بودند فقط می‌توان دربارۀ داریوش، که کتیبه‌ای در اینجا نویسانده، جواب محقّقی داد. از شاهان دیگر، که کتیبه ندارند، بعضی اسم خشیارشا و اردشیر درازدست و داریوش دوّم را ذکر کرده عقیده دارند، که اردشیرهای دوّم و سوّم در تخت‌جمشید مدفون بوده‌اند [۱]. در باب مقبرۀ داریوش سوّم گفته شد، که ناتمام مانده. در خاتمه علاوه می‌کنیم، که از مورّخین عهد قدیم، چنانکه گذشت، دیودور این مقابر را توصیف کرده (کتاب ۱۷، بند ۷۱) ، ولی او گوید راهی برای داخل شدن بمقابر نبود و تابوت را با اسبابی بدرون مقبره وارد می‌کردند.
کتیبه‌های نقش رستم
الف-این کتیبه را، که مشروح‌ترین کتیبۀ نقش رستم است و وسعت دولت هخامنشی را در آن زمان نشان می‌دهد داریوش اوّل نویسانده و چون مضمون آن را در صفحات ۱۴۵۱-۱۴۵۲ ذکر کرده‌ایم، تکرار را زاید می‌دانیم.
ب بند ۱-خدای بزرگی است اهورمزد، که. . . . . . . شادی را برای بشر آفریده. . . . کرده. . . . . داریوش شاه. (چند نقطه علامت این است که کلماتی حک شده یا نتوانسته‌اند بخوانند).
بند ۲-» » » : بفضل اهورمزد. . . . . من ساخته‌ام. . . .
ج-گئوبروو، یک-پاتی‌شوواریش نیزه‌دار داریوش شاه.
د-اشپ‌کنا، کماندار و تیرانداز داریوش شاه.
ه-اینها مچیا هستند (؟)
پنجم-آثار شوش
چنانکه معلوم است، شاهان هخامنشی زمستان را در شوش بسر می‌بردند. شاهان مزبور ارگ این شهر را محکم کرده بناهائی در آنجا ساخته بودند. این بناها از داریوش اوّل و اردشیر دوّم بود. بقایای ستونهای این قصر حالا در لوور پاریس است، ولی پایه‌ها و سرستونها ناقص بدست آمده. با وجود این دیده می‌شود، که ستونها به ستونهای طالار خشیارشا در تخت‌جمشید شباهت دارد. چیزی که در اینجا خیلی
________________________________________
- ↑ پروفسور زارّه، صنایع ایران قدیم، صفحۀ ۱۴ طبع پاریس.
