بیش از خرابههای تختجمشید دیده میشود، کاشیهائی است، که با آن روی دیوارها را میپوشانیدهاند.
عدّهای از این کاشیها مجالسی را تشکیل میدهد، که به تیراندازان معروف و حالا در موزه لوور پاریس است. یکی از مجالس عبارت است از: شش نفر سپاهی تمام مسلّح، که سه بسه در دو ردیف روبروی هم ایستاده و نیزهها را بالای زمین نگاهداشتهاند، گوئی، که در حال سلام نظامی بودهاند. رنگآمیزی این کاشیها و زیبائی آن باعث حیرت است (گراور ۳۸، صفحۀ ۸۳۷). در اینجا فریزی بدست آمده از شیرها و شیری، که دم اژدها دارد و به داریوش حمله میکند.
کاشیسازی را، چنانکه در فوق گفته شد، ایرانیها از بابل اقتباس کردهاند (شاید از دروازه ایشتار در بابل) ولی تفاوتهائی در شکل حیوانات دیده میشود، مثلا دم شیر ایرانی بالاتر است و عضلات شیر برجستهتر. در گاو نر پردار ایرانی و بابلی نیز تفاوتی دیده میشود.
کتیبههای شوش
۱-از داریوش بزرگ
هیئت علمیّه فرانسوی، که حفریات شوش را دنبال میکند، در اینجا کتیبههائی یافته و کتیبهای از داریوش اوّل است، که میتوان گفت بعد از کتیبه بیستون و نقش رستم از هر کتیبۀ شاه مزبور و شاهان دیگر هخامنشی مفصّلتر و از نظر تاریخی و نیز صرف و نحو و فقهاللّغۀ زبان پارسی قدیم مهمّ میباشد. این کتیبه بر لوحههائی از گل رس خوب و مرمر بسه زبان (پارسی، عیلامی، آسوری) نوشته شده و لوحههای مزبور زیر قصری بوده، که داریوش ساخته بود و بعد این قصر در زمان اردشیر اوّل سوخته و در زمان اردشیر دوّم آن را از نو ساخته، مرمّت کرده بودند. لوحهها، چون خرد شده بود، یکدفعه از زیر خاک بیرون نیامده، آنها را قطعهقطعه از ۱۸۹۸ میلادی تا ۱۹۲۸ متدرّجا بدست آورده و هریک از قطعات را با زحمات زیاد به جائی، که مقتضی بوده، گذاشتهاند، تا بالاخره در سنه آخری بدرجهای این کار