالی خودداری کنند. اکنون لازم است این نکته را اضافه نمایم که طبق منشور ملل متحد اعضا سازمات تعهد هستند هرآن که صلح جهانی موردتهدید قرارگرفت و یااستقلال کشوری درمخاطره ویادرمورد تعرض وتجاوز واقع گردید برای جلوگیری ازتجاوزات وحفظ صلح وامنیت بین المللی بنا بردعوت شورای امنیت نیروهای حفظ صلح ضروری است دراختیار شورای امنیت بگذارند. طبق اینروش این دعوت ازطرف شورای امنیت ازدولت ایران نیز مانند سایر کشورهای عضو سازمان بعمل آمده‌است و تاکنون اکثریت اعضا باین ندا پاسخ داده‌اند اکنو ن بر دولت ایران است که این دعوت را اجابت کرده و سهم خودرا در انجام این وظیفه بزرگ بین المللی ادا نماید انتظار من اینست دولت هرچه زود تر روشی را در قبال این حادثه بین المللی اتخاذ نموده روشن سازد ونتیجه را باطلاع مجلس شورایملی وملت ایران برساند.

رئیس- آقای شوشتری بفرمایید، خیلی مختصر بفرمایید که جلسه ازا کثریت نیفتد

شوشتری- بسم اللله الرحمن الرحیم، اول یک موضوعی راعرض کنم یکی ازآقایان مخبرین جرائد که خیلی هم فاضل است (بعضی ازنمایندگان – اکثریت نیست) بعد از این بیانات درتظرداشتم عرایضی بکنم که بنفع ملت ایران است متأسفانه آقایان تشریف بردند پس این حق بند ه محفوظ باشد

- تعیین موقع جلسه بعد، ختم جلسه

۵- تعیین موقع جلسه بعد، ختم جلسه

رئیس- پنجشنبه تعطیل خواهدبود یکشنبه هم بیست وسوم است تعطیل خواهدبود بنابراین جلسه روز سه شنبه (جلسه یکربع ساعت بعد ازظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت

نگاه کنید به

تصمیم قانونی دایر به‌ابراز رای‌اعتماد به دولت جناب آقای علی رزم‌آرا نخست وزیر