تقریبا نابود شده‌اند. باز ببر اکنون هم در جنگلهای مازندران دیده می‌شود، ولی شیر کمیاب است. خرس هم مانند شیر است، ولی عدۀ حیواناتی مانند پلنگ، گرگ، وشق، کفتار، گربه وحشی، شغال، روباه خیلی زیاد است. علاوه بر اینها جنگلهای کنار دریای خزر گوزن و آهو زیاد دارد و نیز عدّۀ گوزن کوهی در کوههای کردستان، قوچ کوهی در تپه‌ها، گراز در همه جا، غزال در جلگه‌ها، گورخر در نزدیکی باتلاقها زیاد است. اسب‌های ایران از سه جنسند: ایرانی، عربی، ترکمانی. اسب‌های ماد چنانکه بیاید از حیث قشنگی، بردباری و تندروی معروف آفاق بودند. ایلخی‌های نیسایه واقع در ماد در زمان قبل از اسکندر دارای سیصد هزار اسب بود. حیوانات اهلی دیگر بیشتر عبارت‌اند از: گاو، شتر، گاومیش، گوسفند و بز. گاوهای ایران بیشتر از جنس متعارف‌اند[۱]، ولی گاوهای هندی[۲] در شمال و سیستان زیادند. شتر بیشتر یک‌کوهانه است[۳] ولی شترهای دوکوهانه، یا شتر باختری[۴]، نیز گاهی دیده می‌شوند. شتر بلوچ از حیث تندروی معروف است. راههای تجارت و روابط امروزی سکنۀ فلات ایران تقریبا همان است، که در ازمنۀ تاریخی بوده و در جای خود ذکر خواهد شد. از این راه‌ها مخصوصا چند راه در تاریخ ایران اهمیت داشت: اولا راهی که از بین‌النهرین به فلات ایران می‌آمد، از جائی که بعدها موسوم به سلوکیه[۵] گردید و در نزدیکی بغداد کنونی بود، از دجله گذشته و متابعت وادی دیاله را کرده به آرتی‌میتا در نزدیکی قزل‌رباط امروزی می‌رسید و بعد به شالاکه‌کرسی حلوان[۶] بود، منتهی می‌گشت. از اینجا صعود به فلات ایران شروع می‌شد. راه مزبور بعد از گذشتن از کوههای زاگرس و کامبادن[۷]، یا تقریبا کرمانشاه کنونی، وارد وادی بلند کرخه می‌شد و پس از عبور از کنگاور، یا کنکبار[۸] قدیم، بهمدان منتهی می‌گشت و همدان بواسطۀ راههای مختلف با شوش و شهرهای دیگر ارتباط می‌یافت. از راههای دیگر راه‌هائی، که
