عطار (قصاید)/خطاب هاتف دولت رسید دوش به ما

by عطار

	خطاب هاتف دولت رسید دوش به ما			که هست عرصه‌ی بی‌دولتی سرای فنا
	ولی چو نفس جفاپیشه سد دولت شد			طریق دولت دل بسته شد به سد جفا
	هزار جوی روان کاب‌تر مزاج ازو			زکات خواست همی خشک شد به نوبت ما
	چو نفس سگ به جفا شام خورد بر دل ما			نفس چگونه برآید کنون ز صبح وفا
	چگونه نافه‌گشایی کند صبا به سحر			سپهر شعبده و نافه ورد جیب صبا!
	هزار نامه‌ی حاجت فرو فرستادم			به سوی عرش به دست کبوتران دعا
	نه یک کبوتر از آن نامه‌ام جواب آورد			نه شد دلم به مراد تمام کامروا
	منم که هر شب پهنای این گلیم به من			سیه گلیم فلک می‌نماید از بالا
	هزار بازی شیرین سپهر بازیگر			که از خوشی نتوان خورد بیش داد مرا
	چو نقطه‌ای است قضا ساکنم به یک حرکت			که بر گشاد چو پرگار صد دهن به بلا
	به های‌های نیارم گریستن که فلک			به های‌هوی درآید ز اشک من عمدا
	ز بس که اشک فرو ریختم ز چشمه‌ی چشم			به مد و جزر یکی شد دل من و دریا
	محیط خون نقط دل ز چشم از آن دارم			که چون محیط تن آمد زچشم خون پالا
	سزد که بر رخ چون زرفشانم اشک چو سیم			که روز و شب به زر و سیم می‌کنم سودا
	ز خون دل همه اشک چو سیم می‌ریزم			که گشت از گل سرخ اشک همچو سیم جدا
	مرا که صد غم بیش است هیچ غم نبود			اگر مرا به غم خویشتن کنند رها
	ز کار خویشتنم دست پاک و حقه تهی			که مهره چون بنشیند میان خوف و رجا
	ز سرگرانی هر دون برون شدیم ز دست			ز چرب‌دستی گردون درآمدیم ز پا
	نه مونسی که شب انس او دهد نوری			نه همدمی که دمی همدمی کند به نوا
	که را به دست شود یک رفیق یکتادل			که خفته در بنهد هفت چارطاق دو تا
	به خنده دم دهدت صبح تا تو خوش بخوری			تو از کجا و دم ریشخند او ز کجا
	اگرچه صبح کله‌دار صادق است چه سود			که پرده‌ی زربفت شب به تیغ قبا
	وگرچه خوانچه‌ی خورشید دایم است ولیک			چه فایده که همه خود همی خورد تنها
	وگرچه کاسه‌ی زرین ماه می‌بینی			سیاه کاسگیش در کسوف شد پیدا
	چو داس ماه نو از بهر آن همی‌آید			که تا چو خوشه سر خلق بدرود ز قفا
	گیاه می‌دمد از خاک گور و غم این است			که نیست هیچ غمی داس را ز رنج گیا
	چو آسیا سر این خلق جمله در گردد			ز بس که بر سر ما گشت گنبد خضرا
	کدام میر اجل دیده‌ای که با او هم			اجل نخورد دوچاری درین سپنج سرا
	کدام مفلس سرگشته را شنیدی تو			که بر سرش بنگردید آسیای فنا
	فرود حقه‌ی چرخ و ورای مهره‌ی خاک			تو در میانه‌ی این خوش بخفته اینت خطا
	چه خواب دید ندانم سپهر بوالعجبت			که خوش به شعبده‌ای مست خواب کرد تو را
	صفای دل طلب از بهر آب روی از آنک			ندید روی کسی تا نیافت آب صفا
	ز اشک گرم و دم سرد خود مکن جو خشک			که معتدل‌تر ازین نیست هیچ آب و هوا
	بسوز خون دل و همچو صبح زن دم صدق			چرا چو نافه شدی تا که دم زنی به ریا
	به وقت صبح فرو میری و عجب این است			که زنده‌دل شوی از یک دروغ طال بقا
	ز سر سینه‌ی خود دم مزن ز پرده برون			که گل ز پرده اگر دم زند شود رسوا
	ز زیر پرده اگر آگهی تو جان نبری			از آن سبب که ازین پرده کس نداد آوا
	اسیر چون و چرایی ز کار پر علت			ولیک کار خدا را نه چون بود نه چرا
	میان بیشه‌ی بی علتی چرا مطلب			که آن ستور بود که فرو شود به چرا
	اگر دلیل چو خورشید بایدت بنگر			که بر خدایی او هست ذره ذره گوا
	ز انبیا و رسل دم زنی و پنداری			که همنشینی سلطانیان کنی تو گدا
	در آن مقام که خورشید و ماه جمع شوند			نه ذره راست محل و نه سایه را یارا
	اگر کمال طلب می‌کنی چو کار افتاد			قضای عمر کنی و رضا دهی به قضا
	چو پیر گشتی و گهواره‌ی تو آمد گور			چو کودکان دغل‌باز تا به کی ز دغا
	از آن به پیری در گاهواره خواهی شد			که گرچه پیر شدی طفل این رهی حقا
	بدان خدای که در آفتاب معرفتش			به ذره‌ای نرسد عقل جمله‌ی عقلا
	که پختگان ره و کاملان موی شکاف			چو طفلکان به شیرند در طریق فنا
	چو مرغ و ماهی ازین درد شب نمی‌خسبند			تو هم مخسب که این درد را تویی به سزا
	نه مرغکی است که شب خویشتن در آویزد			چنان در دم نزند ساعتی ز بانگ و نوا
	چو زار ناله کند جمله شب از سر درد			هزار درد بیفزایدش به بوی دوا
	به صبح از سر منقار قطره‌ی خونش			فرو چکد که برآید ز نه فلک غوغا
	اگرچه نوحه کند نوحه‌گر بسی آن به			که نوحه مادر فرزند کشته کرد ادا
	اگر تو ماتم آن درد داشتی هرگز			پس این سخن را تو راهبر شو ای دانا
	وگرنه از گهر و لعل تا به سنگ و سفال			تفاوتی نکند پیش چشم نابینا
	چو روز روشن خفاش در شب تیره است			ز روز کوری خود شب رود ز بیم ضیا
	کسی که چشمه‌ی خورشید را ندارد چشم			جهان هر آینه مشغول داردش به سها
	نفس مزن نفسی و خموش ای عطار			که بیش یک نفسی نیست عمر تو اینجا
	اگر دمی به خموشی تو را میسر شد			زعمر قسم تو آن است روز عرض جزا
	وگر بمیری از این زندگی بی حاصل			به عمر خویش نمیری از آن سپس حقا
	به شعر خاطر عطار را دم عیسی است			از آنکه هست چو موسیش صد ید بیضا
	گرم چو سوسن آزاده ده زبان خوانی			ز نه سپهر بر آید صدا که صدقنا
	ز دور آدم تا این زمان نیافت کسی			نظیر این گهر اندر خزانه‌ی شعرا
	بزرگوار خدایا مرا مسوز که من			در اشتیاق درت پخته‌ام بسی سودا
	گناه کرده‌ام و زیر پرده داشته‌ام			تو هم به پرده‌ی فضلت بپوش روز لقا
	ز آستان تو صد شیر چون تواند کرد			به سنگ چون سگ اصحاب کهف دور مرا
	زبان که از پی ذکر توام همی بایست			به شعر بیهده فرسود چون زبان درا
	هر آنچه هست ز نظمم هباء منثور است			مرا ز ملکت هب لی خلاص ده ز هبا
	ز درگهت به مشام دلم رسان به کرم			به دست پیک صبا هر سحر نسیم رضا
	در آن زمان بر خویشم رسان که می‌گویم			میان سجده که سبحان ربی الاعلی