شرح حال رجال ایران/سید احمد ادیب پیشاوری
 |
سید احمد ادیب پیشاوری |
احمدسید احمد رضوی معروف بادیب پیشاوری خاتمه فضلاء این عصر و استاد اساتید که در فنون ادب و عربیت و حفظ اشعار و نحو و لغت و حکمت و ریاضیات و حسن خط در این اواخر باحاطه و تبحر او کمتر کسی دیده شده بود وی در ۱۲۶۰ متولد و در سوم صفر هزار و سیصد و چهل و نه (۱۳۴۹ ق.) در سن قریب به نود سال در تهران در منزل مرحوم علی‌رضا قره‌گزلو بهاءالملک که در سنین اواخر عمر در آنجا اقامت داشت درگذشت مرحوم ادیب در تمام عمر مجرد میزیسته و تأهل اختیار نکرده بود آن مرحوم معروف بود بسوء خلق و کم کسی طاقت مصاحبت او را داشت لکن با کسانیکه مأنوس و دوست بود کمتر سوء خلق خود را بروز میداد وی دیوان شعری دارد بفارسی و اشعار او بسیار فاضلانه و استادانه است و آن اگر چه شاید بسیار روان و ناشی از طبع شاعرانه و مؤسس بر عواطف و غزل و تشبیب یا عرفان و اذواق و مواجید نیست ولی چنانکه گفتیم بسیار فاضلانه و فصیح و بلیغ و متمایل بزهد و گوشه‌گیری از دنیاست تقریباً از جنس و طرز اشعار ابوالعلاء معری است.
شادروان ادیب پیشاوری مردی بود وارسته – گوشه‌گیر – کم‌مراوده – کم‌معاشرت – تند و بسیار صریح‌اللهجه. اکثر فضلاء و اعیان بواسطه فضل – بی‌نظری و استغنای طبعش بوی ارادت داشتند. یکی از روزها در جائی با وثوق‌الدوله (حسن وثوق) مشغول به صحبت بود وثوق الدوله بوی میگوید که هندوستان با آن جمعیت زیاد چطور شد که یک مشت انگلیسی آمدند و تمام آنجا را گرفته و برای خود تصاحب نمودند (این صحبت در ایام بستن قرارداد کذائی ۱۹۱۹ بوده است) ادیب بوثوق الدوله میگوید در آنجا هم امثال شما زیاد بودند و انگلیس‌ها بتوسط آنان تمام هندوستان را بتدریج اشغال نمودند. وثوق الدوله پس از شنیدن کلام ادیب سکوت اختیار کرده و دیگر چیزی در این باره نمیگوید.