مذاکرات مجلس شورای ملی/دورهٔ ۱۶/جلسهٔ ۱۵۰

by مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی ۵ خرداد ۱۳۳۰ نشست ۱۵۰

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی

سال هفتم – شماره ۱۸۳۰

شنبه ۱۱ خرداد ماه ۱۳۳۰

دوره شانزدهم مجلس شورای ملی

شماره مسلسل ۱۵۰

مذاکرات مجلس شورای ملی

جلسه ۱۵۰

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یک‌شنبه ۵ خرداد ۱۳۳۰

فهرست مطالب:

۱- تصویب صورت مجلس

۲- بیانات قبل از دستور - آقایان: امینی - موقر - حمیدیه

۳- طرح و خاتمه مذاکره در لایحه اعتبار ادامه میارزه با ملخ

۴- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون نخست‌وزیر

۵- معرفی آقای مهندس زیرک‌زاده به معاونت وزارت اقتصاد ملی به وسیله آقای وزیر اقتصاد ملی

۶- اخذ رای و تصویب لایحه اجازه پرداخت حقوق و هزینه کل کشور بابت اردیبهشت ۱۳۳۰

۷- تقدیم لایحه انتخاب مستشاران دیوان محاسبات به وسیله آقای معاون دارایی

۸- تقدیم یک فقره لایحه مستمری به وسیله آقای معاون نخست‌وزیر

۹- طرح لایحه تمدید حکومت نظامی در چند نقطه خوزستان

۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه

مجلس دو ساعت و ربع قبل از ظهر بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید

- تصویب صورت مجلس

۱ - تصویب صورت مجلس

رئیس – صورت غایبین جلسه گذشته قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد)

غائبین با اجازه – آقایان: پالیزی – شکرائی، صفوی، دکتر علوی، بهادری، مرتضی حکمت، ملک مدنی، فقیه زاده، دکتر طبا، شهاب خسروانی، عباس اسلامی، عماد تربتی، دکتر شایگان، خزیمه علم

غائبین بی اجازه – آقایان: خاکباز:، محمود محمودی، قبادیان، منصف، نصرتیان، قهرمان، سالار سنندجی، تولیت، ابتهاج، اقبال، رضوی، پیراسته، شیبانی، طباطبائی، جواد مسعودی، شوشتری

دیر آمدگان با اجازه – آقایان: حسین مکی یکساعت، اردلان یکساعت، اللهیارصالح یکساعت و نیم، دکتر معظمی یک ساعت، اسکندری یکساعت و نیم، دکتر طاهری دو ساعت، دکتر امامی ۳۰ دقیقه

دیر آمدگان بی اجازه – آقایان: هراتی یکساعت، حسن اکبر یکساعت، ابریشمکار یکساعت و نیم، محمدعلی مسعودی ۳۰ دقیقه، زنگنه ۳۰ دقیقه، دکتر مصباح زاده یکساعت برومند یکساعت.

رئیس - آقای نورالدین امامی بفرمائید.

نورالدین امامی – عرض بنده راجع بساعت جلسات است، چند جلسه ساعت ۹ مرتب زنگ زده شد ولی این جلسه بعلت اینکه عده آقایان کم بود زنگ را نیم ساعت دیرتر زدند استدعا می‌کنم مقام ریاست تأکید بفرمایند که از جلسه بعد ساعت ۹ زنگ زده خواهد شد و آئیننامه اجرا خواهد شد.

رئیس - این مربوط بصورت مجلس نبود آقای صدرزاده نسبت بصورتمجلس نظری دارید بفرمائید.

صدرزاده – در بیانات جلسه گذشته بنده اشتباهات چاپی هست اصلاح می‌کنم می‌دهم بتندنویسی.

رئیس – بسیار خوب دیگر نظری نیست (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.

- بیانات قبل از دستور – آقایان: امینی – موقر - حمیدیه

۲ - بیانات قبل از دستور – آقایان: امینی – موقر - حمیدیه

رئیس - چند نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند. آقای شیبانی

شیبانی – بنده وقتم را به آقای امینی می‌دهم.

رئیس - آقای امینی بفرمائید.

امینی – بنده از جناب آقای شیبانی متشکرم که اظهار لطف فرمودند و اجازه دادند که بنده بجای ایشان چند کلمه صحبت کنم، مطلبی که می‌خواستم بعرض آ”قایان برسانم باز مربوط بکنفرانس بین المجالس است که دعوتنامه این کنفرانس برای ماه سپتامبر در اسلامبول در کاخ پلدیز برای مجلس رسیده‌است چندی قبل جناب آقای تدین سناتور محترم در جلسه سنا اشاره کردند که در مسافرتشان بلندن اعضای مجلس شورایملی و مجلس سنای لندن تقاضا کرده بودند که ایران هم در آن کنفرانس شرکت کند آقای لرد استانس کیت شخصاً شرحی نوشته بودند بآقای تقی زاده و تصدیق کرده بودند برای این که عرض کنم که انجمن یا اتحادیه بین المجالس یک اتحادیه آزادی است که بهیچ دسته و یا هیچ بلوک یا هیچ باندی بستگی ندارد اتحادیه‌ای است صد در صد آزاد که کلیه نمایندگان مجالس دنیا می‌توانند اعم از اینکه از هر حزب و دسته‌ای باشند در آنجا شرکت کنند کما اینکه در جلسه اخیر دوبلن از ۳۰ مجلس در آن جا شرکت کردند و جائی است که از هر کشوری می‌توانند در آنجا شرکت کنند بنده می‌خواستم مخصوصاً از آقایان استدعا کنم اشخاصیکه داوطلب باشند داوطلبی خودشان را بهیئت رئیسه اطلاع دهند که با توافق هسئت رئیسه چند نفری البته با خرج خودشان می‌توانند بروند چون نه مجلس اعتباری دارد و نه اینکه می‌توان بدولت تحمیل کرد و البته نمایندگان محترمی که بزبان‌های انگلیسی و فرانسه آشنائی داشته باشند تسهیل بزرگی خواهد بود چون باین دو زبان صحبت می‌شود دعوتنامه و موضوع کنفرانس و جزئیات آن چاپ شده از دفتر کنفرانس در ژنو برای بنده رسیده‌است که در هیئت رئیسه می‌گذارم یا در کمیسیون خارجه و یا در کارپردازی که هر یک از آقایان می‌توانند مراجعه کنند و بمیزان کافی هست که در اختیار آقایان گذاشته شود بنده در این قسمت تأکید می‌کنم که لطفاً هر یک از آقایان که فرصت دارند و این کنفرانس بیش از ۶ روز در استانبول نخواهد بود قدم رنجه فرمایند و شرکت بکنند موضوع دیگری که خواستم عرض کنم راجع بموضوعات داخلی است

این سؤالهایی که از دولت می‌شود و نظامنامه می‌گوید دولت موظف است در ظرف هفت روز جواب بدهند این برای این ات که مطالب روز از بین نرود یعنی آن روز وقتی که از دولت سؤال کردیم که چرا گرد د. د. ت فقط برای تهران و حومه مصرف می‌شود (صحیح است) و سؤال کردیم از جناب آقای دکتر مصدق که آیا این مربوط باین است که اهالی تهران افتخار نمایندگی اول تهران را بایشان داده‌اند دو دولت ایشان این عمل بشود و آیا توجه نفرمودند که ایران تنها تهران نیست و مخصوصاً بنقاط مالاریا خیز که در درجه اول شمال است توجه می‌فرمایند؟ (صدرزاده – و جنوب)و جنوب منظور ما این بود که فوراً باید توجه بشود جواب این سؤالات از رف دولت داده بشود و جلوگیری بشود از بی عدالتی و بی انصافی نسبت بکلیه امور مملکت و فعلاً هم بنده این سؤال را تکرار می‌کنم خواهش می‌کنم که آقای معاون نخست وزیر که اینجا تشریف دارند جواب بدهند سؤال برای این است که مطالب مورد ابتلا را متذکر بشویم پس سؤالات آقایان نمایندگان باید در اسرع وقت جواب داده شود و البته این جواب خیلی مختصر و کوتاه خواهد بود همانطوری که سؤال کوتاه خواهد بوداعم از اینکه ما یک جلسه‌ای قرار بدهیم برای اینکار یا ندهیم سبنظر بنده باید بدولت بگوئید که آقایان خارج از نوبت می‌آیند اجازه بگیرند و جواب سؤالات را بدهند این جواب و سؤال برای اشاره نیست و در جراید هم ثبت نمی‌شود شاید متجاوز از ۲۰۰ سؤال در مجلس هست وقتی که وقت این سؤالات گذشت بنده چه احتیاجی دارم که در ماه پائیز آقای نخست وزیر یا آقای معاون نخست وزیر بیایند جواب بدهند که در فلان جا د. د. ت پاشیده شده یا نشده (صحیح است) یا در کجا ما مشغولیم این دیگر بدرد من نمی‌خورد (فرامرزی – گرد د. د. ت که مالک نیست از تهران بهمه جا برسد) بلی مثلاً مطلب از دست رفت عرض کنم مطالب دیگری که بنده سؤال کردم و هنوز اقدامات کافی راجع بآن نشده‌است اگر چه در بانک کشاورزی نمایندگان گیلان مشغول هستند که یک کمک هائی برودبار بشود و نسبت بصدماتی که بدرختهای زیتون خورده‌است در این قسمت اقدام خواهند کرد نظر بنده این است که آقای معاون نخست وزیر مخصوصاً دستور مؤکدی بدهند که در این مسائل بانک کشاورزی طبق مقررات و آئین نامه خودش اقدام کند موضوع ملخ که این ایام زیاد مورد بحث هست و باید البته عموم نمایندگان توجه کنند این امر باعث شده‌است که یادداشتی آقای ناظرزاده داده‌اند که می‌خواهم آنرا باطلاع آقایان برسانم، «طبق اطلاعات واصله از کرمان در هفته گذشته دسته‌های ملخ فراوانی بکرمان هجوم آورده ولی خوشبختانه در اثر وزیدن بادهای شدید متفرق شده اما اهالی نگرانند و اگر مثل چند ماه پیش در مبارزه با هم تأخیر و تعلل شود ممکن است محصول اغلب نقاط استان هشتم از بین برود و خسارات همده جبران ناپذیر به گشاورزان تهی دست آن حدود که پس از سالها خشکسالی امسال بواسطه بارانهای نافع محصولشان نسبة خوب است وارد آید.

بنابراین در عین حال که باید دقیقاً بحساب چهارمیلیون اعتبار سابق رسیدگی شود و اگر مأمورینی در کار خود تعلل و سهل انگاری یا حیف و میل کرده‌اند شدیداً تعقیب و مجازات شوند شایسته نیست که در موقع مبارزه از تصویب اعتباری که وزارت کشاورزی درخواست کرده برای رسیدگی بحساب سابق خودداری شود زیرا موقع مبارزه می‌گذرد و میلیونها بمردم بدبخت زیان می‌رسد و بهانه‌ای هم بدست مأمورین می‌افتد که در موقع ضروری اعتبار لازم تصویب نشده بود که بتوان مبارزه کرد. باین جهت بنده معتقدم که با در نظر گرفتن محصولی که در معرض خطر قرار دارد و لزوم مبارزه فوری و رفع نگرانی مردم اعتباری که وزارت کشاورزی تقاضا دارد تصویب گردد منتهی برای رسیدگی بحساب اعتبارات سابق و دقت در صرف اعتبار جدید نیز اقدامات و پیش بینیهای لازم منظور گردد. از طرفی قسمتی هم هجوم ملخ بعمارلو باعث نگرانی نماینده محترم قزوین شده‌است عمارلو اسماً در حومه گیلان واقع شده و در قسمتی بلاهیجان مربوط است ولی عملاً گویا برای مبارزه با ملخ در حومه شهرستان قزوین است و بهر صورت باید بعمارلو هم توجه بفرمائید آقای هدایتی هم تقاضا فرموده‌اند که سن در بلوک غر خسارت زیادی وارد کرده‌است و شایسته‌است که آقای وزیر کشاورزی توجه بفرمایند (مهدی ارباب – خواهش می‌کنم راجع بخاش هم بفرمائید) (فرامرزی – در این قسمت ما راضی هستیم خیلی خوب کار کرده‌اند) بنده می‌ترسم که در اینجا فقط مأمور خواندن یادداشت آقایان باشم

رئیس – آقای موقر بفرمائید

موقر – بنده خوشوقتم باطلاع نمایندگان محترم برسانم که پس از جلی موافقت دانشگاه تهران در تأسیس آموزشگاه عالی بهداری در اهواز که انشاءالله مقدمه تأسیس دانشگاه خوزستان است جناب آقای وزیر راه نیز موافقت نمود که چند اطاق از بیمارستان مجلل و باشکوه راه آهن اهواز را فعلاً بمنظور تسریع و تسهیل در تأسیس آموزشگاه عالی بهداری باختیار دانشگاه بگذارند. بنابر این بودجه آموزشگاه از طرف دانشگاه تأمین است و وزارت راه نیز اطاق‌های لازم باختیار آموزشگاه می‌گذارد همچنین وزارت بهداری مکلف است که در صورت تأسیس آموزشگاه بیمارستانهای تابعه خود در اهواز باختیار آموزشگاه واگذار کند می‌ماند وسایل آنهم چون شرکت سابق نفت متقبل شده در صورت تأسیس آموزشگاه یا دانشکده پزشکی در اهواز لوازم آزمایشگاه آن را تأمین کند دراین موقع که بحمدالله صنعت نفت ملی شده‌است و الحمدلله این توفیق بزرگ حاصل شده‌است بطریق اولی دولت باید با طیب خاطر در تهیه لوازم آموزشگاه تسریع کند و هر چه زودتر این امر انجام شود دراینجا بنده لازم می‌دانم با عرض تشکر از مساعدت آقای بوشهری وزیر راه که چند اطاق باختیار آموزشگاه می‌گذارد تذکر دهم که احیای شهر قدیمی اهواز ساخته و پرداخته مرحوم حاجی معین بوشهری پدر آقای بوشهری است که خدمات بزرگی کرده انددر حقیقت اهواز در این اواخر وجود نداشت اهواز که قبل از ادوار اسلامی از بلاد معظم ایران باستان بود در ادوار اسلامی نیز عظمت خود را حفظ کرده بود ولی در این اواخر بطوری رو باضمحلال رفته بود که بیش از چند کپر بوریائی اثری از آن باقی نمانده بود مرحوم حاجی معین بوشهری و مرحوم نظام السلطنه مافی در زمان ناصرالدین شاه در صدد احیای این شهر فراموش شده بدآمدند و بهمین مناسبت نام آنرا ناصری گذاشتند و در زمان رضا شاه کبیر بود که مجدداً اهواز نام باستانی خود را بدست آورد پس همینطور که مرحوم حاجی معین بوشهری سهم بزرگی در احیا شهر اهواز دارند انشاءالله آقای بوشهری نیز کمک مؤثری در احیای دانشگاه عظیم باستانی جندی شاپور در خوزستان مبذول خواهند داشت و این موضوع را تعقیب می‌فرمایند حتماً دانشجویان خوزستان از مژده تأسیس آموزشگاه عالی بهداری فوق العاده خوشحال هستند و نامه‌ها و تلگرافات تشکرآمیزی از توجهات دانشگاه مخابره کرده و می‌کنند و امیدوارم وزارت فرهنگ که بیش از دیگران باید علاقمند بتأسیس دانشگاه در خوزستان باشد بذل توجه بیشتری بنماید و موجبات کار را فراهم بیاورند که در سال تحصیلی امسال آموزشگاه آنجا تأسیس بشود هم چنین لازم می‌دانم از موقع استفاده نموده شکایات و مشکلات دبیران و آموزگاران خوزستان را بعرض نمایندگان محترم برسانم که معلوم می‌شود نسبت بآنها یک قدری بیعدالتی می‌شود باین معنی که آموزگاران معمولاً مزایائی دارند اگر غیر محالی باشند ولی آموزگاران غیر محلی که در خود اهواز استخدام می‌شوند از این مزایا محروم هستند و می‌شود گفت یک بام و دو هوا است باین ترتیب که آموزگاران غیر محلی که از تهران بآنجا می‌روند و در اهواز استخدام شده‌اند و امتیازاتی برای آنها قایل می‌شوند اما اگر در اهواز استخدام بشوندآن مزایا را در باره آنها قایل نمی‌شوند و محروم می‌مانند بعلاوه کسانی که دارای گواهینامه متوسطه نیستند در ماه ۱۵۰۰ ریال حقوق می‌دهند و بدانشجوی دانشسرا ماهی ۱۴۷۰ ریال حقوق می‌دهند و از طرف دیگر شرکت‌های بازرگانی این دیپلمه‌های دانشسرا را با ماهی ۴۸۰۰ ریال استخدام می‌کنند یعنی بیش از ۳ برابر حقوقی که فرهنگ بآموزگاران می‌دهند و این موجب می‌شود که آنها حتی الامکان وارد کار فرهنگ نشوند و کار فرهنگ خوزستان ناقص می‌ماند، آموزگاران انتظار دارند ماده ۱۴ آئین نامه مربوط بقانون تعلیمات عمومی باین طریق اصلاح شود آقای دکتر فاطمی توجه بفرمائید «کلیه آموزگاران غیر محلی که در محل استخدام می‌شوند باید مشمول دریافت مزایا باشند» بطوری که آقایان می‌دانید چندی است که برای تأمین رفاهیت کارمندان و کارگران وسایل تهیه خانه آنها فراهم شده و بهمین مناسبت کوی کارگران، کوی کارمندان، کوی افسران تأسیس شده‌است ولی تابحال بنام فرهنگیان کوئی تأسیس نشده‌است در اهواز که اراضی اطراف شهر خالصه بود مثل تمام اراضی از بین رفت و لوطی‌خور شد رئیس فرهنگ اهواز که مرد بسیار لایقی بود ۵۱ هزار متر از اراضی اطراف اهواز را برای فرهنگیان در نظر گرفت و می‌خواهند آنجا را بشکل ک. ی فرهنگیان دربیاورند و انتظار دارند که شرکت بیمه همینطور که در تهران اقدام کرده برای تسهیل این امر بآن‌ها نیز مساعدت کند ضمناً آقای مرتضویان بنمایندگی کارگران مسجد سلیمان، هفت گل و لالی و نفت سفید که عده آن‌ها بالغ بر بیست هزار نفر است به تهران آمده برای اینکه وعده هائی که دولت برای آسایش آنها داده بود عملی کند این مرد باعتماد قول دولت و موقعیتی که در محل دارد موجب شد که در مسجد سلیمان آرامش برقراربشور با اینکه کارگران خیلی عصبانی بودند و نتیجه آن عصبانیت بود که در آبادان منجر به قتل و جرح شد ولی این مرد کاری کرد و اقدامی کرد که آنها را تشویق بسکوت و آرامش نموده و اعتصاب را شکستند و بکار خود مشغول شدند (دکتر راجی - اسم آن نماینده را می‌دانید؟) عرض کردم.

مرتضوی این مرد امروز بتهران آمده‌است و از دولت می‌خواهد آن وعده هائی که داده شده‌است به عمل بیاید مثلاً از تقاضاهائی که که خیلی مهم است این است که اداره کار خوزستان در این موقع حساس رئیس ندارد انتظار دارند رئیس آن جا زودتر انتخاب شود تا حقوق آنها را حفظ کند (دکتر راجی – رئیس کار دارد ولی عوضش نکردند) کیست؟ (دکتر راجی – رامتین) بنا بود مأمورین خودشان عوض بشوند این سیاست کلی دولت است بنده نسبت بان حرفی ندارم این موضوع چون دولت تصمیم گرفته‌است کلیه مأمورین اعم از لشگری و کشوری عالی و دانی را می‌خواهند استثنائی قائل نشود و ان امر موجب شده که فعلا آن پست هم بلا متصدی شده‌است و تقاضا می‌کنم هر چه زودتر دولت در این موضوع اقدام کند و سرپرستی برای اداره کار خوزستان معین نمایند ضمناً بنده می‌خواهم از شهرداری تهران تشکر کنم که اقدام بسیار عالی بعمل آورده‌اند در نصب مجسمه مرحوم ملک المتکلمین که از شهدای صدر مشروطیت ایران بودند که خدمات بزرگی بایران کردند و می‌خواهم پیشنهاد کنم برای یادگاری باقی شهدای مشروطیت یک سری تمبر چاپ بکند که در روز جشن مشروطیت باین وسیله از سایر شهدای مشروطیت قدردانی بشود در خاتمه می‌خواستم بعرض آقایان برسانم که بمنظور اصلاح و بهبود خوزستان جمعیتی بنام جمعیت عمران تشکیل شده‌است که این جمعیت با همکاری خوزستانیان کارهائی که در خوزستان می‌بایستی بشود و نشده تعقیب کنند مثلا با اینکه خوزستان درآمدی که از لحاظ مالیات بدولت و مرکز می‌دهد بیشتر از تمام استان‌ها است با این وصف از کمک سازمان برنامه مستفیض نشده (سالار بهزادی - کجا شده؟) و می‌شود گفت که خوزستان محروم مانده خوزستان از سازمان برنامه هیچ کمک نگرفته در صورتیکه خوزستان با آن وضعیتی که شما می‌دانید در آمدی که از آنجا حاصل می‌شود و مقتضی است ده یک آنرا بمردم آنجا بدهند (دکتر راجی ۰ ده دو) ده دو بدهند هر چه بدهند حاضریم راجع بعمران و آبادی خوزستان اول باید دست ظلم را کوتاه کرد چون لازمه اصلاح و عمران اول بسط عدل و عدالت در عین حال این جمعیت درصدد هستند اکنون کاری که می‌شود ریشه این ظلم وتعدی کنده شود و عدالت جایگزین آن باشد بطوری که موجبات رفاه حال مردم آنجا فراهم شود (انشاءالله)

رئیس – آقای حمیدیه بفرمائید

حمیدیه – بنده خیلی متأسفم از اینکه پشت این تریبون یک واقعه اسفناکی را بعرض نمایندگان محترم برسانم طبق تلگراف مورخ سوم خردادماه آقای اکبر فرماندار شهرستان مراغه در شب دوم خرداد بازار بناب که از بخش‌های مهم شهرستان مراغه‌است دچار حریق گشته و در حدود دو میلیون تومان خسارت باصناف و کسبه وارد شده‌است اهالی بناب عموماً مردمان متدین و شاه دوست و میهن پرست می‌باشند و اکثراً وضع مالی ایشان خوب نبوده و وقوع این حادثه غیر مترقبه موجب کمال تأسف و تأثر است می‌خواهم بعرض نمایندگان محترم برسانم که اگر کمک و مساعدتهای فوری درباره حریق زدگان بعمل نیاید سالیان دراز وضع اقتصادی این بخش مهم دچار فلاکت خواهد بود بدین وسیله توجهات ذات ملوکانه و دولت جناب آقای دکتر مصدق و شیرخورشید سرخ و سازمان خدمات شاهنشاهی را بوضع رقت بار حریق زدگان نباید جلب و تقاضا نمایم هر چه زودتر با اقدامات فوری و پرداخت وام‌های طویل المدة و کمک‌های ممکنه خسارت وارده اهالی را ترمیم کنند (صحیح است) از فرصت استفاده نموده نظر جناب آقای وزیر بهداری و جناب آقای وزیر فرهنگ را بنواقص بهداشت و فرهنگ شهرستان مراغه معطوف و تمنی کنم بپیشنهادات و گزارشات مأمورین مربوطه توجه بیشتری مبذول و با رفع احتیاجات ضروری اهالی شهرستان مزبور را امیدوار فرمایند در ضمن کشت توتون که در سالهای پیش در دهات مراغه معمول بوده و کمک مؤثری باقتصادیات شهرستان مزبور و بالا رفتن سطح زندگی زارعین می‌کرد متأسفانه در سال‌های اخیر روی چه اصلی از طرف اداره کل دخانیات کشت آنقدغن شده با مراجعات مکرر بآقای کاتوزیان نتوانستیم موافقت ایشان را بمستدعیات زارعین جلب نمایم از جناب آقای وزیر دارائی تقاضا دارم باین موضوع حیاتی نیز توجه و اجازه کشت توتون را صادر نمایند در خاتمه عین تلگراف را جهت اقدام لازم تقدیم مقام ریاست می‌نمایم. یادداشتی آقای کشاورز صدر فرستاده‌اند که می‌خوانم، «در این موقع که شهرداری بجبران فداکاری‌های مرحوم ملک المتکلمین در راه آزادی مشروطیت مجسمه آن مرحوم را نصب نموده‌است اقتضا دارد نمایندگان محترم جانفشانی آن مرحوم را بیاد بیاورند و از شهرداری قدردانی نمایند و شنیده‌ام نمایندگان محترم آذربایجان بقراریکه جناب آقای گنجه فرمودند در مقام این هستند که بنام قدردانی مجسمه مرحوم سردارین را تهیه و در پارک تهران نصب نمایند و این اقدام شایسته تقدیر خواهد بود و همگی وظیفه داریم کمک نمائیم.

- طرح و خاتمه مذاکره در لایحه اعتبار ادامه ملخ

۳ - طرح و خاتمه مذاکره در لایحه اعتبار ادامه ملخ

رئیس – وارد دستور می‌شویم در جلسه پیش پیشنهاد کفایت مذاکرات راجع باعتبار دفع ملخ داده شده‌است مخالف هم صحبت کرده حالا باید رأی گرفت رأی گرفته می‌شود پیشنهاد کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهادات قرائت می‌شود. پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل بماده واحده اضافه شود.

تبصره – از اعتبار فوق خرید وسایل نقلیه و اتومبیل ممنوع است، نورالدین امامی.

رئیس – آقای امامی.

نورالدین امامی – یکی از معایب بزرگ مملکت ما زیادی قانون و عدم اجرای قانون است، وقتی که آن لایحه چهار میلیون تومان را برای دفع ملخ دولتهای سابق آوردند بنده آنموقع هم عین این پیشنهاد را اینجا کردم و گفتم که مقدار کثیری از ان چهار میلیون کادیلاک خریداری خواهد شد و آقایان در خیابان‌های تهران سوار خواهند شد، آقای وزیر دارائی وقت آمد پشت تریبون و گفت که ما وسائل نقلیه غیر از چند تا جیپ چیز دیگری نخواهیم خرید و من اینجا قول می‌دهم و اینموضوع در صورتمجلس هست و مذاکرات مجلس شاهد این عمل است چند روز قبل جناب آقای وزیر کشاورزی این لایحه را که آورده بودند مطابق صورت مخارج معلوم شد در حدود چهرصد و چند هزار تومان وسایل نقلیه خریداری شده این وسایل نقلیه چهار صدو چند هزار تومان جیپ خریداری نشده اگر جیپ خریده بودند، ده تا جیپ هم خریده بودند هر کدام بیش از ده هزار تومان نمی‌شد اگر هشت تا جیپ هم می‌خریدند اینقدر پولش نمی‌شد آنموقع چون آقای وزیر دارائی قول دادند پیشنهاد خودم را پس گرفتم حالا هم من بآقایان قول می‌دهم این سه میلیون تومان اقلا یک میلیون تومان صرف وسایل نقلیه خواهد شد و ضمنا خواستم آقای وزیر کشاورزی تشریف بیاورند اینجا و بگویند که این اشخاصی که رفته‌اند برای دفع ملخ‌ها همه این اشخاص فنی بوده اند؟ اگر چنین مطلبی را بفرمایند من اشخاصی را حاضر هستم اینجا اسم ببرم که یکیش فنی نیست همه اش مدیر کل و رئیس بودند که رفته‌اند آنجا فقط برای اینکه فوق العاده بگیرند (یکنفر از نمایندگان – آقا کار کرده‌اند) فنی باید کار کند، مهندس باید کار کند، متخصص باید کار کند نه امثال من و آقای تیمورتاش استدعا می‌کنم این را آقایان توجه بفرمایند این سه میلیون هم باز نصفش صرف فوق العاده و وسائل نقلیه خواهد شد و نصفش هم وسط راه حیف و میل خواهد شد و برای منظور کشاورزی و دفع ملخ خرج نخواهد شد

رئیس - آقای وزیر کشاورزی بفرمائید.

وزیر کشاورزی – عرض کنم حضور آقا مبارزه با ملخ لازمه اش این اتومبیل جیپ و کامیونت و این چیزها است برای حمل سم گنجاله سبوس و اینکه میفرمائید چهارصد هزار تومان یا بیشتر و اینتها خریدند اتومبیل‌های باری و جیپ بوده برای حمل و نقل (نورالدین امامی – سواری نخریدند؟) اجازه بفرمائید توضیح عرض کنم این‌ها را هم وسط زمستان در آنموقع خریدند و با وجود این که در آن موقع خریدند، جناب آقای وزیر جنگ حاضرند می‌دانند که صد کامیون و کامیونت واتومبیل‌های بار ارتش بما کمک کرد باضافه سازمان برنامه هم اتومبیل و جیپ و کامیونت بما دادند تا ما توانستیم با این وسائل حمل ونقل لوازم مبارزه را بمحل ببریم و مبارزه کنیم وآقایام مطلع باشید که کار وزارت کشاورزی یک کار خاصی است یعنی مأمورین وزارت کشاورزی باید همیشه در صحرا باشند وسائل نقلیه کافی در اختیار داشته باسند اگر وسائل نقلیه امروز ما کافی نیست از وزارت جنگ بما کمک کردند ودر آتیه باید آقایان این نکته را در نظر داشته باشید که اگر بخواهید در ایران تمام مأمورین وزارت کشاورزی شما مشغول فعالیت باشند باید وسیله نقلیه به آنها بدهید که حتی چند طیاره تخصیص بدهید برای وزارت کشاورزی که مأمورین ما بتوانند با سرعت کارکنند و عمل کنند و گزارش بدهند و سرعت عمل داشته باشد و این که آقا فرمودید یک مقداری از این پولها صرف هزینه سفر و فوق العاده می‌شود (نورالدین امامی – فوق العاده مأمورین غیر فنی) این راهم عرض می‌کنم، مأموریتی که قبل از عید یعنی قبل از وزارت بنده مأمور بودم در ولایات بنده آنروز خدمت آقایان عرض کردم (درحدود صدو شصت و چند نفر بودند از مهندس و بر مهندس همه رقم بنده که آمدند) یک مأمورین فوق العاده با اختیار تام بشیراز فرستادم و از آقای مهندس زاهدی و آقای دکتر اسفندیاری را فرستادم بکرمان سه نفر چرا این سه نفر را فرستادند؟ برای اینکه یک تشنجی در اداره آنجا بود و اخلال کرده بودند چهار نفر بکرمان فرستادم چون اعضای آنجا خیلی کم بود یکنفر فرستادم بسیستان بخوزستان یکنفر هم نفرستادیم یک نفر هم فرستادیم به سیستان یعنی به بیرجند من از ویقتی که آمدم در حدود چهار پنج نفر از اینجا فرستادم آقای دواچی را فرستادیم رفت بخوزستان برای پذیرائی طیارات امریکائی با دو نفر مترجم انگلیسی دان ملاحظه فرمودید در حدود ده دوازده نفر از تهران از مأمورین خوب و صاحب – منصبان ارسد وزارت کشاورزی را فرستادیم اما دیگر بنده مأموری نفرستادم و این را هم عرض می‌کنم که مأمورینی که در ولایات بوده‌اند خیلی خوب انجام وظیفه کرده‌اند این که گفته می‌شود فوق العاده زیاد داده شده‌است این بواسطه تردد مأمورین بوده‌است هی باید از این نقطه به آن نقطه بروند و در این حرکت باید فوق العاده بگیرند و این فوق العاده‌ها هم آنقدر زاید نشده که بنظر آقایان می‌رسد اما در خصوص این سه میلیون که فرمودید که کادیلاک مکن است خریداری شود بنده قول می‌دهم که نگذارم در وزارت کشاورزی از این گونه ول خرجیها بشود و الان هم که اینجا هستم مشغول جلوگیری از هر گونه ولخرجی و تفریط کاری هستیم (صحیح است) حالا از این اعتبار می‌فرمایند اتومبیل نخریم ابدا اتومبیل نمی‌خریم (نورالدین امامی – پیشنهاد را قبول بفرمائید) وزارت جنگ الان هر چه اتومبیل بخواهیم می‌دهد، صد کامیئن داده‌اند و باز هر چه اتومبیل بخواهیم می‌دهند چه داعی داریم که اتومبیل بخریم

رئیس – پیشنهادتان را پس گرفتید؟

نورالدین امامی – خیر خود آقای وزیر کشاورزی پیشنهاد را قبول کردند و گفتند نمی‌خرند حالا رأی بگیرید

رئیس – آقای ملک مدنی

ملک مدنی – اصولا نظر آقای نورالدین امامی صحیح است و این اعتباری که داده می‌شود برای مبارزه دفع آفات نباید حیف و میل شود این اصل کلی است و بنظر بنده مورد نظر آقای وزیر کشاورزی هم هست و خود آقای وزیر کشاورزی اینجا تأیید کردند بنده که خواستم این جا بنام مخالف پیشنهاد جنابعالی عرض بکنم نظرم این نبود که مخالفت با پیشنهاد جنابعالی کرده باشم بلکه خواستم یک توضیحی بدهم که یک قدری این موضوع بنظر بنده اهمیت دارد مجلس شورای ملی باید توجه باین کار کشاورزی داشته باشد توجه بفرمائید که سال پیش بود که ما صد میلیون تومان غله از خارج خریداری کردیم آوردیم برای مملکت، در امور کشاورزی اگر از موضوع آفات جلوگیری نشود با همان سرنوشت سابق را پیدا می‌کنیم امسال هم یکسالی است که آقایان می‌دانند در اغلب نقاطکشور خشکسالی است این مطلبی است که گمان نمی‌کنم مورد تردید باشد چون بنده خودم در این کار کشاورزی وارد هستم لازمست که توضیج بدهم که ما بایستی باین مطلب کشاورزی و زراعت و بهبود اوضاع و احوال کشاورزان توجه بکنیم و خوشبختانه آقای فرمند وزیر کشاورزی را همه می‌شناسیم که مرد پاک و درست و جدی هستند باید هم وظیفه شان را انجام بدهند، چند روز پیش آقای معدل تلگراف هائی از فارس نشان دادند که همه اظهار تشکر و رضایت کرده بودند از مبارزه ایکه برا یدفع ملخ در آنجا شده بود بنده امیدوارم که آقای وزیر کشاورزی باین تذکرات آقای نورالدین امامی که همیشه تذکرات ایشان از نظر خیر و صلاح بوده‌است توجه بفرمایند و البته سعی کنند که این خرجهای بیهوده نشود شما که خودتان وکیل بودید مثل ما و از پشت این تریبون مطالبی فرمودید و یک بیانات خیلی حاد وتند هم می‌کردید خوب خودتان امروز وزیر هستید این کار را بکنید که از یک حیف و میل هائیکه می‌شود جلوگیری بفرمائید و یقینا هم مجلس امثال جنابعالی را که نظر خیر و صلاح دارید همیشه تقویت می‌کند

رئیس – رأی گرفته می‌شود بپیشنهاد آقای نورالدین امامی

نمایندگان – پیشنهاد را بخوانید (مجددا بشرح زیر قرائت شد)

تبصره - از اعتبار فوق خرید وسائل نقلیه و اتومبیل ممنوع است نورالدین امامی

رئیس – رأی گرفته می‌شود بان پیشنهاد آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم پرداخت هزینه و اعتبار هیئت مأمور دفع ملخ بلوچستان مقدم و فوری قرار گیرد. مهدی ارباب

رئیس – آقای مهدی ارباب

مهدی ارباب – پیشنهادی که بنده تقدیم کردم خواستم برای یک مرتبه اقلا بیست درصد تعدیل در یک کاری از کارهای مملکت بعمل آمده باشد بلوچستان که فکر نمی‌شود در آتیه کانون تولید ملخ برای ایران خواهدبود تقریبا می‌توان گفت امور دفع ملخ آنجا در مرحله آخر در نظر وزارت کشاورزی قرار گرفته‌است الان تلگرافات زیادی می‌رسد که در خاش حتی درختها را ملخها دارند از بین می‌برند و وسایل نیست اما در سایر جاها وسایل بحد کافی هست با اهتمامی که مردم آنجا می‌کنند خود و عائله شان همه در همکاری با مأمورین دفع ملخ هیچ مضایقه ندارند در آنجا وسایل نیست پول نیست دستگاهها همه معطل و معوق عمل دفع ملخ هم بایستی فوری انجام بگیرد این بود که بنده تقاضا کردم و انشاءالله آقای وزیر کشاورزی موافقت بفرمایند از این اعتبار اقلا سهم این را زودتر از سایر جاها حواله بدهند بلکه سایر قسمتهای کشور هم از خطر در آتیه مصون بمانند.

رئیس – آقای وزیر کشاورزی

وزیر کشاورزی – لازم نیست که رأی گرفته بشود بنده قول می‌دهم به آقا که بلوچستان و خراسان زودتر حواله بشود.

کشاورز صدر – همه جا آقا

مهدی ارباب – بنده قبول کردم چون قولتان خیلی درست است قبول کردم و پس می‌گیرم

وزیر کشاورزی – دو کلمه عرض می‌کنم اینکه بنده به آقا قول دادن برای این است که سابقه بکار آنجا دارم الان هجوم سخت ملخ به همین ناحیه‌است که بطرف خراسانمیاید ما هم باید قوای خود را متوجه کنیم بطرفی که هجوم بیشتر است این است که آقایان نگرانی نداشته باشند (احسنت)

مهدی ارباب – بسیار خوب

رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورایملی چون در چند بلوک قزوین ملخ بروز کرده و بمحصول زیان وارد می‌کند پیشنهاد می‌کنم از اعتبار مزبور مبلغی صرف مبارزه با دفع ملخ در بلوکات قزوین شود. فقیه زاده.

رئیس – آقای فقیه زاده

فقیه زاده – استدعا می‌کنم یکقدری توجه کنید آقایان در فروردین ماه که بنده از تعطیل استفاده کرده بودم و بحوزه انتخابیه خود، قزوین رفته بودم تلگرافی از جناب آقای فرمند وزیر کشاورزی دریافت کردم که عین آن تلگراف را جناب آقای صاحب جمع هم دریافت کرده بودند، ایشان تلگراف کرده بودند که می‌گویند ملخ در عمارلو بروز کرده تحقیق کنید و اطلاع بدهید نظر مبارکتان هست؟ (وزیر کشاورزی – صحیح است حتی تقاضای تحقیق کافی هم کردم) بنده هم تحقیقات کافی کردم بجناب آقای فرمند تلگرافا اطلاع دادم که آنچه که بعرض عالی رسانیده‌اند صحیح است و بایستی با این ملخ مبارزه بشودد متأسفانه پریروز که قزوین بودم دیدم این ملخ عینا سرایت کرده به بلوک قاقازان قزوین که سر راه رشت است نامه‌ای که به بنده نوشته‌اند برای اطلاع جنابعالی می‌خوانم اصل نامه رابکشاورزی قزوین و باداره دارائی قزوین نوشته‌اند می‌نویسد: «اداره کشاورزی قزوین ملاحظه خواهد فرمود هجوم ملخ سیل آسا، ملخ بومی در بلوکات قاقازان نه تنها اثریاز محصول بلکه از علف چمن زار آن باقی نگذاشته‌است و نخواهد گذاشت» این را عینا می‌دهم خدمت حضرتعالی، این بود که بنده پیشنهاد کردم مبلغی از این اعتبار در قزوین صرف مبارزه بشود البته آقا قبول خواهید فرمود که رفع نگرانی از مالکین و زارعین قزوین بشود

وزیر کشاورزی – اجازه میفرمائید بآقا شفاها قول می‌دهم که برای آنجا هم اقدامی بشود

فقیه زاده – باعتماد این قول آقای وزیر کشاورزی پس می‌گیرم

رئیس - بسیار خوب پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر اضافه شود. وزارت کشاورزی موظف است که صورت جزء مخارج چهار میلیون مصوب سابق را در ظرف یک ماه و سه میلیون فعلی را در ظرف دو ماه بکمیسیون بودجه مجلس شورای ملی تقدیم نماید – دکتر کاسمی.

رئیس – آقای دکتر کاسمی

دکتر کاسمی – این پیشنهاد را با موافقت خود جناب آقای وزیر کشاورزی تقدیم کرده‌ام برای اینکه مجلس شورای ملی از دادن اعتبار وحشت ندارد تنها نگرانی و وحشت از این است که پولی مه تصویب می‌کند بمصرف حقیقی خودش نرسد تمام نگرانی این ات، آن چهارمیلیون که خرج شد ما نمی‌دانیم چه جور خرج شد این سه میلیون هم می‌دهیم نمی‌دانیم چه جور خرج می‌شود در صورتی که این صورت را بدهند کمییون بودجه مجلس شورایملی مطلع خواهد شد که آیا پول بمصرف دفع ملخ رسیده‌است یا بمصرف خرید وسائط نقلیه و امثال اینها بنده چهار میلیون اول را یک ماه و سه میلیون فعلی را در ظرف دو ماه نوشته‌ام (عده‌ای از نمایندگان – کم است) حالا اگر موافقت میفرمائید این را سه ماه می‌کنم (صفائی – نسبت به اعتبار گذشته که وقت نمی‌خواهد صورت را از حسابداری می‌گیرند می‌دهند) چهار میلیون اول را در ظرف یکماه گذاشتم برای اینکه تنها باید صورت بدهند (وزیر کشاورزی – اولی را دوماه و دومی را سه ماه بکنید) خیلی خوب آن چهار میلیون را دو ماه و این سه میلیون فعلی را در ظرف ۳ ماه صورتش را بدهید.

وزیر کشاورزی – مانعی ندارد

رئیس – آقای وزیر کشاورزی

وزیر کشاورزی – البته وکلا باید نظارت در اعمال وزارت خانه‌ها داشته باشند که بدانند در وزارت خانه‌ها چه جور عمل می‌شود امینی – این بر خلاف اصل است وقتی خرجی می‌شود بدیوان محاسبات باید برود چرا قبول می‌کند آقای وزیر کشاورزی آنچه خرج می‌کند به دیوان محاسبات باید صورت بدهید این بر خلاف اصل است

فرامرزی – صحیح است بر خلاف اصل است

رئیس - این چه خلافی دارد که اگربه کمیسیون صورتی از خرج بدهند چه عیبی دارد

امینی – مخارجی که در کشور می‌شود برای تفریغ بودجه کشور باید بدیوان محاسبات برود که نمایندگانش هم از مجلس انتخاب شده‌اند

رئیس - صورت خرج می‌گویند بدهند.

فرامرزی – پس مال فرهنگ هم همینطور است مال وزارت جنگ هم همینطور است.

رئیس - مخالف اصل نیست هر وقت صورت مخارجی را کمیسیون و مجلس خواست باید بدهند هیچ تردیدی هم ندارد شما مخالفید آقای مهدوی بفرمائید

فرامرزی – من هم مخالف هستم.

مهدوی – بنده اصولاً مخالف این هستم که درمجلس آقایان نمایندگان یک تنقیداتی بفرمایند بدون مدرک و دلیل در این مملکت آنچه قضیه پولی و مالی پیش میامد نظر براین است که بیائیم اینجا تنقید بکنیم به عقیده بنده نماینده صحبت و مذاکره اش غیر از اشخاص عادی است ما نظارت داریم در کلیه دخل و خرج مملکت هر موقع که نماینده‌ای بخواهد در درخرج یک وزارت خانه‌ای نظارت کند تصور نمی‌کنم که هیچ وزیری مانع کنترل او در خرج بشود ولی بنظر بنده بهتر این است که نماینده قبلاً دقت‌های لازم، مطالعات کافی را در امر خرج بکند و بعد بیاید دستش را بگذارد روی یک خرجهائی که بر خلاف مقررات شده آنوقت نماینده اختیار دارد که اعلام جرم هم بکند (صحیح است) آنوقت اگر کمیسیون هم تشخیص داد که اعلام جرم وارد است می‌آید بمجلس و بعد هم قابل تعقیب می‌شود این عیب کار ما است در موقعی که آن چهار میلیون تومان تصویب شد آقای وزیر کشاورزی و هم آقای وزیر دارائی قبول کردند که از مصرف مبارزه با ملخ در کار دیگر خرج بکنند بنده اینجا مخالفت کردم که با توضیحاتی که آقای وزیر دارائی ووزیر کشاورزی دادند این مبلغ مکفی برای مبارزه با ملخ نیست و بهتر اینست که ما در وهله اول قرار بگذاریم که اگر در این مبارزه کسر نیاوردند آنوقت دست کشاورزی باز گذاشته شود برای مبارزات دیگری و اگر وزارت کشاورزی را ما می‌بستیم این چه مبارزهای می‌شد؟که از چهارمیلیون تومان حق داشتع باشند آقایان نمایندگان برای مخارج دیگری تقاضا بکنند چون خرج‌های دیگر بیهوده می‌شد و مبارزه بخوبی انجام نمی‌شد اما خوشبختانه آنچه که بنده اطلاع دارم در آن قسمتهائی که مبارزه شده‌است اهالی شکایتی ندارند اهالی در همه جا استقبال کرده‌اند اهالی کمک کرده‌اند وزارت جنگ هم کمک کرده‌است وزارت کشاورزی هم انصافاً کار خودشان را انجام داده‌اند اینکه آقای نورالدین امامی فرمودند راجع به خرید اتوملبیل اینطور نیست ما وقتی دست وزارتخانه‌ای را باز می‌گذاریم که کاری بکند در عین حال هم نباید مقید بکنیم که چه بکند و چه نکند. فقط وزارتخانه بایستی از این بترند که اگر خطائی کردند و قبل اعلام جرم خواهد کرد و محاکم هست اعلام جرم می‌شود و اگر دزدی شد قابل تعقیب است نه اینکه ما هم اعتبار بدهیم و هم دست دولت را بکلی ببندیم که چی بخرد و چی نخرد آنجا متخصصین فنی هستند و آنها تشخیص می‌دهند که چه لازم است و چه لازم نیست هر وکیلی هرنمایندهای ممکن است برود و نظارت بکند

صفائی – این چه ضرر دارد) ضرر هم ندارد صورت خواستن با مجلس نیست.

رئیس – آقایانی که موافقند با این پیشنهاد قیام فرمایند (عده کمتری برخاستند) تصویب نشد یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود :پیشنهاد می‌کنم جمله زیر بآخر ماده اضافه شود. این اعتبار برای ملخ یومی و سن جنوب هم خواهد بود. معدل

رئیس – آقای معدل

معدل – خاطر آقایان را بنده مستحضر می‌دارم که غیر از ملخ دریائی که بمملکت ما هجوم آورده در قسمت هائی از مملکت ما ملخ بومی وجود دارد که ضرر و زیانش دائمی است و همان قسمت هائی را که جناب آقای فقیه زاده تذکر داده‌اند جزء همین ملخ‌های بومی است. این ملخ‌های بومی در نقاطی که هست خسارتش فوق العاده می‌باشد و تشکیلات وزارت کشاورزی در گذشته مبارزه میکرده با آفت ملخ بومی و سن، ولی بواسطه وسعت مملکت و زیادی آفت و نبودن بودجه کافی این توفیق بطور کامل برایشان حاصل نمی‌شد. بنده پیشنهاد کردم که با ملخ بومی و سن هم که در جنوب هست از این بودجه اختصاص داده شود. حالا علت اینکه جنوب را نوشته‌ام نه از این جهت است که جنوبی هستم بلکه سبب اینستکه دستگاه و وسایل مبارزه و متخصصینی که بآنجا فرستاده می‌شوند در یک بلوکات و یک نقاطی آنها همین کار را هم می‌توانند بکنند. فرض بفرمائید در یک منطقه‌ای ملخ دریائی آمده با هواپیما یا اتومبیل سم و سبوس و وسایل و متخصص فرستاده‌اند بآنجا این فرصت خوبی است که حالا با هر دو آفت در آنجا مبارزه می‌کند دیگر یک خرج دومی برای دولت ندارد با ینجهت بنده این پیشنهاد را کردم و الا نه برای این بود که وکیل جنوب هستم بگویم این نعمت اختصاص بجنوب پیدا بکند بنده ضمناً از فرصت استفاده می‌کنم و یک جمله را بحضور آقایان عرض می‌کنم مذاکراتی که در این لوایح می‌شود هر قدر این لایحه جنبه خاصی داشته باشد نمایندگان جنبه عمومی را باید در مذاکراتشان رعایت بکنند اگر بخواهند یک تذکرات شدیدتری به دولت بدهند یا اگر از وزیری بجهت دیگری عدم رضایت داشته باشند اینها را هم خواه و ناخواه ضمن صحبتشان و بحث شان وارد کنند بنده در این باب نگران هستم از حیث مأموریتی که در تمام ولایات الان مشغول مبارزه هستند و مذاکرات مجلس را می‌شنوند و اینها خدای نکرده موجب تکدر خاطرشان می‌شود برای اینکه ما اگر بخواهیم به وزیری یک مطلب را حالی بکنیم وسیله دیگری هم داریم یک مردمی که آنها هم از ما عزیزتر هستند و همه درس خوانده هستند و با کمال فداکاری بلند شده‌اند رفته‌اند در دشت و کوه دارند می‌گردند و در دهات ما که وسایل آسایش نیست زندگی می‌کنند و مبارزه می‌کنند موجبات دماغ سوختگی آنها را نبایستی فراهم آورد باین جهت بنده از آقایان همکارانم تمنی دارم که با روی گشاده‌ای این اعتبار را تصویب بکنید و از زحمات و خدمات آن مأمورین هم در اینجا حقاً اظهار امتنان و تشکر بکنیم و خود این تشکر ما موجب می‌شود که آنها بر خدمتشان و فداکاریشان اضافه بکنند همانطور که بنده یکدفعههم اینجا صحبت کردم که اگر نقصو کسری هست در تهران است و مربوط بحسابهای سیاسی ما است مربوط بمامورین خود ولایات نیست ماموری که می‌رود به نقاط بی آب و علف جدیت می‌کند (فرامرزی – در نقاط بی آب و علف اگر ملخ باشد چه عیبی دارد خودش می‌میرد) انتظار دارد که ما در موقع طرح کار ملخ از آنها قدردانی بکنیم (صحیح است)

رئیس – آقای وزیر کشاورزی.

وزیر کشاورزی – پیشنهاد را دوباره قرائت بفرمایند. (مجددا قرائت شد)

وزیر کشاورزی – آقای معدل تشریف بردند؟ (معدل – نخیر بنده هستم) سن جنوب موضوع ندارد اگر جنوب را بردارند بنده قبول می‌کنم چون سن در همه جا هست در تمام ولایات غرب در حدود ششصد و هفتصد و هشتصد پارچه آبادی سن هست ورامین الان تمام سن دارد فارس و زنجان سن آمده اینست که اگر بفارس اختصاص داده شود بنظر بنده غیرعادلانه ‌است اگر چنانچه فارسش را بردادند بنده قبول می‌کنم که بمصرف سن هم برسد اما خاطر آقایان را مستحضر می‌دارم که این سه میلیون برای دفع سن خیلی کم است (صحیح است) بلکه بایستی یک مبلغ گزافی داده شود که جدا سن ورامین و خوار و در نقاط دیگر دفع بشود باید یک مبلغ گزافی بدهید و مخصوصا یک اسبابهائی اختراع کرده‌اند که این اسباب‌ها را باید بخریم و خودمان را حاضر بکنیم برای مبارزه با سن از وسط تابستان تا اوایل پائیز عمل بکنیم و این پول زیادتری از این مبالغ فعلی می‌خواهد.

رئیس – این اعتبار برای ملخ است اگر سن هم باشد و بتمام آنها بخواهید عمومیت بدهید نمی‌شود.

معدل - بنده موافقت دارم که کلمه سن را بردارید.

رئیس – یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم ماده واحده بشرح زیراصلاح شود: برای ادامه مبارزه با انواع ملخ و سن الی آخر – موقر

رئیس - این اعتبار برای مبارزه با انواع ملخ است و پیشنهاد شما وارد نیست.

معدل – آقای رئیس به پیشنهاد بنده رأی نگرفتید بنده عرض کردم که سن اش را بردارید.

رئیس - بقیه اش همان چیزی است که در لایحه هست و نوشته‌است با انواع ملخ الان دارند عمل می‌کنند.

موقر – بنده می‌خواهم توضیح مختصری بدهم.

رئیس - اعتبار برای همین ملخ است.

موقر – ملخ بومی را هم پیشنهاد کرده‌ام.

رئیس - چه فرق می‌کند ملخ بومی و غیر بومی منظور مبارزه با ملخ است لازم بگفتن نیست در لایحه انواع ملخ نوشته شده‌است موقر – اشکال ما تنها همین ملخ نیست سن هم بی اندازه در بعضی نقاط اذیت کرده و ضرر رسانیده مخصوصا در همدان که محل آقای فرمند است باید فورا جلوش گرفته بشود ضمنا می‌خواستم از موقع استفاده کنم از زحمات مامورین خوزستان تشکر کنم که در مبارزه با ملخ بسیار موثر بوده‌اند و خیلی خوب کار کرده‌اند از رئیس ادار ه کشاورزی آنجا که الان تغییر ماموریت دارد و در خوزستان نیست تقدیر می‌کنم و در یک ماه و در یک ماه پیش بنده آنجا بودم و فوق العاده اهالی از وضع ملخ نگران بودند و وحشت زده بودند ایندفعه که رفتم آرامش خاطری برای آنها فراهم بود و همان مبارزه موثر بود و این را هم می‌خواهم عرض کنم که این اعتبار دو میلیون و سه میلیون کافی نیست اگر جلوگیری نشود صدها میلیون ضرر هم بیشتر وارد میاید

رئیس – این اعتبار بطوریکه در لایحه ذکر شده برای انواع ملخ است اگر برای سن لازم بشود دولت باید پیشنهاد بکند پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (بشرح زیر خوانده شد)

پیشنهاد می‌نمایم وسایل مبارزه با پور ملخ از قبیل طیاره و غیره سریعا مأمور بلوچستان نمایند. حائری زاده

رئیس - این را قبول کردند و قول هم دادند که اینکار را بکنند

حائری زاده – من فرقی بین پور ملخ و خود ملخ نگذاشتم که مبارزه با پور ملخ عنوان شده ولی معتقد هستم که باید علاج واقعه را قبل از وقوع بکنند سال گذشته یک مهندس انگلیسی را برای همین کار ملخ فرستادند و در قسمت جنوب و او رفت گفت چیز مهمی نیست و ما گرفتار اینها شدیم این قضیه منحصر به خوزستان و فارس و کرمان نیست یک تلگرافی است که یکی از مامورین بلوچستان کرده که در آن جلگه فشار ملخ خیلی زیاد شد و او می‌گوید که وزارت کشاورزی تحت عنوان تمام شدن سم مخصوص از فرستادن طیاره خودداری. پور ملخ زیادی از ایرانشهر و از خاش و زاهدان و بین زابل و زاهدان و اطراف هجوم آورده‌اند اینجا زیاد شده‌است این است که طیاراتی از همسایه‌ها برای کمک ما رسید به عقیده من برای جلوگیری از حمله ملخ باید به نقاطی که فعلا هجوم آورده‌اند فرستاده شوند اگر یک قدری مسامحه بشود تمام خراسان در خطر خواهد بود حالا ملخهای محلی هستند فعلا در حدود بجنورد و بعضی نقاط خراسان آن خطرش بقدر آن ملخ دریائی که هجوم آورده نیست ایتن است که بیشتر مبارزه باید کرد در نقاطی باید باشد که برای آتیه خطرناک هستند این قسمت بلوچستان هیچ طرف توجه دولت ایران نیست یکنفر برای من نقل می‌کرد که پول ایران در آنجا چندان رواج ندارد پول روپیه بیشتر رواج دارد و شعبه بانک تأسیس نکرده‌اند در آن جلگه وسیع که ملخ‌ها هجوم آورده‌اند و تخم ریزی می‌کنند برای تمام ایران خطرناک است و این طیاره هائی که از طرف روسها و امریکائیها کمک رسیده‌است بعقیده من باید مجهزتر و زودتر بروند آنجا جلوگیری بکنند که در آتیه ما راحت باشیم این تلگرافی که رسیده‌است می‌دهم بجناب آقای وزیر کشاورزی که دقت بفرمایند مأمور رسمی است تلگراف کرده و ما باید نقاطی که فعلا هجوم زیاد است نیز اهمیت بدهیم ما اگر صرفه جوئی خواسته باشیم بکنیم در این خرج، خسارت آن میلیاردها وارد می‌شود چند میلیون پول اهمیت ندارد که در این راه خرج شود ولی با این اعتبار محدود اگر ما بخواهیم این مبارزه را ادامه بدهیم و یکی خواسته باشد قزوین را درست بکند و یکی دیگر بخواهد سرخس را درست بکند این بار بمنزل نمی‌رسد آنجائی که هجوم ملخ زیاد تر است باید دولت آنجا مداخله بکند و مبارزه بکند این تلگراف را تقدیم می‌کنم خدمت آقای وزیر خودشان زودتر اقدام بفرمایند.

رئیس - آقای فرامرزی

فرامرزی – بنده عرضی ندارم

حائری زاده – بنده استرداد کردم پیشنهادم را می‌خواستم آقای وزیر متوجه باشند

رئیس – پیشنهاد آقای مخبر فرهمند قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای مخبر فرهمند بشرح زیر قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم برای مبارزه با انواع سن و ملخ در نقاط آلوده الی آخر

رئیس - این اعتبار برای سن نیست بفرمائید

مخبر فرهمند – عرض کنم هر آفتی که هجوم بیاورد بایستی جلوگیری کرد سن یا ملخ سن اخوی کوچکتر ملخ است در صفحه غرب مخصوصا در همدان که محصول آنجا منحصرا جو و گندم است و چیز دیگری نیست و هوای آن جا چیز دیگری بوجود نمی‌آورد متأسفانه دو سه سال است با اینکه هوای آن جا سرد است دو سه سال است سن پیدا شده (فقیه زاده – سردی تأثیر ندارد) بلی تغییر می‌کند که در جاهای گرمسیر بیشتر است و زیادتر است پارسال یک اقداماتی شد و از طرف وزارت کشاورزی اعتباری دادند در حدود یک میلیون ریال و جلوگیری کردند ولی کافی نبود گفتند که تابستان و بایستی از سن جلوگیری بشود امثال با زارعین و مالکین شکایت کرده‌اند که بایستی از این سن جلوگیری بشود این جا آقای وزیر کشاورزی چون خودشان بیشتر علاقه دارند بهمدان بایشان گزارش داده شد فرمودند بواسطه اینکه محل نداریم خوبست که زمین زارعین و مالکین اقداماتی را که لازم می‌دانند خودشان انجام بدهند تا در موقع تابستان ما تعطیل اعتبار بکنیم و وسایل کار را فراهم بکنیم آقایان البته تصدیق میفرمائید که هر آفتی را اگر جلوگیری نکنند و در صدد دفعش بر نیاید اسباب زحمت خواهد شد اگر همدان آن محصولیرا هم که دارد بواسطه سن از بین برود، پانصد هزار جمعیت همدان که شهر سوم ایران است و پانصدو دو هزار نفر جمعیت دارد و معلوم نیست که بکجا بروند و چه بخورند و از کجا بیاورند خوب آقای وزیر کشاورزی از نقطه نظر اهمیت موضوع البته حالا توجه شان را معطوف کرده‌اند بملخ ولی کافی نیست بایستی در عین حال جنابعالی اگر احتیاج بیشتری دارید برای دفع سن و ملخ بایستی تقاضا بفرمائید جواب مردم را نمی‌شود گفت که آقا پول نداریم و اعتبارمان کم می‌شود اعتبار لازم را بایستی تقایضا بفرمائید بنده از نقطه نظر وظیفه‌ای که داشتم عرض کردم حالا از طرف دولت این کار انجام شود یا نشود آن دیگر مسئولش دولت است

رئیس – آقای ارباب مهدی

ارباب – بنده عرضی ندارم

رئیس – آقای ناظر زاده

ناظرزاده – بنده تصور می‌کنم که تقدیم این لایحه از طرف وزارت کشاورزی برای این است که از این خطر هجوم ملخ که در جنوب و در خراسان باعث نگرانی مردم شده‌است جلوگیری بعمل بیاید مقصود این است و اگر خواسته باشیم که این موضوع سن هم داخل موضوع ملخ بشود مطمئن باشید نه با ملخ مبارزه می‌شود و نه با آفت سن مبارزه می‌شود و نه با آفت سن مبارزه خواهد شد (صحیح است) بلکه این اعتبار تقسیم میوشد و مخصوصا قسمت عمده اش هم اطراف تهران صرف خواهد شد باز هم در جنوب همان اوضاع می‌ماند و با این ملخی که در جنوب آمده و مردم را نگران کرده‌است لازم است که مبارزه فوری بشود این تقسیم کردن اعتباری برای سن و برای همه جا مطمن باشید که بهیج جا نمی‌رسد این است که بنده خواستم از آقای مخبر فرهمند تقاضا بکنم که موافقت بفرمایند که این اعتبار صرف مبارزه با ملخ بشود زیرا در لایحه هم وزارت کشاورزی برای مبارزه با ملخ اعتبار خواسته‌است و صحبت سن در بین نبوده‌است حالا اگر واقعا برای مبارزه با آفت سن هم اعتبار لازم دارد وزارت کشاورزی لایحه اش را بیاورد با موافقتی که آقایان دارند تصویب خواهد شد (صحیح است)

رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای مخبر فرهمند آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای صدر میرحسینی بشرح زیر قرائت شد)

پیشنهاد می‌نمایم وزارت کشاورزی صورت هزینه چهار میلیون تومان اعتبار قبلی را در ظرف بیست روز بمجلس تقدیم دارند که در کمیسیون‌های مربوطه مورد رسیدگی قرار گیرد

رئیس - این پیشنهاد قبلا رد شده‌است پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای قاسم فولادوند بشرح زیر قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم از همین اعتبار وزارت کشاورزی طبق وظیفه‌ای که دارد با آفت سن که در بروجرد و جابلق و بربرود چند سال است آمده هر چه زودتر مشغول مبارزه شوند

رئیس - این هم رد شد برای این که انواع نقاط آلوده را پیشنهاد کردند رد شد

قاسم فولادوند – شاید این رد نشود

رئیس – پیشنهاد آقای مخبر فرهمند که رد شده‌است قرائت می‌شود (بشرح سابق قرائت شد)

قاسم فولادوند – بنده نمی‌خواستم تصویب بشود می‌خواستم یک تذکری بآقای وزیر کشاورزی بدهم

رئیس – خودشان که مکرر گفته‌اند حاضرند اقدام بکنند پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای ملک مدنی بشرح زیر قرائت شد) تبصره زیر را پیشنهاد می‌نمایم –

تبصره هر مبلغ از این اعتبار سی میلیون ریال برای مبارزه با ملخ باقی بماند و مصرف نشود برای مبارزه با سن در قسمت غرب اختصاص داده شود

رئیس – آقای ملک مدنی در غرب هم همین حال را دارد موضوع سن رد شد

ملک مدنی – پیشنهاد بنده غیر از آن پیشنهاد است بنده خودم ۲۷ سال است در این مجلس هستم بنده کسی نیستم که خلاف آئین نامه پیشنهاد بکنم بنده پیشنهاد کرده‌ام که هر مبلغ از این اعتبار باقی بماند آن مبلغ برای دفع سن در غرب اختصاص داده شود این ربطی به پیشنهاد آقای مخبر فرهمند ندارد جناب آقای رئیس هم اگر توجه بفرمایند پیشنهاد بنده وارد است

رئیس – اگر بماند بسیار خوب ولی نمی‌ماند

ملک مدنی – اگر نماند که هیچ مشابه پیشنهاد بنده هم سابقه دارد بنده هم می‌خواستم یک مطلبی را عرض کنم که آقای وزیر کشاورزی باید توجه داشته باشند هیئت دولت هماین جا نشسته‌اند سابق سن اختصاص داشته بتهران و خوار و ورامین حالا تمام غرب را آلوده کرده‌است کردستان هست لرستان هست زنجان هست ملایر و نهاوند و تویسرکان هست اراک هست همدان هست شما باید برای این جاها یک فکری بکنید دولت که امروز در مقام اصلاح بر آمده‌است مبارزه با ملخ می‌کند برای این است که محصول را از بین نبرد اگر غرب که بفرمائید انبار غله کشور است از بین نرفت شما محتاج می‌شوید که فردا از خارج جنس تهیه کنید و بخرید بنده خواستم یک توضیحی بدهم که وقتی در هیئت دولت مطرح شد یک اعتباری بیاورند برای همه جا که بسن آلوده شده‌است این اعتبار را بیاورند بمجلس و همه ما هم موافق هستیم (صحیح است)

وزیر کشاورزی – بنده عرض می‌کنم حضور آقایان اگر مبلغی از این سه میلیون باقی ماند همان طور که فرمودند ممکن است که بنده آن وقت بیایم این جا وعرض کنم که باقی مانده‌است و از مجلس شورای ملی تقاضا کنم که برای سن اختصاص داده شود بنده می‌خواستم عرض کنم که با این بودجه نه می‌شود در غرب مبارزه کرد و نه این که می‌شود در این نقاط مبارزه کرد و نه این که می‌شود در این نقاط مبارزه کرد و نه در فارس سن هم یک بلائی است که از این بلای ملخ اهمیتش بیشتر است و همیشه بوده و بنده بآقای ملک مدنی عرض می‌کنم همانطوریکه آقایان برای ملخ حسن نیت نشان دادند بنده قول می‌دهم که برای سن هم همین کار را بکنیم

ملک مدنی – بنده پس می‌گیرم

رئیس - دیگر پیشنهادی نیست لایحه برای اظهار نظر مشورتی مجلس سنا فرستاده می‌شود آقای معاون نخست وزیر

- تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای معاون نخست وزیر

۴ - تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای معاون نخست وزیر

معاون نخست وزیر (آقای دکتر فاطمی) – چون جناب آقای هیئت وزیر دادگستری کسالت دارند یک لایحه‌ای راجع به بخشودگی زندانیان است که سابقا هم صحبت شده بود درخواست کردند تقدیم بشود و برای این کار بایستی توضیحی خدمت آقایان عرض کنم روزی که در خدمت آقای نخست وزیر رفتیم ببازدید زندان دیدم حقیقتا وضع زندان بسیار رقت آور است بجای اینکه برای تادیب بکار رود و جای مجازات باشد یک کانون فسادی است و علت اساسیش هم این است در گزارشی که بموجب دستور آقای نخست وزیر خواستیم که وضعیت زندان در چه حال است شهربانی گزارش داده‌است هشتصدو شصت و نه نفر بلاتکلیف در زندان وجود دارند که تکلیف در زندان وجود دارند که تکلیف آنها روشن نیست و حقیقتا بسیار اسباب تاسف است که یک چنین وضعیت رضت آوری وجود داشته باشد و بلافاصله دیروز یک نامه بآقای حائری شده باغ دادستان نوشته شد که بایستی هر چه زودتر تکلیف این اشخاص معین بوشد برای این که قریب نهصد نفر اشخاص را در زندان بدون اینکه معلوم باشد چه تقصیری دارند و جرمشان چیست نگاهداشتن برخلاف تمام اصول دنیا است و در قسمت این لایحه مخصوصا جناب آقای نخست وزیر استدعایشان این بود که آقایان هر چه زودتر تصمیمی اتخاذ بفرمایند که تکلیف یک عده‌ای که از این لایحه که از بخشودگی استفاده می‌کنند روشن بشود آقایان مجلس شورای ملی معتقد بوده‌است که قدرت حکومت در پر کردن زندانها نیست قدرت حکومت در اجرای عدالت و قانون است و البته این قانون پس از تصویب مجلس شورای ملی سیی خواهد شد یک عده‌ای که جرایمی مرتکب شده‌اند و انشاءالله متنبه شده‌اند و در آتیه مرتکب جرم نخواهند شد و بمراحم و کمک و معاضدت آقایان مستظهر خواهند بود بنده لایحه را تقدیم می‌کنم.

رئیس – یک فوریت دارد فوریت آن در جلسه بعد مطرح می‌شود آقای وزیر اقتصاد ملی

- معرفی آقای مهندس زیرک زاده بمعاونت وزارت اقتصاد ملی

۵ - معرفی آقای مهندس زیرک زاده بمعاونت وزارت اقتصاد ملی

وزیر اقتصاد ملی – بنده خواستم خدمت آقایان جناب آقای مهندس زیرک زاده را بمعاونت وزارت ملی اقتصاد معرفی کنم امیدوارم که با کمک و نظارت مؤثر ایشان چرخهای زنگ زده اقتصادی را بتوانیم به جریان بیندازیم مخصوصا با اجرای ملی شدن صنعت نفت امیدواری هست که بتوانیم چرخهای اقتصاد کشور زا براه بیندازیم و کارهای خوبی انجام بدهیم (نمایندگان – مبارک است)

- اخذ رای و تصویب اضافه پرداخت حقوق و هزینه کل کشور بابت اردیبهشت ۱۳۳۰

۶ - اخذ رای و تصویب اضافه پرداخت حقوق و هزینه کل کشور بابت اردیبهشت ۱۳۳۰

رئیس – نامه مجلس سنا راجع بیک دوازدهم قرائت می‌شود.

ریاست محترم مجلس شورای ملی در جواب مراسله شماره ۱۳۲۲۱ ر ۲ - ۳ - ۳۰ راجع بلایحه یک دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور در اردیبهشت ماه ۱۳۳۰ که برای اظهار نظر بمجلس سنا ارسال شده بود لایحه مزبور در جلسه روز شنبه چهارم خرداد ماه ۳۳۰ مطرح و با اظهار نظر موافق عینا بتصویب رسید

رئیس - مجلس سنا – سید حسن تقی زاده

رئیس - اخذ رای نهایی پاورقه می‌شود. (در اینموقع آقای رئیس محل ریاست را ترک و آقای گنجه (نایب رئیس) جلسه را اداره نمودند) (اسامی آقایان بشرح ذیل اعلام و در محل نطق اخذ رای بعمل آمد)

آقایان مجتهدی، افشار صادقی، سنندجی، بوداغیان، مهدی ارباب، دکتر مجتهدی، پناهی، محمد ذوالفقاری، آزاد کشاورز صدر، دکتر کیان، فرهودی، فرامرزی امینی، جمال امامی، مخبر فرهمند، آشتیانی زاده، عزیز اعظم زنگنه، موقر، سرتیپ زاده، امامی اهری، گنجه گودرزی، حکیمی، صدرزاده، یحمیدیه، عامری، اورنگ، گرگانی، دکتر راجی، وهاب زاده، دکتر علوی، موسوی، افشار، ابریشم کار، بهبهانی، دکتر جلالی، فقیه زاده، محمدعلی مسعودی، سلطان العلماء، نبوی، ۰دکتر نبوی، ملک مدنی، حائری زاده، سود آور، سعید مهدوی، عباسی صدر میرحسینی و عاصف، صاحبجمع، بزرگ نیا، قریشی، ظفری، تیمورتاش، ثقة الاسلامی، دکتر هدایتی، غضنفری، اکبر، عرب شیبانی، سلطانی، معدل، قراگوزلو، سالار بهزادی، دولت آبادی، برومند، دکتر طاهری، کهبد شیبانی، رفیع، امیر نصرت اسکندری، طاهری، شادلو، ابکار، ارباب گیو، کوراوغلی، هراتی، امیر افشاری، علی محمد دهقان، دکتر برال، معین زاده، دکتر سید امامی، ناصر ذوالفقاری، ناظرزاده، غلام رضا فولادوند، دکتر بقائی،

نایب رئیس - لایحه یک دوازهم با هفتاد رای موافق از هشتادو سه نفر عده حاضر تصویب شد.

اسامی موافقین – آقایان: عرب شیبانی، سنندجی، امینی، اکبر، غضنفری، گودرزی، معدل، اسکندری، شادلو، بوداغیان، آبکار گیو، حکیمی، مخبر فرهمند، محمحد ذوالفقاری، ارباب، شیبانی، ناظرزاده، فرهودی، اورنگ، سالار بهزادی، قراگزلو، معین زاده، امیر افشاری، دکتر برال، هراتی، کوراوغلی، دکتر سید امامی، ناصر ذوالفقاری، محسن طاهری، برومند، علیمحمد دهقان، صاحبجمع، دکتر بقائی، گنجه، طاهری، دکتر علوی گرگانی، حمیدیه، محمدعلی مسعودی، حمید موسوی، وهاب زاده، ابریشم کار، افشار فقیه زاده، دکتر جلالی، بزرگ نیا، صدر میر حسینی، مهدوی، سودآور، نبوی، ملک مدنی، ظفری، دکتر هدایتی، قریشی، حائری زاده، فرامرزی، صدرزاده، کشاورز صدر، موقر پناهی، دکتر نبوی، افشار صادقی، دولت آبادی، مجتهدی، دکتر کیان، دکتر مجتهدی، ثقةالاسلامی، تیمورتاش، سلطانی

مخالف – آقای عبالغدیر آزاد،

ورقه سفید بی اسم – ده ورقه

- تقدیم لایحه انتخاب مستشاران دیوان محاسبات بوسیله آقای معاون وزارت دارائی

۷ - تقدیم لایحه انتخاب مستشاران دیوان محاسبات بوسیله آقای معاون وزارت دارائی

نایب رئیس – آقای معاون وزارت دارائی

فروزان – (معاون وزارت دارائی) - بطوریکه آقایان مستحضر است مستشاران دیوان محاسبات با رای مجلس تعیین می‌شوند و چون مدت شان منقضی شده‌است و چند روز بانتهای مدت بیشتر باقی نمانده‌است لایحه تجدید انتخابات آقایان را بمجلس شورای ملی تقدیم می‌کنم

نایب رئیس – آقای رفیع

رفیع – می‌خواستم بدولت تذکر بدهم که اگر فقط فرمالیته‌است و اشخاص را می‌خواهند بیاورند بگمارند بطوریکه حالا هستند خواهش می‌کنم که همچون لایحه‌ای را بیاورنداگر می‌خواند که دیوان محاسبات کار داشته باشد یک پیشنهادی بکنند بمجلس برای اینکه قبل از اینکه پولهائی خرج می‌شود یک چاره‌ای باید بیندیشیم که بکار دولت برسد پولها را می‌برند خرج می‌کنند تمام حیف و میل می‌شود بعد بکار می‌پردازند مثل تمام نقاط دنیا باید اول تمام این پولها جمع شود در خزانه دولت و بعد آنچه که آنها تصویب کردند خرج شود و فعلا تمام اینها بیکاره نشسته‌اند و خرج‌ها هم می‌شود این چه فایده دارد (صحیح است).

- تقدیم یک فقره لایحه مستمری بوسیله آقایان معاون نخست وزیر

۸ - تقدیم یک فقره لایحه مستمری بوسیله آقایان معاون نخست وزیر

معاون نخست وزیر – لایحه‌ای راجع بمستمری مرحوم مهرداد که از صاحب منصبان عالیرتبه دولت بوده‌است و دولت در نظر دارد مستمری برایش وضع شود (بعضی از نمایندگان – خیلی هستند)

تیمورتاش – مرحوم دکتر شهید نورائی را هم توجه بفرمائید

معاون نخست وزیر – هر لایحه‌ای را باید جداگانه آورد

- طرح لایحه تمدید حکومت نظامی در چند نقطه خوزستان

۹ - طرح لایحه تمدید حکومت نظامی در چند نقطه خوزستان

نایب رئیس - در دستور جلسه امروز لایحه تمدید حکومت نظامی است یک عده‌ای از آقایان هم تقاضا دارند که سؤالات طرح بشود حالا هر طورکه آقایان موافقت کنند (یکنفر از نمایندگان – فوری است) لایحه هم یک اشکالی پیدا کرده و آن این است که در جلسه گذشته این را مشمول مقررات آن لایحه نکردیم گفتیم این تمدید است و بایستی مطابق لوایح عادی تلقی بشود ولی وقتیکه طبع و نشر شده بقید یک فوریت نوشته شده‌است در صورتیکه حالا باید یکفوریتش را طرح بکنیم و بعد باید برود در جلسه دیگر مطرح شود حالا هر طور آقایان نظر دارند عمل شود

امینی – فوریتش را طرح کنید

معدل – دولت فوریتش را تقاضا بکند

نایب رئیس – آقای وزیر جنگ

وزیر جنگ – دولت اصراری ندارد رفع مسئولیت از خودش می‌کند اگر حالا آقایان نمایندگان محترم اصرار دارند که اینکار بعد انجام بشود بنده عرضی ندارم

نورالدین امامی – این چه فرمایشی است؟ دولت تا مصدر کار است مسئولیت دارد.

نایب رئیس – آقای دکتر فاطمی

معاون نخست وزیر (دکتر فاطمی) - گویا برای آقای امامی یک سوءتفاهمی حاصل شد جناب آقای وزیر جنگ نظرشان این است که در این لایحه یک فوریت یا دو فوریتش بسته بنظر مجلس شورای ملی است و مجلس شورای ملی هر طور مقتضی می‌داند عمل خواهد کرد ولی بنده خواستم این را حضور آقایان عرض کنم که مدت قانونی حکومت نظامی خوزستان در روز پنجم خرداد ماه تمام می‌شود و بایستی بنده این مطلب را صراحة اینجا عرض کنم که این لایحه حکومت نظامی برای کارگر نیست بعضی این را عنوان کرده‌اند که دولت می‌خواهد با این لایحه حکومت نظامی فشاری بکارگر وارد بیاورد باید این مطلب عرض بشود که این لایحه برای جلوگیری از تحریکاتی است که در آن مناطق بر علیه منافع کارگر انجام می‌شود (صحیح است) (یکنفر از نمایندگان – تقاضای دو فوریت بکنند)

یکنفر از نمایندگان - جناب آقای رئیس اگر امروز هم تصویب بشود تمام نمی‌شود و قانونی نیست زیرا باید برود بمجلس سنا

نایب رئیس - آقای دکتر فاطمی فوریتش را اگر پس بگیرید مثل اصل تقاضای حکومت نظامی می‌توانیم مطرح کنیم

وزیر جنگ – بنده فوریتش را پس می‌گیرم

جمال امامی – بنده پیشنهادی تقدیم کرده‌ام

نایب رئیس - اول لایحه قرائت می‌شود بعد پیشنهادها مطرح خواهد شد مجلس شورای ملی در تاریخ پنجم فروردین ماه ۱۳۳۰ نظر پیش آمدهای غیر عادی و لزوم اعاده فوری امنیت حکومت نظامی برای دو ماه در نقاط: آبادان، گچساران، آغاجاری، بندر معشور، هفتگل، مسجد سلیمان، لالی اعلام و در جلسه ۲۵ فروردین ماه ۱۳۳۰ بتصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده‌است اینک مدت مقرره حکومت نظامی صبح پنجم خرداد ماه جاری پایان میابد در محل وجود اعاده امنیت عوامل مختلفه‌ای در محل وجو دارند که ببروز اغتشاش و تجدید تشنج افکار متمایل تشخیص داده می‌شوند و مادام که مقررات قانون ملی شدن نفت بموقع اجرا گذارده نشده موقعیت منطقه نامبرده حساس می‌باشد و دولت خود را ناچار می‌بیند که برای پیش بینی و جلوگیری از هر گونه حوادث غیر مترقبه‌ای که ممکن است بروز وبزیان اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور تمام شود تمدید دو ماه حکومت نظامی هفت نقطه سابق الذکر را از مجلس شورای ملی تقاضا نماید لذا ماده واحده زیر بقید یک فوریت تقدیم و تقاضای و تصویب آنرا دارد ماده واحده بدولت اجازه داده می‌شود که مقررات قانون حکومت نظامی هفت محل از منطقه خوزستان مصوبه در جلسه شب یک شنبه ۲۵ فروردین ماه ۱۳۳۰ را حداکثر برای مدت دو ماه تا صبح پنجم مرداد ماه ۱۳۳۰ تمدید نماید نخست وزیر دکتر مصدق وزیر جنگ سپهبد نقدی

نایب رئیس – ماده واحده مطرح است ولی یک تقاضائی شده‌است و یک پیشنهادی رسیده‌است راجع بمسکوت گذاشتن آن قبلا بایستی تکلیف آن معلوم شود (پیشنهاد آقای جمال امامی بشرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی – پیشنهاد می‌کنم طرح تمدید حکومت نظامی خوزستان مسکوت بماند

نایب رئیس - آقای جمال امامی

جمال امامی – عرض کنم که راست است که ما برای انجام یک امر حیاتی که قضیه نفت باشد تمام اختیارات کشور را تسلیم آقای دکتر مصدق کرده‌ایم و امیدوارم که ایشان این امر حیاتی را بنحو احسن انجام فرمایند (نمایندگان – انشاءالله) و ما هم تا این امیدواری را داریم از ایشان پشتیبانی خواهیم کرد (صحیح است) ولی این نباید مانع از این بشود که تذکرات لازم داده بشود عرض کنم نمی‌دانم کجا خوانده‌ام یکی از رجال فرانسه، حافظه من خوب نیست یادم نمی‌ماند گمان می‌کنم آقای دکتر فاطمی که کارش اینکارها است بهتر از من می‌دانند لئون بلوم گمان می‌کنم لیدر سابق سوسیالیست‌های فرانسه می‌نویسد یک روز من از موریس تورز لیدر کمونیست‌های فرانسه پرسیدم که آقاجان شما که معتقد بدموکراسی و آزادی نیستید چرا همیشه باستناد این آزادی و دموکراسی حمله می‌کنید؟ خندید و جواب داد گفت که ما معتقد نیستم و آنروزی هم که دستمان برسد این کلمات بی مغز را پاره می‌کنیم و می‌ریزیم دور ولی حربه تخریب که هست این عمل ما استناد بحربه تخریب است (امینی – از سیاست دور بوده که تورز چنین جوابی بدهد) حالا الحمدالله ما هیجده میلیون تورز هستیم هیجده میلیون جمعیت این مملکت همه اش تورز است یعنی کارشان تخریب است پیشوایان دینی ما بما توصیه کرده‌اند آنچیزی را که از همنوعت نمی‌پسندی از خودت نپسند ولی ما همیشه مخالف این عمل می‌کنیم توبه فرمایان ما خود توبه کمتر می‌کنند، یکماه پیش بود که این حکومت نظامی خوزستان مطرح شد در موقعی که خوزستان بخاک و خون کشیده شده بود و این داشت در سایر ولایات منعکس می‌شد و مملکت در آستانه سقوط بود و در این مجلس قانون حکومت نظامی خوزستان مطرح شد و یکعده از آقایان مخالفت کردند رفیق عزیز من آقای مکی به نمایندگی از جبهه کلی آمد اینجا مخالفت کرد و اینهم صورت جلسات است و از خود منهم پرسیدند که شما را که بعنوان حکومت نظامی حبس کردند این خوبست؟ گفتم خوب اگر صلاح می‌دانستند بکنند و آقای دکتر بقائی را باستناد حکومت نظامی حبس کردند آیا صلاح است؟ و حالا که در خوزستان پیش آمدی نشده خود آقایان این لایحه را تمدیدش را تقاضا دارند من شخصا با تمام این لوایح موافقم و اگر بدانم برای مملکت ضرورت دارد در تمام ایران حکومت نظامی را اعلام بکنند من اولین کسی هستم که رای می‌دهم باین لایحه هم رای می‌دهم ولی برای تنبه آقایان باید این صحبت‌ها بشود تا آقایان که عجالة مصدر کارند آنچه را که بخودشان نمی‌پسندیدند بدیگران بپسندید دولت هارا دست و پایشان را توی پوست گردو نگذارید توی بند نگذارید حالا که خودتان آمدید مشکلات مملکت را می‌بینید و با آن مواجه هستید انشاءالله متنبه می‌شوید انشاءالله یک سال دیگر که از رمامداری افتادید برای دیگران هم این حقی را که برای خودتان قائل هستید قائل شوید نه تنها دراین مورد در تمام موارد، آقا باید آنچه را که تشخیص می‌دهید برای خودمان خوبست برای دیگران خوب بدانیم و آنچه بد است برای دیگران هم بد است والا اگر بنا باشد بیائیم و از دیگران تنقید بکنیم و همان اعمال خودمان را بکنیم و همان قضایا را خودمان انجام دهیم قضیه موریس تورز می‌شود و انشاءالله امیدوارم که نکنیم و این مملکت را بآن ترتیبی که داشتیم باین روز ننشانیم این کار را نکنیم این اعمال ما نتیجه اش چه شده‌است؟ نتیجه اش این شده که یک عده ماجراجو باسم حزب توده الان قوی شده‌اند مقدرات شما والله و باالله در دست آنها است این نتیجه اش این است که ما توی سر هم زده‌ایم (تیمورتاش - صحیح است) والله بخدا من منظورم تنقید نیست من خودم را در حکومت آقای دکتر مصدق ذی سهم می‌دانم و مکلف هستم که از حکومت ایشان پشتیبانی بکنم تا آنجا که منظور ما عملی شود عرض کردم که این نباید موجب بشود که من یک تذکراتی را بایشان ندهم این آقایان بالاخص آقایانی که سابقا اقلیت بودند و الحمدالله حالا اکثریت هستند باید متوجه باشند که رل اکثریت یک لوازمی دارد و شما امروز رل اقلیت را نباید بازی بکنید و دیگر بحربه ارعاب نباید متوسل بشوید همانطوری که دیگران را تنقید می‌نمودیم و در حکومت رزم آرا چه قبل از آن و چه بعد از آن که آقا شما بوسیله نامشروع متوسل می‌شوید و کلارا مرعوب می‌کنید، شما دیگر نکنید همانطوری که بدیگران می‌گفتید که آقا در ادارات اعمال نفوذ نکنید والله آقایان وزرا شاهدند که من شخصا بوزارت خانه‌ها مراجعه نمی‌کنم ولی می‌شنوم که عمال آقایان در وزارت خانه‌ها رخنه کرده‌اند و آنجاها را قبضه کرده‌اند یکی آمده بود می‌گفت که از حلب تا کاشغر میدان سلطان سنجر است من باور نمی‌کنم اگر هم باور کنم بنام شما نمی‌کنم نگذارید مردم از همه چیز و همه کسی ناراضی باشند و ناامید شوند این خطرناک است آقای دکتر بقائی متوجه باشید نگذارید بنام شماها سوءاستفاده کنند عرض کنم که آقایان سابقا خودشان می‌گفتند که رادیو دستگاه تبلیغات دولتی شده در حالیکه رادیو یک دستگاه ملی است و برای مردم این مملکت است و الان هم همان تبعیضات می‌شود و بعضی از وکلا را تحریف می‌کنند و گفته هائی که بنفع خودشان است در رادیو می‌گویند این شایسته شما نست منظورم این است شایسته آن کسانی که این حرف‌ها را می‌گفتند و آن هیاهو را راه انداختند که رادیو چرا اینطور است تکرار آن عمل نیست؟ شما دیگر نباید بکنید این بضرر شما است والله بنفع شمااست والله بنفع شما نمی‌شود آقای دکتر مصدق تشریف آوردند و گفتند که ما با میر علائی دستور دادیم که برود در کابینه علاء تشنج ایجاد بکند ولی حالا این فضولی‌ها موقوف در کابینه من نباید این کارها بشود (یکنفر از نمایندگان – اینطور نفرمودند) خوب مفهومش این بود که حالا صلاح نیست یعنی چه؟ ما ترکیش را میگوئیم شما هم آقای دکتر فاطمی اگر خواستید تنقید بکنید و فحش بدهید به تناسب مقام امروز فحش بده بلی در هر صورت بنده در همان یکماه پیش هم آمدم این جا از حکومت نظامی دفاع کردم دیگر لازم نیست آن استدلالی که آن روز کردم امروز هم اینجا تکرار کنم حکومت نظامی را اگر دولت صلاح بداند در سرتاسر مملکت اعلام بکند چون مسئول حفظ امنیت کشور دولت است ما هم حرفی نداریم نمی‌خواهیم سنگی جلو پای دولت بیندازیم ولی لازم است یک معایبی را که ممکن است دولت خودش متوجه نشود بگوئیم عرض کردم خلاصه مطلب این است که نپسندید برای دیگران چیزی را که برای خودتان نمی‌پسندید باید این دستور روش همه ما باشد و متنبه بشویم حالا که آمده‌اید زمامدار شده‌اید متوجه اشکالات هستید یقینا متوجه هستید که هر چه شما دلتان می‌خواست دولت‌های سابق نمی‌توانستند انجام بدهند بهمان دلیل که حالا هر چه ما دلمان می‌خواهد. شما نمی‌توانید انجام بدهید بعد از اینهم در روش تنقیدی خود تان افراط نکنید معتدل باشید که فردا بازبدست خودتان که ریش و قیچی افتاد من نتوانم تنقید بکنم و این ایرادات را بگیرم این والله از روی دوستی است که عرض می‌کنم وگرنه دیگر عرضی ندارم و پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم (فرامرزی - قربان چرا پس می‌گیرید مجلس رأی می‌داد) بنده خودم می‌خوانم بحکومت نظامی رأی بدهم.

غلامرضا فولادوند - من این پیشنهاد را قبول می‌کنم.

دکتر بقائی ـ ایشان نمی‌توانند صحبت کنند چون خلاف نظام نامه‌است طبق نظامنامه بایستی یک موافق و یک مخالف صحبت کند این یک سابقه غلطی خواهد شد برای مجلس شورای ملی.

غلامرضا فولادوند ـ من باید استدلال کنم که آقایان می‌توانند قبول بکنند یا خیر.

معاون نخست وزیر ـ اجازه می‌فرمائید بنده باید توضیح بدهم چون مطالبی گفته شد که باید جواب داده شود

نایب رئیس – بفرمائید.

معاون نخست وزیرـ عرض کنم بنده در باب پیشنهاد آقای جمال امامی چیزی عرض نمی‌کنم برای اینکه خودشان پیشنهادشان را پس گرفته‌اند و فرمودند که به حکومت نظامی رأی خواهند داد اما جریانی را که باید عرض کنم که دولت اقدام نکرد که بگوید دوماه حکومت نظامی تمدید شودو چهار ماه بشود از استاندار محل پرسیده شد که دولت در نظر دارد نسبت به جاهای که کاملاً اطمینان بامنیتش هست حکومت نظامی را ملغی کند استاندارآنجا گزارش داد که تمام نقاط نفت خز مثل یک واحد محسوب می‌شود و اگر در یک نقطه تشنج ایجاد شد در باقی نقاط محلی هم ایجاد می‌شود دولت برای جلوگیری از سوء استفاده‌ای که ممکن است از حکومت نظامی بشود قبل از اینکه لایحه را تقدیم مجلس شورای ملی بکند هیئتی از بهترین قضاتش را فرستاد بخوزستان که نسبت بکسانی که بازداشت شده‌اند تمام پرونده‌ها را یک به یک رسیدگی بکنند و اگر اعمال نظری شده و سوء استفاده‌ای شده‌است در صورت قانونی بلافاصله کسانی را که بیگناه دستگیر کرده‌اند آزاد کنند بنابراین جناب آقای امامی می‌توانند مطمئن باشند که اگر امروز گفته می‌شود حکومت نظامی این حکومت نظامی از آن حکومت نظامیها نیست عرض کنم که خودم یادم می‌آید وقتیکه یکی از این حکومت نظامیهای تند تشکیل شده بود پاسبانی جلوی اتومبیلی را گرفت و به آقای شوفر گفت که وقت گذشته‌است یک مبلغ ناقابلی بهش داد گفت این حکومت نظامی از آن حکومت نظامیها نیست که با یک تومان بشود رد شد آنکه بود گذشت این جکومت نظامی هم آقای امامی از آن حکومت نظامیها نیست این نوع حکومت نظامی جناب آقای امامی برای فشار بمردم نیست این حکومت نظامی برای سوء استفاده از ماده ۸ و ۵ نیست این حکومت نظامی برای حفظ استقلال مملکت است برای جلوگیری از تحریکاتی است که در این موقع بحرانی تمام قوای بیگانه از چپ و راست می‌کنند اگر دولت این تصمیم گرفته‌است از این نظر نبوده‌است که کوچکترین فشاری به احدی وارد شود و بنده از خود آقایان استدعا می‌کنم که هر یک از اقایان کوچکترین اطلاعی پیدا کردند که حکومت نظامی از حدود قانون سوء استفاده کرده‌است دولت را متذکر به فرمایند و یقین داشته باشند که مأمور متخلف را شدیداً مجازات خواهد شد و اما قسمتی را که جناب آقای جمال امامی راجع به حزبی اشاره فرمودند باید به آقای جلال امامی عرض بکنم وقتی حکومت مملکت روی قانون و عدالت باشد ناراضی پای علم کسی سینه نخواهدزد تمام این بدبختی‌ها برای اینست که ناراضی درست شده‌است دراین مملکت والا خود جنابعالی بهتر می‌دانید که یک روزی که یک گوشه‌ای از این مملکت درخطر افتاد تمام ملت ایران قیام کرد تمام ملت ایران با اینکه قسمتی از این مملکت اشغال بود تمام ملت ایران قیام کرد و نگذاشت که در دنیا ملت ایران تجزیه طلب معرفی بشود (عده‌ای از نمایندگان – صحیح است) و هیچ دسته‌ای نمی‌تواند مادام که حکومت قانون باقی است و عدالت را می‌خواهند مستقر بکنیم از عدم رضایت مردم سوء استفاده بکند و ما امیدواریم دولت بتواند با اجرای وظیفه قانونی امنیت و عدالت را مستقر بکند که اشخاص مشکوک نتوانند از مردم ناراضی سوء استفاده بکنند راجع بقسمت رادیو که فرمودند جناب آقای جمال امامی باید عرض بکنم که یکی دیگر از آقایان وکلا که گمان می‌کنم آقای فولادوند بودند به بنده فرمودند و بنده همان روز شرحی به اداره رادیو نوشتم و همان روز برادیوتذکر دادیم که تمام مطالبی که در پشت این تریبون گفته می‌شود باید بسمع ملت ایران برسد مخالف و موافق برای دولت معنی ندارد و تمام آقایان وکلا در نظر ما محترم و شریفند و هر چه بفرمایند باید ملت ایران بشنوند برای اینکه قاضی نهائی ملت ایران است و اما راجع بقسمتی که جناب آقای جمال امامی فرمودند ما جناب آقای امامی منفعتی نداریم منفعتی اگر باشد مربوط به منافع مملکت است که همه آقایان شریکند و همه در آن سهیمند و امیدوار هستم قسمتهائی که فرمودید راجع بادارات ما دسته‌ای نداریم جناب آقای امامی اگر کسی سوء استفاده‌ای بکند مسلم بدانید همینقدر که ما مطلع شدیم یا حضرتعالی خودتان بفرمائید یا کسانی اطلاع پیدا کنند که یکعده سوء استفاده می‌کنند ما برای اینکه یک روز دیرتر بماند ویا زودتر برود و باین مطلب که دسته بسته داشت اهمیت نمی‌دهیم و امیدواریم این مطلبی که بعرضتان رسانیده‌اند خود حضرتعالی تحقیق بفرمائید و. دراینجا اعلام بفرمائید که خلاف بعرضتان رسانیده‌اند مطلب دیگری که فرمودید این بود که آقای دکتر مصدق جناب آقای امیر علائی را بآقای اعلاء معرفی فرمودند که در کابینه آقای اعلاء تولید تشنج بکنند استدعا می‌کنم که بهمان صورت جلسه مجلس مراجعه بفرمائید (جمال امامی – بنده گفتم مفهومش اینطور بود) اصل مطلب را بفرمائید بعد آقایان هر کدام یک مفهومی برایش قائل می‌شود مع الوصف در پایان جاسه بنده ناچارم از آقا تشکربکنم برای اینکه فرمودند بنده به لایحه رأی می‌دهم (جمال امامی ـ ولی بشرط اینکه فحش ندهید) (ناظر زاده ایشان فحش نمی‌دهند)

نایب رئیس ـ پیشنهاد آقای قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم لایحه حکومت نظامی موقتا مسکوت بماند غلامرضا فولاوند

نایب رئیس ـ آقای فولادوند (امینی بفرمائید ماده ۱۴۷ را بخواند بماده ۱۴۷ عمل نمی‌شود باید رعایت اختصار را بفرمایند

غلامرضا فولاوند ـ بنده می‌خواستم قبلاً بعرض آقایان نمایندگان محترم برسانم که حساب جناب آقای دکتر مصدق السلطنه در نزد ما با حساب خیلی‌ها جداست آقای دکتر مصدق السلطنه یکی از رجال نیک و پاک و مورد احترام ماست (نمایندگان صحیح است) ولی متاسفانه ایشان فعلا در وضعی زندگی می‌کنند که ممکن است چه بسا اعمال زشتی که می‌شود بعرض ایشان نرسد و یا نتوانند ایشان را زیارت کنند و یا از میان اشخاصی که خدمت ایشان رفت و آمد می‌کنند مردم شکایت داشته باشند علیهذا عرایضی که بنده می‌کنم مربوط به حساب دکتر مصدق السلطنه نیست وبنده می‌خواهم عرض کنم که حکومت نظامی با این طریق و باین دلایلی که عرض می‌کنم صحیح نیست در اینکه جناب دکتر فرمودند که حکومت نظامی ما غیر از حکومت نظامی دیگران است هر کس باشد یک ادعائی دارد هیچکس نمی‌گوید که حکومت من بد است تمام مردم از لحاظ حب ذاتی و دوستی شخصی امور مربوط بخودشان را تعریف می‌کنند علیهذا بصرف تعریف و ادعائی نباید نمایندگان محترم قانع بشوند و اینکه می‌گویند که هیئتی بخوزستان رفته‌اند این هیئت که قریب دو ماه است که از قتل یکعده بیچاره و مظلوم گذشته تا کنون بما گزارش نداده‌اند و ما هنوز از جریان کار آنها اطلاع نداریم و اینکه باز آقای دکتر فرمودند که نطق نمایندگان را ما دستور دادیم که طابق النعل بالنعل بگویند بنده عرض نکرده بودم ولی برادرم گویا بایشان گفته بودند ولی برای اینکه ما باور کنیم فرمایش ایشان را بایستی بفرمایند نطق آقای آشتیانی زاده را امشب رادیو تهران بخواند تا بدانیم که ایشان در اظهاراتشان صادق هستند (معاون نخست وزیر - وقتش گذشته‌است و مربوط بامروز نیست) بسیار خوب اما راجع بحکومت نظامی در خوزستان بنده در کابینه آقای علائ نز با تشیکل حکومت نظامی مخالفت کردم وعملا نیز ملاحظه شد که بر علیه مصالح ایران در مورد نفط از طرف ایرانیان مقیم خوزستان اقدامی نشده‌است و اگر کارگران آنجا اعتصابی هم کرده‌اند اعتصاب و اظهار آنها در تایید نظر دولت و راجع بملی شدن نفت و احقاق حق خودشان راجع بحقوقی که می‌گیرند بوده و برای عده‌ای نیز که در این راه شهید شده‌اند متاسفانه تاکنون از طرف دولت رسیدگی نشده و معلوم نگردیده که علت چه بود و تقصیرکاران چه دسته‌ای بودند و قطعا بعد از مدتی وقت این رسیدگی هم می‌گذرد فعلا نیز عرایض سابق را تکرار می‌کنم و عرض می‌کنم این حکومت نظامی اگر برای تهران شده بود ملاحظه می‌فرمودید که چه سر و صدائی راه می‌انداختند و حتی هر گونه تهدیدی نیست بنمایندگان نیز می‌کردند ولی متاسفانه چون عملا فقط تهران ایران است و ولایات را بحساب نمی‌آورند هر بلائی سر ایالات و ولایات بیاورند تاثری و تاثیری ندارد این است استدعا می‌کنم که بعرایضم توجه بفرمائید می‌دانید ما برای هر عمل زشتی قوانین مجازاتی شدید داریم اگر داد گستری خوزستان با اعزام چند نفر (که بده نفر نمی‌رسد) قاضی درست و قوی تقویت شود از هر عملی جلو گیری خواهد کرد و نیازی بحکومت نظامی و ایجاد رعب و ترس جهت اهالی آن سامان نیست نمایندگان محترم چرا اجازه می‌دهند که اهالی خوزستان را بدون جهت طبق ماده ۵و۸ بتوانند توقیف و تبعید کنند اگر حکومت تظامی لازم بود بنده از هیچگونه توهینی واهمه نداشته جدا تقاضای بر قراری آنرا می‌نمودم ولی بدانید که این اقدام بهیچوجه لازم نیست و با قوانینی که داریم کوچکترین تحریک یا اقدامی بر علیه امنیت داخلی و خارجی کشور جرم شناخته شده‌است و مجازاتهای شدیدی برای آن اعمال تعیین شده و احتیاجی به برقراری حکومت نظامی نیست علیهذا از نمایندگان محترم بالخصوص نمایندگان ولایات استدعا دارم باین لایحه رأی ندهید و اهالی یک استان بزرگ را بدبخت و اسیر نفرمائید زیرا اوضاع و احوال هم عدم وجوب حکومت نظامی را روشن و واضح می‌سازد و نکته‌ای را که می‌خواهم عرض کنم دولت برای استیفای حقوق ایران از نفط تمام قوانین لازم و کومک‌های مفید را از مجلس گرفته‌است (نمایندگان – صحیح است) و مجلس از چند ماه قبل از هیچگونه کومکی در این راه دریغ نداشته‌است و پیشقدم دولتها بوده‌است ولی باز می‌بینم که دولت برای استیفاء حقوق ایران از این میتینک‌ها و اعتصابهائیکه مردم می‌دهند و می‌کنند به نفع مملکت عملاً استفاده می‌کنند پس چرا این حق را از اهالی خوزستان می‌گیرید؟ بگذارید آنها هم آزاد باشند و حقوق ملی خودشانرا حفظ کنند می‌دانید چه ظلمی بآنها سالها شده‌است می‌خواهند حرفی بزنند می‌خواهند مجامعی تشکیل بدهند شما نیدانید که حکومت نظامی با تشکیل مجامع منافات دارد بموجب پاره‌ای از مواد حکومت نظامی اگر عده‌ای متجاوز از دو نفر دور هم جمع دور هم جمع شوند (یکی از نمایندگان – ده نفر) پنجنفر، پلیس به آنها اخطار تفرقه می‌کند و اگر متفرق نشدند آنها را حبس می‌کند (دکتر بقائی – استدلال باین خوبی را خوب بود و در حکومت رزم آرا می‌فرمودید) من حالا بشما می‌گویم من حکومت رزم آرا را بحال اینمملکت نه اینکه خیال کنید که من عصبانی شده‌ام من هم مرحوم رزم آرا را تجلیل می‌کنم و حکومت او را مفید می‌دانم و مثل شماها بوقلمون صفت نیستم من وکیل ملتم نه از تو می‌ترسم نه از اعوان تو می‌ترسم و نه از اهل تقیه هستم من حکومت قوام السلطنه را تقویت کردم و از حکومت رزم آرا هم تقویت کردم و از حکومت مفید دیگری هم تقویت می‌کنم ولی در اعمال زشت هیچ حکومتی هم شریک نیستم (دکتر بقائی – در تمام اعمال و جنایات رزم آرا شریک هستید حساب فامیل من دراین مملکت روشن است آقای دکتر بقائی اگر شما چند صباح است با هو و جنجال و ارعاب و دست خارجی و داخلی توانستید خودنمائی کنید من یک فامیل ۷۰۰ ساله پاک دارم مردم مرا می‌شناسند من از شما نمی‌ترسم از روزنامه‌های شما هم نمی‌ترسم از ترورهای شما هم نمی‌ترسم (دکتر بقائی برای اینکه پشتیبان بکوه احد است) در همان روزی که در کابینه علاء حکومت نظامی را آورد و شماها مخالفت کردید بوقلمون صفتی شما روشن شد و مردم دیدند که چه جور برای مردم می‌پسندید و چه جور برای خودتان می‌پسندید شما بمن کوچکترین لکه‌ای نمی‌توانید به بندید من یک مامور یک قاضی یک وکیل بودم که در تمام ادوار خدمتم پاک از این محک بیرون آمدم و سربلند هستم و در همان استان کرمان شما خدمات بسی بزرگ کردم (دکتر بقائی – آنجا هم همه شما را می‌شناسند هم مرا می‌شناسند هم تو را و هم حزب بازیت را تمام اینها را مردم خوب می‌دانند گفت (فردا که بر من و تو وزد باد مهرگان آنگه شود پدید که نامرد و مرد کیست شما یک جماعتی را مرعوب و کور کردید اجازه نمی‌دهید ملت قضاوت صحیح بکند ما همه اینرا می‌دانیم و تا ۵ سال دیگر ملت خواهد دید که ما خدمتگزار بودهایم یا خیانتکار (زنگ ممتد نایب رئیس)

نایب رئیس – آقای فولادوند باید باختصار صحبت کنید

فولادوند – باختصار؟ وقتی که فحش می‌دهند بیاید جواب بدهیم؟ آقای دکتر بقائی که الان در اکثریت است عمل اقلیت را اجرا می‌کند آقا یک وکیل بایستی اجازه بدهد همکار او هر حرفی دارد بزند بعد بیاید اینجا و باو پاسخ بدهد مگر من از شما ترس دارم نه توهینی بکنید (امینی – اگر آقای رئیس ماده ۱۴۷ را رعایت کرده بودند مجلس باینجا نمی‌رسید)

نایب رئیس – آقای فرامرزی مخالفید؟

دکتر بقائی – من قبلا اجازه خواسته بودم

نایب رئیس – آقای فرامرزی قبلا تقاضا نموده‌اند (دکتر بقائی – بنده طبق ماده ۹۰ اجازه می‌خواهم) بماند برای بعد

ملک مدنی – تمام این مطالب بضرر مملکت است موقعی که باید اتحاد برقرار باشد این حرفها چیست موقعیکه باید اتحاد باشد این حرفها بضرر مملکت اول باید کار اساسی که در پیش داریم انجام شود.

نایب رئیس – آقای فرامرزی

فرامرزی – بطور کلی بنظر من راجع بوجود قوانین برای جلوگیری از هر گونه اغتشاشی فرمایشهای آقای فولادوند و امامی همه اش صحیح است ما هر نوع قانون داریم که ابداً محتاج حکومت نظامی نیستیم (ملک مدنی – همه این حرفهائی که زده شد بضرر مملکت است هر کس که می‌خواهد باشد من با هیچ دسته‌ای موافق و مخالف نیستم ولی تمام این حرفها مضر است بحال مملکت) (زنگ ممتد رئیس)

نایب رئیس – آقای فرامرزی بفرمائید

فرامرزی – ما برای جلوگیری از اغتشاش برای ترس از اغتشاش برای تعقیب کسی که مورد سوءظن است برای تمام اینها قانون داریم منتهی عدلیه بوظیفه اش عمل نمی‌کند می‌خواهم سؤال کنم که شمای دولت می‌خواهید عدلیه یک تشکیلات سنگینی پرخرجی باشد فقط برای خودش ولی هیچ کار مملکت را انجام ندهد و در هر ساعتی که شما محتاج بشوید به تعقیب یک مجرم یا به جلوگیری از یک اغتشاش یک دستگاه اضافی براین دستگاهی که عمارتش از عمارت لابیرنت زیادتر است بطور موقت ایجاد بکنید عدلیه باید خرجش را ملت ایران بدهد عمارتش را با سنگ مرمر بسازند ولی هر دولت که آمد احساس بکند که این دستگاه دستگاه حافظ نظم نخواهد بود و این یک چیزی است مثل کارخانه کنسرو بندرعباس که باید دولت خرجش را بدهد اما یک بنگاه معاملات باشد برای اعضایی که آن تو هستند قاتل عمد را روز روشن در حضور مأمورین انتظامی با بهانه و لفظ پیدا کردن آزاد می‌کنید آخوند وملا و روضه خوان قاضی را تحت فشار قرار می‌دهد که قاتل آزاد بکند حقوق یکعده از مردم این مملکت روی بند و بسط خارج از بین می‌رود و خون یکعده از مردم این مملکت را مثل خون سگ و گربه با پیدا کردن الفاظ در پرونده بهدر می‌دهند آنهم سگ و گربه‌ای که صاحب نداشته باشد چون سگ و گربه‌ای که صاحب داشته باشد حتماً صاحبش وارد می‌شود و دعوی می‌کند و دردسر می‌کند اما یک قسمت از این مملکت از این ملت توی این عدلیه مثل سگ‌های توی کوچه خونشان هدر می‌رود و الفاظ پیدا می‌کنند برای پوشاندن رسوائی خودشان و رسوائی هم پوشیده نمی‌شود و دنیا هم می‌فهمد شما می‌خواهید این عدلیه را بااین ترتیب نگه بداید هر وقت محتاج بحفظ نظم شدید آنوقت حکومت نظامی اعلان بکنید البته ایراد آقایان از این بابت بنظر من وارد است عدلیه فعلا مثل یک عده‌ای است که سابق بر این مستمری را می‌خوردند و بگویند این دستگاه مخارجش باید بشود حالا وجودشان برای چه خوب است من نمی‌دانم این دستگاه حافظ نظم نیست مجری قانون نیست دستگاهی است برای پیدا کردن الفاظ که بگوید من توی این کاغذ خواندم نبود اینها یک مطالبی است که من در موقع طرح بودجه کل می‌خواهم پیشنهاد بدهم برای انحلال عدلیه و بعد حرفهای خودم را می‌زنم (بعضی از نمایندگان - بودجه نمی‌آید) حالا زود است وقتی آمد عرض می‌کنم و آن وقت معاصی و فجایعی و رسوائی هائی که توی این عدلیه شده و این مملکت و این ملت را در دنیا رسوا کرده‌است و موجب اختلال نظم و شلم شوربا شده‌است یکی یکی شرح خواهم داد اما راجع بحکومت نظامی باید تصدیق بکنیم که وضع غیر عادی است ما فعلا بیک وضعی دچار هستم که خودمان مییبنیم هزار گونه آنتریک و هزارگونه تحریک می‌شود (نمایندگان – صحیح است) و مادامی که اینطور است و مواجه هستیم با یک خطراتی که ممکن است پیش بیاید برای ما چه مانعی دارد یک دولتی که طرف اعتماد است ما دستش را باز بگذاریم که از بابت احتیاط نه از برای گرفتن مردم نه از برای اذیت از برای احتیاط نه از برای گرفتن مردم نه از برای اذیت از برای احتیاط از برای پیش بینی برای اینکه ما می‌دانیم علیه حافظ نظم نیست ما می‌دانیم عدلیه حافظ قانون و مجری قانون نیست دولت دستش باز باشد که خدای نکرده اگر خطری رخ داد بتواند جلو بگیرد در کابینه علاء هم ما رأی دادیم باین قانون برای اینکه میدیدیم که ممکن است این خطرات پیش بیاید حالا هم باز از آقایان خواهش می‌کنم حتی از آقایان که پیشنهادشان را پس بگیرند و بهتر است بقول آقای ملک مدنی وحدت ما در امری که پیش گرفته بودیم حفظ کردیم تا ریدیم باینجا در این قسمت هم وحدت ما محفوظ بماند (نمایندگان – صحیح است) (فقیه زاده – تا کار نفط تمام نشده‌است باید تا همه جا رفت) تا جائی که دولت مقتضی بداند

نایب رئیس – بایستی به پیشنهاد آقای فولادوند رأی گرفت عده کافی نیست (عده‌ای از نمایندگان – آقای فولادوند خواهش می‌کنم پیشنهادتان را پس بگیرید)

غلامرضا فولادوند – این عقیده من است عقیده‌ام را نمی‌توانم پس بگیرم

ثقة الاسلامی – عقیده خودتان را پس نگیرید پیشنهادتان را پس بگیرید

ناظرزاده – رفقا خواهش می‌کنند پس بگیرید (فولادوند – عرض کردم این عقیده من است) (عده برای رای کافی شد)

نایب رئیس - رای گرفته می‌شود پیشنهاد آقای فولادوند مبنی بر سکوت لایحه

دکتر بقائی – آقا توضیح بدهید

نایب رئیس - آقای فولادوند پیشنهاد کرده‌اند که این لایحه حکومت نظامی مسکوت بماند آقایانیکه موافقند قیام بفرمایند (هیچیک از نمایندگان قیام نکردند) تصویب نشد (در این هنگام بواسطه تظاهری که از لژ مطبوعات شد نایب رئیس بتظاهر کنندگان اخطار کردند از تظاهر خودداری کنند)

نایب رئیس - حالا ماده واحده مطرح است آقای فرهودی مخالفت بفرمائید

فرهودی - مخالفت بنده با این لایحه از نظر حفظ حقوق اهالی خوزستان است در ظرف چند ماه اخیر این دفعه دوم است که لایحه‌ای برای برقراری حکومت نظامی درخوزستان می‌آید چون اهالی خوزستان البته انتظار دارند وکلای آنها در این باب از حقوق آنها دفاع بکنند و مسائل لازم را تذکر بدهند باینجهت بنده از نظر انجام وظیفه نمایندگی از مجلس استجازه کردم که چند کلمه‌ای در مخالفت با این پیشنهاد عرض کنم مخالفت بنده بهیچ وجه مربوط بوضعیت دولت نیست برای اینکه بنده بدولت رأی اعتماد دادم و قصد هم داشتیم که صحبت هم بکنیم در موقعش ولی اعتماد ما علی الاطلاق نمی‌تواند باشد نسبت بهر لایحه‌ای حق داریم که نظریاتی را که لازم می‌دانیم بعرض مجلس شورای ملی برسانیم چه بسا باشد که خود دولت هم متوجه بشود در اخذ تصمیم و پیشرفت افکاری که در نظر گرفته تا آنجائی که برایش مقدور است جلوگیری بکند مقدمه باید بدانیم در این چهل و چند سال زحماتی که کشیده شده‌است و مرارتهائی که آزادیخواهان ایران کشیده‌اند و مبارزاتی که از ابتدای مشروطیت بلکه قبل از آن تا بحال در ایران از طرف عناصر ملی و روشنفکر شده‌است قسمت عمده این مبارزات و این زحمات برای این بوده‌است که زندگی جامعه ایرانی توافق بکند با زندگی مردم جدید یعنی با مقتضیات عصر آنچه که بنام حکومت مشروطه و آزادی و وضع قوانین و تحصیل قانون اساسی و سایر قوانین در ایران شد یک هدف عمده اش بالا بردن تمدن مملکت و رساندن سطح این تمدن بتمدن ممالک مترقی بود وقتی مبارزاتی هم که در این مجلس راجع بمسائل عمده یا حل مسئله نفت شد اینهم تا اندازه‌ای بهمین منظور بوده بنابراین ما بایستی در قوانینی که پیشنهاد می‌شود و می‌خواهیم رأی بدهیم توجه بکنیم که این قوانین از این محور اصلی و مقصد مشروطه خواهان و آزادیخواهان و روشنفکران بوده منحرف نشود و قانون وضع بکنیم که از آن مجری انحراف نیابد یکی از اصول تمدن معاصر، یکی از سرفصلهای تمدن امروز آزادیهای فردی است یعنی جامعه متمدن امروز سرفصل تمام زندگانی معاصر را فقط روی آزادیهای فردی قرار داده (آشتیانی زاده – فقط در کتاب) ملل بزرگ را می‌گویم (آشتیانی زاده – همان ملل بزرگ دروغ می‌گویند روی کاغذ است) حالا می‌خواهیم در عمل باشد آزادی‌های فردی اساس ترقی جامعه‌است و در قسمت آزادی افکار و اجتماعات و عقاید و تبلیغات و امثال آنها پس برقرار کردن حکومت نظامی یعنی تعطیل کردن آزادی و با تصویب یعنی تعطیل کردن آزادی و با تصویب حکومت نظامی خدای نکرده بیم این است که انحرافی از آن اصل اولیه که عرض کردم پیدا شود و از آن مقصد اصلی که مشروطه و دمکراسی و قانون اساسی و سایر مبارزات باشد دور شویم گمان نمی‌کنم که هیچدولت معتقد به آزادی و هیچ وکیلی که خودش را مقید بداند بحفظ قانون اساسی حاضر باشد در این انحراف شرکت کند حالا می‌گویند حکومت نظامی را در خوزستان می‌خواهیم برقرار کنیم اولا تمام نقاط مملکت مملکت بنظر بنده مثل هم است و نماینده مجلس شورای ملی چون مطابق یکی از اصول قانون اساسی نماینده قاطبه اهالی مملکت است بهیچوجه نباید تفاوت بگذارد بین یک ولایت با ولایت دیگر، خوزستان در این دو سه ساله آخر مصداق این شعر شده که (شد ناف معطر سبب کشتن آهو) مردم از آنجا که از رنجبرترین و قدیمترین و زحمتکش ترین مردمی هستند که ما در شرق میانه می‌شناسیم دلیلش هم امتحاناتی است که در این مدت بکرات و مرات داده‌اند هر وقت تصمیم بیک عمل سیاسی گرفته می‌شود خوزستان را دراز می‌کنند و این بنظر دور است از شأن مجلسی که خودش را نماینده قاطبه اهالی مملکت می‌داند و دولتی که خودش را مظهر تام وتمام ملت می‌داند مثلا یکی از گرفتاری هائی که ما در خوزستان داریم این است که هر وزیری هر رئیس کلی که آنجا رود فورا می‌گوید مأمورین محلی را باید عوض کنیم در صورتی که مأمورینی که در محل پرورش یافته‌اند تحصیلاتی یا در خوزستان یا در خارج خوزستان کرده‌اند و بعد وارد ادارات شده‌اند و طی مدارجی کرده‌اند بدیهی است که آنها باوضاع و احوال محل و مردم آنجا وارد ترند و بهتر می‌توانند انجام وظیفه کنند روح قانون اساسی، هم اگر بآن دو سه ماده‌ای که راجع بانجمن‌های ایالتی ولایتی هست دقت بکنیم این معنی را می‌دهد که مردم محل در تصدی امور محل حق تقدم طبیعی دارند ولی تابحال چند مرتبه پیش آمده یک وزرائی مصدر کار شده‌اند مخصوصا در وزارت دارائی که تصمیم گرفته‌اند که اهل خوزستان در ادارت دارائی خوزسان نباشند و اگر هم یک چند نفری بوده‌اند آنها را تغییر داده‌اند این یک یاز مظاهر عدم توجه بحقوق حقه اهالی آنجاست اخیراًهم باز تصمیم گرفتند که مأمورین آنجا را عوض کنند البته یک عده مأمورینی هستند که از تهران رفته‌اند خوب آنها را ما کاری نداریم اما یک عده‌ای هم هستند که اهل محل هستند در آنجا خانه و زندگی دارند جرمی نکرده و سابقه بدی ندارند و تغییراتی بنام تغییر قاطبه مامورین انی بنظر بنده یک توهین غیر مستقیمی است به اهالی خوزستان که گمان نمی‌کنم هیچ یک از آقایان نمایندگان از جهةْ اینکه نماینده تمام ملت هستند بتوانند قبول کنند سالیان دراز است که اهالی خوزستان اقتدار بیشتری را برای سلطنت مشروطه مرکزی آرزو دارند (‌در این موقع مجلس از اکثریت افتاد و پس چند لحظه مجددا اکثریت حاصل شد) عرض کردم که اهالی خوزستان آرزو دارند که سلطنت مشروزه مرکزی اقتدارش بیشتر شود برای اینکه از آن اقتدار بیشتر می‌توانند استفاده یکنند و خوزستان را از مداخلات و تجاوزات پاره‌ای از متجاوزین حفظ می‌کنند بهمین جهة بود که وقتی ندای ملی شدن نفت بلند شد یک یاز مراکزی که بیش از همه جا اظهار شادمانی کرد و شرکت در این احساسات ملی کرد اهالی خوزستان و کارگزان خوزسان بودند بدیهی است بعد از اینکه نفت ملی شد انتظار یک ارمغان و یک سوقات خیلی گرانبهائی را داشته (کشاورز صدر – حالا هم هست) بعد از سال‌ها محرومیت و سال‌ها مرارت و رنج و بعد از ماهها ابتکار از اعلام ملی شدن نفت این سلطنت مرکزی که اقتدار زیادتر آن مورد تقاضای اهالی خوزستان بود یک ارمغان کافی برای اهالی آنجا بفرستند حالا می‌بینیم این ارمغان عبارت است از ادامه حکومت نظامی در هفت منطقه خوزستان (کشاورز صدر - برای جلوگیری از تحریک شرکت سابق نفت است) البته در موقعی که اعتصاب بر پا شد و در اوایل سال بود آن اعتصاب را همانطوری که اشاره فرمودند تصور می‌شد که محرکین خارجی درش دست داشتند دولت آمد اجازه گرفت که حکومت نظامی را برقرار بکند بنده هم رأی دادم و حتی پیشنهاد کفایت مذاکراتش را خودم دادم و دلیل منهم این بود که چندین سال است که مذاکرات کافی خوب در اثر همان اقدام آن اغتصابات خاتمه پیدا کرد بعدهم دولت وقت دولت آقای علاء یک هیئتی فرستاد بخوزستان آن هیئت بشکایات کراگران رسیدگی کردند و خیلی از آن موارد قبول شد و اعتصاب و اغتشاش از ریشه خشک شد و عملیات آن هیئت هم مورد قبول واقع شد دلیلش هم این بود که وقتی آن هیئت مراجعت کرد در دولت جناب آقای دکتر مصدق بود آن هیئت مورد تقدیر جناب آقای دکتر مصدق قرار گرفت و رئیس آن هیئتهم شهردار تهران شد پس اینها هم دلیل است بر اینکه آنهیئت موفق شده‌است از این که موارد عدم رضایت و موارد اغتشاش و موجبات اعتصاب را برطرف کرده اینها دلیلی عملی بود بنابراین حالا مجددا بدون اینکه چنین عواملی باشد بدون اینکه چنین موجباتی باشد دوباره آمدن و چنین تقاضائی کردن این بنظر بنده زیاده روی است و بنده بسیار خوشوقت می‌شدم وقتی حاضر بشوم اظهاری بکنم که در مقدمه لایحه شما می‌گفتید که چه موجبات واقعی و چه موارد حساس و ارزنده و چه نکات جالب توجهی بو که دولت را وادار باین پیشنهاد کرد اگر این نکات را دراول لایحه ذکر می‌کردند و کم و بیش ما قانع می‌شدیم چه بسا که این اظهارات را نمی‌کردیم ولی در حال حاضر مطابق اطلاعی که دارم ضرورت قطعی برای اعلام و ادامه حکومت نظامی نمی‌بینم و بلکه بیم آن دارم که ادامه حکومت نظامی در خوزستان موجب تولید عدم رضایت جدیدی در میان طبقه کارگران بشود کارگران چنین فکر کنند یا لااقل چنین تبلیغی در میان آنان بشود که دولت مرکزی ایران حالا که نفت را در اختیار خودش گرفته و می‌خواهد اداره کند اعتمادی بشما ندارد باین جهت است که با نیروی حکومت نظامی می‌خواهد از شماها کار بگیرد اگر این فکر خدای نکرده در آنها پیدا شود یا یک عناصر محرک و مفتن این فکر را در میان آنها تبلیغ بکنند و این اعلام حکومت نظامی را یک نوع عدم اعتماد وتوهین نسبت بخودشان تلقی می‌کند آنوقت است که بنده بالصراحه عرض می‌کنم و قول می‌دهم که حکومت نظامی هم نتواند جلوی این اعتصاب را بگیرد و یک از اصولی که ما می‌توانیم اجتماعات را دعوت بکنیم با سلامت نفس و با ملایمت قبول نظم و نظامات را کرده و کار بکنند این است که با فراد آن اجتماع نشان بدهیم که بآنها اعتماد داریم نشان بدهیم که افراد آن اجتماع مورد اعتماد ما هستند با این اصل بهتر می‌شود یک طبقه را راحت و آزاد نگهداشت و از بعضی اغتشاشات احتمالی جلوگیری نمائیم تا اینکه بیائیم بعکس احساسات آنها را تحریک بکنیم و خدای نکرده ایجاد این معنی را بکنیم که دولت مرکزی بآنها اعتماد کافی ندارد تنها مطلبی که ممکن است در آنجا پیش بیاید این است که یکمرتبه که تحریک جدیدی یا از طرف عناصر چپ و یا از طرف عناصر راست یا هر دو طرف برای اعتصاب خواهد شد بنده یقین دارم چنین تحریکی نمی‌شود و اگر هم بشود مؤثر نخواهد شد برای اینکه اعتصاب اسلحه هر روزی نیست آن کارگری که اعتصاب می‌کند چون اعتصاب خودش یک قدر و یک ارزشی دارد اگر بنا باشد هر روز اعتصاب بکنند نیروی آن اعتصاب از بین می‌رود همانطور که مطابق مقررات قانون کار مواردی برای اعتصاب ایجاد کرده‌اند در مقررات حرفه‌ای کارگران هم مقرراتی هست که هر روز اعتصاب شود تا اینکه نیروی کارگزی برای اعتصاب محفوظ بماند یعنی اگر بعد از چهار سال یکدفعه پنجسال در یک امر عظیمی اعتصاب کردند آن اعتصاب مؤثر واقع شود اما اعتصابی که در فروردین ماه بود از یکطرف حکومت نظامی اعلام کردند و از طرف دیگر هیئتی از طرف دولت رفت علل و موجبات اعتصاب را برطرف کردند بنده یقین دارم که دیگر در این نواحی اعتصاب نخواهد شد و این احتیاط بیموردی است و بدون برقراری حکومت نظامی هم اعتصابی نخواهد شد یک قانونی ما چند ماه پیش با ایتکار جناب آقای حائری زاده گذراندیم آن قانون این بود که هر وقت دولت خواست حکومت نظامی اعلام بکند استجازه از مجلسین می‌کند و روی همان قانون هم هست که این لایحه را حالا آورده‌اند بنده که رأی دادم باین طرح و تصور می‌کنم که خود پیشنهاد کننده هم همین نظر را داشت ما با اینقانون خواستیم محترمانه و مؤدبانه قانون حکومت نظامی را لغو بکنیم نخواستیم که هر روز مجلس مرجع تصویب قانون حکومت نظامی شود و تصویب هم بکند شأن مجلس نیست که قانون حکومت نظامی تصویب یکند مرکز آزادی است مجلس باید آزادیهای فردی مردم را اگر کم دارند بهشان بدهد (صحیح است) اگر ما گفتیم که هر وقت خواستند حکومت نظامی اعلامبکنند بایستی از مجلس اجازه بگیرند یعنی که هیچ وقت اجازه نگیرند یعنی ما خواستیم که با یک عبارت کوتاهی آن قانون را لغو کرده باشیم متأسفانه می‌بینیم که اولیاء امور توجهی به معنی حقیقی آن طرح آقای حائری زاده ندارند و هر دو سه ماه یک مرتبه لایحه‌ای برای حکومت نظامی می‌آورند این است که بنده بیشتر از لحاظ نمایندگی خوزستاناینکار را نه لازم می‌دانم و بلکه مضر هم می‌دانم واین را یک تعدی و تجاوزی باهالی خوزستان می‌دانم ولی معذالک اگر دلایل قانع کننده‌ای گفتید که حقیقة بنده متقاعد بشوم ممکن است موافقت بکنم.

آشتیانی زاده - پس موافقید آقای فرهودی

نایب رئیس - آقای نبوی.

ابریشم کار – بنده اجازه خواسته بودم

نایب رئیس - در تابلو اسم نویسی شده بفرمائید آقای نبوی

نبوی – فرمایشات جناب آقای فرهودی اصولا صحیح بود قانون حکومت نظامی و اجرای مقررات حکومت نظامی یک مقررات فوق العاده‌است یکی از معایبش این است که لااقل از بعضی اشخاص و افراد سلب آزادی می‌کند پس بالنتیجه هر روز نبایستی چنین اجازه‌ای را بدهیم ولیکن بعقیده بنده همانطور که در بعضی از فرمایشات خودشان هم بود امروز یک روز فوق العاده‌ای است اگر قائل باشیم که یک روزی ایجاب می‌کند حکومت نظامی برقرار شود و آن مقررات اجرا شود آن روز همین امروز است حکومت نظامی برای کارگران نیست برای این نیست که ممکن است بعضی از کارگران یم حقوق مشروعی داشته باشند و بخواهند آن حقوق مشروع را مطالبه کنند حکومت نظامی برقرار شود و نگذارد که به آن حقوق مشروع برسند برای این کار نیبست و قطعاً هم منظور دولت این نیست و حکومت نظامی برای این است که کاری کند که کارگران آلت اجرای مقاصد کسانی واقع نشوند که آن کسان نمی‌خواهند ما به آرزوهای خودمان برسیم و نمی‌خواهند قوانین که مجلس شورایملی وضع کرده اجرا شود جناب آقای فرهودی بخوبی می‌دانند که ما امروز در یک موقعیت بسیار سختی واقع شده‌ایم ساعاتی که بما می‌گذرد ساعات بسیار حساسی است و شاید در کشور ما کمتر پیش آمده که باین وضع باشد ما نباید بگذاریم که با هوی و هوس از بین برود و ما را از مقاصد اصلی باز دارد ما دست بیک اقدامات مهم و خطیری زده‌ایم و آن اقدام در نهایت ضرورت و فایده‌است برای مملکت و آن لزوم ملی کردن نفت است برای این کار ما بایستی هر تقاضائی حکومت دارد حکومتی که مورد اعتماد ما است:حکومتی که ما باو مأموریت دادیم اینکار را انجام بدهد باید تقاضای او را انجام بدهیم اگر ما امروز از انجام تقاضای برقراری حکومت نظامی سرباز زنیم ممکن است بهانه‌ای دست مخالفین داده شود و وضعیتی برای ما ایجاد کنند که ما بآن منظور نرسیم آندفعه که حکومت نظامی برقرار شد این نتیجه حاصل شد و اگر حکومت نظامی برقرار نمی‌شد من نمی‌دانم که وضع خوزستان چطور میشود ما در خوزستان نفت را ملی کنیم و می‌خواهیم صنعت نفت را درتصرف خودمان در بیاوریم این کار مخالفت زیاد دارد و مخالفین متشبث می‌شوند (فرهودی – هیچکس مخالف نیست) و نمی‌گذارند ما نباید آلت بشویم و مجلس نباید بهانه بدست بدهد (فرهودی – در خوزستان کسی مخالف ملی شدن نفت نیست) و اگر در خوزستان اتفاقی افتاد بعد بگویند مجلس مانع از انجام حکومت نظامی شد و بآن جهة این اتفاق افتاد چه باید کرد، از طرف دیگر ما بایستی بمأمورین خوزستان اعتماد داشته باشیم بنده دو روز قبل خدمت آقای نخست وزیر رسیدم و آقای صدرزاده هم تشریف داشتند در خدمت ایشان بودم و از ایشان همین سؤال را کردم گفتم با اینکه حکومت نظامی را مجلس یکدفعه رأی داد و در گذشته مکرر گفته شد که حکومت نظامی نبایستی در چندین روز ادامه پیدا کند حالا دلایل و لزوم ادامه حکومت نظامی چیست ایشان فرمودند من که در آنجا نیستم و وزرای ما آنجا نیستند ولی آن مأمورینی که آن جا هستند بآنها اعتماد داریم گزارشاتی از آن مأمورین همه روزه می‌رسد آن مأمورین که در محل هستند و اطلاعاتشان از ما که نیستیم بیشتر است آن‌ها ادامه حکومت نظامی را ضروری دانسته‌اند (فرهودی – حکومت نظامی برای آنها خوب است) اگر حکومت نظامی نباشد برای ما ایجاد زحمت می‌کند مدت هم زیاد نیست حداکثر یک دو ماه است تمام این مدت دوماه هم نبایستی حکومت نظامی ادامه پیدا کند بلکه ممکن است دولت همان روزی که دید لازم نیست حکومت نظامی را لغو بکند و در هر صورت خود جناب آقای فرهودی که بنام مخالف ولی در معنی موافق صحبت فرمودند تصدیق فرمودند که اگر دلائلی که برقراری حکومت نظامی را ایجاب می‌کند گفته شد من هم رأی خواهم داد حالا اگر ایشان توجه بفرمائید من قطع دارم که رأی موافق هم خواهند داد چون وضع بسیار حساسی است و ما نبایستی بگذاریم که عناصر آشوب طلب که متأسفانه در مملکت ما در نتیجه غفلت دولتهای گذشته زیاد شده‌اند در این امر مهم ملی که هم متفق القول هستیم رخنه کنند و ما را از یک منظور مقدسی باز دادند و بنده هم تمنی دارم که ایشان مخالفت خودشان را پس بگیرند یک یموقعیت خیلی خطیر و حساسی است اقل این است که این کاسه و کوزه‌ها را بسر مجلس بشکنند و بگویند که مجلس نگذاشت کار پیشرفت کند حکومت نظامی در آنجا سلب آزادی از کارگران نخواهد کرد و مانع از تجمع آنان نخواهد شد البته حضرتعالی چون از محل بیشتر اطلاع دارید بعرضتان رسیده‌است که الان هم کارگران مجامعی دارند مطابق قانون کار و ممکن است اتحادیه‌ای داشته باشند با بودن حکومت نظامی الان اتحادیه‌ها و تشکیلات کارگران آنجا درست شده‌است و حال آنکه قبلا که حکومت نظامی نبود این تشکیلات کارگری نبود پس آنچیزی را که حضرتعالی از آن نگرانی دارید که ممکن است حکومت نظامی تجاوزی بکارگران مظلوم بکند این مرتفع است زیرا در این دو ماه که حکومت نظامی بوده عرض کردم که تشکیلات کارگران در بودن حکومت نظامی داده شده‌است از این جهت هیچ جای نگرانی نیست حکومت نظامی برای دفع خطر احتمالی است اگر خطری رخ داد و اگر عناصر مشکوکی خواستند در کارها رخنه کنند باید حکومت نظامی باشد که آگاه باشد و مقرراتی در کار باشد که بتواند جلوگیری کند و البته بنده و اغلب آقایان واقف هستیم و بمقررات دادگستری احترام می‌گذاریم و معتقد هستیم که مقررات دادگستری در هر مورد برای کشور کافی است اگر می‌گوئیم امروز باید حکومت نظامی باشد این است که سلب اعتماد از عدلیه کرده‌ایم برخلاف فرمایشی که دوست عزیز بنده آقای فرامرزی فرمودند ما بقضات دادگستری احترام می‌گذاریم و هر دفعه کاری که در دادگستری مطرح می‌شود ممکن است یک نفر ناراضی بشود و بیاید اینجا بگوید و اینطور نیست که ایشان می‌گویند ولی با این وصف باوجود اینکه تصدیق می‌کنیم که دادگستری می‌تواند کارش را اداره کند ولی موقعیت یک موقعیت حساسی است که نمی‌توانیم بگوئیم دادگستری می‌تواند انجام دهد و باید یک مراکز حساس تری مواظب کارها باشد که از اخلال جلوگیری کنند بنا بر این استدعا می‌کنم که آقایان موافقت بفرمایند که امروز این لایحه تمام بشود برای اینکه امروز آخرین روزی است که آن اختیار قانونی مقتضی می‌شود و وقتی که بسنا برود سه چهار روز دیگر طول می‌گشد گر چه همین تقدیم لایحه بمجلس و طرد آن در مجلس خودش اجازه ایست که حکومت نظامی ادامه داشته باشد و معذلک بهتر است که آقایان موافقت بکنند که زودتر تمام شود

- تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه

۱۰ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه

نایب رئیس – پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده‌است و عده برای رأی کافی نیست بنا بر این اعلام رأی می‌شود با موافقت آقایان جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه شنبه ساعت ۹ صبح (چهل دقیقه بعد از ظهر مجلس ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت