تقویم‌التواریخ/از آغاز تا مسیح
جدول وقایع از ابتدای عالم تا به طوفان نوح علیه السلام
سنهٔ اولی: ابتدای تاریخ عالم و هبوط آدم علیه السّلام.
یوز: اجتماع آدم و حوا در عرفه و بنای کعبه علی قول، و اخذ میثاق در وادی النعمان به قول ابن‌عباس رضی الله عنهما.
۲۳۰: مقتولی هابیل و ولادت شیث علیه السّلام.
۹۳۰: وفات آدم علیه السّلام در روز جمعه سابع نیسان. مدت عمر شریف وی بیک سنه دور [هزار سال].
۱۱۲۲ : ولادت اخنوخ یعنی ادریس بن یرد بن مهلایل بن قینان بن انوش بن شیث علیه السّلام.
۱۱۴۲ : وفات شیث علیه السّلام در روز شنبه از ماه آب. مدت عمر لری طقوز یوزاون سنه دور الور [ ۹۱۰ سال].
۱۳۴۰: وفات انوش بن شیث.
و بنای هرمان مصر در زمان سوریه از ملوک مصر برای حفظ عوام از طوفان با فرمان ادریس علیه السّلام.
۱۴۶۷ : رفع ادریس علیه السّلام به سوی آسمان.
۱۶۴۲: ولادت حضرت نوح علیه السّلام بن لمک بن متوشلخ بن خنوخ علیه السّلام.
۲۱۴۲ : ولادت سام بن نوح علیه السّلام.
۲۲۴۲: هلاک قوم نوح به طوفان باران و وفات متوشلخ در اثنای طوفان.
جدول وقایع از طوفان تا به زمان ولادت ابراهیم علیه السّلام
۲۲۴۴ : ابتدای تاریخ طوفان در زمان آدم ثانی یعنی نوح علیه السّلام. ۱
۲۲۴۴ : ابتدای دولت پیشدادیان ۲ طبقهٔ اولی از ملوک فرس و جلوس کیومرث بر تخت [و مدت ملک کیومرث چهل سال بوده، بعد از او طهمورث سی سال، بعد از او جمشید هفصد سال، و بعد از او ضحاک هزار سال، و بعد از او افریدون پانصد سال، و بعد از او منوچهر صد و بیست سال، و بعد از او نوذر هفت سال، و بعد از او افراسیاب دوازده سال، و بعد از او روین سی سال، و بعد از او گشتاسب سی سال، و منقرض شدند] ۳و ولادت ارفخشد بن سام.
۲۷۰۲ : وفات نوح علیه السّلام در عصر هوشنگ و عمر او را صاحب تقویم هفتصد و پنج سال ذکر کرده و آنچه مروی است هزار و شصت سال و در بعضی روایات هزار و سیصد سال بوده.
۲۷۰۹: وفات ارفخشد بن سام در اوایل عصر جمشید و عمر او چهار صد و شصت سال بوده.
۲۷۴۳ : وفات سام بن نوح علیه السّلام و عمر او ششصد سال بوده‌است.
۲۷۹۲: ولادت فالح بن عابر بن شالخ بن قینان ثانی، شخصی که تفرقهٔ السنه میان بنی آدم نموده ۴.
۲۸۷۸ : وفات شالخ بن قینان در اوایل عصر ضحاک و عمر او چهارصد و شصت سال بوده‌است.
۲۹۱۱ ۵ : ابتدای ملک نمرود بن کنعان از ملوک بابل، و اوایل حرب قحطان ۶بن
عابر، و اختراع سلاح از جوارح سباع، [و به قول ابو ریحان، جلوس نمرود بعد از تبدیل السنه به بیست و سه سال بوده. و سلاح را که اختراع نموده شمشیر را از کرگدن و تیر را از قنفذ و سپر را از لاک پشت و گرز را از سم اسب نمود.
۲۹۹۲ : ولادت حضرت صالح پیغمبر علیه السّلام در این سنه بوده‌است.
[؟] [خروج ضحاک و هزیمت جمشید بعد از هفتصد سال سلطنت. و ضحاک هزار سال پادشاه بوده]. ۱
۳۰۱۴ : ابتدای ملک مضراییم از ملوک مصر.
۳۰۴۴: هلاک عاد اولی به طوفان ریح در احقاف. [و احقاف از حضرموت تا عمان است از جانب جنوبی جزیرهٔ عرب و چون فی الحقیقه از سواحل بحر محیط است اکثر اراضی او سنگلاخ است]، ۲ و ولادت ساروغ [بن ارغوا]، ۳و مبدأ استعمال مکیال و ترازو و زدن ۴ سکه بر نقود.
۳۱۱۲ : وفات عابر بن شالخ یعنی هود نبی علیه السّلام و عمر وی چهارصد و شصت و چهار سال بوده‌است.
۳۱۲۱: هلاک قوم ثمود در حجر به صیحهٔ حضرت جبرئیل علیه السّلام و وفات قالغ بن غابر و عمر او سیصد و بیست و نه سال.
۳۲۲۷ : ابتدای ملک ملوک اثور در موصل از قرار نقل ابوریحان، و بنای شهر دمشق به دست کنعانیان.
۳۲۸۴: ۵ وفات صالح پیغمبر علیه السّلام در حضرموت، و عمر صالح علیه السّلام دویست و هشتاد سال بوده، و ولادت تارخ بن ناخور بن ساروغ بن ارغوا یعنی آذر، و هلاک اهل سبا به سیل العرم.
۳۳۲۳ : ولادت حضرت ابراهیم علیه السّلام در بابل، و بنای قدس شریف در عصر مکردق کاهن.
و بنای شهر حران به سعی کنعانیه.
جدول وقایع از ولادت حضرت ابراهیم تا ولادت حضرت موسی علیه السلام
۳۳۶۷ : سوختن نار نمرود در ده کوثی از قرای بابل بر نقل جمهور اهل تاریخ؛ و در تاریخ جزری مذکور است که نمرود ملعون وقتی که حضرت ابراهیم علیه السّلام را در آتش انداخت آن روز هر آتشی که در دنیا بود همه خاموش شدند.
۳۳۹۳: هجرت حضرت ابراهیم علیه السّلام از بابل به فلسطین.
و خروج کاوهٔ آهنگر بر ضحاک و سلطنت افریدون.
۳۴۰۱ : ولادت حضرت اسماعیل پیغمبر علیه السّلام در عصر افریدون.
۳۴۰۳: اختنان حضرت ابراهیم علیه السّلام [به موسی یعنی تیغ سر تراشی]. ۱
۳۴۲۲ : هلاک قوم حضرت لوط پیغمبر علیه السّلام در این سنه.
۳۴۲۳: ولادت حضرت اسحاق علیه السّلام و بنای کعبهٔ معظمه، و ابتدای ملوک فلسطین.
۳۴۳۵ : قصهٔ ذبح و نزول قربان [برای حضرت ذبیح اسماعیل علیه السّلام]. ۲
۳۴۶۰ : وفات ساره والدهٔ اسحاق علیه السّلام و عمر وی صد و بیست و هفت سال بوده.
و بنای سد اسکندر.
۳۴۸۰ : ملاقات ذوالقرنین حمیری ۳ بانی سد و صاحب خضر علیه السّلام با حضرت ابراهیم در مکهٔ معظمه.
۳۴۸۳ : ولادت حضرت یعقوب بن اسحاق علیه السّلام در این سنه.
۳۴۹۸: وفات حضرت ابراهیم علیه السّلام؛ و عمر حضرت ابراهیم علیه السّلام صد و هفتاد و پنج سال بوده.
و رسیدن ولید از ملوک مصر به منبع نیل در نواحی جبال قمر.
۳۵۴۶ : وفات حضرت اسماعیل پیغمبر علیه السّلام و عمر او صد و چهل و پنج سال بود.
۳۵۷۴: ولادت با سعادت حضرت یوسف بن یعقوب پیغمبر علیه السّلام.
۳۶۰۳ : وفات حضرت اسحاق علیه السّلام و عمر او صد و هشتاد سال بود.
۳۶۱۳: سلطنت حضرت یوسف علیه السّلام و اجتماع او با والد، و دخول حضرت یعقوب علیه السّلام با اولاد بر او در مصر.
۳۶۳۰ : وفات حضرت یعقوب علیه السّلام و عمر او صد و چهل و هفت سال بود.
۳۶۴۲: وفات حضرت ایوب علیه السّلام و عمر او [؟ و]هفتاد سال بوده. قبل از ابتلا و بعد از ابتلا صد و چهل و سه سال پیغمبر شد.
۳۶۷۸ : ولادت عمران بن قاهث بن لاوی بن اسحاق والد حضرت موسی علیه السّلام.
۳۶۸۴: وفات حضرت یوسف علیه السّلام و عمر او صد و ده سال بود.
۳۷۴۵ : ولادت هارون بن عمران، و ابتدای شوکت فرعون، و قتل اولاد بنی اسرائیل.
۳۷۴۸: ولادت حضرت موسی بن عمران علیه السّلام در شهر مصر.
۳۸۱۲ : هلاک اصحاب الایکه یعنی قوم حضرت شعیب علیه السّلام در مدین.
۳۸۱۴: وفات عمران والد موسی علیه السّلام و بعثت حضرت موسی علی نبیّنا و علیه السّلام.
۳۸۲۲ : اجتماع حضرت خضر و موسی علیه السّلام در مجمع البحرین.
و قضیهٔ خسف ۱ قارون.
۳۸۲۸ : غرق فرعون لعین در بحر نیل ۲ و نجات بنی اسرائیل و حبس ایشان در بادیهٔ تیه در مصر مدت چهل سال؛ و مدت مکث بنی اسرائیل در مصر دویست و پانزده سال بود.
۳۸۴۷ : صعود موسی علیه السّلام بر جبل طور و مناجات ۳ و تلقی تورات در عصر دلوکه ملکهٔ مصر.
۳۸۶۸ : وفات یافتن حضرت هارون بن عمران علیهما السلام [در تیه]. ۴
۳۸۶۹ : وفات حضرت موسی در تیه مصر در عصر منوچهر ۵از ملوک فرس و عمر او صد و بیست سال بود؛ و خروج بنی اسرائیل از تیه [بعد از وفات موسی علیه السّلام به سه روز راهی به هم رسید از جانب قدس، از آن راه برآمدند. و به روایت طبرسی و صاحب خلاصة الاخبار وفات موسی علیه السّلام بعد از سه سال از وفات هارون واقع شده فی سنة ۳۸۷۱ ]. ۶
جدول وقایع از وفات حضرت موسی علیه السّلام تا ظهور بخت النصر
۳۸۹۲ : وفات حضرت یوشع علیه السّلام اول حکام بنی اسرائیل و عمر او صد و ده سال بود.
۴۰۳۵: ابتدای عمارت نیقومودیا یعنی استنبول و ایاصوفیه به روایت روح التواریخ.
و بنای مدینهٔ حلب و ملطیه و طرطوس و صور بر نقل مختصر الدول.
۴۰۳۸ : ۱ ولادت اشمویل پیغمبر علیه السّلام، و غلبهٔ فلسطینیان بر بنی اسرائیل و نزع تابوت سکینه از دست ایشان، مدت تغلب چهل سال بود.
۴۳۳۳ : ولادت حضرت داود علیه السّلام، و غلبهٔ افراسیاب ترک بر اهل ایران، و بعد از دوازده سال منوچهر بن لهراسب قوت یافت و ایران را از او گرفت.
۴۳۶۰: ابتدای ملوک بنی اسرائیل و سلطنت طالوت و انقضای حکومت و عود تابوت.
۴۳۶۲ : قتل جالوت بربری به دست داود علیه السّلام در حرب عمالقه.
و وفات طالوت.
و بنای شهر مغنیسا به روایت روح التواریخ.
[بعد از وفات طالوت سبط الیهودا ملک به داود علیه السّلام انتقال یافت]. ۲
۴۳۹۱ : ولادت حضرت سلیمان بن داود نبی علیهما السلام.
۴۳۹۶: وفات اشمویل پیغمبر علیه السّلام و عمر او صد و بیست و چهار سال بود.
۴۴۰۳ : وفات حضرت داود علیه السّلام و عمر او هفتاد سال بود.
۴۴۰۷: ابتدای بنای مسجد الاقصی در ماه ایار در هفت سال به اتمام رسید.
۴۴۱۸ : قدوم بلقیس ملکهٔ یمن از ملوک حمیر به حضرت سلیمان علیه السّلام و انقیاد ملوک شرق و غرب مر او را.
۴۴۴۲: وفات حضرت سلیمان علیه السّلام و عمر او پنجاه و یک سال بود.
۴۴۴۴ : خروج اسباط عشرهٔ بنی اسرائیل از اطاعت رجعیم بن سلیمان علیه السّلام و ابتدای دولت ایشان با تغلب.
۴۵۲۶ : رفع الیاس به جانب ملأ اعلی با جز اسرائیل (؟) در عصر الیسع النبی علیه السّلام.
۴۵۹۲ : مبعث حضرت یونس علیه السّلام به اهل نینوا که عبارت از موصل است.
۴۵۹۹: انقراض ملوک اثور در موصل و ظهور دولت ملوک بابل.
۴۶۰۲ : ظهور طبقهٔ کیانیان از طبقات ملوک فرس به سلطنت کیقباد.
و ابتدای ملوک دولت روم اولی به جلوس مارولس ۱ با نقل روح التواریخ.
۴۶۳۹ : مبعث حضرت شعیا ۲ -علی نبینا و علیه الصلوات و علیه السلام-در این سنه بوده.
۴۶۶۱ : ابتدای بنای قلاع و بلاد در جزیرهٔ رودس ۳ در این سنه با تعیین روح التواریخ. [«اروس» را شعرا قافیهٔ «خروس» کرده‌اند!]. ۴
۴۶۶۹ : ابتدای بنای رومیة الکبری که مراد از آن «قزل الما» باشد به سعی رومانوس ۵ از ملوک روم. [و در آن ماهی که تمام شده عید ارمنیان شده و اسم آن عید «مرطیس». و بعد از اتمام چون هفده سال گذشت سکان آن بلده را شمردند هفتصد و پنجاه هزار شدند]. ۶
۴۶۸۲ : وفات حضرت یونس پیغمبر علیه السّلام در این سنه بود.
۴۶۹۹: وفات حضرت شعیب ۷ پیغمبر علیه السّلام در این سنه بود.
۴۷۰۵ : انقراض اسباط عشرهٔ بنی اسرائیل در زمان کیکاوس از ملوک فرس.
۴۷۲۸: وفات حزقیای ملک. در بعضی روایات وارد است که مراد از او ذوالکفل است.
و ظهور اومیرس ۸ از شعرای یونان. [و حکمای یونان شعر او را در امثال ذکر می‌نمودند به حدی که افلاطون در اوایل طلب تقلید ایشان می‌نمود در تمثیل شعر او بعد از آن بقراط را دیدم که ذم شعر می‌نمود به جهت آنکه طلب حقایق و معرفت اولی است، تمثیل شعرا را ترک نمود و در طلب علم کوشید]. ۹
۴۷۵۷ : بنای بوزنطیه ۱۰ که استنبول باشد. قبل از این نیقومودیا بعد از خسف و خرابی زلزله بنا نمود و بعد از آن خراب شد. [بوزنطیس بنا کرد و اسم او بوزنطیه شد. بوزنطیس در اسنانیه محبوس شد و بعد از خلاصی به روم آمده و تسخیر ملک نمود و بعد از آن بنای قسطنطنیه نمود به سعی قسطنطین، پس دو مرتبه تعمیر نمود. و در بعضی اسفار در وقت عبور از آب طونه سیف شدادی که داشت در آب افتاد. در زمان سلطان بایزید خان او را از آب بیرون آوردند].
جدول وقایع از بخت النّصر الی غلبهٔ اسکندر بر دارا
۴۸۴۷ : ابتدای ملک بخت النصر از ملوک بابل و تخریب نینوا؛ و در بعضی روایات مذکور است که بخت النصر استقلال نداشت بلکه تابع لهراسب کیانی بوده؛ و به اتفاق مورّخین از خروج بخت النصر تا هجرت هزار و سیصد [و...]سال بوده.
۴۸۵۱: استیلای بخت النصر بر ملک شام و اطاعت یهود.
۴۸۵۴ : استیلای بخت النصر بر قدس شریف؛ و سبی و غارت نسل هارون، و دانیال پیغمبر از جمله سبایا بود.
۴۸۶۱: غیبت تابوت سکینه و قبة الرمان به اخفای ارمیا علیه السّلام در بعض غارات.
۴۸۶۸ : خرابی قدس شریف به سعی بخت النصر بعد از محاربهٔ عظیمه و محاصرهٔ دو سال و نیم و قتل صدقیا آخر ملوک بنی اسرائیل و سبی بقایای بنی اسرائیل بعد از قتل اکثر ایشان.
۴۸۶۹: شهادت ارمیا علیه السّلام در مصر به غدر یهود. مدّت نبوت او [سی و] ۱ هشت سال بود. در بعضی روایات آن که ارمیا علیه السّلام بعد از موت به صد و پنجاه سال زنده شده و مبعوث شد.
۴۸۷۹ : شهادت حزقیا علیه السّلام به غدر یهود.
و او از جملهٔ سبایا بود.
۴۸۸۱ : استیلای لشکر بخت النصر بر ممالک مصر بعد از فتح قلعهٔ صور و قتل فرعون اعرج ملک مصر در آن زمان و بعد از چهل سال مصر نیز معمور شد و بعد از [...]را ضبط نمودند و بعد از او اسکندر [...].
۴۸۸۹: فوت بخت النصر و حضرت عزیر علیه السّلام در بعض روایات.
۴۹۰۷ : ابتدای ملک گشتاسب کیانی و حکومت کتر خوش بانی قصر شمع از جانب ملوک فرس در مصر.
۴۹۱۵: وفات و انتقال حضرت دانیال علیه السّلام که از جملهٔ سبایا بود.
۴۹۳۷ : عمارت بیت المقدس به سعی کورش فارسی و مراد از او گشتاسب است.
و اطلاق اسرای بنی اسرائیل و ظهور زردشت به دین زرتشتی و متابعت گشتاسب او را.
۴۹۴۷ : ظهور تعلیم فیثاغورس صوری در انطاکیه، و ظهور رستم و اسفندیار بن گشتاسب در زابلستان و قتل اسفندیار با تیر رستم. ۱
۴۹۷۳ : قتل زردشت واضع قوانین زرتشتی.
و ظهور ثالیس ملطی فیلسوف.
۵۰۲۷ : ابتدای ملک اردشیر بن اسفندیار کیانی ملقب به بهمن دراز دست.
و ظهور بقراط حکیم ۲ در ماقدونیه.
۵۰۴۷ : انتقال و موت ذیمقراطیس فیلسوف و عمر او نود سال بود.
۵۱۷۳: دخول عزیر به قدس شریف بعد از عمارت.
و دعوت بنی اسرائیل و املاء نمودن تورات از ظهر قلب بر ایشان.
۵۱۷۹ : مردن اردشیر و سلطنت همای دختر و همسر او.
و انتقال سقراط یونانی تلماذ فیثاغورس و عمر او صد سال بود.
۵۲۱۵ : ظهور اقلیدس صوری و سلطنت داراب بن بهمن بعد از والدهٔ او همای.
۵۲۶۰: ولادت اسکندر یونانی در ماقدونیه ۳، و وفات افلاطون الهی تلمیذ سقراط در قونیه در زمان فیلفوس ماقدونی ۴به قول اسحاق بن حنین.
۵۲۷۵ : موت فیلفس قیصر جد والدهٔ اسکندر و ملک ماقدونیه و بوزنطیه و رومیة الکبری و اندلس از نسل روم اولی یعنی روم بن بسیطل ۵ بن یونان بن یافث، و انقطاع ملک روم اولی، و انتقال حکومت ممالک مزبوره به فیلقوس بن هرمس ملک رومیة الصغری اعنی بلاد ارمنیه و جزیره و حروسنا و ماقدونیه از نسل روم ثانی اعنی بنی الاصغر اولاد روم بن عیص بن اسحاق علیه السّلام به روایت روح التواریخ.
۵۲۷۶ : ابتدای ملک دارای بن داراب در این سنه بود.
۵۲۸۱: غلبه اسکندر بر ملک دارا در نصیبین، و انقراض طبقهٔ کیانیه به قتل دارا، و ابتدای تاریخ اسکندری.
جدول وقایع از زمان اسکندر تا ولادت حضرت مسیح علیه السّلام
۵۲۸۸ : وفات اسکندر بن فیلفوس یونانی و ذوالقرنین ثانی در شهر زور.
عمر او سی و شش سال بوده و مدت سلطنتش سیزده سال.
۵۲۸۹ : ابتدای دولت ملوک بطالسه [ملوک یونان] ۱ در ملک مصر و ظهور ملوک طوایف در آفاق، و موت بلیناس بانی منار اسکندریه.
۵۲۹۳ : موت ارسطاطالیس معلّم اوّل تلمیذ افلاطون در زمن اوایل بطلمیوس بن الاعوس، و عمر او شصت و هفت سال بود.
۵۳۰۶: بنای سور انطاکیه به سعی انطیقوس والی شام و جزیره، و بنای قلعهٔ حلب و قنسرین و مدینهٔ رها به مباشرت سلیقوس سردار لشکر بطالسه.
۵۳۰۸ : ابتدای ملک بطلمیوس ثانی ابن قلوذیوس یونانی ناقل تورات یونانیه و صاحب مجسطی.
۵۳۴۲: فوت بطلمیوس حکیم و اشتهار اقلیدس مهندس در تصویر. ۲
۵۳۹۵ : قتل انطیقوس در فاس مغرب، و فوت دابشلیم واضع کتاب کلیله و دمنه از ملوک هند.
۵۴۲۶: استیلای لشکر انطیوخس بن انطیقوس بر قدس و قتال یهود در یوم السبت.
۵۴۳۱ : حرکت عساکر تبع اکبر زید بن عمرو الحمیری ۳ از یمن و استیلای او بر بلاد مشرق و تخریب سمرقند [به دست شمر ولد تبع مذکور]. ۴
۵۵۲۱ : غلبهٔ روم بر اهالی سوریه یعنی بلاد شام و جزیره و خراب انطاکیه و متابعت نمودن یهود مذکور در جزیه دادن.
۵۵۲۷: ظهور طبقهٔ اشکانیان از طبقات ملوک فرس با تحریر ملک المؤید و غیره از مورخین.
۵۵۵۲ : ابتدای ملک اغسطس اول قیاصرهٔ روم. چون والدهٔ او فوت شد و حامل به او بود شکم او را شق نموده برآوردند و او را «قیصر» لقب دادند به جهت آن که به لغت ایشان، از شکم برآوردن «قیصر» است.
۵۵۶۳ : توجه عساکر اغسطس قیصر به جانب مصر و سوء حال عساکر قلوبطرا بنت دیوسیوس ملکه مصر و انقضای ایام بطالسه [و ملک مصر منتقل شدن به روم و گرفتن اهل اسلام از روم]. ۱
۵۵۷۷ : بنای قیساریهٔ شام به مباشرت هردوس حاکم یهود از جانب قیصر و شمردن سکان رومیة الکبری، و عدد ایشان در آن سال چهارصد هزار کس بوده.
۵۵۸۴: ولادت حضرت یحیی علیه السّلام در بیت اللحم از قرای قدس در عصر شاپور اشکانی.
جدول وقایع از ولادت حضرت مسیح تا هجرت نبوی صلی الله علیه و آله
۵۵۸۵ : [شهادت زکریا علیه السّلام با غدر یهود.
مدت عمر او صد سال] ۱، و ولادت حضرت عیسی علیه السّلام و توجه نمودن مریم علیه السّلام به مصر.
۵۵۹۳ : موت اغسطس قیصر و جلوس پسر او طیتارنوس (طیباریوس).
۵۵۹۶: آمدن حضرت مریم علیه السّلام با حضرت عیسی علیه السّلام از طرف مصر [و تمکن او در قریهٔ ناصره از قرای شام، و بنای طبریه به دست هردوس والی قدس برای طیباریوس] ۲.
۵۵۹۷ : ابتدای دولت حضرت عیسی علیه السّلام در ولایت غور، [و قتل حضرت یحیی علیه السّلام به امر هردوس به جهت آن که هردوس می‌خواست که دختر خواهر خود را بگیرد و یحیی علیه السّلام او را منع نمود که مخالف شریعت است، آزرده شد و او را شهید کرد] ۳.
۵۶۱۷ : رفع حضرت عیسی علیه السّلام به آسمان و اختلاف یهود و نصارا در این ماده.
۵۶۲۳: وفات حضرت مریم علیه السّلام و عمر او پنجاه و سه سال بود، و حبس شمعون الصفا در رومیة الکبری [بعد از دعوت قلوذیوس قیصر] ۴.
۵۶۴۴ : وفات کعب بن لؤی از تواریخ عرب، و مقتولی بولس در رومیة الکبری.
۵۶۵۷: خرابی بیت المقدس بار دوم به مباشرت طیطوس قیصر، و قتل اهالی آنجا به جهت قتل یحیی علیه السّلام ۵
۵۶۹۶ : ابتدای ملک آدریانوس و اشتهار بطلمیوس از اولاد قلوزیوس صاحب جغرافیا، ۶ و ظهور جالینوس طبیب.
۵۷۱۶ : ابتدای رصد بطلمیوس قلوزی، و ظهور ابن دیصان از اساقفهٔ رها، سرکردهٔ مذهب ثنویه.
۵۷۹۳ : ظهور ساسانیان؛ و مراد از ایشان اکاسرهٔ طبقهٔ چهارمی از ملوک فرس به قیام اردشیر، و انقراض اشکانیان به موت اردوان. ۱
۵۸۲۱ : وفات دقیانوس قیصر قاتل نصارا، و نوم اصحاب کهف، و ظهور مانی نقاش، سرکردهٔ مذهب مانویه.
۵۸۶۱: استیلای دقلطیانوس قیصر اول عبدهٔ اصنام از قیاصره بر ممالک مصر.
۵۸۶۹ : وفات دقلطیانوس و سلطنت قسطنطین از ملوک نصارا در رومیة الکبری، و ابتدای تاریخ قبطی.
۵۸۷۹: انتقال قسطنطین از رومیهٔ کبری به بوزنطیه و تجدید بنا و توسیع سور، و تجدید بنای ایاصوفیه.
۵۸۸۲ : تنصر قسطنطین و عامهٔ روم، و ابتدای ملک شاپور ذو الاکتاف، و بنا نمودن ایوان کسری در جانب شرقی دجله.
۵۸۸۷: حج نمودن بلاقی ۲ والدهٔ قسطنطین بیت المقدس را، [و اخراج عود صلیب و بنای کنیسهٔ قمامه بعد از تلویث مسجد و تخریب]. ۳
۵۸۹۲ : جمعیت اساقفه به امر قسطنطین در ازنیق جهت استقامت مذهب نصارا، ۴ و ظهور این مذهب در ملک روم و بنای قسطنطنیه بعد از بنای بوزنطیس به بیست سال بوده بدین سبب به قسطنطنیه به اسم بانی مسمی شده.
۵۹۰۸ : وفات و انتقال قسطنطین در این سنه.
۵۹۶۰: بنای طاق و تخریب قلعهٔ حلقدونیه در زمان والندهٔ قیصر.
۵۹۹۷ : ابتدای ملک بهرام گور و نعمان اعور از ملوک حیره بانی قصر خورنق و سدیر [واقع در طرف یمن. خورنق به معنی نعمت خانه و مهمانخانه‌است]. ۵
۶۰۰۵ : بنای عمود رفیع «عورت بازاری» در قسطنطنیه برای نقش صور عسکر ارفادیوس قیصر. [و خیالی مورخ ذکر نموده که عمودی در سر قبه بود و ساعتی در آن ساخته بودند که آواز او به کل نواحی شهر می‌رسید و بعد از مرور ایام خراب شد]. ۶
۶۰۳۶ : بیداری اصحاب کهف، و جمعیّت جمعیّت اساقفه ثانیا به مباشرت سنطورس.
۶۰۵۰ : قتل فیروز در معرکهٔ خنشواز پادشاه هیاطله [مذکور است که فیروز جهت تعیین سرحد، سنگ بزرگ عظیم بر فیل‌ها حمل نمود تا حد میان او و هیاطله معلوم شود، و وقت وصول او به آن مکان، معرکهٔ جنگ واقع شد و در آن معرکه ناپدید شد]، ۱ ابتدای ملک اسطینوئیل و بنای ایاصوفیه و قلعهٔ حما.
۶۰۹۳ : استیلای حبشه بر یمن بعد از انقراض ذونواس حمیری؛ و این ذونواس، ملک اصحاب الاخدود بود.
۶۱۱۰: بنای حصار بزرگ در ناحیهٔ قسطنطنیه از سلوری تا قره‌دنگز. [و در بعضی تواریخ عرب مذکور است که طایفه‌ای از عرب از آب گذشته به بلاد ارنود رسیدند و متمکن شدند و طایفهٔ بلغار ایشان را مقاومت نمودند و بر نواحی استنبول تغلب می‌نمودند.
ایاسنوس قیصر، جهت دفع ایشان آن حصار را بنا نمود]. ۲
۶۱۱۸ : ظهور مزدک زندیق زرتشتی در این سنه بود.
۶۱۲۰: ابتدای ملک انوشیروان و استیصال طایفهٔ مانویه و مزدکیان.
۶۱۴۴ : ولادت عبد الله بن عبد المطلب والد فخر العالم خاتم الانبیاء صلّی اللّه علیه و آله.
۶۱۶۳: ولادت فخرالبشر، خاتم النبیین حضرت رسول-صلی الله علیه و آله-در عام الفیل بعد از واقعهٔ ابرهه رئیس اصحاب الفیل، و سقوط شرفهٔ ایوان کسری، و خمود آتش فارس، و رؤیای موبدان [و خشکی بحیرهٔ ساوه.
و چون عدد شرفهٔ ایوان دوازده بود سطیح کاهن چون خبر انهدام شنید اخبار به ولادت حضرت کرد و گفت به عدد هر شرفه پادشاهی می‌شود و پس منقرض می‌شوند]. ۳
۶۱۶۵ : انقطاع حبشه از یمن، و آمدن سیف ذی یزن به اعانت انوشیروان. ۴
۶۱۶۹ : وفات یافتن انوشیروان و پادشاهی هرمز.
۶۱۷۸: بنای کعبهٔ مشرفه مرتبهٔ دوم به مباشرت صنادید قریش.
۶۱۸۲ : ابتدای ملک کسری پرویز یعنی خسرو بانی قصر شیرین در حلوان.
۶۱۸۷: عبور خاقان خزر از نهر ثونه جهت غارت در زمان طیباریوس قیصر.
۶۲۰۳ : مبعث حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و ایمان سابقین چون امیر المؤمنین علی علیه السّلام و خدیجه و ابی بکر و زید بن حارثه رضی الله عنهم اجمعین. [و از مدت بیست روز از مبعث، منع شیاطین از استراق سمع].
۶۲۰۴ : ابتدای ملک هرقل قیصر، و اسلام عثمان بن عفان و طلحه و زبیر و سعد و عبد الرحمن بن عوف رضی الله عنهم اجمعین.
۶۲۰۷: اظهار دعوت خاتم الانبیاء صلّی اللّه علیه و آله و انحصار در شعب مکه و اسلام حمزه رضی الله عنه.
۶۲۰۸ : هجرت اولی یعنی بیرون رفتن صحابه به حبشه وقت اسلام حمزه.
۶۲۰۹: اسلام عمر-رضی الله تعالی عنه- و قوت دین و ضعف مشرکین [و عدد مسلمین با عمر چهل نفر بودند]. ۱
۶۲۱۲ : غلبهٔ فرس [بر]روم و انهزام هرقل از معرکهٔ خسرو، و استیلای او بر قدس و نزول آیهٔ الم غُلِبَتِ اَلرُّومُ و بحث ابو بکر صدیق رضی الله عنه، [و خسرو بلد قدس را در این سنه فتح نمود و نهب نصارا کرد و عود الصلیب، و قتل‌عام نصارا نمود، و شش ماه به این امر مصر بود و در سنهٔ سابقه روم غلبه نمودند و مصالحه به برگردانیدن عود الصلیب نمودند]. ۲
۶۲۱۳ : عام حزن به موت خدیجه، و انشقاق قمر منور در مکه به معجزهٔ رسول الله صلّی اللّه علیه و آله، [و موت حضرت ابو طالب و تزویج عایشه]. ۳
۶۲۱۴ : ایمان آوردن طایفه‌ای از جن در این سنه.
۶۲۱۵: بیعت عقبهٔ اولی و معراج رسول صلّی اللّه علیه و آله از مکه به بیت المقدس و از آنجا به سماوات [و فرض نماز]. ۴
۶۲۱۶ : بیعت عقبهٔ ثانیه، و هجرت حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله از مکه به مدینه [با هفتاد نفر. اول شبی از لیالی تشریق مبایعت نمودند در عقبه و امر به هجرت شد، و حضرت امیر المؤمنین علی علیه السّلام بعد از آن که اول شب هجرت کرد، در فراش حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله خوابید و خود را فدا نمود، و ادای امانات کرد، و در مسجد قبا اولا نزول نمودند و بعد از آن به مدینه تشریف بردند و در خانهٔ ابو ایوب فرود آمدند به جهت آن که ناقهٔ حضرت به زمین نشست. پس حضرت فرود آمد و صخرهٔ بیت المقدس را قبله ساخت. و در عقبهٔ اولی دوازده نفر از نصارا بیعت نمودند که در قرآن مذکور است. و در بیعت عقبهٔ ثانیه مصعب بن عمیر با هفتاد و سه نفر از ثلث شب مبایعت کردند و بعد از آن متوجه...]