قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان
با تأییدات خداوند متعال
ما
محمدرضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران
نظر باصل بیست و هفتم متمّم قانُون اساسی مقرّر میداریم:
مادّهٔ اوّل - قانون حمایت حقوق مؤلّفان و مُصّنفان و هُنرمندان که بتصویب مجلسین سنا و شورای ملّی رسیده و پیوست این دستخط است بموقع اجرا گذاشته شود.
مادهٔ دوّم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانُون هستند. بتاریخ بیست و دوّم دیماه ۱۳۴۸قانون حمایت حقوق مؤلّفان و مُصّنفان و هُنرمندان
فصل یکم - تعاریف
مادّهٔ ۱ - از نظر این قانون بمؤلّف و مُصنّف و هنرمند «پدیدآورنده» و بآنچه از راه دانش یا هنر یا ابتکار آنان پدید میآید بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن بکار رفته «اثر» اطلاق میشود.
مادّهٔ ۲ - اثرهای مورد حمایت این قانون بشرح زیر است:
- (۱) کتاب و رساله و جزوه و نمایشنامه و هر نوشتهٔ دیگر علمی و فنّی و ادبی و هُنری.
- (۲) شعر و ترانه و سُرود و تصنیف که بهر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.
- (۳) اثر سمعی و بصری بمنظور اجراء در صحنه‌های نمایش یا پردهٔ سینما یا پخش از رادیو یا تلویزیون که بهر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.
- (۴) اثر موسیقی که بهر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.
- (۵) نقّاشی و تصویر و طرح و نقش و نقشهٔ جغرافیائی ابتکاری و نوشته‌ها و خطّهای تزئینی و هرگونه اثر تزئینی و اثر تجسّمی که بهر طریق و روش بصورت ساده یا ترکیبی بوجود آمده باشد.
- (۶) هرگونه پیکره (مجسّمه)
- (۷) اثر معماری از قبیل طرح و نقشهٔ ساختمان.
- (۸) اثر عکّاسی که با روش ابتکاری و ابداع پدید آمده باشد.
- (۹) اثر ابتکاری مربوط به هُنرهای دستی یا صنعتی و نقشهٔ قالی و گلیم.
- (۱۰) اثر ابتکاری که بر پایهٔ فرهنگ عامّه (فولکلور) یا میراث فرهنگی و هُنری ملّی پدید آمده باشد.
- (۱۱) اثر فنّی که جنبهٔ ابداع و ابتکار داشته باشد.
- (۱۲) هر گونه اثر مبتکرانهٔ دیگر که از ترکیب چند اثر از اثرهای نامبرده در این فصل پدید آمده باشد.
فصل دوم - حقوق پدیدآورنده
مادّهٔ ۳ - حقوق پدیدآورنده شامل حقّ انحصاری نشر و پخش و عرضه و اجرای اثر و حقّ بهره‌برداری مادی و معنوی از نام و اثر اوست.
مادّهٔ ۴ - حقوق معنوی پدیدآورنده محدود بزمان و مکان نیست و غیرقابل انتقال است.
مادّهٔ ۵ - پدیدآورندهٔ اثرهای مورد حمایت این قانون میتواند استفاده از حقوق مادّی خود را در کلیّه موارد و از جمله موارد زیر بغیر واگذار کند.
- (۱) تهیّه فیلمهای سینمائی و تلویزیونی و مانند آن.
- (۲) نمایش صحنه‌ای مانند تأٓتر و باله و نمایشهای دیگر.
- (۳) ضبط تصویری یا صوتی اثر بر روی صفحه یا نوار یا هر وسیلهٔ دیگر.
- (۴) پخش از رادیو و تلویزیون و وسائل دیگر.
- (۵) ترجمه و نشر و تکثیر و عرضهٔ اثر از راه چاپ و نقّاشی و عکّاسی و گراور و کلیشه و قالب‌ریزی و مانند آن.
- (۶) استفاده از اثر در کارهای علمی و ادبی و صنعتی و هُنری و تبلیغاتی.
- (۷) بکار بردن اثر در فراهم کردن یا پدید آوردن اثرهای دیگری که در مادّهٔ دوم این قانون درج شده‌است.
مادّهٔ ۶ - اثری که با همکاری دو یا چند پدیدآورنده بوجود آمده باشد و کار یکایک آنان جدا و متمایز نباشد اثر مشترک نامیده میشود و حقوق ناشی از آن حقّ مشاع پدیدآورندگان است.
مادّهٔ ۷ - نقل از اثرهائی که انتشار یافته است و استناد به آنها بمقاصد ادبی و علمی و فنّی و آموزشی و تربیتی و به صورت انتقاد و تقریظ با ذکر مأخذ در حدود متعارف مجاز است.
- تبصره - ذکر مآخذ در مورد جزوه‌هائی که برای تدریس در مؤسّسات آموزشی توسّط معلمان آنها تهیّه و تکثیر میشود الزامی نیست مشروط بر اینکه جنبهٔ انتفاعی نداشته باشد.
مادّهٔ ۸ - کتابخانه‌های عمومی و مؤسّسات جمع‌آوری نشریّات و مؤسّسات علمی و آموزشی که بصورت غیرانتفاعی اداره میشوند میتوانند طبق آئین‌نامه‌ای که بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید از اثرهای مورد حمایت این قانون از راه عکسبرداری یا طرق مشابه آن بمیزان مورد نیاز و متناسب با فعّالیّت خود نسخه‌برداری کنند.
مادّهٔ ۹ - وزارت اطّلاعات میتواند آثاری را که قبل از تصویب این قانون پخش کرده و یا انتشار داده است پس از تصویب این قانون نیز کماکان مورد استفاده قرار دهد.
مادهٔ ۱۰ - وزارت آموزش و پرورش میتواند کتابهای درسی را که قبل از تصویب این قانون بموجب قانون کتابهای درسی چاپ و منتشر کرده‌است کماکان مورد استفاده قرار دهد.
مادّهٔ ۱۱ - نسخه‌برداری از اثرهای مورد حمایت این قانون مذکور در بند (۱) از مادّهٔ (۲) و ضبط برنامه‌های رادیوئی و تلویزیونی فقط در صورتیکه برای استفادهٔ شخصی و غیرانتفاعی باشد مجاز است.
فصل سوم
مدّت حمایت از حقّ پدیدآورنده و حمایتهای قانونی دیگر
مادّهٔ ۱۲ - مدّت استفاده از حقوق مادّی پدیدآورنده موضوع این قانون که بموجب وصایت یا وراثت منتقل میشود از تاریخ مرگ پدیدآورنده سی سال است و اگر وارثی وجود نداشته باشد و یا بر اثر وصایت بکسی منتقل نشده باشد برای همان مدت بمنظور استفادهٔ عمومی در اختیار وزارت فرهنگ و هنر قرار خواهد گرفت.
- تبصره - مدّت حمایت اثر مشترک موضوع مادّهٔ (۶) این قانون سی سال بعد از فوت آخرین پدیدآورنده خواهد بود.
مادّهٔ ۱۳ - حقوق مادّی اثرهائی که در نتیجهٔ سفارش پدید میآید تا سی سال از تاریخ پدید آمدن اثر متعلّق بسفارش‌دهنده است مگر آنکه برای مدّت کمتر یا ترتیب محدودتری توافق شده باشد.
- تبصره - پاداش و جایزهٔ نقدی و امتیازاتی که در مسابقات علمی و هُنری و ادبی طبق شرائط مسابقه به آثار مورد حمایت این قانون موضوع این مادّه تعلق میگیرد متعلّق به پدیدآورنده خواهد بود.
مادّهٔ ۱۴ - انتقال گیرندهٔ حقّ پدیدآورنده میتواند تا سی سال پس از واگذاری از این حقّ استفاده کند مگر اینکه برای مدّت کمتر توافق شده باشد.
مادّهٔ ۱۵ - در مورد موّاد (۱۳) و (۱۴) پس از انقضاء مدّتهای مندرج در آن مواد استفاده از حقّ مذکور در صورت حیات پدیدآورنده متعلّق بخود او و در غیر این صورت تابع ترتیب مقرّر در مادّهٔ (۱۲) خواهد بود.
مادّهٔ ۱۶ - در موارد زیر حقوق مادّی پدیدآورنده از تاریخ نشر یا عرضه بمدّت سی سال مورد حمایت این قانون خواهد بود:
- ۱ اثرهای سینمائی یا عکّاسی.
- ۲ هرگاه اثر متعلّق بشخص حقوقی باشد یا حقّ استفاده از آن به شخص حقوقی واگذار شده باشد.
مادّهٔ ۱۷ - نام و عنوان و نشانهٔ ویژه‌ایکه معرّف اثر است از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود و هیچکس نمیتواند آنها را برای اثر دیگری از همان نوع یا مانند آن به ترتیبی که القاء شبهه کند بکار برد.
مادّهٔ ۱۸ - انتقال گیرنده و ناشر و کسانی که طبق این قانون اجازهٔ استفاده یا استناد یا اقتباس از اثری را بمنظور انتفاع دارند باید نام پدیدآورنده را با عنوان و نشانهٔ ویژهٔ معرف اثر همراه اثر یا روی نسخهٔ اصلی یا نسخه‌های چاپی یا تکثیرشده بروش معمول و متداول اعلام و درج نمایند مگر اینکه پدیدآورنده بترتیب دیگری موافقت کرده باشد.
مادّهٔ ۱۹ - هر گونه تغییر یا تحریف در اثرهای مورد حمایت این قانون و نشر آن بدون اجازهٔ پدیدآورنده ممنوع است.
مادّهٔ ۲۰ - چاپخانه‌ها و بنگاههای ضبط صوت و کارگاهها و اشخاصیکه بچاپ یا نشر یا پخش یا ضبط و یا تکثیر اثرهای مورد حمایت این قانون میپردازند باید شمارهٔ دفعات چاپ و تعداد نسخهٔ کتاب یا ضبط یا تکثیر یا پخش یا انتشار و شمارهٔ مسلسل روی صفحهٔ موسیقی و صدا را بر تمام نسخه‌هائی که پخش میشود با ذکر تاریخ و نام چاپخانه یا بنگاه و کارگاه مربوط بر حسب مورد درج نمایند.
مادّهٔ ۲۱ - پدیدآورندگان میتوانند اثر و نام و عنوان و نشانهٔ ویژهٔ اثر خود را در مراکزی که وزارت فرهنگ و هنر با تعیین نوع آثار آگهی مینماید به ثبت برسانند. (آیین‌نامهٔ چگونگی و ترتیب انجام یافتن تشریفات ثبت و همچنین مرجع پذیرفتن درخواست ثبت به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.)
مادّهٔ ۲۲ - حقوق مادّی پدیدآورنده موقعی از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود که اثر برای نخستین بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجراء شده باشد و قبلاً در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش یا اجراء نشده باشد.
فصل چهارم - تخلّفات و مجازات‌ها
مادّهٔ ۲۳ - هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است بنام خود یا بنام پدیدآورنده بدون اجازهٔ او و یا عالماً عامداً بنام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند بحبس تأدیبی از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
مادّهٔ ۲۴ - هرکس بدون اجازه ترجمهٔ دیگری را بنام خود یا دیگری چاپ و پخش و نشر کند بحبس تأدیبی از سه ماه تا یکسال محکوم خواهد شد.
مادّهٔ ۲۵ - متخلفین از مواد ۱۷ - ۱۸ - ۱۹ - ۲۰ این قانون بحبس تأدیبی از سه ماه تا یک سال محکوم خواهند شد.
مادّهٔ ۲۶ - نسبت به متخلّفان از مواد ۱۷ - ۱۸ - ۱۹ - ۲۰ این قانون در مواردی که بسبب سپری شدن مدّت حقّ پدیدآورنده استفاده از اثر با رعایت مقررات این قانون برای همگان آزاد است، وزارتِ فرهنگ و هنر عنوان شاکی خصوصی را خواهد داشت.
مادّهٔ ۲۷ - شاکی خصوصی میتواند از دادگاه صادرکنندهٔ حکم نهائی درخواست کند که مفاد حکم در یکی از روزنامه‌ها بانتخاب و هزینهٔ او آگهی شود.
مادّهٔ ۲۸ - هرگاه متخلّف از این قانون شخص حقوقی باشد علاوه بر تعقیب جزائی شخص حقیقی مسئول که جرم ناشی از تصمیم او باشد خسارات شاکی خصوصی از اموال شخص حقوقی جبران خواهد شد و در صورتیکه اموال شخص حقوقی بتنهائی تکافو نکند مابه‌التّفاوت از اموال مرتکب جُرم جبران میشود.
مادّهٔ ۲۹ - مراجع قضائی میتوانند ضمن رسیدگی بشکایت شاکی خصوصی نسبت به جلوگیری از نشر و پخش و عرضهٔ آثار مورد شکایت و ضبط آن دستور لازم بضابطین دادگستری بدهند.
مادّهٔ ۳۰ - اثرهائیکه پیش از تصویب این قانون پدید آمده از حمایت این قانون برخوردار است اشخاصیکه بدون اجازه از اثرهای دیگران تا تاریخ تصویب این قانون استفاده یا بهره‌برداری کرده‌اند حقّ نشر یا اجراء یا پخش یا تکثیر یا ارائهٔ مجدد یا فروش آن آثار را ندارند مگر با اجازهٔ پدیدآورنده یا قائم‌مقام او با رعایت این قانون، متخلّفین از حکم این مادّه و همچنین کسانیکه برای فرار از کیفر بتاریخ مقدّم بر تصویب این قانون اثر را بچاپ رسانند یا ضبط یا تکثیر یا از آن بهره‌برداری کنند به کیفر مقرّر در مادّهٔ (۲۳) محکوم خواهند شد. دعاوی و شکایاتی که قبل از تصویب این قانون در مراجع قضائی مطرح گردیده به اعتبار خود باقی است.
مادّهٔ ۳۱ - تعقیب بزه‌های مذکور در این قانون با شکایت شاکی خصوصی شروع و با گذشت او موقوف میشود.
مادّهٔ ۳۲ - موّاد ۲۴۵ و ۲۴۶ و ۲۴۷ و ۲۴۸ قانون مجازات عمومی مُلغی است.
مادّهٔ ۳۳ - آئین‌نامه‌های اجرائی این قانون از طرف وزارت فرهنگ و هنر و وزارت دادگستری و وزارت اطّلاعات تهیّه و بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
قانون فوق مُشتمل بر سی و سه ماده و سه تبصره پس از تصویب مجلس سنا در تاریخ دوشنبه سوّم آذرماه یکهزار و سیصد و چهل و هشت در جلسهٔ روز پنجشنبهٔ یازدهم دیماه یکهزار و سیصد و چهل و هشت شمسی به تصویب مجلس شورای ملّی رسید.
| رئیس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی |
اصل فرمان هُمایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است.
| از طرف نخست وزیر - محمود کشفیان |