از این نوشته واضح است، که کبوجیه در مصر مانند کوروش بزرگ در بابل رفتار کرده و تمام آداب و مراسم مذهبی و درباری مصر را بجا آورده، القاب و عناوین فراعنه را اختیار کرده، بعد بمعبد سائیس رفته و در مقابل هیکل‌نیت، مادر خدایان مصر (به عقیدۀ مصریها) و (را) خدای بزرگ آنان به خاک افتاده، کاهنان مصر او را یکی از فراعنۀ خودشان دانسته‌اند، بخواهش آنها سپاهیان ایرانی را، که در معبد سکنی گزیده و آن را کثیف کرده بودند از آنجا اخراج کرده. با وجود اینکه، پس از کشف این نوشته، می‌بایست روایت هرودوت را، که از نظر مصریها تقریبا صدسال بعد از تسخیر مصر بدست پارسی‌ها، ضبط شده با احتیاط تلقی کنند، باز برخی گمان می‌کنند، که قرائنی بعض قسمت‌های آن را تأیید می‌کند، توضیح آنکه اسم آمازیس از آثاری، که از سائیس بدست آمده، حک گردیده و بعلاوه در ۱۸۵۷ قبر یا تابوتی در مصر در نزدیکی هرم خ‌اپس یافته‌اند، که معلوم شده متعلق به نخت‌باست‌اراو نامی از خانواده سلطنتی مصر، رئیس تیراندازان آمازیس و پسر «زن پادشاه» بوده و از آن تابوت اسم شخص متوفی و مادر او حک شده، چنانکه فقط اسامی خدایان مصری مانده[۱]. حک کردن اسم متوفی از نظر مصریها مجازات بزرگی بود، که بعد از فوت اشخاص و پس از محاکمه به آنها می‌دادند.
بنابراین گمان می‌کنند، که این امر از جهت کینه‌ورزی کبوجیه نسبت به آمازیس اجرا شده. معلوم است، که این گمان حدسی است و مدرکی نداریم، که این قضیه را از کبوجیه بدانیم، بخصوص که نویسندۀ مصری در این باب ساکت است. اما گفته هرودوت راجع به اینکه کبوجیه آپیس، یعنی گاو مقدّس مصریها را، تلف کرد بموجب اسناد جدیده قویا تکذیب می‌شود، توضیح آنکه ستل‌های مصری، که در موزۀ لوور پاریس است و از (سراپی) بدست آمده، معلوم می‌کند، که گاو مقدّس مصریها در سال ششم سلطنت کبوجیه، یعنی در ۵۲۴ ق. م، و در ابتدای لشکرکشی او به حبشه مرده و آپیس دیگر در سال چهارم سلطنت داریوش تلف
- ↑ این تابوت را (دوک دولیخ‌تن‌برگ) در نزدیکی هرم (خ‌اپس) یافته.
