قطع کند. از خود روایت هرودوت هم این نظر تأیید می‌شود، چه مورّخ مذکور گوید، که هر زمان به آنها آب نمی‌دادند، به دربار آمده با گریه و زاری درخواست آب می‌کردند. (۹۸)- سکّۀ نقرۀ مال‌تس در کیلیکیّه
مبحث سوم-تجارت و صنایع
ایران هخامنشی واقع بود بین ممالک غربی مشرق قدیم از یک طرف و هند از طرف دیگر. ممالک غربی مانند کلده و مصر و آسیای صغیر و سوریّه، چنانکه در مدخل گذشت، بعمران و آبادی و ثروتمندی معروف بودند و این مزایا از حاصلخیزی زمینها یا موقع خوب این ممالک در کنار دریاها و رودخانه‌های معظم حاصل شده بود. چون از احوال هریک از ممالک مذکوره قبل از اینکه در تحت اطاعت ایران درآیند، در باب اوّل شمّه‌ای گفته و نوشته‌های هرودوت را راجع ببابل و مصر و لیدیّه ذکر کرده‌ایم، گمان نمی‌کنیم، که تکرار مقتضی باشد. هند هم، چنانکه مورّخ مذکور و سایرین نوشته‌اند، مملکتی بوده پرجمعیّت و ثروت و دارای خاک طلا و انواع و اقسام حیوانات و نباتات. از نوشته‌های مورّخین عهد قدیم نیز صراحتاً استنباط می‌شود، که دولت هخامنشی بترویج فلاحت و ساختن راه‌ها و نزدیک کردن دریاها به یکدیگر اهمیّت می‌داده و ممکن نبود این اقدامات با نبودن گمرکات، چنانکه پائین‌تر بیاید، بر رونق تجارت در دورۀ هخامنشی نیفزوده باشد، بخصوص که فینیقی‌ها و یونانی‌های آسیای صغیر، یعنی دو ملّت دریانورد آن زمان جزو ایران آن روز بودند. روابط ایران از طرف مغرب از آنچه در باب اوّل این کتاب گفته شد، معلوم است، ولی راجع بروابط شرقی هیچ‌گونه اطّلاعاتی نیست و ما نمی‌دانیم، که ایران هخامنشی چه روابطی با سایر قسمت‌های هند داشته و آیا از طریق آسیای وسطی، که جزو متصرفات ایران بود، روابطی با چین شروع شده بود یا نه. ظنّ قوی این است، که چین را در این زمان نمی‌شناختند، زیرا هرودوت و سایر
