امریکائی برای صنایع و آثار عتیقه ایران [۱]» ، بطبع رسانیده. در اینجا آثاری زیاد از ظروف سفالین و اشکال زن و مرد و بعض ادوات خانه و اسلحه و زینت‌ها بدست آمده، که جالب توجّه می‌باشد. اشیاء و ادواتی، که کشف شده، از عهد سنگ تراشیده و مفرغ است و با اشیائی، که در دامغان و طالش و ترکستان روسیه بدست آمده، ارتباط دارد. آثاری از بقایای قلعه یا معبدی هم کشف شده و تصوّر می‌رود، که در حوالی تپه شهری بزرگ بوده. نیز آثاری از زمان ساسانیان کشف شده، که جالب توجّه است و در جای خود بیاید.
اشیاء منکشفه در موزۀ معارف است. کلیّة حفریات در تورنگ‌تپه از این حیث نیز مهم است، که در ۱۸۴۱ میلادی گنجی در اینجا پیدا شد و اشیائی بدست آمد، که توجه علماء آثار عتیقه را به خود جلب کرد. بنابراین آثار تصوّر می‌کردند، که بین تمدّن سومری و عیلامی با تمدّن مردمی، که در ازمنۀ قبل از تاریخ در اینجاها سکنی داشتند، ارتباطی نزدیک بوده و حتّی بعضی حدس می‌زدند، که عیلامی‌ها و سومریها از این نواحی بخوزستان و کلده رفته‌اند. اگرچه این عقیده هنوز بثبوت نرسیده، ولی ظنّ قوی می‌رود، که کاوشها در حوالی استرآباد قریبا این مسئله را روشن کند، زیرا کاوشهای تورنگ‌تپه باتمام نرسیده و در تمام طبقات هنوز تفحّص نکرده‌اند.
[۲]-در سال ۱۳۱۰ شمسی قمری (۱۹۳۱-۱۹۳۲ م.) دکتر شمیدت [۳]به خرج دار العلوم فیلادلفیا ۳در تپۀ حصار در جنوب غربی دامغان مشغول حفریات و کاوشهائی شد، با این مقصود، که محلّ شهر صددروازه (هکاتم‌پیلس) را، که در دورۀ سلوکیها و اشکانیان رونقی داشته، بیابد (در باب این شهر پائین‌تر صحبت خواهد بود).
شهر مزبور هنوز کشف نشده، ولی از حفریّات اشیاء زیادی از اسلحه و ادوات و غیره بدست آمده، که در موزۀ معارف است و جالب توجّه می‌باشد.
[۴]-از جانب موزه مطروپولی‌تن ۴واقع در شیکاگو، دکتر اوپن [۵]مأمور حفریّات
________________________________________
