و ابوحاتم رازی، ابن‌الهیثم امیة بن صلت در علوم طبیعی و ریاضی و فیزیک و مناظر و مرایا تحقیقات و تألیفاتی دارند. و در پرتو حمایت خلفای فاطمی خدماتی بعلم وحکمت انجام داده‌اند که هنوز هم مورد استفاده میباشد.
خلفای فاطمی از نظر دیگران البته دوستداران و پیروان خلفای فاطمی از آن جمله حکیم ناصرخسرو مطالب مفصلی راجع بخدمات علمی و فرهنگی فرمانروایان مزبور نوشته‌اند . ولی گذشته از آنان مؤلفین دیگری هم که از پیروان فاطمیان نبوده‌اند نیز از روی کمال انصاف خدمات علمی و مساعی آنان را در راه ترویج علم وادب ستوده‌اند. از آنجمله محمد فرید وجدی مؤلف دائرةالمعارف مشهور مصری که از اعاظم رجال اهل تسنن میباشد. و همچنین مؤلفین انسیکلوپدی بریتانیا درباره خلفای فاطمی مطالبی مرقوم داشته‌اند که خلاصه ترجمه آن ذیلاً از نظر خوانندگان محترم میگذرد. همینقسم مختصری از مشهودات حکیم ناصرخسرو درباره عظمت دربار فاطمیان درج میگردد.
خزانةالکتب قاهره از تاریخ تمدن اسلامی تالیف جرجی زیدان
العزیزبالله دومین خلیفه فاطمی مصر نخستین خلیفه‌ای بود که در قاهره کتابخانه دایر کرد و صدها هزار دینار برای خریداری و جمع‌آوری کتابها مصرف نمود. بقسمیکه در کتابخانه العزیز بیش از یک ملیون و ششصد هزار جلد کتاب جمع شده بود. از آن جمله ۲۵۰۰ جلد قرآن که با آب طلا تحریر شده بود.
علاوه بر کتاب مقدار زیادی آلات و ادوات هندسه و هیئت و نجوم در آنجا جمع‌آوری کرده بودند که صدها هزار دینار قیمت داشت. این کتابخانه و گنجینه علم و هنر بخزانةالکتب معروف بود و چندین مدیر و سرپرست داشت. بعلاوه خود العزیز هفته‌ای دو روز بخزانةالکتب میآمد و سرکشی میکرد. همینکه پیروان و طرفداران صلاح‌الدین ایوبی بر مصر دست یافتند همه آن کتابها را پاره‌پاره کرده و سوزاندند.
قسمتی از آنرا بعنوان کتابهای رافضی آتش زدند و جلد کتابها را بکفش دوزان فروختند تا از آن کفش بسازند. در نزدیکی قاهره تلی بنام تل‌الکتب بود مخالفین
