محتشم کاشانی (قصاید)/باز نوبت زن دی بر افق کاخ فلک

by محتشم کاشانی

	باز نوبت زن دی بر افق کاخ فلک			می‌زند نوبت من ادر که البرد هلک
	باز لشگر کش برد از بغل قله‌ی کوه			می‌دواند به حدود از دمه چون دود برگ
	باز از پرتو همسایگی شعله‌ی نار			می‌فرستد ز دخان تحفه‌ی سمندر به ملک
	برف طراحی باغ از رشحات نمکین			آن چنان کرده که می‌بارد از اشجار نمک
	بحر مواج چنان بسته که هر موجی از آن			اره پشت نهنگی شده بر پشت سمک
	نکشد تا زیخ آهنگر بردش در غل			دست و پا می‌زند از واهمه در آب اردک
	آب گرمابه چنان گشته مزاجش که از آن			نتوان تا ابد انگیخت بخار از آهک
	یخ زجاجی شده از برد که می‌باید اگر			خردسالی کندش ضبط برای عینک
	جمرات از دمه بر قله منقل زرماد			پشت گرمند بمانایی سنجاب و قنک
	کف دریا شده از شدت سرما مشتاق			به گرانی که گر آید ز سر آب به تک
	برف گسترده بساطی که زد هشت ننهند			پا به صحن چمن اطفال ریاحین به کتک
	شده آن وقت که از خوف ملاقات هوا			به صد افسون نشود دود ز آهک منفک
	سپه برد بهر بوم که تازد ز قفا			لشگر برف چو مور و ملخ آید به کمک
	دمه سر کرده به یک سردمه بگریزاند			خیمه‌پوشان خزان را ز بساتین یک یک
	برد چون قصد ریاحین کند اندازد پیش			چشم خود نرگس و دزدیده رساند چشمک
	گر نهد موسی عمران ید و بیضا در آب			چون کشد جانب خود باشدش از یخ انجک
	به مقر خود از آسیب هوا گردد باز			مهره‌ای کاتش داروش جهاند ز تفک
	روبهی را که شود پشت به جمعیت موی			ذره گرم شود بر سر شیران شیرک
	کرده یخ استره چرخ که گردیده از آن			حرف امید بهار از ورق بستان حک
	کوه ابدال که از سبزه‌ی پژمرده و برف			پوستین می‌کشد آن روز به زیر کپنک
	مجمعی ساخته وز قهقهه انداخته‌اند			هرزه‌ی خندان جبل جمله به او طرح خنک
	نزهت انگیز هوایی که ز محروسه‌ی باغ			کرده بیرون یزک لشگر بردش به کتک
	رجعتش نیست میسر مگر آرد سپهی			از ریاض چمن شوکت مولی به کمک
	آفتاب عرب و ترک و عجم کهف ملوک			پادشاه طبقات به شر و جن و ملک
	حجةالله علی الخلق علی متعال			که در آئینه شک شد به خدایی مدرک
	آن که چون گشت نمازش متمایل به قضا			بهر او تافت عنان از جریان فلک فلک
	آن که بعد از دگران روی به خیبر چو نهاد			آسمان طبل ظفر کوفت که النصرة لک
	بسته بر چوب ز اعجاز ظفر دست یلان			کرده هرگاه برون دست ولایت ز ملک
	گاو از بیم شدی حمل زمین را تارک			خصم را ضربت اگر سخت زدی بر تارک
	گر کشد بر کره‌ی مصمت خورشید کمان			همچو چرخش کند از ضربت ناوک کاوک
	در پناهش متحصن ز ممالک صد ملک			در سپاهش متمکن ز ملایک صد لک
	حکم محکم نهجش قوس قضا را قبضه			امر جاری نسقش تیر قدر را بی‌لک
	او خدا نیست ولی در رخ او وجه‌الله			می‌توان یافت چو خطهای خفی از عینک
	پیش طفل ادب آموز دبستان ویست			با کمال ازلی عیسی مریم کودک
	بهر جمعیت خدام مزارش هر صبح			فکند سیم کواکب فلک اندر قلک
	ای به جاهی که درین دایره‌ی کم پرکار			درک ذات تو به کنه آمده فوق المدرک
	در زمان سبق عالم و آدم بوده			حق سخنگوی و تو آئینه و آدم طوطک
	پایه‌ی عون تو گردیده درین تیره مغاک			این مخیم فلک بی سر و بن را تیرک
	پیلبانان قضا تمشیت جیش تو را			چرخ از اکرام به دست مه نوداده کچک
	گر نیابد ز تو دستوری جستن ز کمان			در کمان خانه کند چله نشینی ناوک
	دو جهانند یکی عالم فانی و یکی			عالم قدر تو کاندر کنف اوست فلک
	واندرین دایره در پهلوی آن هر دو جهان			چرخ بسیار بزرگ است به غایت کوچک
	گر کند نهی سکون امر تو در پست و بلند			تا دم صبح نه شور ای ملک انس و ملک
	نستد آب ز رفتار و نه باد از جنبش			نه فتد مرغ ز پرواز ونه آهو از تک
	با سهیل کرمت در چمن ار تیغ غرور			نشکافد سپر لاله‌ی حمرا سپرک
	رتبه‌ی ذات تو را شعله‌ی انوار ظهور			تا به حدیست که بی‌مدر که گردد مدرک
	داندت بی‌بصری همسر اغیار که او			تاج شاهی نشناسد ز کلاه ازبک
	صیت عدل تو و آوازه‌ی اوصاف عدوت			غلغل کوس شهنشاهی و بانگ تنبک
	هم ترازوی تو در عدل بود آن که چو تو			سر نیارد به زر و سیم فرو چون عدلک
	گر شود پرتو تمییز تو یک ذره عیان			زرد روئی کشد از پیشه‌ی خود سنگ محک
	از درت کی به در غیر رود هرکه کند			فهم لذات جنان درک عقوبات درک
	بک فی دایرةالارض و ما حادیها			طرق سالکها فی کنف الله سلک
	هر که ریزد می بغض تو به جام آخر کار			از سر انگشت تاسف دهدش دور گزک
	به میان حرف تو در صفحه‌ی دل کرده مقام			دگران جا به کران یافته چون نقطه‌ی شک
	پرکم از سجده‌ی اصنام نبد خصم تو را			نصب بیگانه به جای نبی و غصب فدک
	از ازل تا به ابد بهره چه باید ز سلوک			سالکی را که ره حب تو نبود مسلک
	محتشم صبح ازل راه به مهرت چون برد			لقد استعصم والله به واستمسک
	گرچه هستش ز هوا و هوس و غفلت نفس			جرم بسیار و خطا بی‌حد و طاعت اندک
	غیر از آن عروه وثقی و از آن حبل متین			نیست چیز دگرش در دو جهان مستمسک
	دست چوبک زن تقریر به آهنگ رحیل			چون زند در دروازه‌ی عمرش چوبک
	به دعا بعد ثنا عرض چو شد خواهد بود			هرچه گویم بس ازین غیر دعا مستدرک
	تا نهد شاهد روز از جهت سیر جهان			هر سحر بر جمل چرخ زر اندود کلک
	آن فلک رتبه که شد باعث این نظم بلند			در فلک باد عماریکش او دوش ملک