که دارای دو پر می‌باشد، ایستاده و در حال عبادت است. بازوی راستش خم گشته، دستش به بلندی شانه‌ها بپیش دراز است و تاجی بر سر دارد شبیه تاج مصری. این حجّاری، چنانکه پروفسور زارّه گوید (صنایع ایران قدیم، صفحۀ ۷) از حیث پرها شبیه بعض صورتهای آسوری ساخته شده، امّا تاج مصری است، لباس عیلامی و ریش و موها پارسی. در اینجا کتیبه‌ای وجود داشته بدین مضمون «من کوروش شاه هخامنشی‌ام» این کتیبه حالا نابود شده و محقّقین تصوّر می‌کنند، که متعلّق به بنائی بوده، که آن نیز از میان رفته.
۳-در نزدیکی قبر کوروش آثار دو آتشکده دیده می‌شود. در اینجا دو سنگ یک پارچۀ مکعبی هست، که موسوم بتخت طاوس است. درون این سنگها را خالی کرده‌اند. بزرگتر، که یکی از اضلاع قاعده‌اش دو مطر و ۱۲ سانتی‌متر است و ارتفاعش دو مطر و ربع، از جلو پله‌کانی دارد، که در سنگ ساخته و آن را باین سنگ چسبانیده‌اند.
از اینکه اهل محلّ چنین آثار را آتشگاه می‌گفتند، حدس می‌زنند، که آتشکده‌ای در این سنگها ساخته بودند.
۴-پروفسور هرتسفلد در ۱۳۰۷ هجری شمسی مجسّمه‌ای از زیر خاک بیرون آورد، که ناقص است و بر آن این کلمات را نوشته‌اند «من کوروش شاه بزرگم».
۵-آثار قصری است در نزدیکی مقبرۀ کوروش، که از زمان این شاه باقیمانده و تصوّر می‌کنند، به یادگار فتح او نسبت بشاه ماد ساخته شده بود. در زمان اسکندر این قصر وجود داشت و حالا خرابه‌های آن در شمال غربی مقبره به مسافت ۸۰۰ مطر واقع است. از آثار تقریباً چنین برمی‌آید، که این قصر در زمان هخامنشی‌ها ایوانی داشته، دارای چهار ستون، و دو اطاق در جنبین آن. طالار بزرگی نیز در اینجا ساخته بودند، که دو ردیف ستون داشته. از پنج پای انسان که در سنگ مسطّحی حجّاری شده و از حجّاریهای دیگر پیدا است، که در اینجا کارهائی مانند حجّاریهای تخت‌جمشید کرده بودند. امّا ستونها به پای ستونهای
