| | | | | | |
|
عزم ره کردند آن هر سه پسر |
|
سوی املاک پدر رسم سفر |
|
|
در طواف شهرها و قلعههاش |
|
از پی تدبیر دیوان و معاش |
|
|
دستبوس شاه کردند و وداع |
|
پس بدیشان گفت آن شاه مطاع |
|
|
هر کجاتان دل کشد عازم شوید |
|
فی امان الله دست افشان روید |
|
|
غیر آن یک قلعه نامش هشربا |
|
تنگ آرد بر کلهداران قبا |
|
|
الله الله زان دز ذات الصور |
|
دور باشید و بترسید از خطر |
|
|
رو و پشت برجهاش و سقف و پست |
|
جمله تمثال و نگار و صورتست |
|
|
همچو آن حجرهی زلیخا پر صور |
|
تا کند یوسف بناکامش نظر |
|
|
چونک یوسف سوی او میننگرید |
|
خانه را پر نقش خود کرد آن مکید |
|
|
تا به هر سو که نگرد آن خوشعذار |
|
روی او را بیند او بیاختیار |
|
|
بهر دیدهروشنان یزدان فرد |
|
شش جهت را مظهر آیات کرد |
|
|
تا بهر حیوان و نامی که نگزند |
|
از ریاض حسن ربانی چرند |
|
|
بهر این فرمود با آن اسپه او |
|
حیث ولیتم فثم وجهه |
|
|
از قدحگر در عطش آبی خورید |
|
در درون آب حق را ناظرید |
|
|
آنک عاشق نیست او در آب در |
|
صورت صورت خود بیند ای صاحببصر |
|
|
صورت عاشق چو فانی شد درو |
|
پس در آب اکنون کرا بیند بگو |
|
|
حسن حق بینند اندر روی حور |
|
همچو مه در آب از صنع غیور |
|
|
غیرتش بر عاشقی و صادقیست |
|
غیرتش بر دیو و بر استور نیست |
|
|
دیو اگر عاشق شود هم گوی برد |
|
جبرئیلی گشت و آن دیوی بمرد |
|
|
اسلم الشیطان آنجا شد پدید |
|
که یزیدی شد ز فضلش بایزید |
|
|
این سخن پایان ندارد ای گروه |
|
هین نگه دارید زان قلعه وجوه |
|
|
هین مبادا که هوستان ره زند |
|
که فتید اندر شقاوت تا ابد |
|
|
از خطر پرهیز آمد مفترض |
|
بشنوید از من حدیث بیغرض |
|
|
در فرج جویی خرد سر تیز به |
|
از کمینگاه بلا پرهیز به |
|
|
گر نمیگفت این سخن را آن پدر |
|
ور نمیفرمود زان قلعه حذر |
|
|
خود بدان قلعه نمیشد خیلشان |
|
خود نمیافتاد آن سو میلشان |
|
|
کان نبد معروف بس مهجور بود |
|
از قلاع و از مناهج دور بود |
|
|
چون بکرد آن منع دلشان زان مقال |
|
در هوس افتاد و در کوی خیال |
|
|
رغبتی زین منع در دلشان برست |
|
که بباید سر آن را باز جست |
|
|
کیست کز ممنوع گردد ممتنع |
|
چونک الانسان حریص ما منع |
|
|
نهی بر اهل تقی تبغیض شد |
|
نهی بر اهل هوا تحریض شد |
|
|
پس ازین یغوی به قوما کثیر |
|
هم ازین یهدی به قلبا خبیر |
|
|
کی رمد از نی حمام آشنا |
|
بل رمد زان نی حمامات هوا |
|
|
پس بگفتندش که خدمتها کنیم |
|
بر سمعنا و اطعناها تنیم |
|
|
رو نگردانیم از فرمان تو |
|
کفر باشد غفلت از احسان تو |
|
|
لیک استثنا و تسبیح خدا |
|
ز اعتماد خود بد از ایشان جدا |
|
|
ذکر استثنا و حزم ملتوی |
|
گفته شد در ابتدای مثنوی |
|
|
صد کتاب ار هست جز یک باب نیست |
|
صد جهت را قصد جز محراب نیست |
|
|
این طرق را مخلصی یک خانه است |
|
این هزاران سنبل از یک دانه است |
|
|
گونهگونه خوردنیها صد هزار |
|
جمله یک چیزست اندر اعتبار |
|
|
از یکی چون سیر گشتی تو تمام |
|
سرد شد اندر دلت پنجه طعام |
|
|
در مجاعت پس تو احول دیدهای |
|
که یکی را صد هزاران دیدهای |
|
|
گفته بودیم از سقام آن کنیز |
|
وز طبیبان و قصور فهم نیز |
|
|
کان طبیبان همچو اسپ بیعذار |
|
غافل و بیبهره بودند از سوار |
|
|
کامشان پر زخم از قرع لگام |
|
سمشان مجروح از تحویل گام |
|
|
ناشده واقف که نک بر پشت ما |
|
رایض و چستیست استادینما |
|
|
نیست سرگردانی ما زین لگام |
|
جز ز تصریف سوار دوستکام |
|
|
ما پی گل سوی بستانها شده |
|
گل نموده آن و آن خاری بده |
|
|
هیچشان این نی که گویند از خرد |
|
بر گلوی ما کی میکوبد لگد |
|
|
آن طبیبان آنچنان بندهی سبب |
|
گشتهاند از مکر یزدان محتجب |
|
|
گر ببندی در صطبلی گاو نر |
|
باز یابی در مقام گاو خر |
|
|
از خری باشد تغافل خفتهوار |
|
که نجویی تا کیست آن خفیه کار |
|
|
خود نگفته این مبدل تا کیست |
|
نیست پیدا او مگر افلاکیست |
|
|
تیر سوی راست پرانیدهای |
|
سوی چپ رفتست تیرت دیدهای |
|
|
سوی آهویی به صیدی تاختی |
|
خویش را تو صید خوکی ساختی |
|
|
در پی سودی دویده بهر کبس |
|
نارسیده سود افتاده به حبس |
|
|
چاهها کنده برای دیگران |
|
خویش را دیده فتاده اندر آن |
|
|
در سبب چون بیمرادت کرد رب |
|
پس چرا بدظن نگردی در سبب |
|
|
بس کسی از مکسبی خاقان شده |
|
دیگری زان مکسبه عریان شده |
|
|
بس کس از عقد زنان قارون شده |
|
بس کس از عقد زنان مدیون شده |
|
|
پس سبب گردان چو دم خر بود |
|
تکیه بر وی کم کنی بهتر بود |
|
|
ور سبب گیری نگیری هم دلیر |
|
که بس آفتهاست پنهانش به زیر |
|
|
سر استثناست این حزم و حذر |
|
زانک خر را بز نماید این قدر |
|
|
آنک چشمش بست گرچه گربزست |
|
ز احولی اندر دو چشمش خربزست |
|
|
چون مقلب حق بود ابصار را |
|
که بگرداند دل و افکار را |
|
|
چاه را تو خانهای بینی لطیف |
|
دام را تو دانهای بینی ظریف |
|
|
این تفسطط نیست تقلیب خداست |
|
مینماید که حقیقتها کجاست |
|
|
آنک انکار حقایق میکند |
|
جملگی او بر خیالی میتند |
|
|
او نمیگوید که حسبان خیال |
|
هم خیالی باشدت چشمی به مال |
|