محتشم کاشانی (قصاید)/گشت در مهد گران جنبش دهر آخر کار

by محتشم کاشانی

	گشت در مهد گران جنبش دهر آخر کار			خوش خوش از خواب گراندیده‌ی بختم بیدار
	ادهم واشهب پدرام شب و روز شدند			زیر ران امل از رایض صبرم رهوار
	داروی صبر که بس دیر اثر بود آخر			اثری داد که نگذشت ز دردم آثار
	کشتی را که به یک جذبه‌ی گرداب تعب			دور می‌برد به ته بخت کشیدش به کنار
	دیر شد خسرو بهجت سپه‌انگیز ولی			زود از خیل غم و درد برآورد دمار
	آخر آن کلبه که زیبش ز حجر بود اکنون			بدر و گوهرش آراسته شد سقف و جدار
	خشک بومی که برو چشم جهان زار گریست			شد به یک چشم زدن رشک هزاران گلزار
	این نسیم چه چمن بود که از بوالعجبی			در خزان زد به مشام دل من بوی بهار
	این رحیق چه قدح بود که بر لب چو رسید			دگر از ذوق نیابد به زبان نام خمار
	منم آن نخل خزان دیده که دارم امروز			به بشارات بهار ابدی استبشار
	گلشن بخت من است آن که ز اقبال درو			زده صد خرمن گل جوش زهر بوته‌ی خار
	به زمین دشمن سرکوفته‌ام رفته فرو			ز جهان حاسد کم‌حوصله‌ام کرده فرار
	این ازان رشک که الحال از آن حالت پیش			آن ازین غصه که امسال به صد عزت بار
	کرده از قوت امداد خودم رتبه بلند			داده در ساحت اعزاز خودم رخصت یار
	پایه‌ی تقویت زهره‌ی برجیس مقام			سایه‌ی تربیت شمسه‌ی بلقیس وقار
	پادشاه ملک و انس پریخان خانم			که ز شاهنشهی حور و پری دارد عار
	مریم فاطمه ناموس که ناموس جهان			دارد از حسن عفافش چو ملک هفت حصار
	قسمت آموخته در گه رزاق کبیر			که کفش واسطه‌ی رزق صغار است و کبار
	آن که با عصمت او رابعه‌ی حجله‌ی چرخ			در پس پرده به رسوایی خود کرد اقرار
	وانکه با عفت وی کوه گران سنگ نمود			دعوی وزن ولی پیش خرد کرد انکار
	تا درین قصر مقرنس نتواند دادن			کش نشان از رخ آن شمسه‌ی خورشید عذار
	به کسی بخت به خوابش هم اگر بنماید			نگذارد که شود تا به قیامت بیدار
	عهد علیای کمین جاریه‌اش بندد اگر			چرخ بر ناقه‌ی خود گیردش از بهر مهار
	درکشد ناقه‌ی مهار از کف او گر نکند			سر تانیث خود اول به ضرورت اظهار
	عطر پرورده‌ی هوای حرم عالی او			بر زمین مشک فشان چون شود و عالیه بار
	جنبش از باد برد حکمت بی چون بیرون			که مبادا به مشامی کند آن نفخه گذار
	ماه کز خیل ذکور است ز غم می‌کاهد			که ز نامحرمیش نیست در آن حضرت بار
	مهر کز سلک اناث است امیدی دارد			که به آئین کنیزان شودش آینه دار
	ماه اگر برقع از آن رخ به غلط بردارد			غضبش حسن بصیرت ببرد از ابصار
	نیست بر دامن پاک آنقدرش گرد هوس			که بر آئینه‌ی مهر از اثر هیچ غبار
	لرزد از نازکی خوی لطیفش چون بید			باد چون بر قدمش گل کند از شاخ بهار
	شمع بزمش اگر از باد نشیند مه و مهر			سر بر آرند سراسیمه ز جیب شب تار
	سایه را خواهد اگر از حرم اخراج کند			مانع پرتو خورشید نگردد دیوار
	ای کهان سپه صف شکنت پیل شکوه			ای سگان حرم محترمت شیر شکار
	حکم جزمت همه جا همچون قضا بی‌مهلت			تیغ قهرت همه دم همچون اجل بی زنهار
	تقویت جسته ز عونت قدر ذی قدرت			تربیت دیده به دورت فلک بی‌پرگار
	صیت انصاف تو چون آبروان در اطراف			ذکر الطاف تو چون باد وزان در اقطار
	بر نشان کف پایت رخ صد ماه جبین			بر هلال سم رخشت سر صد شاه سوار
	در رکابت همه اصناف ملک غاشیه کش			از صفات همه اوراق فلک غاشیه‌دار
	از برای مدد لشکر منصور تو بس			نصرت و فتح که تازان ز یمین‌اند و یسار
	گر فتد بر ضعفا پرتوی از تربیتت			ای قدر قضا قدرت گردون مقدار
	پشه و مور و ملخ فی‌المثل ار عظم شوند			همه پیل افکن و اژدر در و سیمرغ شکار
	من کزین بیشتر از رهگذر پستی بخت			داشتم تکیه که از خار و خس راهگذار
	این دم از لطف تو ای شمسه‌ی ایوان شرف			این دم از عون تو ای زهره‌ی گردون وقار
	پای بر مسند مه می‌نهم از استیلا			تکیه بر بالش خود می‌کنم از استکبار
	وین هنوز اول آثار ترقیست که من			تازه باغ شجرانگیزم و تو ابر بهار
	بنده پرور ملکا گر چه ز دارایی ملک			داری از هند و حبش تا بدر چین و تتار
	جان فشانند غلامان فدایی بی‌حد			مدح خوانند مطیعان ثنایی بسیار
	یک غلام است ولیکن ز سیاه و ز سفید			یک مطیع است ولیکن ز کبار و ز صغار
	که اگر دست اجل جیب حیاتش بدرد			وندرین بقعه کند نقد بقا بر تو نثار
	وز گلستان ثنای تو به حسرت به برد			بلبل نطق وی آن طایر نادر گفتار
	جای او هیچ ستاینده نگیرد در دور			گر کند تا باید سعی سپهر دوار
	محتشم لاف گزاف این همه سبحان‌الله			خود ستاییست کند به که کنی استغفار
	پیش بلقیس و شی کز پیش از حور و پری			فوج فوج‌اند دوان بنده‌وش و چاکروار
	تو که باشی که کنی چاکری خود ظاهر			تو که باشی که کنی بندگی خود اظهار
	از تو این بس که دهی آینه‌ی او ترتیب			از تو این بس که کنی ادعیه‌ی او تکرار
	آفتابا به خدایی که خداوندی اوست			سبب ظابطه رابطه‌ی لیل و نهار
	به رسولی که شب طاعت از افراط قیام			خواند مزملش از غایت رافت جبار
	به امیری که در احرام نمازش هر شب			بانگ تکبیر ز تکبیر رسیدی به هزار
	کاندرین ظلمت شب کز اثر خواب گران			نیست جز چشم من و چشم کواکب بیدار
	آن قدر می‌کنم از بهر بقای تو دعا			که مرا می‌رود از کار زبان زان اذکار
	آنقدر ذکر تو می‌آورم از دل به زبان			که مرا میفکند کثرت نطق از گفتار
	تا شود ظل همای عظمت گسترده			ز خدیوان جهان حارث گیتی سالار
	ظل نواب همایون نشود کم ز سرت			وز سر خلق جهان ظل تو تا روز شمار