کاهنان گرفته ولی تصوّر نمیرود، که منبع تحقیقات او روحانیون درجۀ اوّل بابل یا مصر بوده باشند.
این است بطور کلی آنچه از نوشتههای هرودوت استنباط میشود، ولی با وجود این کتابهای او از این حیث مفید است که رویهمرفته و بطور کلی منظرۀ مشرق قدیم را در قرن پنجم قبل از میلاد مینماید. آنچه را که خودش دیده درست نوشته، فقط در بعض جاها اختراعی کرده، مانند قضیۀ (سلن و کرزوس) که در جای خود بیاید. ارقامی را که هرودوت ذکر میکند، چنانکه خواهیم دید، گاهی اغراقآمیز است، ولی غالب مورّخین عهد قدیم از این نقص مبرّی نیستند.
امّا راجع به اینکه در عهد قدیم چگونه نوشتههای هرودوت تلقی میشد، باید در نظر داشت که به عقیدۀ بعض محققین مانند (بر)، (کروگر) و (شتین) هرودوت نوشتههای خود را در آتن و در موقع بازیهای (المپ)[۱] برای یونانیها میخوانده. اگر راجع به المپ تردیدی باشد، چنانکه بعضی کردهاند، در باب آتن شکی نیست، زیرا (اوسویوس)[۲] وقایعنگار ثقۀ قرن سوّم میلادی، راجع به سنۀ ۴۴۵ یا ۴۴۶ ق. م گوید: هرودوت کتاب خود را در آتن در ملاء عام خواند و به افتخاراتی بزرگ نائل شد (فصل ۸۳ بند ۳-۴)، پلوتارک از قول (دیئیل) نامی مورّخ آتن (از قرن سوّم ق. م) گفته: آتنیها در ازای تمجیداتی که هرودوت از آنها کرده بود ده تالان به او دادند. اگر چه در مبلغ انعامی که به او دادهاند یقینا مبالغه شده، زیرا آتن اینقدر غنی نبود که برای کتابی دوازده هزار تومان به پول کنونی بدهد، ولی ذکری که مورّخ مذکور کرده میرساند که چیزی بوده و چیزهائی گفتهاند. دیون خری سستم[۳] نیز گفته که هرودوت در ازای کتاب خود از (کرنتیها) وجهی خواست و، چون جواب دادند «نام نیک چیزی نیست که در بازار خریدوفروش شود» هرودوت از آنها در کتاب خود، در جائی که